Telkens de laatste dag van de maand…                                                                                                          

Elke maand speurt kunstkenner Marc Van Hoye naar de meest treffende illustratie bij het mythologisch “Druivelaarverhaal” van de voorbije maand.

  De val van Ikaros

Dankbaar onderwerp voor ontelbare afbeeldingen van in de oudheid tot de moderne tijden. Een onzer grootste kunstenaars, Pieter Breugel de Oudere wijdde er zijn enige schilderij met mythologisch onderwerp aan, nl. 'De val van Icarus’ (1558, 73,5 x 112cm in het KMSK te Brussel). Stylistisch hoort het bij de Noordelijke Renaissance. Bruegel zag het levenslicht tussen 1525 en 1569 in de buurt van Breda maar verhuisde naar Antwerpen, en later naar Brussel, alwaar hij, amper voorin de 40, in 1569 overleed. Zijn zonen Pieter Brueghel de ('Helse') Jongere en Jan Brueghel de (‘Fuwelen') Oudere waren eveneens uiterst verdienstelijke schilders. Vader Bruegel, (vanwege vele van zijn onderwerpen vaak de ‘Boeren-Bruegel’ genoemd) schreef zijn naam zonder h, de zonen mèt een h.

Het oorspronkelijke schilderij zou verloren gegaan zijn.  Een copie hangt in het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten te Brussel en zou van de hand van P. Br. de Jongere zijn. Een tweede copie van een onbekende meester bevindt zich in het Museum Boijmans Van Beuningen te Rotterdam.

Bruegel heeft aan het onderwerp – typisch voor hem - een zeer persoonlijke interpretatie gegeven: van het hoofdpersonage zijn heel klein op de achtergrond slechts zijn spartelende benen boven het wateroppervlak te zien, terwijl een ploegende boer de volle aandacht krijgt. Geheel in overeenstemming met het verhaal van Ovidius komen in het schilderij ook een schaapherder en een visser voor. De schaapherder kijkt naar omhoog, naar wat in het Rotterdamse werk de nog in de lucht vliegende Daidalos is, terwijl in het Brusselse geen Daidalos te bespeuren is. De visser gaat door met vissen, alhoewel hij vlakbij de verzuipende Ikaros doende is.

Naast 'Hoogmoed komt voor de val’ is hier de onverschilligheid van de ene mens voor de miserie van de andere uitgebeeld:

'Geen enkele ploeg stopt voor een stervende' (een Duits gezegde).

‘En de boer hij ploegde voort'.