109. Eos en Selene, zusters van Helios.xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

< tekening van Jan Bauwens
(de tekening onderaan is eveneens van Jan Bauwens, naar een schilderij van Guido Reni)


(Omdat we Odysseus niet eerder dan op 16 april a.s. zijn geboorteland willen laten bereiken en omdat hij nu met zijn makkers op het punt staat het eiland te betreden met de grazende heilige kudden van de zonnegod Helios, willen we eerst nog even uitweiden over deze laatste en over zijn familie. Waarom 16 april? Omdat het dan precies 3186 jaar zal geleden zijn dat die triomfantelijke thuiskomst in werkelijkheid heeft plaatsgegrepen. Dat heeft mevrouw A. Korevaar, lerares klassieke talen in Rotterdam, berekend. Zij komt weliswaar tot de slotsom van 3187 jaar, doch uit mijn verhaal van 17 december l.l. – zie www.bloggen.be/kris  onder de titel “Acribie” – moge duidelijk blijken dat ze zich van één jaar vergist heeft…)

De zonnegod Helios was net als Selene, de maangodin, en Eos, de godin van de dageraad, een kind van de titaan Hyperion en de Titanes Theia (zie verhaal nr. 15). Laten wij het misschien eerst hebben over  Helios’ beide zusters, Selene en Eos.

Van Selene wordt doorgaans aangenomen dat zij altijd maagd is gebleven. Eén enkele keer slechts werd zij verliefd: op een jonge herder, Endymion, die woonde in een grot op de berg Latmos in Klein-Azie. Van Endymion wordt wel eens beweerd dat hij de mooiste sterveling was die ooit op aarde heeft geleefd. Selene aanschouwde hem, slapend in zijn grot. Ze was verrukt van zijn schoonheid en zachtjes kuste ze hem op de mond, zonder hem wakker te maken. Ze wenste niets liever dan die wonderschone herder voor altijd in haar macht te hebben en te kussen en te koesteren. Daarom dompelde ze hem, met de hulp van Zeus, in een blijvende slaap. Tevens verkreeg ze van de oppergod dat hij haar geliefde de onsterfelijkheid en de eeuwige jeugd schonk, zodat zijn prachtig lichaam nimmer verwelkte en zij het tot in eeuwigheid kon bewonderen.

Eos, de godin van de dageraad, woont aan het oostelijke rand van de aarde. Iedere ochtend opent zij de hemelpoorten om doorgang te verlenen aan haar broeder Helios, die uit de oceaan met zijn zonnewagen ten hemel opstijgt. Daarna spoedt ze zich naar de Olympos om de komst van de zonnegod te melden.

Eos was getrouwd met Astraios. Deze was een zoon van de titaan Krios en van Eurybia, een dochter van Pontos en Gaia. Astraios en Eos waren de ouders van de winden (zie verhaal nr. 101) en van de sterren. Eos viel ook voor andere mannen: voor Kephalos, de koning van Thorikos (zie verhaal nr. 31), voor Tithonos en voor Orion. Tithonios was evenals Endymion een gewone, maar buitengewoon knappe sterveling. Ze nam hem op in haar woning. Net als haar zus Selene, vroeg Eos aan Zeus de onsterfelijkheid voor haar geliefde. Ook hààr wens werd ingewilligd, maar zij had vergeten de eeuwige jeugd erbij te vragen, als toemaatje… En Tithonos werd stokoud en hij schrompelde met de jaren zodanig ineen, dat het niet mooi meer was om aan te zien. Iedere dag stond Eos op, voor dag en dauw, om hem niet meer te moeten aanschouwen. Toen Tithonos heel klein geworden was en nog weinig menselijks meer had, sloot zij hem op in een donker hok, alwaar hij stilaan veranderde in een krekel. Zowel van Kephalos als van Tithonos werd Eos gezegend met twee kinderen: hààr liefdes waren allesbehalve platonisch… Op het eiland Delos bedreef zij ook de liefde met Orion, de mooiste en knapste jager die ooit heeft geleefd. Omdat Orion in zijn hoogmoed had verklaard dat hij de aarde zou zuiveren van alle monsters en wilde dieren, strafte Apollo hem door een reuzegrote schorpioen op hem af te sturen. Orion probeerde de schorpioen te doden met zijn pijlen, maar het dier bleek over een ondoordringbaar pantser te beschikken. Al zwemmend vluchtte Orion naar Delos, alwaar hij hoopte bescherming te vinden bij zijn geliefde Eos. Maar Apollo stookte zijn zuster Artemis op, haar pijlen te richten naar de zwemmende man, bewerende dat het een booswicht was, die gepoogd had één van haar prieteressen te verkrachten. Toen Artemis zag dat het Orion was die zij dodelijk getroffen had, smeekte zij haar vader Zeus hem als sterrenbeeld aan de hemel te plaatsen. Alzo geschiedde. En ook de schorpioen werd erbij geplaatst...