Op ontdekkingsreis naar mijn nieuwe eigenlijke IK.
Vrouw, 54 jaar, partner, mama van 2 jongvolwassenen, vriendin, maat, collega, bewuste en actieve wereldburger.
Vrouw, 54 jaar, partner, mama van 2 jongvolwassenen, vriendin, maat, collega, , bewuste en actieve wereldburger, in 2015 onderuitgehaald door een ‘burn-out’.
Vrouw, 54 jaar, partner, mama van 2 jongvolwassenen, vriendin, maat, collega, , bewuste en actieve wereldburger, in 2015 onderuitgehaald door een ‘burn-out’, ten gevolge van overprikkeling en een voorheen niet gediagnosticeerde ASS.
Te gek voor woorden … of toch niet. Vandaar deze blog.
11-11-2015
Unisex Checklist ASS
Ik krijg de laatste tijd steeds vaker vragen over wat autisme nu juist is en wat de kenmerken zijn, wat ook voor mezelf nog steeds een moeilijke is om te verwoorden. De vraag komt enerzijdsvanuit een welgemeende interesse in mij en mijn ontdekkingsreis doorheen het autisme spectrum gezien ik niet echt beantwoord aan het cliché beeld dat mensen vaak hebben van autisten. Anderzijds 'voelen' en vermoeden mensen vaak een probleem bij andere mensen dat ze niet direct kunnen duiden.
Daarom hieronder een zeer goede ASS checklist met wat uitleg, gepubliceerd op http://www.autsider.net/.
Deze kenmerkenlijst is een algemene lijst, zonder onderscheid tss. de sexen en somt dan ook de meer typische 'mannelijke' trekjes op, kenmerken die vrouwen minder vaak vertonen én beter kunnen 'camoufleren'. Wetende dat steeds meer studies aantonen dat autisme bij
vrouwen zich anders uit dan bij mannen, bestaat er ondertussen ook een kenmerkenlijst, specifiek voor vrouwen. Daar kom ik later nog wel eens op terug maar als je wil, kan je hem reeds vinden op https://www.womenwithautism.com/nl/kenmerken/.
In bijlage vind je de autsider kenmerkenlijst in afdrukformaat.
Checklist ASS Artikelen, boeken en internetpagina's die gaan over ASS, zowel wetenschappelijk als niet-wetenschappelijk, hanteren veel verschillende omschrijvingen van deze stoornis, en noemen even zovele en diverse eigenschappen.
De lijst met kenmerken is erg lang. Hieronder staan de meest genoemde opgesomd. Veel van deze kenmerken kunnen bij ASS horen, maar het hoeft natuurlijk niet; ook 'normale' mensen of mensen met een andere psychiatrische diagnose zullen sommige dingen bij zichzelf herkennen. Een duidelijke grens is er niet. Als je echter het merendeel van deze opgesomde kenmerken bij jezelf herkent, is er kans dat je in het autistische spectrum zit.
Wat zijn nu die kenmerken (in willekeurige volgorde):
Slechte (grove) motoriek, slechte coördinatie
stereotiepe bewegingen/ tics
dwangmatigheid (soms alleen in gedachten)
het niet 'zien' van dingen, en daardoor etiketjes opgeplaktkrijgen als 'lui', 'egoïstisch'
Jezelf soms voor de ander laten gaan
Moeite met wederkerigheid, meer nemen dan geven, moeite metgelijkwaardigheid in contacten
Als een ander iets vertelt, roept dat niet altijd een gevoel op, dus moeite met invoelen vanuit je gevoel, dit lukt soms wel vanuit je gedachten
Lagere frequentie van contacten dan de meeste mensen: bijv. je vrienden maar gemiddeld eens per maand willen zien of spreken, of hooguit eens per week, geen behoefte aan intensief contact
Niet altijd in contact kunnen staan met andere mensen of je omgeving, ook vaak weg zijn, letterlijk (weg gaan, op je kamer gaan zitten, alleen willen zijn) en figuurlijk (dissociëren, geestelijk weg gaan, absences/black outs)
Absences/ weg vallen/ in je eigen hoofd gaan leven/ in je eigen wereldje zitten
Moeite met groepen mensen, stil vallen in een groep, niks zeggen, niet meer deelnemen aan het gesprek
Moeite met oppervlakkig praten, liever serieus doen, niet zo snel humor hebben
Niet creatief zijn
Liefst zelfstandig werken, dingen op je eigen manier willen doen, moeite met samenwerken
Individualistisch
Niet echt bij een groep (willen) horen, liever één-op-één contacten hebben
Moeite met (laten) aanraken
Grote zintuiglijke overgevoeligheid, bijv. voor geluiden
Detail: vooral op details letten en de grote lijnen uit het oog verliezen, niet altijd de grote verbanden zien
Visueel denken: je een plaatje maken in je hoofd, in beelden denken
Sterk analytisch zijn
Eerder rationeel dan emotioneel zijn, tenminste zo komt het over op anderen, maar zelf kun je het gevoel hebben wel erg gevoelig (overgevoelig) te zijn. Sommige autisten zijn over- andere ondergevoelig. Niet alle autisten noemen zichzelf in hoofdzaak rationeel.
Moeite met uiten van gevoelens, niet snel je gevoel laten zien
Duidelijke eigen mening hebben
Moeite relaties op te bouwen en vooral te houden, vooral wat betreft (intieme) vriendschappen
Maar 1 ding tegelijk kunnen doen
Snel het overzicht kwijtraken
Traagheid
Prosopagnosia: lett. geen gezichten herkennen
Behoefte aan rust en een rustige omgeving, moeite met drukte
Tegenstrijdigheden in jezelf: open-gesloten, stil-veel praten, aanpassen-moeite met aanpassen, flexibel-niet flexibel, optimistisch-depressief, vrij-geremd, nabijheid-afstand, lui-niet lui, rationeel-emotioneel en (over)gevoelig, etc.
Onhandigheid
Verwarring bij plagen
Denken bij alles wat je doet
'Professortje' in de ogen van anderen
Moeite met grenzen
Moeite met beslissingen nemen, onzeker
Eerlijkheid
Gedrevenheid
Wilskracht
Doorzettingsvermogen
Sterk gevoel voor rechtvaardigheid
Je 'anders' voelen dan anderen
Egocentrisch gevonden worden door je omgeving
Weinig inlevingsvermogen
Rigide, moeite met veranderingen
Fiepen: stereotiepe interesses, die heel intens zijn
Stereotiepe bewegingen/tics
Letterlijkheid
Behoefte aan structuur
Moeite zelf initiatief te nemen
Dingen op de lange baan schuiven
(niet-functionele) routines hebben
Volharding op hetzelfde
(Emotionele) kwetsbaarheid
Slechte non-verbale communicatie (bijv. geen oogcontact maken)
Moeite met intimiteit en/of seksualiteit
Geen relaties (kunnen) hebben
Behoefte aan voorspelbaarheid, slecht tegen onverwachte dingen kunnen
Perfectionistisch
Het gevolg van dit alles is problemen op het gebied van werk, relaties, vriendschappen e.d. Het is moeilijk, zo niet onmogelijk, om een omschrijving te geven van ass die voor alle gevallen geldt.
Een omschrijving zou kunnen zijn: 'Dat het iets heel subtiels en genuanceerd is, wat niet in één zin is samen te vatten, maar wat in elk detail van je leven zit'. Er is geen grote gemene deler, behalve het heel algemene 'moeite met sociale contacten'. Wat dat betreft geldt dan dus de DSM-definitie, die breed en vaag is, maar daarmee wel iedereen dekt. Voor elke autist is de combinatie van eigenschappen weer anders.
Bij elk bovengenoemd kenmerk is er ook wel een autistisch iemand die dat juist niet heeft. Autisme is iets, wat onafhankelijk is van karakter of persoonlijkheidseigenschappen. Er bestaan ook sociale autisten, autisten die vooral aan anderen denken, verlegen autisten, spontane autisten, autisten die werken op "niet-autistische" plaatsen (zoals autisten die lesgeven, met autistische kinderen werken, etc.), autisten die "niet-autistische" hobby's hebben (zoals toneelspelen etc.).
Autisme komt bij allerlei verschillende mensen voor, met verschillende opleidingsniveaus, wel of niet getrouwd, wel of geen kinderen, wel of geen werk, wel of niet zelfstandig wonend. Ook kunnen sommige eigenschappen zowel positief als negatief zijn, zowel je sterke als je zwakke kant.
Deze checklist laat hopelijk zien dat ASS niet alleen maar negatief is, maar er ook goede kanten en talenten bij horen. Helaas denken veel mensen bij autisme alleen aan het stereotype kind, vaak tevens behept met een verstandelijke beperking, dat erg gehandicapt is. Goede voorlichting en informatie is dus nodig. Het is onmogelijk om volledig te zijn. Zo staat in bovenstaand artikel niets over kenmerken bij kinderen. Of over erfelijkheid, over het vaak familiaire voorkomen van ASS.
In de toekomst zullen weer nieuwe dingen ontdekt worden. Hopelijk neemt het onderzoek naar en denken over autisme en Asperger alleen maar toe.
Mede informatie uit: Beknopte handleiding bij de Diagnostische Criteria van de DSM-IV American Psychiatric Association Lisse: Swets en Zeitlinger, 1995
Artikel: Radio Gaga in het psychiatrisch centrum Bethanië in Zoersel
Extract uit het Humo artikel met mijn persoonlijke highlights.
PS: Asperger-syndroom was in de DSM-4 de term voor een autistische stoornis bij gemiddeld tot hoogbegaafden. Op 17 mei 2013 werd het nieuwe handboek voor psychiatrie, de DSM-5, gelanceerd. Dit is hét handboek voor psychiaters waarin staat welke diagnoses er zijn in de psychiatrie en welke criteria daarvoor gelden. In deze gloednieuwe versie verandert er veel voor de diagnose autisme. De vroegere diagnoses PDD-NOS, Asperger en Klassiek Autisme worden samengevoegd onder één noemer: Autisme Spectrum Stoornis (ASS). De term spectrum geeft hierbij aan dat er diversiteit is in de manier waarop het autisme zich uit. In de DSM-5 kan bij deze diagnose worden aangegeven of er sprake is van een milde of ernstige mate van ASS.
Humo nr.3916 - Dinsdag 22
september 2015 - 08:25, door Hanne Van Tendeloo
Radio Gaga in het psychiatrisch centrum Bethanië in Zoersel
'Als ik mensen de hele nacht zie
aanschuiven voor de nieuwste iPhone, dan denk ik: 'Wie is er hier abnormaal?''
Vorige week klapteRadio
Gaga, nog altijd uw hyperlokaal verzoekkanaal, haar studio
open in het Waalse dorpLe Mesnil. Dit keer doen ze
hetzelfde in het psychiatrisch centrumBethaniëinZoersel. Op dit wijde domein
lange lanen en kronkelpaadjes verbinden er de ene zorgeenheid met de andere
verdwaal je makkelijker dan in de vijf straten van Le Mesnil.
Verdwalen kun je in deze psychiatrische microkosmos
ook in de verschillende universa, die kriskras door elkaar lijken te lopen en
waar je als bezoeker al snel in wordt meegenomen. Terwijl ik de uitzending van Joris en Dominique sta te volgen
op het graspleintje voor de caravan, komt een man op me toegestapt: Zijt gij
dat meisje dat in een hond verandert? Ik kan het me in elk geval niet
herinneren, nee. Er volgt een verhaal over een jeugdboek, een 1.000-koppig
nageslacht en een aap. Dan drukt hij de jongen van de productie naast me op het
hart: Noem haar nu niet meer Jeanneke, hè. Zeg vanaf nu maar Madame de La
Fontaine. Oké, voor vandaag meet ik me graag de rol aan van Madame de La
Fontaine.
Eén en ander heeft er wellicht mee te maken dat de
Gaga-caravan vlak bij Delta heeft postgevat, de eenheid voor
psychosezorg. Luc Derck zit dan weer in Kaap, een eenheid voor langdurige zorg. Aan de
gouden microfoon heeft Luc net het plaatje A Laugh and a Half van D-A-D aangevraagd.
Toepasselijk, want het is intussen een vrolijke bende aan de caravan. Als Johnny Mamma Mia
aanvraagt Voor mijn mama. Ze is 92 ontstaat er zelfs een polonaise.
Luc en ik laten het feestgedruis achter ons en
trekken naar De Factorij, een bungalow aan de rand van het domein waar een
handvol patiënten de ruimte en de tijd krijgen om te schilderen en te creëren.
Als ze één van hun werken verkopen, schaffen ze zich met de opbrengst nieuwe
doeken en verf aan. Luc benut elk vrij moment om naar hier te komen: Voor ons
is dit heel helend.
Luc Derck (50) «Ik ben in de
psychiatrie terechtgekomen in 2010, toen ik gestopt ben met drinken. Eerst
dacht ik nog: Ik mag hier een paar weekjes uitrusten, wat gesprekjes voeren en
dan ben ik weer vertrokken. Maar zo werkt het dus niet. Je moet de tijd nemen
om beter te worden.»
HUMO Bij je eerste opname was je dus al
45. Al die tijd was het goed met je gegaan?
Luc «Niet echt. Voor de buitenwereld zal het er
allemaal wel oké en normaal hebben uitgezien. Ik heb altijd gewerkt: ik
was pijpfitter in de chemische industrie. Voordien had ik het zelfs tot
onderofficier in het leger geschopt. Ik verdiende goed mijn boterham en in
theorie had ik dus geen geld tekort, maar toch slaagde ik er niet in mijn
huishuur te betalen. Het kwam er gewoon niet van. Mijn maandloon ging op aan
andere dingen, zoals cds. Of dan kocht ik nieuwe kleren, telkens als de andere
vuil waren. De schulden stapelden zich op. Het werd zelfs zo erg dat ik op
straat ben beland. Hoe een mens dakloos kan worden terwijl-ie toch goed geld
verdient, dat weet ik pas sinds kort.
»Als dakloze ben ik naar De Linde gegaan, een
opvangtehuis voor thuisloze mannen boven de 35, waar alcohol uit den boze is.
Het plan dat ze daar voor mij hadden uitgedokterd, was simpel: ik moest stoppen
met drinken, mijn schulden afbetalen en een dak boven mijn hoofd zoeken. Dan
zou het allemaal wel weer in orde komen. Maar dat stoppen met drinken zorgde er
opeens voor dat ik tot niets meer in staat was. Ik had mezelf nochtans nooit
als een alcoholieker gezien. Nu weet ik dat ik alcohol al die jaren als een pilletje
had gebruikt: met wat
alcohol in mijn lijf werd ik sociaal. Dan kon ik mensen opeens wél in de
ogen kijken, terwijl ik dat oogcontact anders altijd meed.»
HUMO Zonder alcohol lukte het ook niet
meer om je job te blijven uitvoeren?
Luc «Ik kon mijn hoofd er
niet bij houden. s Ochtends raakte ik zelfs niet uit bed. Voordien was ik
getrouwd geweest: toen deed mijn vrouw alles voor me. Maar na de scheiding
kostte het me veel meer moeite dan andere mensen om een normaal leven te
leiden. Eerst schreef de huisdokter me valium voor. Hielp niet. Daarna liet hij
me opnemen in de psychiatrie. Ik weet het nog goed: de verpleging in dat eerste
centrum vond me maar ne rare. Kennelijk stelde ik nogal moeilijke vragen. Ik dacht: Ik? Ráár? Het
loopt hier vol! (lacht)»
Een Etienne Vermeersch
Zelf ging Luc ervan uit dat hij geveld was door een
depressie, maar in de psychiatrie dachten ze eerder aan borderline. Ze verwezen
hem door naar een ander psychiatrisch ziekenhuis, met een afdeling voor
borderliners.
Luc «Ik zal nooit
vergeten wat de psychiater tegen me zei: Formuleer uw klacht, meneer. Ik wist
niet wat ik daarop moest antwoorden. Ik ben opgevoed met de wijsheid dat je nooit klaagt, dat klagen
negatief is: Mensen in Afrika, díé mogen klagen. Omdat ik mijn klacht
niet kon formuleren, wisten ze niet wat ze met me aan moesten. Intussen ging ik
zelf wel in de DSM-V (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders,
red.) op zoek naar wat borderline was. Ik herkende me daar wel in, ja. Maar wie
niet? Bij elke aandoening staan tien puntjes. Herken je jezelf in negen ervan,
dan heb je al prijs.
»Na het ontbijt moesten we altijd in het salon gaan
zitten en om de beurt ons verhaal doen: Hoe is je dag geweest? En: Hoe voel
je je? Hier doen ze dat net níét. Hier vinden ze dat je een ander niet moet
lastigvallen met je rugzak. Die ander zn rugzak zit al vol genoeg.
»Mijn verblijf in dat eerste psychiatrische
ziekenhuis was eigenlijk een traumatische ervaring. Zodra ik daar binnenging,
stond al vast dat mijn opname er op 15 januari zou opzitten, genezen of niet.
Ik ben er die dag buitengegaan zónder diagnose, en mét koorts. Niet veel later
zat ik in Zoersel.»
HUMO Hier voelde je je minder verloren. Luc «Ja. Ik had nog
altijd geen diagnose, maar dat leek niet zo dringend meer. Ik had niet het
gevoel dat ik mijn aanwezigheid moest verantwoorden.
»Ik kwam in de zorgeenheid Monding terecht. Daar
zitten allerlei mensen met persoonlijkheidsstoornissen bij elkaar maakt niet
uit of je nu bipolair bent of psychotisch. Ze zijn het meest normaal. Hoe zal
ik het uitleggen? Organiseren ze hier een quiz tussen de zorgeenheden, dan
winnen de mannen van Monding altijd (lacht). Maar ze zitten er wel met reden: het zijn emotioneel kwetsbare mensen.
Zo voel ik me ook: ik pas
niet in het plaatje van hoe je hoort te zijn. Mijn brein werkt anders dan dat
van anderen.
»Op een bepaald moment heb ik me ingeschreven als
vrijwilliger bij de CM. Ik wilde als begeleider werken, om mantelzorgers te
ontlasten. Omdat ik ook op kinderen zou moeten letten, kreeg ik uitleg over
aandoeningen als ADHD en autisme. Ik herinner me vooral de zin: Autisme is
behoefte hebben aan structuur, maar niet in staat zijn om zelf voor die
structuur te zorgen. Plots ping ging er een lichtje branden. Ik ben naar Leuven gegaan voor allerlei
autismetests. Bleek dat ik asperger had. Dat was vorig jaar ik was 49.»
HUMO Was je opgelucht?
Luc «Toch wel. Als iemand
me nu vraagt waarom ik in de psychiatrie zit, kan ik eindelijk een duidelijk
antwoord geven: Ik heb asperger. Voilà. Die diagnose heeft ook zo zn
gevolgen: ik heb officieel ASS (autismespectrumstoornis, red.), dus ben ik nu een mens met een
beperking, een invalide. Ik heb een nummertje van de Vlaamse
overheid. (Trots) Ik heb zelfs een gratis busabonnement.»
HUMO Dat stempel stoort je helemaal
niet?
Luc «Ik vind het net rustgevend.
Vroeger probeerde ik altijd maar mee te doen met de rest, met de ene na
de andere mislukking tot gevolg. Nu weet ik: in het verleden werd ik vaak overschat. In Leuven hebben ze ook mijn IQ getest en
dat viel nogal tegen. Ik had altijd gedacht dat ik een slimmerik was. En
toch was ik er bijvoorbeeld nooit in geslaagd mijn rijbewijs te halen. Op mijn
49ste begreep ik eindelijk waarom: Wat voor een ander vanzelfsprekend is, is voor mij te moeilijk. Punt.
Eindelijk kon ik stoppen met proberen. Andere dingen vraag me gerust
wie er gitaar speelt op die of die plaat weet ik dan weer zonder nadenken.
Maar wat ben ik met dat soort kennis? En nu snap ik ook waarom ik altijd zon
eenzaat ben geweest: mensen met asperger kennen dat niet, groepsgevoel. Op
Facebook heb je de groep Asperger Belgium. Geen idee wie daarin zit, maar
mensen met asperger zijn het zeker niet (lacht).»
HUMO Vind je het jammer dat je de
diagnose niet vroeger hebt gekregen?
Luc «Ja. Had ik het als kind al geweten, dan had ik beter mijn weg in het leven
kunnen zoeken. Dan had ik niet zo veel tijd verloren. Voor hetzelfde
geld was ik dan uitgegroeid tot een Etienne Vermeersch.»
Welke tuin ben jij?
HUMO Zie je jezelf ooit weer meedraaien
in de maatschappij?
Luc «Ik zal altijd op het
randje zitten. Ach, de maatschappij... Soms denk ik dat ik de enige normale
mens ben op de hele wereld. Als ik sommigen de hele nacht zie aanschuiven voor
de laatste nieuwe iPhone, dan denk ik: Wie is er hier abnormaal?
»Ik heb wel een vriendin, maar samenwonen, dat gaat
niet: we zijn allebei te moeilijk. Ik heb haar leren kennen in het vorige
psychiatrische ziekenhuis: zij zat daar voor haar depressie. In de creatieve
therapie moesten we elkaars tekening bespreken. De opdracht was: teken hoe jij
eruit zou zien als je een tuin was één van die typische therapie-opdrachten,
net zoals: Maak twee maskers van jezelf, één positief en één negatief. Ik had
bijna alles juist van haar tuin en zo is de vonk overgesprongen.
»Het
is ook geen kwestie van genezen: er valt niks te doen tegen asperger en dat
hoeft ook niet. Hier in Zoersel heb ik mezelf leren kennen en
aanvaarden. Nu weet ik: ik
ben niet slechter of beter dan jij, ik ben gewoon anders. Als ik een
lied moet kiezen waarmee ik me het meest vereenzelvig, dan is dat Human
Behaviour van Björk: de mens is een
interessant beestje. Ik heb ook lang zitten nadenken over het liedje dat ik
wilde aanvragen bij Radio Gaga. Uiteindelijk vond ik A Laugh and a Half het
beste bij de psychiatrie passen: Theres something
inside me and I know its good.»
HUMO Je schaamt je niet voor je
verblijf in de psychiatrie.
Luc «Nee. Het moet nu
maar eens gedaan zijn met dat oordelen. De
psychiatrie is méér dan One Flew over the Cuckoos Nest of Rain Man. En toch moeten we nog altijd
tegen de omgeving knokken. Daarstraks nog, op straat: een meisje
ging aan de andere kant van de straat lopen toen ik langskwam. Die vieze, oude
zotten: dát gevoel geven ze je. Vroeger had je de legerdienst. Awel, nu zouden
ze alle volwassenen moeten verplichten om zich zes maanden te laten opnemen in
de psychiatrie. Noem het de psychiatriedienst. Dan zou iedereen wel met zn
medemens leren omgaan. En wie weet steken ze nog iets op over zichzelf.»
De 1ste originele song van Susan Boyle. Een song waarin ik nu, na mijn diagnose, ook een stuk van mezelf herken. Susan heeft immers, net als ik, een Autisme Spectrum Stoornis.
Uw kopje 'T.' In de aankondiging van de nieuwe politieserie 'T.' heeft de held een autismespectrumstoornis. Daardoor kan hij volgens acteur Koen De Bouw helder naar een politiezaak kijken, 'vrij van enige emotionele ballast'. Simon Baron-Cohen, een autoriteit op dat gebied, omschrijft autismespectrumstoornis als extreme mannelijkheid, gecombineerd met emotionele onbereikbaarheid,en dat beeld is blijven hangen bij het grote publiek. Maar van zijn onderzoek is ondertussen brandhout gemaakt ... Nieuw onderzoek van o.a. Gernsbacher, Markram en Rinaldi lijkt uit te wijzen dat mensen met een autismespectrumstoornis vaak emotioneel overprikkeld zijn en dat oogcontact moeilijk is door hypersensitiviteit, en niét door emotionele kilheid. Een gebrekkige communicatie en het opzoeken van isolement is niet het gevolg van een gebrek aan inleving of emotionaliteit, wel een zich beschermen tegen een intense, pijnlijke waarneming van de realiteit. Zonde dat een programma als 'T.' het beeld van autisme in stand houdt als een soort gave die emotie inwisselt voor een scherp analytisch inzicht. Het tegendeel is helaas vaak waar: mensen met een autismespectrumstoornis lijden dikwijls aan depressie en angststoornissen. Jan Ghijselen, Brussel - Humo nr.3915 - 15 september 2015
Sommigen interpreteren,'That's why I need space and time to recover.' ('Autism in my mind' quote) misschien verkeerdelijk als 'ze wil geen vriendschap of steun of heeft er nu geen behoefte aan'. ONWAAR ! Ik heb, meer dan ooit, nood aan jullie vriendschap en steun. Het 'onderhoud' kost me alleen veel energie omdat ik niet goed weet hoe het moet, welke frequentie, welke aandacht er nodig is, waar jullie nood aan hebben. Voor mezelf weet ik dat ik het moeilijk heb met 'koetjes en kalfjes'. Ik wil graag diepgang maar anderzijds wil ik ook eens mijn hoofd 'leegmaken' en gewoon iets leuks doen met iemand die ik ken en vertrouw; een moeilijke evenwichtsoefening waarbij ik zeker nood heb aan jullie hulp. So please talk to me en laat me niet in het ongewisse als ik in de fout ga
Onderstaande kenmerkenlijst van vriendschap vond ik trouwens zeer treffend.
Wat zijn de kenmerken van echte vriendschap?
Ware vrienden kun je herkennen aan de volgende eigenschappen:
de neiging om datgene te doen wat het beste is voor de ander;
sympathie en empathie;
eerlijkheid, ook in situaties waarin het voor anderen moeilijk kan zijn om de waarheid te spreken of te horen;
wederzijds begrip en medeleven; de mogelijkheid van contact voor emotionele steun;
genieten van elkaars gezelschap;
vertrouwen in elkaar;
positieve wederkerigheid: een gelijkwaardig geven en nemen tussen de twee partijen;
de mogelijkheid om jezelf te zijn, je eigen gevoelens te uiten en fouten en vergissingen te durven maken zonder bang te zijn dat je daarvoor wordt veroordeeld.
Verder wil ik jullie ook graag laten weten dat ik er ondertussen een nieuwe vriendin bij heb, al is onze vriendschap nog heeeeel pril: MEZELF !
Decennialang zou ik mezelf niet eens als vriendin gehad willen hebben en vond ik het moeilijk om dat een ander aan te doen. Sinds mijn diagnose is daar verandering in gekomen en zie ik in dat ik helemaal geen slecht en moeilijk mens ben maar iemand met een 'andere bedrading' die anderen best iets te bieden heeft. Desondanks is die vriendschap met mijzelf geen vanzelfsprekendheid. Ik moet daar veel moeite voor blijven doen en ook daar veel energie in stoppen.
Tijdens een seminarie dat ik onlangs bijwoonde werd er gesproken over de paradigmashift van het medische genezingsmodel naar herstelproces. Dit intrigeerde me dus ik heb me daar even verder in verdiept ;)
In de psychiatrie spreekt men liever niet meer over een ziekte of aandoening maar eerder over een psychische kwetsbaarheid waarvan je niet geneest maar wel herstelt.
In het medische model ligt de focus op pathologie/symptomen (wat loopt er mis?). Ze is gericht op klinisch herstel door genezing/symptoomreductie (succes is verdwijnen van symptomen).
Klinisch herstel is een resultaat en betekent niet noodzakelijk dat de patiënt meer levenskwaliteit ervaart.
Het nieuwe denken is eerder gericht op persoonlijk herstel waarbij het gaat over de relatie die men aangaat met zijn psychische kwetsbaarheid (verantwoordelijkheid nemen, afstand nemen van de symptomen).
Daar waar klinisch herstel een resultaat is, is persoonlijk herstel eerder een proces en handelt het over de kwaliteit van het leven.
Wat is herstel nu eigenlijk?
Het is geen model, maar een individueel proces dat in (niet rechtlijnige) fasen verloopt
Herstel is genezen ondanks of met de psychische kwetsbaarheid: herstellen is dus niet hetzelfde als genezen
Herstel is accepteren van beperkingen zonder hopeloosheid op te roepen
Herstel is een zoektocht naar eigen waarden en kwaliteiten
Herstel is verantwoordelijkheid ook bij de patiënt leggen: de patiënt wordt actief bij zijn eigen behandeling betrokken binnen een evenwaardige relatie
Mooie definitie: Herstel is een uniek ontwikkelingsproces waarin de patiënt geleidelijk aan probeert de draad weer op te pakken, de regie te hervinden en zijn/haar leven opnieuw inhoud en richting te geven.
Hoe ziet zon herstelproces er nu uit ?
I. CRISIS
Vastzitten in de psychische kwetsbaarheid
Overspoeld zijn door de psychische kwetsbaarheid
Een herstelproces verloopt zelden rechtlijnig. Het is een proces van ups en downs, en soms van twee stappen voorwaarts en drie achteruit. Het niveau van functioneren en de mate van welzijn kunnen sterk fluctueren in de tijd. Indien we herstel relateren aan het functioneren op de diverse levensdomeinen, dan valt op dat iemand op het ene levensdomein, bijvoorbeeld werken, zich in de re-integratiefase kan bevinden, terwijl dezelfde persoon op het domein wonen nog bezig kan zijn is met stabiliseren of heroriënteren. Kortom, een herstelproces is een complex en dynamisch gebeuren.
Zoals jullie kunnen zien, een lange weg te gaan maar we gaan ervoor !
Daar waar een depressie vaak wordt omschreven als een stemmingsstoornis, wordt een burn-out ook wel een energiestoornis of uitputtingsdepressie genoemd. Ze wordt veroorzaakt door zich lange tijd te hard in te spannen en te lang stress ervaren.
Mijn auti-coach/therapeute visualiseerde het mooi als volgt: Het is een verstoring van de energiebalans waarbij de draagkracht niet meer in balans is met de draaglast maar, bij mensen met autisme is er meer aan de hand. De ASS (Autisme Spectrum Stoornis) zorgt als het ware voor een permanent lek in hun draagkrachtvat waardoor het nog moeilijker is om de energiebalans terug in evenwicht te krijgen en te houden.
Energiebalans van een NT (NeuroTypical
= persoon zonder autisme) met burn-out
Energiebalans
van iemand met ASS én een burn-out
Vrouwen zijn door hun autisme over het algemeen extreem gevoelig voor stress en spanningen. Zij hebben dan ook meer stressoren (= prikkels of gebeurtenissen die stress veroorzaken) dan Neuro Typicals (NT) of personen zonder autisme. De belangrijkste stressoren bij vrouwen met ASS zijn de anders verlopende prikkel- en informatieverwerking, de zintuiglijke gevoeligheid, veranderingen, het moeilijk kunnen scheiden van hoofd- en bijzaken en het ontbreken van overzicht.
Zoals ik schreef in deel 1, het begon allemaal met wat men noemt een lichte depressie die chronisch werd.
De laatste jaren werden de sombere klachten steeds erger maar ook de lichamelijke klachten namen toe. Het jarenlang op de toppen van mijn tenen lopen eiste zijn tol. Een heel leven lang (onbewust) proberen te conformeren aan de normen en de waarden van de maatschappij en proberen erbij te horen, het onbewuste worstelen met mijn autisme en het steeds meer tegen de vele beperkingen die autisme met zich meebrengt, aanlopen. Mijn eigen gevoelens bagatelliseren, ontkennen, negeren.
Het werd een overleven en leven op automatische piloot. Ik sloot me hoe langer hoe meer af van de mensen. Ik wist niet meer wat ik voelde. Was het voelen of beredeneren wat je voelt?
Ik geraakte mentaal helemaal uitgeput en had geen zicht (meer) op wie ik werkelijk was of wat ik voelde, wat of wie mijn echte ik was. Ook naar buiten toe, kon ik steeds slechter de façade ophouden.
31 december 2014 ging ik wanhopig opnieuw naar de huisarts. Ze besloot mij op een nieuw antidepressivum te zetten waarmee ze blijkbaar bij andere patiënten goede resultaten boekte. Dat gold jammer genoeg niet voor mij. Integendeel, het ging van kwaad naar erger. Ik putte mezelf alsmaar meer uit in een poging aan de gestelde eisen te voldoen.
Hoe groter de uitputting en overbelasting, hoe erger de klachten werden.
De irritatie, het piekeren gingen over in woede, paniekaanvallen en wantrouwen. Gewone dagelijkse dingen werden steeds moeilijker. Alles kostte zoveel energie.
Nadenken lukte niet meer goed en het werd nog moeilijker om hoofdzaken van bijzaken te onderscheiden (wat op zich reeds een kenmerk van autisme is).
De vermoeidheid en de slapeloosheid werden steeds erger. Niet kunnen inslapen en tenminste 2 uur vroeger wakker worden dan gebruikelijk met onmiddellijk vertrek van de piekertrein, eerst als boemel om te eindigen als TGV waar je letterlijk wil uitstappen.
Overdag voelde ik me of opgejaagd, of apathisch en futloos, net alsof je lichaam met vertraging reageert op je hersenprikkels.
Mijn prikkelgevoeligheid veranderde in een prikkelOVERgevoeligheid aan interne en externe prikkels (eigen emoties, emoties van anderen, zintuiglijke prikkels, geluidsprikkels in het bijzonder, enz.) Ik verdroeg niks meer, geen lawaai, geen radio of muziek, geen pratende mensen , autos, brommers, en was boos op iedereen en de hele wereld.
Ik kon niet meer genieten of plezier maken: Het hoogst bereikbare niveau van plezier was best leuk, gezellig maar nooit meer waw, keitof, reuze geamuseerd. Gieren van het lachen was er al lang niet meer bij. Het interesseerde me ook niet meer. Sociale contacten begon ik steeds meer uit de weg te gaan.
Een gevoel van schuld, hulpeloosheid, bezorgdheid en angst maakten me nog onzekerder. Mijn gevoel van onmacht uitte zich steeds vaker in boosheid, woede en frustratie, vooral in mijn directe omgeving.
Door mijn besluiteloosheid, concentratieverlies en vergeetachtigheid, ging ik ook minder presteren en meer fouten maken.
Ik stelde me daarbij zeer ernstig vragen over de zingeving van het leven.
Op 19 maart was het dan op, liep de emmer over en eindigden we met een zogenaamde burn-out door uitputting en overprikkeling ten gevolge van een voorheen niet gediagnosticeerde AS.
Een burn-out is tegenwoordig een trendy woord dat vaak (onterecht) wordt gerelateerd aan werk(omstandigheden). De letterlijke vertaling van burn-out is opgebrand zijn en komt blijkbaar steeds vaker voor bij normaal tot hoog functionerende autisten. Dit komt doordat de wereld waarin we leven veel veeleisender is geworden. Door alle veranderingen in de maatschappij vallen veel oude, bekende structuren weg. Bovendien zien we allerlei maatschappelijke ontwikkelingen die het er voor mensen met autisme niet gemakkelijker op maken: er zijn veel meer prikkels, op sociaal gebied wordt meer van je verwacht (denk maar aan de sociale media en het altijd en overal bereikbaar en online moeten zijn), je moet flexibel zijn en iedereen moet meedoen. Wanneer je afwijkt van het normale, hoor je er tegenwoordig niet meer bij.
Normaal tot hoog functionerende autisten kunnen zich dan wel in redelijke mate aanpassen maar er wordt gewoonweg teveel gevraagd aan iemand met autisme waardoor de stress en overbelasting toeneemt.
Zelfs als het wél lukt om in het gezin of op het werk mee te draaien, hebben mensen met autisme het meestal behoorlijk zwaar. Ze voelen zich vaak eenzaam en onbegrepen, en ze worden regelmatig geteisterd door schuldgevoelens en onzekerheid. Ze voldoen immers nooit aan de verwachtingen van de omgeving en zijn altijd 'anders', al begrijpen ze zelf niet goed waarom. Angst, depressie en overbelasting (burn-out) zijn dus vaak het gevolg. 40 Tot 50 procent van de mensen met autisme zou daar last van krijgen.
Een schitterend, zo herkenbaar boek en een openbaring voor vrouwen met (vermoeden van) ASS maar ook
voor hulpverleners (psychiaters, psychologen, therapeuten) en mensen die er in
hun omgeving mee te maken krijgen.
De opdracht van het boek luidt: Voor alle vrouwen die elke dag hun uiterste best doen om recht overeind te blijven staan, terwijl hun leven vaak veel weg heeft van moeten koorddansen met een fikse evenwichtsstoornis. Voor alle anderen die in hun leven geïnteresseerd zijn.
Samenvatting Tegen welke problemen lopen vrouwen met een vorm van autisme aan? Wat doet het met je als vrouw wanneer dit op latere leeftijd wordt vastgesteld? Actuele vragen, nu blijkt dat het percentage vrouwen met autisme waarschijnlijk ca. vier keer zo hoog is dan gedacht. Autisme leek een vooral mannelijke aandoening. Maar een toenemend aantal vrouwen blijkt er ook mee behept te zijn. Veelal wordt het bij hen op latere leeftijd vastgesteld. De stoornis valt bij hen minder op, omdat vrouwen doorgaans meer gevoeligheid tonen dan mannen, maar er wordt van zulke vrouwen meer gevoeligheid verwacht dan ze kunnen laten zien. Daardoor lopen vrouwen met autisme tegen specifieke problemen aan. In dit boek komen vrouwen aan het woord bij wie op latere leeftijd autisme is geconstateerd. Ze vertellen over hun ervaringen voor en hun verwerking van de diagnose. Een boek dat vrouwen met autisme een hart onder de riem steekt en laat zien dat ze niet ongevoelig zijn, maar eerder overgevoelig.
Wat is nu eigenlijk een burn-out en wat is het verschil met een depressie? Er wordt veel over geschreven en definities verschillen. Zie hier mijn compilatie en mijn verhaal.
Terugblikkend op het verleden, kreeg ik het na de geboorte van onze kinderen steeds moeilijker. Onbewust worstelde ik met mijn autisme zonder te weten dat het autisme was en ik liep, hoe langer hoe meer, tegen de vele beperkingen die autisme met zich meebrengt, aan.
De kinderen haalden mijn hele structuur en daginvulling overhoop. Niks nieuws onder de zon maar voor iemand met autisme blijkbaar heel moeilijk.
Het broze evenwicht dat ik voorheen had gevonden, werd door de komst van de kinderen helemaal verbroken.
Omdat ik normen en waarden erg ernstig neem (typisch voor vrouwen met ASS), verdiep(te) ik me helemaal in de opvoeding en ontwikkeling van de kinderen. Ouderavonden, ouderparticipatie e.d. waren erg moeilijk maar ik dwong mezelf ertoe.
Het hebben van kinderen dwong me ook mee te doen in de maatschappij, creëerde een politiek bewustzijn en een, bijna obsessief, streven naar een betere wereld.
Het moederschap en opvoeden van kinderen kost me dus enorm veel energie en door de combinatie kinderen en autisme, kon ik steeds minder tijd, aandacht en energie besteden aan andere dingen en aan mezelf.
Ik worstelde steeds meer met de vragen wat maakt mijn leven nu zoveel moeilijker dan dat van anderen? en waarom voel ik mij zo anders terwijl ik dat helemaal niet wil?. Iedereen krijgt toch kinderen.
Uiteindelijk zette ik 8 jaar geleden de stap naar de huisarts. Een zware stap maar zo kon het echt niet verder.
Zoals de meeste vrouwen met ASS (Autisme Spectrum Stoornis), had ik moeite met duidelijk vertellen wat er aan de hand is dus op basis van mijn klachten, besloot ze dat het ging om een depressie.
De symptomen waren:
- Gedeprimeerde of sombere stemming
- Daling van belangstelling in aangename activiteiten
- Verstoord slaappatroon
- Rusteloos
- Vaak vermoeidheid en geen energie
- Gevoel van schuld, hulpeloosheid, bezorgdheid en angst
- Verminderde capaciteit om zich te concentreren of besluiten te nemen
- Teveel denken over de zingeving van het leven
- Gering gevoel van eigenwaarde
- Gevoel van hopeloosheid
Ik werd, dik tegen mijn goesting, op antidepressiva gezet zonder dat er verder naar de achterliggende reden van de depressie werd gezocht. Symptoombestrijding heet dat. Maar de klachten verdwenen niet, alleen de sterkte wisselde. Als het al eens wat beter ging, probeerde ik te stoppen met de medicatie want ik voelde zeer goed aan dat dit de oplossing niet was. Noodgedwongen moest ik telkens terug herbeginnen. Op eigen houtje consulteerde ik dan maar een aantal psychologen maar ook zij pikten mijn autisme niet op.
De lichte depressie werd dus chronisch (= dysthyme stoornis).
Een dysthyme stoornis of chronische depressie wordt omschreven als een langdurige maar lichte depressie waarbij de ernst van de klachten sterk wisselt. Perioden waarin je erg somber bent, worden afgewisseld met perioden waarin je jezelf wel wat beter voelt. Toch blijft ook dan de sombere stemming de rode draad. De bijkomende klachten zoals geen energie of vermoeidheid, slaapstoornissen, weinig eigenwaarde, slechte concentratie of besluiteloosheid en ten slotte een gevoel van hulpeloosheid, blijven relatief licht maar dat wil niet zeggen dat je niet lijdt. Het lijden is juist zwaar, omdat er geen perioden zijn waarin je jezelf echt goed voelt.
De oorzaak van een chronische depressie is vaak een chronische psychische en sociale belasting ten gevolge van een onbewust psychisch conflict. Dit conflict veroorzaakt angst, die zich uit in gespannenheid en/of in een depressieve stemming omdat je je niet bewust bent waar precies de schoen wringt, in mijn geval dus de(nog) niet gediagnosticeerde ASS.
Artsen herkennen de chronische depressie niet zo gauw doordat de stoornis niet zo heftig is én doordat hij er eigenlijk altijd is.
I.p.v. naar de oorzaak te gaan zoeken, schrijven ze maar al te vaak en te snel, antidepressiva voor met de boodschap dat is niet zo erg, zoveel mensen nemen antidepressiva en sommige mensen hebben dat nu eenmaal hun leven lang nodig.
De medicatie zet je emoties op een flat line en haalt de scherpe kantjes eraf. Geen diepe putten meer maar ook geen echt plezier en vreugde meer maar je kan blijven functioneren. Daardoor voelde ik me de laatste 8 jaar vaak eenzaam en onbegrepen.
Enerzijds een tijd van verwarring en spanning met veel
vragen en onzekerheden. Anderzijds ook
een tijd waarin er veel van de vragen die ik mezelf gedurende mijn hele leven
stelde, eindelijk worden beantwoord.
Sommigen
denken misschien dat het niet waar kan zijn, dat ik veel te vrouwelijk ben
of helemaal niet lijk op hun autistische neef, broer of kennis. Anderen menen dat ASS een typische mannenzaak is.
FOUT ! Vrouwen met autisme komen immers in alle smaken en kleuren, heel
vrouwelijk of net niet maar zeker is dat hun autisme zich vaak op heel andere
wijze manifesteert dan bij mannen met autisme. Over deze verschillen wijd ik
later nog wel eens uit.
Onmiddellijk nadat men me vertelde dat ik ASS had, ben ik
terechtgekomen in een roller coaster met vele emotionele ups en downs.
De late diagnose en/of erkenning zorgt vaak voor een vreemd gevoel van opluchting,
opwinding, nieuwsgierigheid maar ook van verwarring en een soms overweldigende
angst.
Ik heb tijd nodig om terug te blikken op mijn eigen levensgeschiedenis
waarbij ik alles opnieuw bekijk door deze nieuwe lens, met de wetenschap dat mijn
levensverhaal eigenlijk een autistisch levensverhaal is.
Ik moet mezelf opnieuw leren kennen en mijn leven
herbekijken vanuit dit nieuwe perspectief, alsof ik door een nieuw paar ogen
naar mijn leven kijk. Dit maakt me soms
verdrietig en boos ook omdat mijn
autistische trekjes gedurende mijn hele leven niet door mezelf maar vooral niet
door anderen, inclusief artsen en hulpverleners, als dusdanig werden herkend.
Dankzij de diagnose kan ik nu echter wel bewust op zoek naar
coping strategies (verzameling van gedragsaanpassingen en maatregelen om me te
kunnen handhaven en te overleven) en trucjes die mijn (anderswerkende) hersenen
kunnen helpen om niet meer boos te zijn op mezelf/de wereld/alles rondom mij.
Opnieuw een evenwicht zoeken, uitzoeken welke dingen in mijn
leven moeten veranderen om mijn leven aangenamer te maken (zoals bv.
geluidsprikkels die me blijkbaar meer stresseren dan ik ooit wou weten), aan
welke dingen ik zelf kan werken om mijn levenskwaliteit te verhogen en welke
dingen ik echt niet meer wil (bv. eindeloze vermoeiende pogingen om toch maar
aan de sociale normen te voldoen in een poging erbij te horen).
Mezelf
accepteren en accepteren dat autisme een deel is van wie ik ben.
"Autisme komt in alle leeftijdsgroepen voor en uiteraard ook in beide geslachten. De verhouding tussen mannen en vrouwen met autisme ligt ongeveer op 85% man en 15% vrouw. In Nederland zijn dat ongeveer 20.000 tot 30.000 vrouwen die een vorm van autisme hebben. Volgens onderzoekers bezitten vrouwen met autisme uiteraard de vrouwelijke aspecten, maar ook een deel van het mannelijk brein. Dat is dus al een drukke bedoeling. Tel daarbij op dat een vrouw vaak instaat voor het huishouden, het gezin, de kinderen, de kalender, de sociale contacten voor het hele gezin. Daar doen we nog een schepje autisme bovenop wat die hele regelfunctie verstoord. Vrouwen zijn gevoeliger voor de normen en waarden die de maatschappij verwacht. Sociale acceptatie telt zwaarder mee. Maar laat nu net die sociale interactie en de bijbehorende communicatie een groot struikelblok zijn voor deze vrouwen. Deze vrouwen hebben veel behoefte aan sociale contacten en ´ergens bij horen´.
Door hun autisme moeten ze hier veel meer moeite voor doen. Door hun pogingen worden ze steeds beter in het camoufleren en compenseren van hun autisme. De grote valkuil voor de buitenwereld is dat ze niet zien wat er in het hoofd van deze vrouw gebeurd. Men ziet het topje van de ijsberg, maar de rest van de ijsberg die onder water staat, wordt vaak niet gezien. Terwijl in dat grote deel onder water juist enorm veel gebeurd. Deze vrouwen zijn vaak erg onzeker over zichzelf en hebben een laag zelfbeeld. Ze hebben het gevoel dat ze tekort schieten en niet voldoen aan wat een vrouw moet doen, kunnen en hoe ze er uit moet zien.
Vaak voorkomende klachten bij vrouwen met autisme zijn onder andere depressie, overbelasting, post traumatische stressstoornis, burn-out en paniekaanvallen. Vrouwen met autisme zijn heel goed in het verbergen van hun klachten en problemen totdat het echt niet meer gaat. De omgeving kan daarop vreemd reageren en deze vrouwen niet serieus nemen. Omdat ze eerder niets aan hen hebben gemerkt. Klachten lijken van uit het niets ineens heel ernstig te zijn. ...
Autisme bij vrouwen wordt vaak later of niet (h)erkent. De depressie wordt aangepakt, maar de reden van depressie wordt niet achterhaald. Een verkeerde diagnose is dan snel gesteld en de vrouw krijgt niet die behandeling en begeleiding die ze eigenlijk nodig heeft. Mede omdat deze vrouwen moeite hebben met duidelijk vertellen wat er aan de hand is. Ze voelen zich snel als een klager of hebben moeite om hun verhaal chronologisch te houden. Ze treden te veel in details of vertellen lange verhalen omdat ze moeite hebben met hoofd en bijzaak te scheiden. Een arts die niet bekend is met autisme en hiervoor niet de tijd neemt, zal deze vrouwen al eerder onderbreken en ze niet uit laten praten. Daardoor heeft de arts geen compleet beeld en wordt de vrouw naar huis gestuurd met een vervelend en onvoldaan gevoel. In dergelijke situaties is het juist de vrouw met autisme die hier een aanpassing moet doen, omdat de buitenwereld dit in deze huidige tijd nog niet zal doen voor haar. ..."
Dat ik dan, op
mijn 54ste, toch nog ontdek dat er woorden zijn voor het gevoel dat ik altijd
al heb gehad : Ik ben een alien, ik kom van een andere planeet.
De diagnose
ASS was eigenlijk een opluchting. Eindelijk begrijp ik waarom ik me voel zoals
ik me voel. Voorheen dacht ik dat iedereen dit in meer of mindere mate ook zo
ervaart, maar door de tijd heen ontdekte ik dat dat niet het geval blijkt te
zijn. Ik heb gewoon een andere bedrading, mooie bewoording
vind ik zelf.
Als kind was
ik al mateloos geïnteresseerd in hoe anderen dachten, wat ze dan voelden,
waarom, hoe de visie van de mensen in mijn omgeving was. Psychologie is
hobby geworden, of misschien zelfs beter gezegd; een obsessie.
Ondanks dat
begrijp ik het vaak niet, omdat ik het zo anders zie of voel, of niet weet wat
ik voel, of dingen voel, zie, ruik, hoor, waarvan anderen niet weten wat
ik bedoel.
Ik kan
overstuur raken van niets.
Van dingen
die leuk zouden zijn, raak ik vaak geprikkeld. Het kost mij dus meer energie
dan dat het mij oplevert.
Ik reageer
soms bot of afwijzend, pas me aan, houd mijzelf in, ben een kameleon, observeer
en kopieer anderen.
Ik vraag mij
af waarom ik alleen mezelf kan voelen, of alleen de ander, maar nooit beiden
tegelijk.
Als ik
mezelf voel in aanwezigheid van een ander, kan ik slecht of niet ontspannen en slaap
ik nadien vaak slecht door de spanning van het leuke uitje en het niet kunnen
uiten van wat ik voel of denk. Doe ik dat wel dan uit ik het vaak (te) heftig.
Ik voel
verlegenheid en onzekerheid en zelfs angst voor onverwachte vragen of
gesprekken, situaties. Elke nieuwe deur die ik doorga bezorgt me angst of
lichte paniek en nervositeit.
Ik voel me
vaak dom of niet op mijn plaats, omdat iedereen ergens plezier over of in
heeft. Waarom kan ik dat niet ook gewoon?
Grapjes,
sarcasme, kritiek en provocatie aan mijn adres zijn niet echt aan mij besteed
omdat ik het niet inzie.
Ik denk snel
dat mensen boos zijn of dat ik iets verkeerd doe.
Ik ben te
eerlijk, ik zeg wat ik denk of voel op de verkeerde momenten (waardoor ik
anderen onnodig kwets), of zeg iets wat niet handig, maar vaak wel de waarheid,
is.
Ik stel
mezelf altijd hoge(re) doelen (wat mij overigens veel leerde over het leven,
maar wat mij ook veel pijn heeft gedaan), en heb moeite met de zingeving van
het leven..
Als je dit
leest dan klinkt het wellicht ongelukkig, en zo voel ik me ook geregeld.
Mijzelf accepteren is de nieuwe uitdaging.
Deze andere bedrading is dus zelden
een sleur, enkel vaak te veel, waardoor ik bewust meer rust moet gaan nemen.
De andere bedrading zorgt voor een andere manier van waarnemen en
denken. Ik beleef bizar intens, door
mijn intense gevoelsbeleving, en dat maakt me wie ik ben.
Om verwittigd te worden van nieuwe berichten op mijn blog, typ je e-mail adres in en klik op onderstaande knop "Nu inschrijven" om opgenomen te worden in de mailinglist.
