De schaking van Proserpina door Pluto.
Eindelijk nog eens een onderwerp waarbij beeldhouwwerken de overhand nemen op schilderijen.
In Rome bevinden zich talloze kunstwerken van wereldfaam en de beeldhouwwerken tronen er in overvloed. Michelangelo is zeker de bekendste, ook door zijn schilderijen, maar Bernini moet niet onderdoen inzake genialiteit.
Gian Lorenzo Bernini (1598-1680) was een barok architect, schilder en beeldhouwer met een uitzonderlijk talent. Als architect ontwierp en realiseerde hij o.a. de gedraaide zuilen in het Capitool van de St. Pietersbasiliek. Paus Paulus VI was zó onder de indruk van zijn kunnen dat hij in hem de nieuwe Michelangelo (1475-1564) zag.
Een van zijn vroege werken, hij was toen amper 23 jaar, is de 'Schaking (verkrachting) van Proserpina', waarin reeds zijn uitzonderlijk meesterschap zichtbaar blijkt. Het werk bevindt zich in het museum van de Villa Borghese. De gaafheid van de beeldengroep in cararamarmer, de bijna levensechte uitbeelding van de krachtpatser Pluto en de radeloosheid van Proserpina die zich uit zijn houdgreep tracht te bevrijden zijn subliem uit het massieve blok marmer gehaald.

Fenomenaal, vergeef mij wanneer ik te lyrisch word, is de uitbeelding van de manier waarop Pluto's vingers in de mollige vormen van het arme kind grijpen. Michelangelo zei al dat hij geen beeld creëerde maar enkel schepsels bevrijdde uit blokken steen. Zo foutloos als zijn grote voorganger deed het ook Bernini.
Een van de vele werken die het technisch-sculpturaal meesterschap van Bernini ten overvloede illustreren is de 'Gezegende Ludovica Albertoni' (1674). Het bevindt zich in de kerk van San Francisco a Ripa te Rome. Toegegeven, de extase van de stervende in mystieke verbinding met God en de drapering van haar kleed zijn meer dan pompeus, telkens echter blijkt de onovertroffen virtuositeit van uitvoering.

Terwijl wij nu toch in Rome zijn loont het de moeite een werk van Antonio Canova (1757-1822) in de Villa Borghese te gaan bewonderen, nl. de 'Paulina Borghese'. Zij was de tweede zus van Napoleon Bonaparte, nogal frivool van aard en gehuwd met een telg van de beroemde familie Borghese. Haar echtgenoot gaf Canova de opdracht zijn vrouw, die gold als een notoire schoonheid, te portretteren. Canova beeldde haar uit als een halfnaakte sensuele 'Venus Victrix'.
Canova's beelden zijn neoclassicistisch, technisch volmaakt, waarbij hij streeft naar een ideaalbeeld, en stralen een zekere sensuele tederheid en zachtheid uit, soms over het randje van sentimentaliteit, bv. in zijn 'Amor en Psyche' (1794-99) dat te zien is in de Hermitage te St. Petersburg.

--- Marc Van Hoye ---
|