Op ontdekkingsreis naar mijn nieuwe eigenlijke IK.
Vrouw, 54 jaar, partner, mama van 2 jongvolwassenen, vriendin, maat, collega, bewuste en actieve wereldburger.
Vrouw, 54 jaar, partner, mama van 2 jongvolwassenen, vriendin, maat, collega, , bewuste en actieve wereldburger, in 2015 onderuitgehaald door een ‘burn-out’.
Vrouw, 54 jaar, partner, mama van 2 jongvolwassenen, vriendin, maat, collega, , bewuste en actieve wereldburger, in 2015 onderuitgehaald door een ‘burn-out’, ten gevolge van overprikkeling en een voorheen niet gediagnosticeerde ASS.
Te gek voor woorden … of toch niet. Vandaar deze blog.
De gevolgen van autisme & ADHD camoufleren: een vloek of een zegen ?
Ik geraak zelf niet goed in gang met schrijven omdat ik zoveel andere goede dingen lees en herken alsof het over mezelf gaat. Zo ook de stukken die lifeblogster, Elise Cordaro, schrijft.
I.p.v. het wiel terug heruit te vinden, publiceer ik daarom hieronder een zeer herkenbaar stuk.
"Veel mensen zijn verbaasd dat ik pas op mijn 26e en 27e respectievelijk de diagnoses ADHD en autisme heb gekregen en vragen zich af hoe het komt dat ze aan mij niets merken. Zoals veel personen die pas op latere leeftijd gediagnosticeerd worden, weet ik mijn autisme en ADHD al van jongs af aan heel goed te camoufleren en compenseren. En dat heeft zowel voor- als nadelen.
SOCIALE ONHANDIGHEID CAMOUFLEREN: OBSERVEREN EN KOPIËREN
Ik ben geen sociale heldin en heb snel het gevoel door de mand te vallen in sociale situaties. Ik weet niet wat zeggen, weet mij geen houding aan te nemen enz. Dus begon ik mensen die wel social butterflies zijn te observeren om hun gedrag vervolgens te kunnen kopiëren, maar dan op een manier die toch eigen is aan mij. Zo had ik door te observeren gemerkt dat één van mijn vriendinnen, die met iedereen vlotjes een gesprek weet aan te knopen en erg geliefd is, mensen veel vragen stelt, aandachtig luistert en verder inpikt op wat ze vertellen. Vragen stellen is een handige truc als je zelf geen vlotte prater bent. Bovendien geef je een geïnteresseerde indruk, wat veel mensen flatteert. In kleine groepjes lukt het mij min of meer om dit toe te passen, maar wanneer er in drukkere situaties te veel op mij afkomt, sta ik toch vaak onwennig rond te draaien en klap ik wel dicht. Maar omdat er meer mensen zijn valt voor anderen minder op.
Nog iets dat belangrijk is op sociaal vlak en dat ik mezelf ook heb moeten aanleren is tonen dat ik luister door mijn gesprekspartner aan te kijken, te knikken en er af en toe een woord of zinnetje tussen te gooien zoals inderdaad of dat kan ik mij voorstellen. De andere kant opkijken wanneer iemand met me praat en niet reageren omdat er mij geen vraag wordt gesteld, geeft blijkbaar een onverschillige en zelfs arrogante indruk. Oeps!
ONVOORSPELBAARHEID COMPENSEREN
Wat voor mij erg moeilijk en beangstigend is, is omgaan met nieuwe situaties en onverwachte wendingen. Maar omdat ik niet de flauwe wil zijn en niet altijd op begrip kan rekenen, bereid ik mij steeds voor op alle mogelijke scenarios. Voor elk scenario heb ik als het ware een volledig uitgewerkt script klaarstaan om op het moment zelf niet te moeten beginnen nadenken, want dat lukt vaak niet omdat ik te veel overweldigd of zenuwachtig ben. Bijvoorbeeld met vrienden s avonds afspreken in een andere stad en niet weten om hoe laat het gedaan zal zijn. Dan heb ik niet alleen een stadsplan, de uurroosters van het openbaar vervoer en telefoonnummers van taxis (en genoeg cash) bij, maar voor elk vertrekuur van de trein noteer ik ook op voorhand om hoe laat ik dan naar het station zou moeten vertrekken zodat ik ook daar op het moment zelf niet moet over gaan nadenken.
CONCENTRATIE MET ADHD/AUTISME COMPENSEREN
Eén van de grootste uitdagingen is het compenseren van mijn bijzonder zwakke concentratievermogen. Twee blaadjes instuderen voor een toets in de lagere school nam een heel weekend in beslag. In het middelbaar en daarna tijdens mijn hogere studies werd studeren uiteraard alleen maar zwaarder, dus ik moest er wel iets op vinden om mee te blijven. Zo leerde ik mezelf plannen, omgaan met afleiding en paste ik een eigen, omgekeerde, studiemethode toe: bottom-up studeren. Ook op het werk en thuis spelen autisme en ADHD mij enorm parten om dingen gedaan te krijgen en moet ik mij steeds behelpen met allerlei trucjes en systemen.
VOORDELEN VAN EEN LATE DIAGNOSE
Al dat camoufleren en compenseren heeft mij wel iets opgeleverd. Omdat ik hierdoor tot mijn 26e geen diagnoses had, ging ik er altijd vanuit dat ik alles kon bereiken wat ik wou, als ik er maar hard genoeg voor werkte. Ik zag geen enkele reden waarom ik iets niet zou kunnen wat iemand anders wel kon. Geen diagnose, dus ook geen self fulfilling prophecy. Door deze ingesteldheid heb ik serieus mijn grenzen verlegd. Had ik vroeger mijn diagnoses gekend, dan had ik misschien veel dingen, zoals mijn studies, niet durven aanvatten. Ik zou mijn capaciteiten misschien lager ingeschat hebben.
Ook naar de buitenwereld toe zijn er voordelen wanneer je autisme en ADHD niet gekend of weinig zichtbaar zijn. Ik heb namelijk nooit last gehad van vooroordelen en heb niet meteen minder kansen gekregen dan iemand anders.
GEEN DIAGNOSE, GEEN HULP
Maar het camoufleren van stoornissen en door het leven gaan zonder diagnose heeft ook een keerzijde. Vóór mijn diagnoses heb ik altijd gedacht dat mijn ondermaatse sociale vaardigheden, uren tijd verliezen tijdens het studeren enz. allemaal mijn schuld waren. Meer nog, ik schaamde mij en vond dat ik gewoon nog harder mijn best moest doen. Als ik mezelf beter had begrepen, dan had ik hier beter mee kunnen omgaan. Dan had ik misschien ook andere studiekeuzes gemaakt die beter bij mij hadden gepast.
Zonder diagnoses kon ik ook niet de juiste ondersteuning krijgen zoals praktische of psychologische begeleiding, studiebegeleiding, medicatie enz. Vooral op vlak van school had ondersteuning een groot verschil kunnen maken en had ik niet zo hoeven afzien. Ik heb mijn strijd altijd alleen gestreden, net zoals veel mensen (vooral vrouwen) die hun autisme camoufleren en onder de radar blijven.Maar ook nu na mijn diagnoses voer ik mijn strijd nog grotendeels alleen omdat hij niet zichtbaar is voor anderen. Aan de oppervlakte lijk ik perfect mee te kunnen. Je kan mijn autisme en ADHD vergelijken met een ijsberg. Ze komen slechts voor 10% tot uiting in mijn gedrag. De overige 90% beleef ik alleen en is onzichtbaar voor anderen. Hierdoor hebben mensen vaak te hoge verwachtingen van mij en houden ze geen rekening met mijn moeilijkheden. Het is natuurlijk aan mij om hier vaker over te communiceren, maar ik ben niet graag de party pooper. Bovendien is het moeilijk voor anderen om er zich iets bij voorstellen en mij te begrijpen. Wanneer ik bijvoorbeeld toch eens durf aan te geven dat een bepaalde dag of situatie voor mij lastig gaat worden, krijg ik na afloop vaak te horen dat viel toch mee hè, gewoon omdat ik er niets van heb laten zien. Of je hebt het overleefd, alsof het feit dat iets van voorbijgaande aard is alles goedmaakt en ik maar niet had moeten zeuren. Het zal wel goedbedoeld zijn, maar ik heb daar niets aan, integendeel. Mensen beseffen niet dat ze de extreme stress die ik maar al te vaak doormaak op die manier minimaliseren en niet erkennen. Het is frustrerend om jezelf altijd te moeten verantwoorden, dus zeg ik soms liever niets.
AUTISTISC BURNOUT
Dag in dag uit je eigenheid onderdrukken, weinig tot niets op automatische piloot kunnen doen en overal 10 keer meer inspanningen voor moeten leveren om gewoon mee te kunnen draaien in onze maatschappij is extreem vermoeiend. Het is mentaal erg slopend en heeft daarom ook een weerslag op je fysieke gezondheid.
Ik las onlangs een erg interessant artikel over het camoufleren van autisme en de hoge prijs die we daar voor betalen:
Camouflaging calls for constant and elaborate effort. It can help women with autism maintain their relationships and careers, but those gains often come at a heavy cost, including physical exhaustion and extreme anxiety.
In autistische kringen wordt dit vaak autistisc burnout genoemd, al is dit geen officiële term. Maar veel personen met autisme herkennen zich wel in het uitgeput en opgebrand raken omdat over ze te lang over hun grenzen zijn gegaan in het compenseren en camoufleren van hun autisme.
AUTHENTICITEIT VERLIEZEN
Bovendien kan je niet alles camoufleren. Op een gegeven moment zit je aan je plafond. Je kan niet iemand zijn die je niet bent. Maar door constant mijn authenticiteit te onderdrukken, raak ik soms vervreemd van mezelf. Ook dit kwam aan bod in het artikel van Spectrumnews:
Camouflaging often develops as a natural adaptation strategy to navigate reality. For many women, its not until they get properly diagnosed, recognized and accepted that they can fully map out who they are."
"(So-called) Mild autism doesn't mean one experiences autism mildly ... It means YOU experience their autism mildly. You may not know how hard they've had to work to get to the level they are." - Adam Walton -
Neen, ik was
niet out maar herstellende en lerende. Bloggen kwam er gewoon niet van. Getriggerd
door iemand die me helpt met mijn re-integratieproject op het werk, wil ik de
draad terug opnemen. Ik heb ondertussen zoveel gelezen en geleerd en dat wil ik
graag delen met zielsverwanten en anderen.
De conclusie
van mijn leerproces is alvast: Sensibilisering voor het fenomeen 'vrouwen met hoogfunctionerend autisme', is meer dan noodzakelijk; voor de vrouwen zelf maar vooral voor
hulpverleners en professionals.
Doorheen de
verhalen en de lijdenswegen van mijn zielsverwanten loopt maar al te vaak
eenzelfde rode draad. Hoe hoger je functioneert, hoe meer anderen van je verwachten en hoe meer
je jezelf onder druk zet. Je hebt een onzichtbare handicap, je ziet er normaal
uit en hebt geen zichtbare fysieke of gedragsafwijking. Dus waarom kun je je niet
gedragen en doorgaan zoals alle anderen?
Vooral de
hulpverleners slaan de bal vaak mis en diagnosticeren in eerste instantie de
comorbide stoornissen zoals OCD (Obsessieve Compulsieve Stoornis), depressie/burnout,
angststoornissen, AD(H)D etc. De eigenlijke oorzaak (ASS) van deze 'stoornissen' wordt
daardoor maar al te vaak over het hoofd gezien en pas veel later of zelfs nooit
gediagnosticeerd.
De beste therapie
voor mezelf was, is en blijft PSYCHO-EDUCATIE, een geleerd woord voor zoveel
mogelijk te weten komen en leren over je anders werkende brein zodat je jezelf kan helpen want,
jammer genoeg, het blijft een eenzame be-/aan-doening. Er is soms zo veel wat we voelen maar
zo weinig wat we kunnen zeggen of zoals Carl Jung ooit zei: Loneliness does not come from having no people around one but
from being unable to communicate the things that seem important to oneself or
from holding certain views which others find inadmissible.
"Er komt steeds meer aandacht voor ondergediagnostiseerd autisme bij vrouwen. Omdat autisme zich bij vrouwen anders uit dan bij mannen, wordt autisme bij vrouwen vaak niet opgemerkt. Dit leidt ertoe dat vrouwen vaak heel lang hebben getobd voordat ze wisten wat er aan de hand was met alle gevolgen van dien.
Mannelijke en vrouwelijke autistische kenmerken
Autisme ziet er bij mannen in veel maar niet alle gevallen anders uit dan bij vrouwen. Mannen met autisme zijn vaker de typische savanten in die zin dat ze vaardigheden hebben die niet te verklaren zijn, zoals razendsnel ingewikkelde berekeningen uit hun hoofd kunnen uitvoeren.
Bij mannen met autisme is de taligheid van de hersenen minder goed ontwikkeld, waardoor ze minder goed kunnen kaderen. Ze hebben minder van wat Martine Delfos het socioschema noemt, iets wat vrouwen beter kunnen compenseren (of faken!!!). Doordat vrouwen zich door hun autisme heen toch meer onderdeel van een groter geheel voelen dan mannen, zal een vrouw zich eerder gevoeglijk opstellen wanneer ze een situatie niet begrijpt, terwijl een man eerder zal flippen door controleverlies.
Mannelijk autisme gaat gepaard met een sterker sociaal tekortschieten dan bij vrouwen. Vrouwen met ASS kunnen puur op bluf of gekopieerde patronen sociaal heel capabel overkomen, terwijl ze dat eigenlijk niet zijn. Bij vrouwen bestaan problemen meer uit geen echte contactuele vaardigheden hebben waardoor ze op zichzelf zijn aangewezen en vereenzamen. Dat klinkt tegenstrijdig, maar kletsen en relaties onderhouden zijn echt twee totaal verschillende dingen.
Mannen met ASS worden vaak meer sociaal op sleeptouw genomen door een partner, terwijl vrouwen met ASS het helemaal zelf moeten doen. Mannen hebben vaker dan vrouwen de eigenschap dat ze gezichtsuitdrukkingen niet begrijpen. Vrouwen lijken hier meer aangeboren vaardigheid in te hebben, of het gemakkelijker te kunnen leren.
Vrouwen met autisme en traditionele vrouwelijkheid
Hoewel vrouwen met autisme onmiskenbaar mannelijke eigenschappen hebben, zijn ze lang niet altijd de klassieke tomboy of het jongensmeisje. Ze kunnen zelfs zeer feminien zijn, met een duidelijke nerdy inslag. Vrouwen met autisme zijn autonomer dan vrouwen zonder autisme en hebben vaak niet de neiging om zich aan te passen aan hun omgeving om sociaal geaccepteerd te worden. Als ze het proberen, dan lukt dat toch niet goed. Ze vallen door de mand omdat ze de sociale regels na-apen zonder ze te begrijpen. Ze zijn niet zo ontvankelijk voor de mores van de groep.
Als een meisje met ASS in een conservatief milieu opgroeit, kan ze de boodschap krijgen dat ze geen goed meisje is. Ze heeft vaak jongensachtige interesses, weinig interesse in sociale contacten, is liever alleen en is erg gebeten op haar persoonlijke interesses. Een vrouw met ASS valt duidelijk niet binnen de traditionele opvatting van vrouwelijkheid zonder overigens een manwijf te zijn. Voor mensen die hechten aan genderrollenpatronen is zon vrouw vaak unheimisch.
Vrouwen met ASS hebben voordat ze de diagnose kregen, vaak veel afwijzing te verduren gehad door beide geslachten. Daardoor hebben ze vaak een negatief zelfbeeld. Juist dan geeft de diagnose veel herkenning en rust.
Het belang van diagnosticeren
Omdat autisme onterecht nog vaak als een puur sociale handicap wordt gezien, wordt autisme vaak niet als indicatie gesteld als een vrouw extreem prikkelgevoelig is maar zich niet duidelijk autistisch gedraagt. Het diagnosticeren van autisme bij vrouwen is echt een vak apart als ze geen klassieke asperger of savant volgens het boekje is. Gelukkig wordt het stellen van ASS-diagnoses bij vrouwen steeds meer een specialisme. Vrouwen zijn zo goed in staat om hun sociale tekortschieten te maskeren, dat zelfs een klinisch psycholoog daar niet altijd doorheen prikt.
Vaak valt er een enorme last van een vrouw af wanneer ze erachter komt dat ze ASS heeft. De diagnose leidt tot een mildere houding tegenover haarzelf en handvatten om beter met de wereld om te gaan. Omdat vrouwen meer dan mannen worden veroordeeld om hun gebrek aan sociale vaardigheden of hun onvermogen om het lieve vrouwtje te spelen, is het belangrijk dat vrouwen met autisme heel goed begrijpen dat autisme een biologische gesteldheid is die invloed heeft op alle facetten van het leven: hormonaal, biochemisch, psychologisch, cognitief, mentaal, energetisch, spiritueel. Ze zijn echt anders.
Vaak komt met het aanvaarden van die realiteiten en het loslaten van maatschappelijke verwachtingen ruimte voor persoonlijke groei en uitrijping van de persoonlijkheid. Een vrouw met autisme kan een markante persoonlijkheid worden, een levenskunstenaar, een visionair juist doordat ze zich niet kán conformeren aan wat de maatschappij van meisjes verlangt.
Prikkelgevoeligheid
Vrouwen met autisme hebben meer last van hypergevoeligheid. Omdat vrouwen over het algemeen sensitiever zijn dan mannen, hebben vrouwen met ASS meer prikkelbelasting dan hun mannelijke tegenhangers. Ze hebben vaak minder sterk de autos die de omgeving het gevoel kan geven gewoon niet bestaan (of ze hebben het afgeleerd).
Ondanks hun afzondering krijgen vrouwen met ASS toch meer prikkels bewust binnen. Ze hebben vaak te kampen met burn-out of structurele overprikkeling. Ze heeft meer behoefte dan een man met ASS om alles even helemaal los te laten. Ze zal vaak de behoefte hebben om in deeltijd te werken en het moederschap kan problematisch zijn. Vaak kiezen ze ervoor om alleengaand te zijn om zichzelf de prikkels van een partner en een gezien te besparen.
Selectief mutisme en secundair reageren
Hoewel het bij beide geslachten voorkomt, hebben vrouwen vaker last van selectief mutisme: onder stress het vermogen om te praten kwijtraken. Het kan variëren van even niets te zeggen hebben tot volledig dichtklappen en bevriezen. Ik heb er zelf vaak last van dat, wanneer heel diep in gedachten ben of zeer sterk gefocust op een taak, het even duurt voordat ik mijn stem weer heb gevonden. Het overschakelen naar een andere modus duurt een paar seconden. Selectief mutisme kan ook betekenen dat je met heel zachte stem praat zonder dat iemand verlegen hoeft te zijn.
In onze extraverte maatschappij wordt selectief mutisme vaak aangezien voor verlegenheid of subassertiviteit. Het is echter niet hetzelfde. Vrouwen die niet weten dat ze ASS hebben, kunnen ten onrechte denken dat ze verlegen zijn, ook omdat ze een hekel hebben aan mensenmassas. Verlegenheid heeft te maken met overanticiperen op het oordeel van een ander, een typisch empatentrekje waar vrouwen met autisme van nature vaak geen last van hebben, al kunnen ze het wel ontwikkelen vanuit een neiging om sociaal te compenseren.
Subassertiviteit is een gebrek aan assertiviteit. Geen nee durven zeggen, dingen over je kant laten gaan en woede inslikken zijn allemaal uitingen van subassertiviteit. Het zijn eigenschappen waar veel vrouwen mee worstelen als gevolg van de lange onderdrukking van vrouwen. Vrouwen met ASS staan vaak juist losser van de traditioneel vrouwelijke patronen dan veel andere vrouwen en hebben hier vaak minder moeite mee. Ook omdat ze vaak meer mannelijke eigenschappen hebben, hebben ze vaker lak aan de mening van een ander of stappen makkelijker over de drempel heen om je mond open te doen.
Vrouwen met ASS (mannen ook) hebben vaak een neiging tot secundair reageren: ze moeten eerst een indruk of emotie laten bezinken voor ze hem kunnen uiten of benoemen. Dat betekent dat de impact van een gebeurtenis altijd met vertraging komt en zeker in situaties waar vaak direct gehandeld moet worden, zoals op het werk, kan dat nadelig zijn. Besef dat je altijd de vrijheid hebt om ergens op terug te komen. Niet iedereen is ad rem en dat hoeft ook niet. Je kunt altijd met terugwerkende kracht je grenzen aangeven. Het is belangrijk te beseffen dat er een groot verschil zit tussen verlegenheid, subassertiviteit en secundair reageren.
Specifieke vrouwenproblemen bij autisme
Sociaal papegaaien zonder interactie. Veel vrouwen met autisme apen omgangsvormen na zonder ze echt te begrijpen. Ze kunnen een spraakwaterval zijn en op het oog veel sociale contacten hebben, maar daarachter kan ze heel eenzaam zijn omdat ze wel sociale maar geen relationele vaardigheden heeft. Daar zit echt een heel groot verschil in.
Intimiteitsproblemen. Een vrouw met autisme kan overspoeld worden door de innigheid van het samen-zijn. Ze heeft het gevoel haar eigenheid te verliezen en kan er niet tegen als iemand onder haar huid kruipt. Relaties en seksualiteit zijn vaak struikelblokken. Vaak is het niet eens dat ze het niet wil of niet kan, maar de voortdurende aanwezigheid van iemand anders trekt alle energie uit haar weg.
Maar je lijkt helemaal niet autistisch. Vrouwen lopen vaak tegen onbegrip aan omdat ze zich niet klassiek autistisch gedragen. Men gaat er ten onrechte vanuit dat ze licht autistisch zijn en hun autisme zich beperkt tot graag alleen zijn en een beetje geek-achtig zijn. Mensen zonder autisme zijn vaak blind voor hun contextblindheid of gaan ervan uit dat ze door hun hoge intelligentie wel met hun peer group kunnen meekomen. Wat op school en werk lang niet altijd het geval is. Oeverloze discussies en de angst zich kwetsbaar op te stellen door zo open te zijn over wat er niet goed gaat, maken dat vrouwen met ASS soms liever zwijgen over hun autisme.
Leeglopen op het moederschap. Vrouwen met ASS zijn niet zonder moederinstinct, maar ze vinden het gewoon waanzinnig zwaar om een kind op te voeden vanwege de niet aflatende aandacht die een kind nodig heeft. Het moederschap kan te zwaar zijn. Sommige vrouwen zien bewust af van het moederschap.
Doordat vrouwen met autisme minder snel in de contramine gaan wanneer ze een situatie niet begrijpen of met een persoonlijke trigger worden geconfronteerd, kan een vrouw met ASS heel lang weten te verbergen dat ze iets niet kan. Ze kunnen verbazingwekkend ver komen met een groot hiaat in hun ontwikkeling.
Vier je creativiteit!
When you are born in a world you dont fit in, its because youre meant to create a new one
Wat hebben de personages Aughra uit de film The Dark Crystal, Euny uit het kinderboek Juniper en Hermelien Griffel uit de Harry Potter-reeks met elkaar gemeen? Ze zijn bereid om compromisloos te volgen wat hun innerlijk van hun vraagt. Ze zijn in staat de behoeften van hun geest boven de eisen van de maatschappij te stellen. En daarmee geven ze, elk op hun eigen manier, een heel bijzondere wending aan het verhaal. En: ze vertonen alle drie asperger-trekjes. Ze zijn niet-conformistisch vrouwelijk. Ze tonen grote moed, grote intuïtie en grote intelligentie. Ze zijn soms onaangepast, niet altijd prettig in de omgang, onconventioneel en ze doen iets bijzonders. Ze staan op het keerpunt van grote wendingen in de wereld. En ze deinzen er niet voor terug om die taak op zich te nemen.
Vrouwen met asperger hebben een taak te vervullen in deze wereld. Ze bezitten bijzondere kwaliteiten en eigenschappen die de wereld nodig heeft. Ze staan voor de uitdaging om hun gevoeligheid te integreren en hun hypergevoeligheid te transformeren in een sensitiviteit die bijzondere dingen mogelijk maakt.
Autisme trigger-alert bij meisjesbabys en jonge meisjes
Mijdt oogcontact
Verstijft bij aanraking
Huilbaby
Buikklachten/krampjes/voedselovergevoeligheden
klapt in onder teveel prikkels maar kan ook overreageren bij overprikkeling
Het kind is extreem moe of nukkig na sociale uitjes
Het kind neemt dingen letterlijk
Fantasiespel heeft vaak een dwangmatig karakter. Het kind speelt geen situaties uit het dagelijks leven na, maar scenarios uit het eigen hoofd, het kind beeldt angsten of zorgen uit
In sociale contacten hobbelt het achter andere kinderen aan zonder met eigen inbreng te komen
Het kind probeert dwangmatig het speelkameraadje naar de eigen interesses te sturen
Uitchecken wanneer het met een vriendje/vriendinnetje speelt. Op een botte manier het contact proberen te beëindigen
Angsten en dwanghandelingen
Een fase in een dwangmatig patroon, spel, gedachten, obsessie of angst zitten. Alle kinderen hebben zo hun fases, maar bij autisme gaat dat net een beetje heftiger
Heftig reageren op plotselinge uitbarstingen van lawaai, emotie, gelach, daarvan weglopen, oren bedekken, in elkaar krimpen
Slechter in haar vel zitten bij langdurige spanningen van een huisgenoot of de leraar
Als het kind wat ouder is, langdurig en zeer geconcentreerd met een werkje of project bezig zijn. Met veel creativiteit en eigen inbreng nieuwe dingen doen. De lat hoog leggen ten opzichte van leeftijdsgenoten
Het onzichtbare kind: geen ogenschijnlijke problemen, geen/weinig vriendjes, emotioneel vlak, acceptabele schoolprestaties, kan flets overkomen, reageert soms bizar. Er zijn op het oog geen problemen en toch is er iets raars aan.
Autismetriggers bij volwassen vrouwen
Geen of zeer korte relaties
Kan emotioneel dichtklappen bij toenadering
Kan in een relatie tijdelijk niet benaderbaar zijn als gevolg van overprikkeling
Zeer toegewijd op het werk, maar soms net niet goed genoeg
Loopt op het werk op haar tenen om onzichtbare tekortkomingen te verbergen
Benadert problemen op een mannelijke manier
Probeert bij emoties van andere mensen te fixen zoals een man in plaats van empatisch/troostend te reageren
Pragmatisch boven alles
Overgestructureerde controlefreak, kan niets uit handen geven
Vertoont geen ontvankelijkheid of sensuele vrouwelijkheid
Probeert zich op alle mogelijke manieren uit sociale situaties te wurmen
Heeft enorm veel last van omgevingsgeluid
Chronische depressie
Aseksueel/(tijdelijk) geen zin in seks/kan seks niet integreren in haar leven/ ervaart wel lustgevoelens maar kan er geen uiting aan geven
Vertelt soms niets over haar privéleven (omdat dat een chaos is)
Scheef competentieprofiel: kan zowel briljant als volkomen onthand zijn
Emotioneel onderkoeld, ice queen. Kan een bitch lijken hoewel ze niemand onderuit haalt.
Het leven voelt altijd net te zwaar
Het gevoel een rare vrouw te zijn
is in staat om helemaal autonoom een vervullend leven te leiden dat in het teken staat van zelfontwikkeling (als ze grip op haar autisme heeft)
Veel van deze punten komen overeen met hoogsensitiviteit in het algemeen, maar autisme heeft net een paar eigenheden."
Vandaag 27/3 werd ik voor de 2de keer sinds ik thuis ben, uitgenodigd voor een medisch onderzoek bij mijn
ziekenfonds. Dergelijke onderderzoeken' betekenen altijd stress want ik moet
mezelf weer eens gaan verantwoorden over het feit dat ik nog steeds niet aan
het werk ben desondanks het feit dat er aan mij 'niks mis' te zien is. Ik was zo slim geweest om vooraf aan mijn
behandelde arts een verslag te vragen. In dat verslag gaf ze een goed en correct relaas van hoe mijn (gemoeds)toestand evolueerde het voorbije jaar, het toenemen van de depressieve klachten, de nieuwe medicinale ondersteuning en de
geleidelijke opklaring in het depressieve beeld. Haar conclusie was duidelijk:Werkongeschiktheid is momenteel nog niet aangewezen. Indien de huidige evolutie zich verderzet, ligt een gedeeltelijke werkhervatting binnen enkele maanden binnen de mogelijkheden. Het gesprek of het antwoord op die oh zo verschrikkelijke vraag, hoe gaat het met u ? en hoe zit het met de werkhervatting,had ik thuis wat proberen voor te bereiden.
Om 15:00u. had ik een afspraak. Ik tijdig naar
daar gefietst, gewapend met het verslag en mijn spiekbriefje. Aldaar aangekomen, mocht ik plaatsnemen in een wachtruimte in de letterlijke zin van het woord want mijn geduld werd weer eens zwaar op de
proef gesteld: 15:25 werd ik pas binnengeroepen.
25 Min. wachten, verwerden al snel tot een hel en ik voelde me
steeds meer overprikkeld en gestresseerder worden. In een poging grip te
krijgen op mezelf en de oorzaken nuchter te analyseren, kwam ik al snel tot
volgende conclusies:
Door de
stress was ik s middags mijn medicatie vergeten in te nemen, bad timing.
Er galmde
een of andere radiozender door de speakers. Dit is tegenwoordig bon ton in elke
wachtzaal, café, restaurant, brasserie, etc. Stilte wordt blijkbaar niet meer
geapprecieerd.
Door de
stress was ik ook nog eens mijn noise-cancelling oortjes vergeten en moest ik
mijn toevlucht nemen tot mijn gezelschapsdopjes (oordopjes die ik gebruik
wanneer ik in gezelschap ben in een luidruchtige omgeving maar toch een gesprek
probeer te volgen).
Misschien kon een mindfullness ademhalingsoefening me helpen (die kan je
ongemerkt doen) maar ook dat lukte niet vanwege het radiolawaai.
25 Minuten
duurden op die manier een eeuwigheid.
Ik uiteindelijk binnen bij de arts, met oordoppen nog in. Toen ik ze
verwijderde, vertelde ik hem ineens over het waarom ervan alsook over het feit dat ik al
erg overprikkeld was door het wachten en het lawaai in de wachtruimte. Goeie
start van ons gesprek ? Geen idee. Op zijn obligate vraag: En hoe gaat het nu met
u ?, overhandigde ik snel het verslag van mijn eigen arts. Na een diagonale lezing ervan, opnieuw
dezelfde vraag. Ik mijn spiekbriefje
bovengehaald en mijn antwoord gegeven.
Geen speld tussen te krijgen (liet ik ook niet toe ;) Ik was bijna
buiten adem toen ik klaar was.
De man was blijkbaar onder de indruk, stelde
nog een paar redelijke bijvragen en was
mee met mijn verhaal en verklaring' waarom ik vooral niet té snel terug aan het
werk wil. 'Werk' in de pure economische betekenis van het woord want het herinrichten van je private levensdomeinen ten gevolge van de laat gediagnosticeerde ASS met bijbehorende depressie en het managen van een gezin worden immers niet aanzien als 'werken'. Hij begreep toch wel dat ik eerst terug een deftige energiebuffer wil opbouwen vooraleer opnieuw aan de slag te gaan (voor een werkgever).
Oef ! Dat is ook weer achter de rug. Nu
recupereren van de misschien wel overbodige maar blijkbaar onvermijdelijke
stress.
Officieel zijn PASS-groepen autonome
zelfhulpgroepen voor en door volwassenen mannen en vrouwen met ASS ( of een
sterk vermoeden daarvan), zonder verstandelijke handicap. Zij organiseren meetings
en activiteiten waarop zij elkaar ontmoeten.
In de wetenschap dat lotgenotencontact mij zou
kunnen helpen met de acceptatie en de verwerking van de diagnose, ging ik met volle moed naar een PASS-meeting. Ik kwam echter van een koude kermis
thuis. De meeste aanwezigen waren mannen die voor mij toch wel duidelijk meer waarneembare
kenmerken van autisme hadden dan ikzelf. Uit hun verhalen kon ik afleiden dat de
meesten ernstige moeilijkheden hadden om te functioneren in de overwegend
NT-wereld en hierdoor blijkbaar allerlei problemen ervoeren. Ik voelde niet
direct veel affiniteit met deze heren en wist vrij snel dat deze groep niks
voor mij was. Een 2de poging (wandelactiviteit met andere groep)
bevestigde alleen maar mijn gevoel.
Zo ervoer ik dus al snel proefondervindelijk
dat er inderdaad een wereld van verschil kan zijn tss. mannen en vrouwen met autisme
(zonder te willen veralgemenen). Vrouwen hebben sowieso al anders werkende
hersenen dan mannen en bij vrouwen met autisme zorgt dit er voor dat er een ander
(lees subtieler) beeld wordt gegeven van autisme waardoor het bij vrouwen
slechter herkend wordt dan bij mannen. Vrouwen met autisme zijn blijkbaar beter
in staat tot compenseren en camoufleren van hun autisme waardoor het hen vaak pas veel
later zuur opbreekt via angstklachten, depressies en burnouts. We zijn ook vaak
sociaal sterker dan mannen met autisme. We hebben een grote will to please en
een sterke wil om te conformeren aan de omgeving zodat deze geen problemen met
ons ervaart. We kunnen ook meestal veel beter organiseren en plannen dan onze
mannelijke tegenhangers wat ons weliswaar zeeeer veel energie kost maar dat
laten we uiteraard zo weinig mogelijk merken.
Gelukkig werd toen net de eerste PASS-Ladies
groep opgericht, een groep voor volwassen vrouwen met autisme (of een
vermoeden ervan) én normale tot hoge begaafdheid. Ik daar naartoe en dat was
onmiddellijk een schot in de roos:
ü Eindelijk een groep met zielsverwanten (een
veel fijner woord dan lotgenoten), vrouwen met al dan niet een job, een huis,
kinderen, vrienden, een relatie en meestal een late diagnose.
ü Sinds ik de groep ken, voel ik me veel minder
eenzaam omdat ik mezelf herken in hun verhalen. Ook zij herkennen zich vaak in
mijn verhalen, tonen begrip en reageren niet negatief. Dat maakt het voor mij
gemakkelijker om mezelf opnieuw te leren kennen en te aanvaarden.
ü Ik heb er nieuwe vriendinnen gemaakt in een
periode waarin er toch wel heel wat anderen afvielen.
ü Ik heb meer zelfvertrouwen gekregen door te
ontdekken dat ik toch een normaal gesprek kan hebben en plezier kan maken met vrouwen
met autisme.
ü Het is superleuk om in een groep van
gelijkgezinde zielen te zitten die het uiteindelijk vaak met dezelfde dingen in
het leven moeilijk hebben.
ü Ik leer veel van hun ervaringen, met welke
problemen zij geconfronteerd worden en hoe ze daarmee omgaan.
ü Ik vind het ook super boeiend om mee te denken
over andermans problemen en samen een oplossing proberen te vinden.
ü Er is heel wat knowhow in de groep en we
proberen elkaar dan ook bij te staan met raad en daad.
ü Ik heb zelf een heel groot schuldgevoel en
faalangst maar dankzij de dames zie ik stilaan in dat ik eigenlijk niet faal
maar juiste een zware strijd voer in een tijd van veel vragen en onzekerheden
na de (late)diagnose. Deze zorgt immers vaak voor een vreemd gevoel van
opluchting, opwinding, nieuwsgierigheid maar ook van verwarring en een soms
overweldigende angst.
Hartelijk bedankt PASS-Ladies en de leading
lady in het bijzonder.
Zolang ik mij kan herinneren
kreeg ik zo nu en dan het verwijt te horen dat ik koud, hard en egoïstisch was
en geen rekening hield met gevoelens van anderen. Zelfs mijn eigen moeder
verweet mij dat soms. Volgens haar had ik toch wel veel van mijn vader, die
tussen haakjes ook autistisch blijkt te zijn geweest maar dat werd toentertijd
nog niet als dusdanig gediagnosticeerd. Ook nu wordt mij dat verwijt nog
regelmatig naar de kop gesmeten.
Ik heb dat nooit begrepen want
ik deed juist zo hard mijn best om het anderen naar hun zin te maken, hoe kon
men mij dan een egoïst vinden? Ik heb mij hier vaak erg verdrietig over gevoeld
want hoe goed ik ook mijn best deed, mensen bleven me vaak egoïstisch vinden.
Tijdens een van de sessies met
mijn auti-coach hadden we het hierover en viel het woord egocentrisme. Voer
voor wat verder opzoekwerk over het verschil tussen egoïsme en egocentrisme. Hieronder
mijn bevindingen.
Wat is egoïsme (uit het
Latijn: ego betekent ik)
·
Alleen maar met jezelf bezig zijn, je eigen
belang vooropstellen, voorbijgaan aan de ander.
·
Een menselijke eigenschap die ook wel ik-zucht of zelfzucht wordt genoemd.
·
Egoïsme is een manier van het handelen.
·
Bij egoïsme wil de persoon zich niet verplaatsen in de gedachten,
gevoelens en belangstellingen van de
ander. Een egoïst wil zichzelf telkens bevoordelen, ook als dat ten koste van anderen gaat en denkt zo min mogelijk aan de belangen en behoeften van anderen, ook als hij of zij dat wel kan. De
egoïst haalt naar zich toe en geeft niet om of aan de ander.
Wat is egocentrisme
·
Redeneren vanuit jezelf, jezelf tot middelpunt maken
·
Een term uit de psychologie die duidt op een verminderd vermogen
om zich in een ander of diens standpunten of gevoel te verplaatsen (empathie). Het
gevolg is dat de persoon zijn eigen visie en belangen centraal stelt en denkt
dat anderen hetzelfde voelen en denken als zij.
·
Een verminderde theory of mind (ToM) of verminderd vermogen om
een beeld te vormen van het perspectief of gedachtepatroon van een ander vanuit
het besef dat de eigen opvattingen, verlangens en emoties kunnen afwijken van
die van een ander
·
Egocentrisme is een manier van het waarnemen
en denken,
·
Bij egocentrisme kan de persoon zich
niet verplaatsen in de gedachten, gevoelens en belangstellingen van de ander.
Alles wat gebeurt wordt uitsluitend gezien vanuit het ik, waarbij de eigen
belangstellingen en belangen de waarneming beheersen en de communicatie met
anderen eenzijdig kleuren
Egocentrisme dient
duidelijk niet te worden verward met egoïsme maar ik snap nu dat door gebrek
aan kennis over egocentrisme, de mensen mij vaak egoïsme verwijten beide
lijken immers erg veel op elkaar en als je niet weet waar de duidelijke
verschillen liggen, dan ben je al snel geneigd om iemand een egoïst te noemen.
Als ik je nu ook nog
vertel dat bij mensen met autisme deze theory of mind (ToM) vaak minder goed
is ontwikkeld, gaat er misschien een lichtje branden. Bij mensen met ASS gaat
het dus niet over een gebrek aan
wilskracht maar meestal over een onvermogen, in meerdere of mindere mate,om
zich te kunnen verplaatsen in een ander. In de ogen van een leek lijkt dit heel
sterk op egoïsme, maar er is wel degelijk een wezenlijk verschil tussen iets niet kunnen of iets niet willen
Ik weet nu ondertussen
dat ik niet egoïstisch ben en doe (nog steeds) heel hard mijn best om niet
egocentrisch te zijn want het blijft zeer kwetsend als men mij egoïsme verwijt terwijl er sprake is van een een verminderd vermogen om mezelf te kunnen
verplaatsen in een ander. Hoe vaker het woord egoïsme genoemd wordt, hoe harder
ik juist mijn best ga doen om me in te leven in de ander, maar dat kost bergen
energie omdat ik moet analyseren, interpreteren, aanleren en aanpassen. Desondanks
deze inspanningen is het eindresultaat toch nog vaak verkeerd en word ik alsnog
als egoïst betiteld
Redeneren en waarnemen vanuit onszelf, dat is dus wat mensen
met autisme nu eenmaal sterk(er) doen. Simpelweg omdat ze niet anders kunnen, omdat
ze moeite hebben zich in te leven in de belevingswereld van een ander.
Zegt een vriend(in): We zouden nog eens moeten afspreken.
Ik antwoord: Inderdaad, Mmm,
We zien wel.
Ik denk: Wat
bedoel je daar nu eigenlijk mee? Wanneer wil je dat doen? Hoe lang wil je
afspreken? Wat wil je juist doen? Kan je iets specifieker zijn? Wil je met mij
alleen afspreken of zijn er andere mensen bij waardoor ik mij genoodzaakt zal voelen
vooraf te analyzeren wat aanvaardbaar sociaal gedrag is dat dan nog eens verschilt
van de ene tot de andere persoon? Zijn het bekenden of nieuwe mensen? Waarom
kan je niet duidelijker zijn?Wil je met mij afspreken omdat je me een leuk
iemand vindt of omdat je je verplicht voelt? Hoe vaak moeten we afspreken om
onze relatie in stand te houden? Wie moet het initiatief nemen?
Het autistische brein: Overprikkeling en kortsluiting
Een
recent leuk uitstapje met de PASS-ladies eindigde voor mij op een nogal rare manier. Het
was een bangelijke ervaring waarbij ik weer eens keihard tegen mijn grenzen van
prikkelverwerking aanliep.
Tijdens
de autorit naar huis (gelukkig hadden we gecarpoold en zat ik achteraan), resulteerde de overprikkeling uiteindelijk in een soort kortsluiting in mijn
hersenen waardoor gesprekken wel nog binnenkwamen maar inhoudelijk kreeg ik ze
niet meer verwerkt. Er
gebeurde iets waarover ik geen controle had en voor een controlefreak als
ikzelf is dat een ramp. Dit besef ging dan ook nog eens gepaard met een
serieuze moodswing van blij, vrolijk, zelfzeker naar gevoelens van angst,
machteloosheid, uitzichtloosheid, verwarring en schaamte waardoor mijn
overprikkeling nog toenam. Een rollercoaster van emoties en gedachten die
ik niet kon stoppen, noch verwoorden. Het was net of mijn brein een eigen
leven leidde en oververhit raakte waarbij ik er als buitenstaander naar stond
te kijken en steeds meer in paniek raakte. Het
werd nog erger. Het laatste stuk naar huis moest ik zelf autorijden maar ik
kreeg mijn wagen niet in achteruit gezet. Het automatisme waarmee je
normaal autorijdt, was weg. Ik moest nadenken over hoe je nu weer met een
autorijdt, wat je doet met welke pedalen en hoe je schakelt. Gelukkig
redde een PASS-vriendin mij uit de penibele achteruitrijd situatie. Hoe ik
thuis ben geraakt, weet ik eigenlijk niet meer want de input van mijn GPS werd
ook niet meer verwerkt. Eens
in mijn eigen straat aangekomen, moest ik opnieuw manoeuvreren om te parkeren
en dat lukte even tot er een andere wagen naast me kwam die ook in datzelfde
grote gat wou staan. Ineens kreeg ik mijn wagen weer niet meer in
achteruit. Stress en paniek! Ik maakte de dame wijs dat er een
technisch probleem was met mijn versnelling achteruit en uiteindelijk lukte het
me toch.
Zondagochtend
ga ik normaal naar de hondenschool met de wagen maar de volgende ochtend werd
ik dus wakker met hetzelfde paniekgevoel van de avond ervoor (dat ik niet in
achteruit zou geraken). Mijn man was zo lief om mijn wagen te gaan halen die
een heel eind verderop stond geparkeerd, mij te bevestigen dat er geen
technische mankementen waren en mij uit te leggen hoe je achteruitschakelt (versnellingspook
naar beneden en naar links voor duwen!). Uiteindelijk lukte het me ;).
In
mijn nabeschouwing, besef ik nu de hoeveelheid en welke prikkels er allemaal
speelden, zowel de positieve als de negatieve, interne (gedachteprocessen en
emoties) en externe (zintuiglijke indrukken). Prikkelmanagement is voor
mij dus zeer belangrijk en een leerproces waarbij het vooraf inschatten
moeilijk en tricky is. Prikkelmanagement
gaat echter niet alleen over het vermijden van prikkels en situaties
maar ook over keuzes maken, zelf de controle behouden en balans brengen in wat
ik werkelijk wil doen en wat ik moet doen. Zo kan ik er heel goed voor kiezen
een lastige situatie wel aan te gaan, gewoon omdat lastige situaties ook heel
leuk kunnen zijn. De tol die ik dan voor zon leuke maar oh zo
vermoeiende namiddag/avond moet betalen, moet ik zelf inschatten, afwegen en
dan beslissen of ik het er voor over heb.
Zo
is de grote vakantie voor mij eigenlijk een slechte periode want, veel volk
in huis, veel beweging, weinig structuur en orde, veel chaos en uiteraard ook
veel spanningen. Ik had al een zware week achter de rug: Net terug van
vakantie dus veel rommel, opruim, was etc. Veel spanningen en disputen
thuis over planning, structuur en taakverdeling. Ik
zag dus echt uit naar het uitje met de PASS dames en het blotevoetenpad.
Sociale contacten met lotgenoten waarbij ik lekker mezelf zou kunnen zijn en leuke
sensorische prikkels door het pad. Toch had ik stress vooraf: wat ga ik
aandoen?, wat moet ik meenemen?, gaat dat wel meevallen?, welke
gesprekscenarios gaan zich voordoen?, etc . Deze verdoken stress maakte
dat ik, desondanks het feit dat ik was opgestaan om 08:00u, toch nog in
tijdsnood kwam om tijdig bij mijn carpoolpartner te geraken (12:45!). Ik
wist uiteraard dat er veel volk ging zijn wegens grote vakantie maar dat ging
de pret niet drukken (= ontkenning, negatie?). Voeg daar nog wat
schreeuwerige en lawaaierige kinderen + een luidruchtig terras bij, dan besef ik nu
dat het toch wel wat teveel van het goeie was. Wegens de depressie heb ik
energetisch nog steeds weinig buffer. Het
pad zelf was super en deze prikkels liet ik graag binnenkomen. Het etentje was
ook zalig en rustig in goed gezelschap, ook veel prikkels maar vooral
positieve. Tijdens
de autorit naar huis, waarbij ik gelukkig niet zelf moest rijden (waarvoor dank),
werd het ineens teveel en werd ik overspoeld door een rollercoaster van
emoties. Dan
moest ik nog zelf naar huis rijden, in het donker, langs een niet vertrouwd
traject. Ik weet dat ik het daar in normale omstandigheden al heel
moeilijk mee heb maar onderschatte nog maar eens de impact ervan, vooral na een
zeer prikkelvolle dag.
Ik heb het gehaald en ik ben nog steeds blij dat
ik ben meegegaan. Een pijnlijke les die dus
deel uitmaakt van mijn hersteltraject maar we gaan dapper verder want, al
doende leert men ;)
of 'Prosopagnosie' met een geleerd woord, is iets waar ik al heel mijn leven last van heb. Het is nog onduidelijk of prosopagnosie als een aparte ontwikkelinsstoornis moet worden gezien of als een uiterlijke verschijningsvorm van autisme. Het kan dus onderdeel zijn van de verschillende aspecten of 'deelstoornissen' waaruit autisme is samengesteld en het komt voor in verschillende gradaties en vormen. Het lijkt een beetje op het gevoel dat westerlingen hebben als ze een Chinees zien: vrijwel alle Chinezen lijken op elkaar terwijl Chinezen net zoveel van elkaar verschillen als wij westerlingen. Voor Chinezen is het net andersom.
'Gezichtsblindheid' is eigenlijk een foute woordkeuze want je bent niet 'blind' voor gezichten. Dikwijls weet je heel goed dat het een bekend gezicht is, maar in bepaalde situaties kan je het niet of niet snel genoeg plaatsen bij een bepaalde persoon of naam. Deze vorm noemt men 'appercitieve prosopagnosie'. Een andere vorm is dat men van verschillende onderdelen van een gezicht niet een geheel kan maken, Het gezicht wordt dan niet herkend als van een bekend persoon. Dit noemt men 'associatieve prosopagnosie'.
Prosopagnosie zou je kunnen koppelen aan het verschijnsel dat mensen met ASS,een probleem hebben met communicatieve vaardigheden als gevolg van het feit dat wij onvoldoende de gelaatsuitdrukkingen en bodylanguage kunnen opnemen. Onbewust letten wij in eerste instantie alleen op de woorden die er uit de mond komen van diegene die spreekt. Daardoor zien wij onze medemensen eerder als onderdeel van de omgeving en als 'voorwerp' in een bepaalde context of referentiekader. Als dit referentiekader onvoldoende is ontwikkeld, doorheen de tijd (lang genoeg) en frequentie (vaak genoeg), wordt het lastig om gezichten te onthouden. Mensen met ASS maken ook vaak een soort foto van hun omgeving met de personen/gezichten in. Hierdoor vallen alleen de zaken op die veranderd zijn na het maken van die innerlijke 'foto'. We herkennen wel de meest minieme veranderingen maar raken overstuur van de grotere veranderingen omdat de 'foto' niet meer klopt met de nieuwe werkelijkheid.
Iedereen zal wel eens in situaties komen waarin hij een ander niet direct herkent maar na een tijdje weet men het meestal wel weer. Lastiger is het als het niet herkennen regelmatig voorkomt. Dat leidt immers voor de persoon én voor de anderen tot vervelende situaties. Zelf heb ik last van de mildere vorm, 'appercitieve prosopagnosie'. Ofwel (her)ken ik de persoon helemaal niet of ik weet best dat het een bekend gezicht is maar ik kan er zo snel geen naam of context bij plaatsen.
Als ik de persoon helemaal niet herken dan loop ik er vaak steil voorbij wat uiteraard heel slecht en onsympatiek tot onbeleefd overkomt. Komt een gezicht me bekend voor maar kan ik het totaal niet plaatsen, dan kijk ik meestal snel weg terwijl mijn brein op volle toeren draait om het referentiekader terug te kunnen oproepen. Ben ik in gezelschap dan hoop ik dat de anderen snel een naam of context kunnen oproepen zodat de schade beperkt blijft.
Zo kwam ik op een avondopleiding voor volwassenen ooit een heer tegen die mij supervriendelijk toelachte. Hij moest mij dus wel ergens van kennen maar dat was niet wederzijds. Bleek dat hij loketbediende was bij de mutualiteit waar ik gedurende meer dan 10 jaar mijn briefjes ging afgeven voor terugbetaling (voor het digitale tijdperk ;).
Gisteren nog zat ik samen met mijn dochter in een wachtzaal in het ziekenhuis voor een controle na een ingreep. Zit daar een dame die mij vriendelijk toelacht en duidelijk verwacht dat ik iets zeg. Ik heb haar niet aangekeken en pijnigde mijn hersenen om mij iets te herinneren. Op het moment dat zij naar buiten ging, viel mijn frank. Het was de dame die op dezelfde dag als mijn dochter was geopereerd en met wie zij een kamer deelde. Ik heb haar die dag uren gezien, met haar gepraat en haar geholpen.
Een ander confronterend voorval gebeurde begin dit jaar. Tijdens mijn dagtherapie zag ik meermaals per dag de poetsvrouw van onze afdeling. Ik groette haar elke dag en praatte vaak (oppervlakkig) met haar. Na nieuwjaar werd er een brunch georganiseerd voor de mensen van onze groep en de therapeuten. We zitten samen aan een grote tafel en aan de overkant zit iemand die ik totaal niet (her)ken. Ik vraag discreet aan een groepslid wie die persoon is. "Maar allee, dat is toch Janineke de poetsvrouw, weet jij dat niet ?". En, inderdaad, nu pas zag ik het. De poetsvrouw die altijd een lichtblauwe schort aanhad en haar in een staartje, had nu een nette zwarte blouse aan en had haar haar opgestoken
Hoogsensitieve mensen en mensen met autisme vertonen veel gelijkenissen en hebben vaak gelijke klachten maar er zijn toch belangrijke verschillen.
In volgend artikel meer uitleg over :
prikkelgevoeligheid bij autisme
prikkelgevoeligheid bij HSP
de gelijkenissen
de verschillen
HSP testen
In het stukje over de HSP testen kan ik mezelf minder vinden. De zogenaamde 'kardinale' vragen die het onderscheid zouden moeten maken tussen HSP en autisme zou ik, net als de HSP vrouw, ook met 'ja' beantwoorden. 'Voel' ik het dan aan of heb ik de signalen, stemmingen en sferen 'geobserveerd', 'herkend' en 'beredeneerd' ?
Autisme versus HSP
De diagnose autisme is soms moeilijk te stellen, vooral bij vrouwen. Dit komt omdat bepaalde uitingen van autistisch gedrag soms lijken op die van patiënten, lijdend aan borderline, OCS, depressie of andere aandoeningen. Voor de psychiater, die zich niet gespecialiseerd heeft in autisme, is het vaak moeilijk het verschil te zien en de vrouw in kwestie krijgt dan een verkeerde diagnose. Een andere valkuil is dat er vaak gedacht wordt aan hooggevoeligheid (ook door de vrouw zelf). Vrouwen met autisme scoren namelijk onverminderd hoog op HSP-testen. Betekent dit dat ze inderdaad hooggevoelig zijn, of is er iets anders aan de hand?
Prikkelgevoeligheid bij autisme
Een van de meest lastige dingen om te behappen voor een vrouw met autisme, is haar enorme gevoeligheid voor prikkels van buitenaf. Zintuiglijke prikkels, zoals licht, geluid en geur, kunnen zeer sterk binnenkomen, zonder dat de persoon in kwestie het vermogen heeft om te filteren. Wanneer een autistisch meisje in een schoolklas probeert op te letten, kan het zijn dat dit niet lukt omdat ze niet alleen hoort wat de leraar zegt, maar tegelijkertijd wordt afgeleid door een medeleerling, die met haar pen zit te spelen. Ook is het moeilijk zich af te sluiten voor het krassende geluid van diverse pennen op papier. Geluiden van buiten het klaslokaal kunnen ook als zeer vervelend worden ervaren, bijvoorbeeld het schelle geluid van een sirene, of het monotone geluid van een motorzaag in de verte. Licht kan algauw te fel zijn en geuren (zoals deodorant van medeleerlingen) te overweldigend.
Het probleem is dat een meisje of vrouw met autisme 'alles mee krijgt'. Sociaal contact kan daarom heel vermoeiend zijn. Omdat ze uit zichzelf niet begrijpt wat er van haar verwacht wordt, probeert ze zichzelf voortdurend aan te passen en te doen wat iedereen doet. Ze vindt het lastig met gevoelens van anderen om te gaan. Wanneer iemand huilt, weet ze soms niet goed hoe ze daarop moet reageren. Ze vindt het al lastig haar eigen gevoelens te herkennen en te benoemen. Ze voelt een trekkend gevoel in haar borstkas, maar weet pas na een tijdje dat dit verdriet is. Of een 'bal in haar maag' en concludeert pas na uren dat dit woede moet zijn. Een beklemming, en pas later komt het besef dat ze zich machteloos voelt. Wanneer ze hartkloppingen heeft en haar handen trillen, moet ze wel ergens bang voor zijn.
Al deze emoties kosten veel energie en de vrouw met autisme is op haar best als er voldoende momenten zijn waarop ze zich terug kan trekken in haar eigen veilige huis of in haar bed en ze even niemand hoeft te zien, of slechts een klein groepje dierbaren. Het zal niemand bevreemden dat ze graag alleen is en plekken met veel lawaai en drukte, het liefst vermijdt. In haar eigen, gestructureerde en vertrouwde omgeving functioneert ze het best.
De HSP-er
Uit onderzoek is gebleken dat er net zoveel mannen als vrouwen zijn met HSP, maar omdat het vrijwel altijd altijd vrouwen met autisme zijn, die dit stempel krijgen, beperken we ons even tot de vrouwen. Wanneer je HSP-er (Highly Sensitive Person) bent, ben je als het ware hooggevoelig. Mensen met hooggevoeligheid nemen gedetailleerder, subtieler en intenser waar. Wanneer ze een kamer binnenstappen, voelen ze feilloos aan welke sfeer er hangt. In het contact met anderen voelen ze, al voordat hun gesprekspartner iets gezegd heeft, dat deze persoon niet lekker in zijn vel zit en al spoedig nemen ze dit gevoel over. Ze ervaren het gevoel van diegene en worden vaak in vertrouwen genomen, omdat ze de ander 'zo goed begrijpen' Ze vinden het moeilijk andermans problemen los te laten en voelen zich nogal eens verantwoordelijk voor die ander.
Ook hun eigen emoties, zoals blijdschap, verdriet, woede enz. , worden heel intens beleefd. Ze zijn daarbij nog heel gevoelig voor de signalen van hun eigen lichaam. Warmte of kou kunnen als zeer hinderlijk worden ervaren; daarnaast kunnen ze niet lekker worden als ze niet op tijd kunnen eten of drinken. Een hongergevoel kan hen letterlijk beletten om goed werk af te leveren, dan moeten ze eerst daar iets aan doen.
Prikkels van buitenaf kunnen heel sterk binnen komen. Dit omdat hun zintuigen voortdurend op scherp staan. Juist omdat ze hooggevoelig zijn voor hun eigen emoties en die van anderen, komt ook echt alles binnen. Harde geluiden, zoals een sirene, harde muziek, of een luide gil, kunnen daar nog bij komen en als overweldigend worden ervaren. Ook licht kan al snel te fel zijn en geuren te indringend. HSP-ers zijn snel overprikkeld door de overdaad aan prikkels, die ze binnen krijgen en niet goed kunnen filteren, omdat ze door hun fijngevoelige aard, alles waarnemen.
Ze nemen immers allerlei subtiele signalen in zich op, die anderen niet eens opmerken. Deze prikkels van buitenaf en van binnenuit kunnen zeer vermoeiend zijn en maken dat iemand uitgeput raakt. Rust zoeken in de eigen vertrouwde omgeving, is dan het enige dat helpt. HSP-ers houden ervan zichzelf terug te trekken en zich te omgeven door hun eigen vertrouwde spullen. Ze houden niet van veranderingen en gedijen het beste als er niet teveel druk op hen wordt uitgeoefend en ze voldoende tijd krijgen om tot zichzelf te komen. Ze vinden het fijn om rust en regelmaat in hun leven te hebben. Omdat ze zo gevoelig zijn, kijken ze niet graag naar gewelddadige films, maar verliezen ze zichzelf in hun rijke gevoelsleven door creatief bezig te zijn, bijvoorbeeld door het schrijven van gedichten of het maken van schilderijen.
Waarom autisme vaak voor HSP wordt aangezien
Wie bovenstaande uitleg over autisme en HSP leest, ontkomt niet aan de gedachte dat veel 'klachten' op elkaar lijken. Niet alleen de autistische vrouw heeft een overgevoeligheid voor prikkels, ook de vrouw met HSP ervaart dit. Waar de autistische vrouw een hekel heeft aan veranderingen en graag heeft dat haar leven gestructureerd verloopt, heeft de vrouw met HSP hetzelfde verlangen.
Beiden eten en drinken graag op vaste tijden en kunnen er niet tegen als ze tijdens hun werkzaamheden gestoord worden of er veel dingen tegelijk van hen verlangd worden, zeker als ze daarbij het gevoel hebben onder tijdsdruk te staan of op hun vingers te worden gekeken. Zowel de vrouw met autisme als die met HSP is graag alleen om de accu weer op te laden. Daarbij houden ze ervan om diepgaande gesprekken te voeren. Allebei houden ze ervan lang door te denken over het waarom van dingen. Ze hebben een neiging tot piekeren en nemen het leven serieus. Vrouwen met HSP kunnen heel creatief zijn, ze zijn authentiek en origineel en kunnen hun daaruit voortvloeiende ideeën met veel bezieling uitwerken. Vrouwen met autisme kunnen een bovenmatige interesse hebben in één specifiek onderwerp en daar een schat aan kennis over vergaren en soms ook delen op wetenschappelijke sites. Ze voelen zich het best als ze daarbij solistisch te werk kunnen gaan; allebei hebben ze veel tijd voor zichzelf nodig. Rust in hun eigen vertrouwde omgeving is daarbij onontbeerlijk. Beiden zijn plichtsgetrouw en perfectionistisch. Wanneer ze ergens voor gaan, willen ze het goed doen.
Niet te negeren verschillen
Oppervlakkig gezien kunnen HSP en autisme op elkaar lijken; toch is er een levensgroot verschil tussen deze twee. Waar het bij HSP eigenlijk om draait, het hooggevoelig zijn ten opzichte van andermans emoties, is dit als het om autisme gaat, vaak volledig afwezig.
Lichaamstaal
De vrouw met HSP is als geen ander in staat te luisteren naar datgene wat juist niet gezegd wordt. Nuances in het stemgeluid, de manier waarop iemand iets zegt en de lichaamstaal die iemand laat zien, worden gemakkelijk waargenomen. Ze registreren feilloos dat iemand iets anders bedoelt dan hij feitelijk zegt. Hierdoor wordt meteen doorzien dat iemand zich bijvoorbeeld vrolijker voordoet dan hij zich voelt. Daarbij heeft de vrouw met HSP een sterk ontwikkeld inlevingsvermogen en neemt ze allerlei subtiele signalen waar die anderen niet opmerken. Ze is bang de ander te kwetsen en vindt het lastig om 'nee' te zeggen, juist omdat ze merkt dat de ander het zo moeilijk heeft.
De autistische vrouw heeft helemaal niets met non verbale communicatie. Ze begrijpt weinig tot niets van lichaamstaal. 'What you see is what you get'. Wanneer iemand tegen haar zegt dat het 'goed' gaat, gelooft zij dit meteen, omdat ze de, geheel hiermee in tegenspraak zijnde lichaamstaal van haar gesprekspartner, niet opmerkt. Ze kan die taal niet 'lezen' en moet het van eerlijke antwoorden hebben. Wanneer zij een kamer binnenstapt, voelt zij niet haarscherp de sfeer aan, zoals haar collega met HSP dit wel kan. Ze is eerder bezig met zichzelf te redden in een sociale situatie, waar de vrouw met HSP meteen de emoties van de anderen opzuigt en daarmee aan de gang gaat.
Overgevoeligheid
Ook overgevoeligheid voor prikkels, die beide vrouwen met elkaar delen, kan vanuit beide aandoeningen verklaard worden. Verklaringen die min of meer haaks op elkaar staan, omdat ze een totaal andere bron hebben. De vrouw met HSP raakt overprikkeld omdat ze situaties om zich heen extreem goed aanvoelt en zelfs de gevoelens van anderen overneemt. Wanneer haar vriendin depressief is, voelt zij haar somberheid.
Een autistische vrouw raakt juist overprikkeld doordat het vermogen een ander aan te voelen en je gedrag daarop aan te passen, nagenoeg afwezig is. Hierdoor moet ze alles met haar verstand beredeneren, wat bergen energie kost. Want ook de autistische vrouw wil het goed doen in het contact met anderen. Ze wil graag haar vrienden een helpende hand bieden en geen sociale blunders maken. Net als de HSP-er is ze erg perfectionistisch, dus draaien haar hersens overuren om erachter te komen, hoe ze in bepaalde sociale situaties het beste kan reageren.
Waar een vrouw met HSP dus een stortvloed aan non verbale communicatie over zich heen krijgt en alle informatie moeilijk kan verwerken, stopt de autistische vrouw al haar energie in het piekeren over hoe ze de afwezigheid van non verbale informatie voor zichzelf kan opvangen. Het staat buiten kijf dat dit de beide vrouwen enorm veel energie kost, al wordt het piekeren vanuit een andere invalshoek gedaan. Beiden hebben na afloop van een sociale activiteit rust en afzondering nodig om de accu weer op te laden.
Zintuiglijke prikkels
Dat zowel de vrouw met autisme als die met HSP overgevoelig is voor zintuiglijke prikkels als licht, geluid en geur, is vanuit beide aandoeningen te verklaren. Ook hier is de reden waarom, totaal verschillend. Bij een HSP-er komt de overgevoeligheid voor licht, geluid en geur doordat ze alles in hun omgeving als een spons opzuigt, speciaal als het gaat om de gevoelens van anderen. Hierdoor raakt ze als het ware overspoeld door alles wat op haar afkomt. Het gevolg is een 'vol hoofd'.
Vrouwen met autisme raken echter overprikkeld omdat alles wat ze zien en beleven, als het ware in een 'grote bak' terecht komt. Waar mensen zonder autisme hun indrukken onbewust filteren in belangrijk en onbelangrijk, is dit vermogen bij de autistische vrouw verminderd of zelfs afwezig. Waar bij doorsnee mensen hun hersenen als zeef fungeren, worden bij de haar alle opgedane indrukken opgeslagen, met als gevolg 'een vol hoofd'.
Wat HSP-testen over het hoofd zien
Bovenstaande verschillen laten niet alleen zien dat autisme heel iets anders is dan HSP, maar zelfs dat het op wezenlijke punten hemelsbreed van elkaar verschilt. Ondanks het feit dat veel vrouwen met autisme voor HSP-er worden aangezien, kun je jezelf afvragen of dit niet net zoiets is als appels met peren vergelijken. Dit komt natuurlijk omdat de uitingsvormen van autisme en HSP op sommige punten behoorlijk overeenkomen. Een HSP-test bestaat uit verschillende stellingen, die ook opgaan voor mensen met autisme. Bijvoorbeeld:
Ik voel me niet op mijn gemak bij harde geluiden
Ik schrik gemakkelijk
Ik werk gewetensvol
Ik raak gemakkelijk van mijn stuk als het licht in een ruimte te fel is of de geurtjes erg opdringerig zijn.
Ik voel me ongemakkelijk als er veel om me heen gebeurt
enz.
Bovenstaande stellingen worden zowel door de vrouw met HSP als die met autisme, met 'ja' beantwoord. Wanneer er veel van dit soort vragen zijn, scoort ook de vrouw met autisme genoeg punten om voor HSP door te gaan. In elke HSP-test staan echter een paar kardinale vragen, die door de autistische vrouw met 'nee' zullen worden beantwoord. Vragen die juist cruciaal zijn als het gaat om wel of geen HSP. Wanneer je deze met 'nee' beantwoordt kun je namelijk haast geen HSP-er zijn. Omdat het bij HSP daarom draait:
Ik ben me bewust van subtiele signalen in mijn omgeving.
Ik word beïnvloed door de stemmingen van anderen.
Wanneer ik een kamer binnenstap voel ik meteen aan welke sfeer er hangt.
Wanneer ik een ruimte binnen ga, voel ik meteen wat er veranderd zou moeten worden om een warme sfeer te scheppen.
Misschien zou het goed zijn, iemand alleen het etiket HSP te geven, als deze vragen met 'ja' beantwoord worden. Wellicht dat er in dat geval minder vrouwen met autisme onterecht dit etiket opgeplakt krijgen.
Tijdens mijn
eerste PASS-Ladies avond (groep voor volwassen vrouwen met een vorm van
autisme) kwamen er wat vragen over HSP (HoogSensitieve Personen/HoogSensitiviteit)
en het mogelijks verband met autisme. Ondertussen
weet ik daar al wat meer over omdat, na een lijdensweg van meer dan 10 jaar depressieve klachten, hoogsensitiviteit ook voor mij een mogelijke
verklaring/oorzaak kon zijn van mijn ellende. Verdere diagnostiek leidde echter
naar ASS :O
Er is al heel
wat geschreven over HSP en autisme maar de meningen lopen nogal uiteen. HSP is niet
opgenomen in de DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) want
het is namelijk geen stoornis, maar een karaktertrek of eigenschap. Wanneer
hoogsensitief zijn toch verward wordt met autistisch zijn, dan gaat het steeds
om een milde vorm van autisme, zoals het vroegere syndroom van Asperger of
PPD-NOS. Hoogsensitief zijn wordt dus
nooit verward met kernautisme maar HSP heeft wel veel
kenmerken die overlappen met kenmerken die tekenend zijn voor onder andere
AD(H)D, , MCDD, Borderline, het vroegere Asperger en PDD-NOS (nu gewoon: Autisme). Het klachtenlijstje van HSP is in ieder geval zeer
herkenbaar:
-Moeite met het vinden van ritme in het leven
-Moeite met plannen en krijgen van structuur
-Vaak een gevoel van onrust door( prikkels van
buitenaf)
-Veel tijd nodig om indrukken te verwerken en
weer tot zichzelf te komen (overprikkeld)
-Kan zich snel ergens zorgen over maken en is
snel overstuur
-Ervaren sneller klachten als stress, spanningen,
angsten en vermoeidheid
-Ervaren vaker fysieke klachten als maag en darm
klachten, hoofdpijn en allergieën
-Ervaren pijn sterker
-Moeite met veranderingen in het leven
-Vaak kieskeurig
De kenmerken van HSP
komen wel erg opvallend overeen met de Autisme onderzoeksvragen. Zo vragen ze
ook of je een hekel hebt aan bepaalde dingen, zoals geuren, substanties, geluiden
of andere sensitieve dingen.
HSPers voelen
goed mensen aan zeggen ze zelf. Ik dacht vroeger ook altijd dat ik mensen heel goed
aanvoelde. Als ze me iets vertelden, ging ik onmiddellijk zeggen wat ze er mee
moesten of welke praktische, concrete oplossingen er mogelijk waren. Dat was mijn manier om anderen te laten weten dat ik van hen houdt maar ik gaf eigenlijk
alleen maar mijn mening en als ze mijn goedbedoelde adviezen niet echt volgden dan had ik het daar heel moeilijk mee. Dat is dus niet bepaald iemand aanvoelen.
Omdat ik het zelf al
jaren moeilijk heb, herken ik snel dingen in mensen, vooral als ze in de problemen
zitten of het even niet zien zitten. Ik ben dan vaak een goed luisterend oor maar
ik weet ondertussen wel dat herkennen niet hetzelfde is als aanvoelen.
Ik dacht te weten
wat een ander voelde, maar eigenlijk was het gewoon mijn idee van die
situatie en hoe IK er mee om zou gaan. En soms werkt dat en dan lijkt het net
of je het wel aanvoelt. Maar eigenlijk is dat dan een toevalstreffer...
Hoe kwam ik er dan
achter dat ik me vaak vergistte wat betreft aanvoelen van mensen? Na al die
jaren kom je daar vanzelf achter, als je het maar vaak genoeg verkeerd aanvoelt
en mensen afstand van je nemen.
Dit gebrekkig aanvoelen
van mensen kan gedeeltelijk worden verklaard door een slecht ontwikkeld 'Ik-besef'.
Dit is een ontwikkelingsprobleem dat zich, vooral in de eerste levensjaren, vaak
stelt bij mensen met autisme. Ze zien zich niet als een op zichzelf staand
individu en denken dat anderen hetzelfde voelen en denken als zij. Anderen zien
ze eigenlijk als een 'verlengstuk' van zichzelf omdat ze nog niet doorhebben
dat die een eigen gevoelswereld hebben en anders over bepaalde zaken kunnen denken.
Als iemand de kleur
groen lelijk vindt, denken ze dat iedereen dezelfde mening is toegedaan. Wanneer zijzelf niet
van housemuziek houden, kunnen ze zich niet voorstellen dat anderen dit wel doen.
Als iemand moet huilen om een filmfragment, waar zij doorgaans om moeten
lachen, snappen ze niets van die tranen. Dat brengt ze in de war.
Dit slecht
ontwikkeld 'IK-besef' en gebrek aan perspectief-denken maakt het mensen met
autisme dus moeilijk want hoe kan je jezelf verplaatsen in de gevoelens van
anderen, als je niet in staat bent, die ander los te zien van jezelf?
Bij iemand met autisme ontstaat het 'perspectief-denken' dus een stuk later in
de ontwikkeling en blijft vaak gebrekkig maar kan worden gecompenseerd door het
ontwikkelen van coping strategieën waarmee je steeds beter leert herkennen en
op de juiste manier reageren.
Volgens mij is hoogsensitiviteit
of HSP gewoon een belangrijk onderdeel,symptoom of kenmerk van autisme m.n. de prikkel(over)gevoeligheid
die vooral vrouwen met ASS treft.
Maar met autisme,
met een hoge prikkelgevoeligheid, loop je wel grote kans op een depressie,
omdat sommige kenmerken van autisme maken dat je sneller een depressie krijgt.
Veel vrouwen en hoger functionerende
mannen komen nooit achter hun autisme, of bij toeval omdat iemand in hun
omgeving de diagnose krijgt, waarin ze zich herkennen. Daarentegen krijgen deze
mensen vaak een enkele diagnose depressie. Vervolgens wordt de depressie
behandelt, en komt weer terug, omdat niet de kern of de oorzaak wordt
aangepakt. Namelijk de overprikkeling en energie-leegloop die ontstaat door
autisme, en die de depressie aanwakkert.
Het is een valkuil om depressie-kenmerken
als somberheid, verstoord slaappatroon, vermoeidheid of energieverlies, gevoel
van schuld en hulpeloosheid, problemen met concentratie of besluiten te nemen, sec te behandelen. Allemaal zijn ze een direct
gevolgvan overprikkeling met te weinig hersteltijd. De oplossing
ligt dan ook in het aanpassen van de omstandigheden.
Behandel de overprikkeling, dan
vermindert de depressie
Hoe kan je overprikkeling voorkomen?
Hoe kan je door minder prikkels in je omgeving je depressie aanpakken?
Je kan je kamer/huis anders
inrichten, met meer structuur en rustige kleuren. Je kan je agenda anders
inrichten, met een goede balans tussen prikkels en rust (me-time en me-space). Je kan oordoppen
nemen, verduisterende gordijnen, uitzoeken waar jouw energie-lekken zitten, en
wat jouw energiegevers zijn. Je kan bedenken wat jij en wat anderen op welke
momenten kunnen doen om de situatie voor jou zo low effort mogelijk te
maken/houden.
Lijkt allemaal simpel maar dat is het
niet want het komt neer op het herinrichten van je hele leven, werk, vrije tijd,
gezin, vriendschappen, relatie enz.
Het vraagt vooral veel tijd en energie en is een
leerproces met vallen en opstaan.
Al heel mijn leven verlangde ik naar een soort aan/uit knop om mijn brein uit te schakelen als ik weer eens veel te veel nadacht over de dingen en helemaal werd overspoeld door emoties en piekergedachten. In mijn pubertijd droeg ik reeds een pin waarop stond : "No brain, no pain", niemand begreep waarom.
Door mijn ASS diagnose begreep ik eindelijk zelf vanwaar dit kwam en wou ik, nog meer dan vroeger, een 'virtuele' knop.
Het symbool dat ik uitwerkte in de beeldende therapiesessie maakte zoveel emoties los en leek mij perfect. Ik liet mijn 'knop' dan ook, begin dit jaar, tatoeëren op een plaats waar ik hem discreet kan 'gebruiken' als ik overprikkeld raak.
Tijdens de beeldende therapie, werd ons gevraagd om 1 emotie te kiezen en daar 'iets' mee te doen. Een pokkevraag voor iemand met ASS, veel te vaag en abstract. Desondanks mijn frustratie, ging ik er toch mee aan de slag. 1 Symbool intrigeerde me reeds langer. Zie hieronder het resultaat.
Filmpje: Changing the Face of Autism: Autism in females
Een schitterende video, een beetje lang en audiokwaliteit niet zo goed maar inhoudelijk zo herkenbaar.
'Only one fifth of girls are diagnosed before the are ten. Over half the boys will be ...
They often carry labels that don't belong to them or are the result of stress from a late diagnosis.
This film was made to give a voice to these women who are so often hidden in society. Most of which lead fully functional lives, and look no different to anyone else.
We often go under the radar for years before being diagnosed. In order to fit in we develop coping mechanisms that hide our impairments even more. It' not always easy being a woman as well as a person with autism.
A diagnosis can change a life and make sense of difficulties experienced over a lifetime.'
Om verwittigd te worden van nieuwe berichten op mijn blog, typ je e-mail adres in en klik op onderstaande knop "Nu inschrijven" om opgenomen te worden in de mailinglist.
of 'Prosopagnosie' met een geleerd woord, is iets waar ik al heel mijn leven last van heb. Het is nog onduidelijk of prosopagnosie als een aparte ontwikkelinsstoornis moet worden gezien of als een uiterlijke verschijningsvorm van autisme. Het kan dus onderdeel zijn van de verschillende aspecten of 'deelstoornissen' waaruit autisme is samengesteld en het komt voor in verschillende gradaties en vormen. Het lijkt een beetje op het gevoel dat westerlingen hebben als ze een Chinees zien: vrijwel alle Chinezen lijken op elkaar terwijl Chinezen net zoveel van elkaar verschillen als wij westerlingen. Voor Chinezen is het net andersom.
