In de Standaard van 23 november bespreekt Luuk Gruwez de laatste dichtbundel van de grote Cees Noteboom, ‘, (De Bezige Bij, 94 blz. 19.90 €). De titel van zijn bijdrage is veelzeggend: ‘Het ene gedicht heeft het andere gegeten’.

In ‘Licht overal’ gaat Cees Noteboom opzoek naar het verschil tussen bestaan en niet bestaan, want ‘oud zijn is dodelijk’, aldus Noteboom.

Natuurlijk is oud zijn dodelijker dan jong zijn, maar het heeft ook zijn voordelen – ‘ik’ schrijf dit – de hemel is dichterbij als men oud is of wordt. En wat het opeten betreft voor mij ook was, toen ik vorige week zee, wind en zon het voedsel voor mijn gedichten, en mijn ouderdom helpende ik de wens heb geuit, echt en gemeend, opgenomen te worden door de golven en meegenomen naar die andere oorden die op een zeer aangename wijze beschreven worden in de Arabische literatuur. Niet dat ik dit zou geloven, mijn geloof situeert zich elders, en ik heb dit ‘elders’ ook al beschreven in een vorige blog of blogs.

Luuk Gruwez is niet zo lovend over het werk van een ‘homme de lettres’. En als ik lees waarover de gedichten gaan, dan kan hij wel gelijk hebben. Al houd ik er rekening mee dat het voor Noteboom, na al wat hij al geschreven heeft, het me logisch toeschijnt dat hij een resem gedichten schrijft waarin ‘dode en levende, Nederlandstalige en anderstalige dichters en denkers opvallend present zijn’ en wordt het bijna onvermijdelijk dat het ene gedicht ten dele het voedsel is voor het andere.

En nu beste vrienden komt de zin die me meer dan al het andere inspireerde voor mijn blog.

‘Hoeveel heeft het verzinnen gekregen, wie, die er niet is, staat bij de heg in de tuin?, schrijft Gruwez.

En het is deze zin die me trof want ik ook schreef een gedicht - over Rilkes graf dan nog - en Rilke ook stond tegen de muur geleund in zijn tuin toen ik eraan voorbijkwam in de valavond.

En mijn gedicht, lange tijd geleden geschreven, gaat hierbij. Heb het ondertussen enigszins gewijzigd. 

Rilkes Graf.

                                       ‘Rose, oh reiner Widerspruch, Lust.

                                        Niemandes Schlaf zu sein unter soviel

                                        Lidern.’


                          Herinner je, herinner je de bergen, de cabanes

waar we verbleven,  Cepheus die we zagen

voor het slapen gaan, Cassiopea zijn geliefde.

Maar op andere dagen, herinner je Raron,

een baken, hoog de romaanse kerk,

het graf van Rilke er ons wacht,
de rozelaar zo opgeschoten vol met rozen,

en parelwit het marmer door de lichen aangetast.


Woorden die het geestelijk landschap waren

in de mond gebrand :’Niemandes Schlaf

zu sein unter soviel Lidern’.

Dan dagen zijn gedichten die we lazen,

het woordenboek dat ons niet hielp,

herinner je zijn woorden en hoe ze ons volgden,

langs de wilde Navizence, water klotsend,

in de oevers met keien afgerond en irissen lijk ogen.

En in de bossen  tussen ‘agarics’ en mossen,

keer op keer we spraken, omdat we kennen

wilden van de roos ‘oh reiner Widerspruch’.

Bij valavond toen, Muzot bezocht, en roze

de sneeuw op alle toppen, herinner je,

het huis omhaagd, verlaten, het hekken dicht.

De schemer een gedicht gebracht,
hij was er nog, tegen de muur geleund, neen

de slaap der slapenden die slaapt hij niet.

De tuin, 'mit einer Masse von Melissen

und Stern-Anis': de geur van zijn aanwezigheid.

Nota bij mijn gedicht:

‘Navizence’, de stroom die ontstaat in de Zinalgletser en door Zinal vloeit. ‘Agarics’, eetbare paddenstoelen.

Er werd heel wat geschreven over het graf en het grafschrift van Rainer Maria Rilke aan de voet van de prachtige (gerestaureerde) romaanse kerk van Raron (Rarogne), gelegen ongeveer op de scheidingslijn tussen le Haut- et le Bas-Valais, langs de weg Sierre naar Brig.

Wolfgang Leppman schreef in zijn boek (1972) over het leven en werk van Rilke, vertaald in het Nederlands door Theodoor Duquesnoy, dat er niet minder dan 26 verschillende interpretaties van dit grafschrift bekend zijn.

Niet verwonderlijk dus dat Anton van Wilderode, in zijn voorwoord bij Tussen stroom en gesteente van Maurits Van Vossole, dit grafschrift bestempeld als ‘sibyllijns’.

Ondanks dit alles hebben we gemeend, deze plaats, die we samen met  vrienden uit de Valais regelmatig, als pelgrimsoord hebben bezocht, te bedenken met een gedicht, waarin we gepoogd hebben de impressie die graf en grafschrift bij ons hebben gelaten op te vangen.

Het slot van mijn gedicht verwijst naar het slot van een gedicht van Rilke:

Einmal wenn ich dich verlier,

wirst du schlafen können, ohne

dasz ich wie eine Lindenkrone

mich verflüstre über dir?

En dan laten we Paul Claes (‘Raadsels van Rilke’, De Bezige Bij, 1995) die het gedicht vertaalde, verder gaan:

Zonder dat ik hier waak en woorden,

bijna als oogleden op je ledematen,

op je borsten neerleg, op je mond.

Zonder dat ik je toesluit en je alleen

met het jouwe laat, als een tuin

met een massa melissen en ster-anijs

24-11-2012, 01:10 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik schrijf vandaag over Chabrier. Eigenlijk had ik dit helemaal niet voorzien, maar als ik het Impromptu van Chabrier als titel neem, dan is het de vrijheid  die ik heb en neem, vertrekkende van dit impromptu, dit onverwachte, om creatief te zijn in woorden en ideeën.

Maar, en dit is het wonderlijke, ik luisterde zo-even naar Radio Klara en werd getroffen door het Impromptu van Chabrier. Had ik het niet gedaan wie weet wat ik als blog zou geschreven hebben.

Zo, wie zette me aan de radio te openen, opdat ik weinig later het Impromptu zou horen en hierdoor geïnspireerd, gebruik zou maken van de mogelijkheid – de vrijheid – die ik bezit mijn blog te schrijven.

En ga ik verder terug, gezegend weze Saramago die me, met het voorbeeld van zijn Cuaderno in de vorm van een blog, me tot het schrijven van een blog heeft bewogen. En gezegend  Le Monde en zijn journalist die een recensie schreef over ‘Le Cahier’ - zoals hij Saramago’s ‘Cuaderno’ vertaalde - een recensie die ik las, nu toch al een tijdje geleden, en die me toen bekoorde. 

En wat indien ik die niet had gelezen?

Alles, maar dan ook alles hangt samen en heeft zijn reden. Het allerminste van onze daden, het allerminste van onze gedachten geeft richting aan het leven en zet me nu aan te schrijven over zaken waaraan ik anders geen nood zou hebben gehad.

De vrijheid van Chabrier is een impromptu te componeren; de vrijheid van Debussy, Schönberg, Mahler, de vrijheid van Bach, te componeren zoals ze componeren; de vrijheid van Shakespeare, van Joyce, van Auster,  een toneelstuk, een boek, een gedicht te schrijven zoals ze het wensen te schrijven; de vrijheid van Mark Rothko zijn ‘Black on Maroon’ te schilderen  – zelfs al liep er in de Tate Modern in London een Rus rond die het wat heeft aangevuld met inkt en hij die vrijheid niet had – zoals hij het schilderde.

Maar de vrijheid creatief te zijn in om het even wat, is voor mij de ene echte vrijheid die we bezitten, de andere, deze waar Jonathan Franzen, het in zijn boek ‘Freedom’ over heeft, deze van, ‘Use well thy freedom’, de les voor het leven, gebeiteld in de gevel van het hoofdgebouw van het Haverford College, is een vrijheid die ons  wordt opgedrongen en voortvloeit uit het volledige gamma van onze levensomstandigheden. Beter ware geweest had er gebeiteld gestaan: ‘Use well thy freedom of creativity’.

En we weten het, een vreemde wereld is het,, de wereld van het creatieve.

23-11-2012, 01:31 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik wou dat ik  schrijven kon zoals Beethoven zijn sonates componeerde.

Ik wou dat ik de woorden in hun totaliteit aan betekenis, bezitten kon, om in de grootste verfijning te vertellen wat van het leven is, en mijn zinnen op te bouwen om, zoals Beethoven, te zeggen wat nog nooit is gezegd. 

Woorden lijk pianoklanken komende uit het open venster van een oud kasteel, in het lichte bewegen van lange witte gordijnen, een spanningsveld oproepend waarvan we niet weten noch vermoeden zelfs welke overgang ze oproepen zullen naar een of ander oord, naar een of ander gebeuren, in woorden die klanken zijn, klanken die een sonate zijn. 

En dan overgaan, ineens om de spanning op te lossen naar een tocht in de regen, komende van de boot van Hull, over York, over Inverness, doorheen de Highlands, om in Oban de laatste boot te halen, een late namiddag in de vroege lente, en de haven van Oban verlatende, de zeeweg naar the Isle of Mull te nemen, en dit alles te toonzetten in pianoklanken,; staande op de voorplecht, kijkend hoe de boot door het water schuift en lijnen trekt, onder de zwermen krijsende meeuwen. En het suizen van de wind In de oneindigheid van luchten met de grijze schimmen van de eilanden in de verte. 

En in een andere beweging, waterkleurig en donker, de vage vormen van een kasteel van eeuwen her, het Eilean Donan castle, opduikend uit de laaghangende wolken. Een kasteel om er te wonen en er te schrijven voor de open haard, met in leder gebonden boeken open naast jou en, voor eenmaal,  een glas met wat whisky. En lezend bij de haard je gezellin. En, tot de avond valt noten optekenend alsof je adem tegen adem de liefde bedreef, om dan stil te vallen, leeg geschreven, leeg gedacht, een momentum lang, daarna opgelost in de schemer. Om nieuwe vormen te ontdekken in de geluiden van eeuwenoude muren en open haarden gevuld met halve boomstronken,. En je schrijft jer ontdaan en ontgroeid van al wat was en leidend naar wat nog komen zal, zoals het opgetekend ligt in het Grote Boek van de Meester.

Het beleven van elke sprankel ogenblik, het ogenblik van elk ogenblik, zijn en niets meer dan zijn. woorden die klanken lijk de vallende knikkers op de rode keukenvloer in het kasteel van Elias, die herinnering zijn.

Maar,

wie luistert er naar mij die met twee vrienden van Oban  uit, naar Mull gevaren is op een regendag; wie luistert er naar mij, die Eilean Donan castle zag zoals het te zien is en vooral zoals ik het nu, hertekend door Beethoven heb teruggevonden.

Wie heeft er nood om dit te weten als ik het niet zou zijn?

Of, om verder te gaan, een opvulling bij wat al is gezegd, wie heeft er nood te weten dat er van Pessoa een standbeeld staat met een lege stoel ernaast, in het midden van de straat, vóór de deur van wat zijn stamcafé eens was, en dat ik in die stoel heb neergezeten?

En of het dan beluisterd wordt of niet heeft weinig belang. Zoals het gesteld is met mij kan het me geen zier schelen, al wou ik dat het goed is wat ik geschreven heb, dat het de sonate was die ik had willen schrijven omheen het Eilean Donan castle op de westkust van Schotland. 

Er is een reden voor, zelfs al ken ik ze niet. Zelfs al komen andere beelden aan, zelfs al wou ik ondertussen al gaan schrijven over Sa’ana en de gesluierde vrouw die me toesprak in de lege straat, alsof ze me iets vragen of iets zeggen wou.

22-11-2012, 01:13 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik dacht vanmorgen in het vliegtuig, dat me terugbracht van Alicante, aan Meister Eckhart, over zijn God zonder naam die ook mijn God is, al heb ik ook mijn twijfels.

Maar hoe groot zijn die twijfels als ik me tracht in te beelden of er zelfs maar even over nadenk, hoe onvoorstelbaar en bijna niet op te sporen, het leven is van de elektronen binnen de atoomstructuur en me afvraag welke diepere betekenis er kan aan gegeven worden.

Ik kan niet schrijven in den beginne was het atoom want dit is onjuist. Ik kan niet schrijven in den beginne was er het minimaalste deeltje – het Higgs deeltje dat mijn favoriete deeltje is - want dit ook moet van ergens komen, van een Ergens dat er niet was.
Maar misschien kan ik wel schrijven dat er het minimaalste van het minimale was en dat dit de materiële vorm was van het Woord dat in den beginne was. En het Woord was leven, was beweging-naar. En uit deze beweging-naar, is alles ontstaan dat is.

En nu IS al wat is ontstaan. Hierover is er geen twijfel mogelijk. En wat is ontstaan ontstond uit de beweging die er in den beginne moet geweest zijn, en als ik Prigogine tracht te begrrijpen dan was er eerst een beweging in potentie vooraleer er een materiële was, waaruit het Universum is ontstaan. Er hoeft dus niet een schepping te zijn geweest maar een 'totstandkoming'.

Ik kom aldus terug tot mijn allereerste zin die ik als waarheid aanvaard: ‘in den beginne was er het Woord’ of, lees ik Lao Tse, ‘in den beginne was er Tao’.

Als er in den beginne het Woord was of Tao was, dan zijn we deel van het Woord, deel van Tao, dan is de essentie van ons zijn, wat in den beginne was.

We gissen maar, gissen is deel van de reden van ons bestaan.

21-11-2012, 00:06 geschreven door Ugo d'Oorde  

Heb hier elke dag getracht te vinden - behoudens nederigheid - wat voor mij op weinig plaatsen nog te vinden is, zonder de dingen te verbloemen of op te schroeven, de zee mijn middelpunt.

Me afvragend nu, wie die ‘ik’ is die hier te schrijven zat, die woorden heeft neergezet in de vele vormen die er zijn, om in feite, weinig te zeggen wat nog niet werd gezegd, maar ook om geen louter golf of zee te zijn , geen baken, geen onvermogen om niet een deel te zijn van al wat is. 

Wie is die ‘ik’ die soms denkt, een heer van het geschrijf te zijn, waarin hij zich vergist, schromelijk, dan toch in de vele woorden hier samengeraapt in losse stukken om toch enkele ervan te bewaren al weet hij wat dit betekenen kan en ook wat niet. 

Maar alles was hier van de zee, zijn pelgrimsoord, zijn bron van inspiratie, Dit was zijn vorm van het ‘zijn’, de geest zijn adem die hem levend hield.

Die ‘ik’ hopende:

Nog de lucht te voelen als hij hier weg zal zijn; hopende het klotsen nog te beleven van de golven op de rotsen, de lichtstraal gedropt in hem; hopende van vele zaken nog te houden wat te houden is en wat te vergeten.

Niet wetende hoe het laatste punt van hier het allerlaatste ogenblik zich sluiten zal en hoe vooral, hoe de volgende dagen zich openen  zullen op de leemte die er zijn zal, op drift in een boot van woorden. Maar hopende, ondanks alles wat me overkomen kan, te keren hier al was het om een boek te schrijven.

Ogenschijnlijk de gewoonste zaak van de wereld zoals het ervaren wordt door zij die er mee zijn opgegroeid en in hun schelp een koning zijn zoals Shakespeare het te melden wist.

Samengevat, maar al te gek het is hoe ik hier opgetogen zitten kon, hopende.

20-11-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het gedicht dat ik laatst nog schrijven
wou alvorens weg te gaan,

de luchten grijs, gesloten,

de wind gehoord

gestorven in de golven,

zo dichtbij de einder, ik hem raken kan,

gisteren al, vandaag nog dichter.

Zo het leven,

ver van waar ik begonnen ben tot

waar ik aangekomen, de weg

een hand maar breed

verlost van wie ik denk te zijn,

van wie ik was en van wat me nu

gebeuren kan

tot het laatste licht

uit mijn blik verdwijnen zal,

mijn ‘ik’

de zee diep ingegaan,

de golf, mijn vriend hier is, de hartslag,

die me levend houdt.

Te zijn, geen brouwsel van ideeën,

mijn eindpunt in het Higgs’ boson. 

Dit is, wat ik wensen zou:

te worden opgenomen,

te worden opgezogen, hic et nunc,

te verdwijnen

meegenomen naar de sterren

zoals de farao’s van vroeger.

Niet de eerste maal dat ik dit schrijf.

Ik zit hier waar ik zitten moet,

ik blijf hier waar ik blijven moet,

de tijd is niet,

gedenk me dat ik hier verbleven heb,

de zee,

het antwoord op mijn vragen.

En als ik denk aan hen die ik verlaten ga,

het weze hen gezegd dat nu de laatste golf

mag komen,

rollend naar mijn adem toe,

gerust gesteld.

19-11-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

I

Weke wieren waren het,

verweesd in holtes,

woorden er gestapeld,

eeuwenlang,

Vreemd genoeg

om te verdwalen,

ergens op de aarde.

maar niet verhaald als plaats,

eens onze schaduw

weg.

II

Op deze plaatsen

is de zee meer zee,

dan gisteren, onrustig, ongeduldig

alsof ze stijgen wou tot boven

de luchten.

Ontoegankelijk,

zoals een gedicht

niet te ontcijferen,

ons toevertrouwd.

III

Woorden die je laten zult,

te dor, te laks,

te open gespreid,

dadels die hier rijpen zullen

tot vervelens toe,

maar vergeten,

voor wat er geborgen

in de luchten

Gedichten

raken weg gespoeld,

gelukkig de meeuwen

die ze lezen zullen.

IV

Ik was hier

om er niet te zijn,

om te denken

dat ik droomde er te zijn

terwijl ik er niet was.

Om er te zijn is weinig nodig,

niets meer dan om er niet te zijn,

al ben ik er.

De vraag van de zee

Zal ik altijd horen om er te zijn,

zelfs als ik er niet zal zijn.

18-11-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik hoef hier maar aan zee te komen,

neer te zitten en een gedicht,

uit de wereld gelicht

te schrijven met het fijnste potlood

op wat oud papier,

Opdat zou zijn wat me

telkens overkomt, andere woorden

tot andere beelden die identiek

dezelfde zijn, voller geladen echter,

neergezet met wat heimwee erin.

Veel is het niet, is het nimmer,

maar uit mijn hand gevloeid,

hopende te weten hoe en waar

het was en wie ik was, toen ik

versteend hier geraakte,

met graffiti beschreven, het lot,

dat mijn bestemming is,

uitgebeeld, tenzij ik stoppen zou

en onderdook, de dood nabij.

Ik raapte hier een golf

toen het nog kon, ik raapte hier

wat woorden,

mijn blog, mijn eeuwigheid.

17-11-2012, 11:30 geschreven door Ugo d'Oorde  

Als ik het niet meer weten zal

hoe boven de golven uit te stijgen,

fluisterwoorden me gelaten,

avondschemer voor de nacht invalt,

zoek me dan waar ik vertoeven zal

schrijvend in mijn pelgrimsoord,

gedoken.

Als ik na te veel geschreven

niet meer weten zal, mijn woord

gedoofd, mijn stem gescheurd in flarden,

van wat ik al verhaalde,,

wat er hangen bleef, hoe verneem ik het.

Kom ik dan langs in het geruis van bomen,

met wat nog gebleven is,

in de randen van mijn woorden?

Ik raapte een stuk wortel op het strand,

het laatste wat ik te verhalen heb

op een blad gekleefd

en woord geworden.

16-11-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Een blog bijhouden is voor mij a full time job en ik daag allen uit dagelijks een blog vol te houden en er naast en er boven op, een boek te willen schrijven. Een blog is een avontuur, is een tocht in het onbekende, is elke morgen een uitkijken naar wat de dag opleveren zal, een zin, een woord om je te voeren naar een tekst waarvan je, een fractie van een ogenblik ervoor, nog niet het minste benul had.

Telkens verrast je jezelf, of je het zelf bent of iets of iemand naast jou of in jou, of komende van waar ook, je loopt uit in wat voorheen nog het luchtledige was. Dit is zo geweest de laatste dertig jaar, elke pagina in mijn dagboek was een stap in het luchtledige en mijn blog is niets anders.

het is mijn vorm van oud worden, en ik dank een vriend, Jacques v.I., die me een mail stuurde met een verwijzing naar het boek van Bernard Pivot: ‘Les Mots de ma Vie’ handelend over het oud worden en ik neem er een zin uit, had er meerder kunnen overnemen: oud worden: ‘c’est laisser son esprit vagabonder entre le désir et l’utopie’.

Elke dag word ik een blog ouder en het schrijven van mijn blog is mijn vorm van oud worden, is mijn manier om eraan te ontsnappen:

And of each thing he has seen

he will speak

Zelfs van wat ik niet heb gezien zal ik spreken om toch maar niet elke dag te denken dat ik een dag ouder ben geworden. Het weten volstaat me, voor het ondergaan heb ik mijn wijze van handelen.

En het kan me geen zier schelen of mijn woorden ontstaan zoals hier aan zee, of in het midden van de nacht of in de schemer van de morgen, zoals vandaag, woorden die ingelogd worden voor de dag van 15 november, zijnde de dag van de Dynastie.

Zijnde ‘Al Hijra’, Islamic new year 1434, in most Islamic countries. Dus stilaan bij ons in het Westen ook, wat cultureel geen aanwinst is als ik hun Koran lees en hun Sharia zou opgelegd krijgen – ik nog niet, mijn kinderen ook nog niet, maar mijn vrees voor mijn kleinkinderen – terwijl hun literatuur, filosofie, kunst en wetenschap hoge toppen scheerde toen ze Andalusië als hun land beschouwden.

En dat hun penetratie zich aan het voltrekken is, kijk maar naar de media vandaag, ben er zeker van dat de VRT haar best zal doen om het ons te melden. 

Zo dit wordt dan de inhoud van mijn blog van vandaag en ik herhaal, ik werd geen dag ouder, maar een dag jonger nu mijn blog geschreven staat.

15-11-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik moet hier niet gaan schilderen

om uit te komen met een doek

dat op verre na niet zeggen zou

hoe het licht hier is en hoe het spel

van golven en hoe de wind.

Kan er amper, kan er amper

over schrijven, van uit mijn stille hoek,

er over schrijven om te suggereren

hoe ik overrompeld hier, met lichtfestijnen

in een draaikolk ben terecht gekomen

en hoog gelicht in aureolen.

Vergeet ik dan, de witte schittering

Ik, zwemmend in het licht.

Wat ik schreef houd ik verborgen

om dan leeg te zijn van woorden,

uitgedoofd, mijn stem in ademnood.

Vertel me dan hoe ik in je hart en nieren

over ben gekomen, vertederd

of overhoop gelezen, of slechts

resten van wat woorden, die bleven,

terwijl de zee, een zee van licht hier was.

Ik moet hier niet gaan schilderen

om uit te komen met een doek

vol feestelijke kleuren dat niet zeggen zou

hoe enig glorieus het licht
hier het wonder was,

het licht dat zingt tot in mijn vochtige ogen.

Amper in woorden kan het aangewezen

of ook niet, alleen in ons verbeelden,

en dan nog, omdat het niet te herhalen is,

lichtend licht van luchten en van wolken,

als symfonieën op het trillend vlak

van goud en zilver, het levend leven

in wat schamele woorden

ondergedompeld,

Ik kwam maar langs, maar even,

mijn woord gebogen, opgeraapt wat

waardevol, in witte schelpen neergezet.

Het laatste dat me overbleef.

14-11-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Neem de tijd,

houd hem opgesloten,

houd hem in je cellen

en laat hem niet meer gaan.

Houd de zon, de aarde,

houd de wind, de golf, het licht,

houd het geboren worden

en het sterven,

houd alles wat te houden is,

en neem de tijd,

gevangen.

Veel tijd

hebben we niet meer te gaan,

hem houden is belangrijk dus,

Zo, te schrijven en verlost te worden

woorden die nu opgestapeld

staan,

wachtend op de zegen

van de tijd

om ze vast te nagelen daarna.

voor een tijd.

13-11-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Heb na het lezen - en herlezen - van Paul Auster’s gedichten[1] begrepen wat poëzie eigenlijk is. George Steiner zag het juist als hij schreef dat vandaag in poëzie het contract van het woord met de wereld verbroken is. Wat betekent dat poëzie het woord is en het beeld opgeroepen door het woord, maar dat het woord geen drager meer is van een filosofische gedachte.
Zo begrijp ik het toch en ondervind ik het in elk gedicht van Auster. Ik wou dit schrijven aan een groot dichter van bij ons - hij geeft geen teken van leven meer - ik wou hem zeggen dat de poëzie van Auster, echte en grote poëzie is, dat ik dankzij hem weet dat begrijpen minder belangrijk is dan geraakt te worden door de poëtische kracht van de woorden en deze te ondergaan als ik bijvoorbeeld lees:

And of each thing he has seen

he will speak

the blinding

enumeration of stones

even to the moment of death

as if for no other reason

than that he speaks

…

Sommige van zijn gedichten zijn maar een paar regels kort, maar zeer sterk poëtisch al weet ik niet waar zijn poëzie begint en waar ze eindigt. Maar het effect dat hij bekomt door de verwarrende verrassing van het woord is, zo lees ik het, grote poëzie. En in de vertaling naar het Spaans van Jordi Doce, wordt het poëtische karakter nog meer onderlijnd door de grotere klankrijkdom.

In de laatste gedichten die ik schreef onderging ik (ongewild) de invloed van Auster. IK heb wel niet zijn onbeperkte woordenschat, ik zou mijn Van Dale hier naast mij moeten hebben om de meest weinig gebruikte woorden op te zoeken en hiermee totaal nieuwe beelden te kunnen oproepen, beelden maar geen gedachten.

In de dagen die ik hier nog ben worden ze ingelogd. Wat de waarde ervan is weet ik niet, het is maar een pogen om wat literatuur te bereiken.

12-11-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Vandaag,

de zee mijn pelgrimsoord,

de plaats om naar te keren,

al gebeurt er zelden iets

dat waard is te vermelden,

maar toch mijn plaats,

mi sitio.

Uitgekeken over lucht

en water,

maar niets dat kwam,

geen meeuw, geen boot

geen ster die viel,
geen woord om op te tekenen

ook,

het hoefde niet,

ik was er maar om er te zijn,

wachtende

op niets dat komen kon.

Uitzonderlijk, vandaag

de zee een effen vlak,

een licht bewegen,
de wind, alhoewel onbestaande
zong een effenheid
in mij.

Zo had ik het graag.

11-11-2012, 00:09 geschreven door Ugo d'Oorde  

De Britse fysicus Peter Higgs heeft op 6 november, een voordracht gehouden in Barcelona. Hij was het die In 1964 het bestaan formuleerde van een boson dat zijn naam kreeg.

Hoe Peter Higgs het deeltje heeft ontdekt en hoe het voor het eerst, recentelijk op 4 juli, werd waargenomen in de CERN, Genève, vormde het onderwerp van zijn voordracht.

Het deeltje wist Higgs, verklaarde niet alles, maar het bestaan ervan opende de weg naar nieuwe belangrijke kennis over de kosmos. Maar de ‘higgsteria’ ontstaan omheen het deeltje na de ontdekking ervan had evenwel zijn leven totaal gewijzigd. Maar wat het deeltje zelf betrof verwierp hij de idee dat het deeltje ‘la partícula de Dios’ zou zijn, omdat hij geen verwarring stichten wou tussen theologie en wetenschap.

Voor mij blijft dit echter de hamvraag. Als ik verneem dat het dit Higgs’ deeltje is dat aan andere deeltjes hun massa geeft, heb ik geen angst verwarring te stichten tussen religie en wetenschap, voor mij liggen religie (theologie) en fysica in een zelfde domein, en als er sprake is van het verwerven van massa, betekent dit voor mij evenzeer het verwerven van kennis.

Als we dan wagen voorop te stellen dat er een eenheid (een ego) is in het Universum en dat er ‘iets’ moet zijn dat deze eenheid bewerkstelligt, dan geloof ik dat dit fameuze deeltje wel eens, een deeltje van dat IETS zou kunnen zijn, dat IETS dat ook een materiële vorm, hoe mini-minimaal ook,  hebben moet.

10-11-2012, 00:18 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik maak hier elke dag een foto

van het gedicht dat ik,

maar af te lezen heb in de golven,

woorden die er getekend staan

in licht en donker,

in zilver soms

simpel er getekend staan.

Hoe het kan dat golven

met woorden blijven komen

gejaagd om hier te zijn.

Mijn dagen er geopend en gesloten:

deze woorden tussenin geboren

en weer weggewaaid,

bladeren in de herfst,

zonovergoten.

Zo mijn bestaan hier is,

wat behoud ik ervan,

zal ik ooit weten of er betekenis

wordt aan gegeven,

later?

09-11-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Frans Sierens, de vader van Arne, bij leven een groot kenner van detective-verhalen en een verdienstelijk schrijver – hij was vele jaren mijn secretaris in de Bank te Gent – schonk me bij het verschijnen ervan, een exemplaar van zijn ‘Een zekere geur van Terpentijn’. Een boek waar niet meer over gesproken wordt dat wellicht nergens meer te vinden is behalve bij hen die het boek hebben gekocht.

Op de binnen-cover schreef hij in zijn zeer regelmatig handschrift, een tekst, die, zo luidde het toch, van Ernest Hemingway was.

Het was het verhaal van de kikker en de schorpioen. De schorpioen die een riviertje wou oversteken en aan de kikker vroeg of hij hem, op zijn rug, wou overbrengen. De kikker weigerde eerst, zeggende dat hij de schorpioen niet vertrouwde en dat hij vreesde, dat eens in het water, de schorpioen hem zou streken.

Maar de schorpioen zegde: ‘je moet niet bevreesd zijn, immers, als ik je zou steken dan zouden we allebei verdrinken’.

De kikker liet zich overtuigen en sprong in het water met de schorpioen op zijn rug. Maar halfweg het riviertje gebeurde het, de schorpioen stak de kikker met zijn dodelijke angel.

‘Waarom doe je dit?’ vroeg de kikker, toen hij aan het doodgaan was en ze beide naar onder gingen.

‘Het ligt in mijn natuur het te doen’ antwoordde de schorpioen.

Waarom dit verhaaltje of beter deze fabel?

Twee redenen: ten eerste: het verbaast me dit verhaal terug te vinden meer dan 20 jaar nadat ik het voor de eerste maal las en dan nog wel in het Spaans, naar aanleiding van een recensie van het boek van Edward O. Wilson, ‘La Conquista social de la Tierra’[1];
en ten tweede, even belangrijk, het is een verhaaltje, heel speciaal voor mijn lieve Margot in het verre Eeklo, die me onlangs een mail stuurde. Het is nu wel geen verhaal met een vrolijk einde, maar dan toch een verhaal om eens over na te denken (en te vertellen in de klas).

08-11-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Als ik hier schrijven blijf, tekst na tekst, gedicht na gedicht, hoe klein en hoe eenvoudig ook, voor wie is het dan als het niet is voor jou, voor mij, voor ons beiden.

Zoals het is vandaag, is het omdat schrijven mijn adem is, je kent hem wel, de echo van weleer mijn woorden.

Hier, veel ben ik niet, een stukje zee, een stukje golf hier aangespoeld. Meer is het niet, maar het volstaat eens het geschreven staat.

Zeg me hoe ik het vol kan houden elke dag hier terug te zijn en woorden de luchten in te sturen, half verdwaasd door de winden die hier jagen zonder op te houden.

Ik kan hier zijn en kijken naar de zee, niets meer dan dat, de zon in oog en nieren, de schittering dat het water is, voor de ogen.

Zijn en niets meer dan zijn, geen gedachten zijn, geen verwachten, geen bewegen ook, maar zitten blijven waar ik gisteren zat en zwijgen tot het avond wordt. 

Al ligt het niet in mijn aard, er kan geen woordje meer af vandaag.

07-11-2012, 00:20 geschreven door Ugo d'Oorde  

Op 4 november 1922 – ben dus enkele dagen te laat met mijn blog, kwestie van prioriteiten – ontdekten de arbeiders van Howard Carter, in de Vallei der Koningen een graf, dat na het openen ervan, de meest sensationele archeologische vondst aller tijden worden zou, het graf van Tutankamon. De schatten in het graf waren zo aanzienlijk en van een dergelijke aard dat de wet, wat betrof het behoud van de bij opgravingen gevonden voorwerpen, gewijzigd werd en dat de van dan af gevonden voorwerpen, eigendom werden van de Egyptische Staat.

De details van deze vondsten zijn voldoende gekend en werden regelmatig tentoongesteld. Maar na negentig jaar, dag op dag, blijven nog steeds de omstandigheden waarin de jonge farao, de dood vond, onopgelost. Wel werd uitgeklaard wie zijn vader was, en als we het septembernummer 2010 van National Geography Magazine, met als titel: ‘King Tut’s DNA, unlocking Family Secrets’ van de hand van Zahi Hawass, Egypt’s head archeologist, mogen geloven ook dat van zijn moeder.

Dit werd uitgemaakt aan de hand van de DNA-analyse van de mummie van Tutankamon en de analyses van tien andere mummies van wie vermoed werd dat ze leden waren van zijn nabije familie[1].

Onder de ongeïdentificeerde mummies bevond zich dit van een mannelijk persoon, gemerkt als KV55, waarvan men dacht dat het waarschijnlijk dit van Akhenaton zijn kon. Bij het nazien van de DNA’s was het team van onderzoekers: ‘able to establish with a probability of better than 99.99 % that Amenhotep III was the father of the individual in KV55, who was in turn the father of Tutankamon.

Verder kon aan de hand van de DNA van haar ouders, Yuya en Tuyu, het graf KV35EL (Elder Lady) geïdentificeerd worden als dit van koningin Tiye, de vrouw van Amenhotep III en bleek ook, dat KV55 de mummie was van haar zoon Akhenaton, vader van Tutankamon. En ook: ‘that Akhenaten had conceived a son with his own sister, the child would be known as Tutankamon.

Hiermede schijnt alles gezegd wat het artikel betreft, maar niet voor mij.

Het raadsel begint nu pas, want de DNA-analyse heeft wel uitgemaakt dat Tutankamon geboren is uit het huwelijk van Akhenaton en zijn zuster, beide kinderen van Amenhotep III en zijn vrouw Tiye, maar wat indien men de DNA-analyse, in plaats van deze van de zuster te nemen, deze van Tiye had genomen, ware men niet even goed, zo niet beter, tot de conclusie kunnen komen dat Tutankamon de zoon was van Akhenaton en zijn moeder Tiye. Deze laatsten, buiten hun weten gehuwd zijnde met elkaar?
Of,

Œdipus gehuwd met zijn moeder, Jocaste, en de oude Tiresias die uiteindelijk, na lang aandringen, aan Œdipus vertelt[2]:

Qu’il est de ses enfants et le père et le frère,

De la femme dont il naquit et le fils et l’époux

Et de la même femme tour à tour fécondée

De son père le meurtrier…

Ik zelf zou nooit deze vergelijking tussen Akhenaton en Œdipus hebben gemaakt ware er niet Immanuel Velikovsky geweest die op een schitterende wijze, volledig onafhankelijk van zijn andere werken, een soort van detective roman uit de Oudheid heeft gebracht met zijn Œdipus and Akhenaton[3], waarin hij hoopte te bewijzen dat de geschiedenis van Œdipus samenloopt met de geschiedenis van Akhenaton die zijn moeder huwde.

Het verhaal van Œdipus was trouwens al gekend door Homerus. En George Steiner in zijn Les Antigones[4] vermoedde sterk dat het Œdipus-verhaal een geschiedkundige ondergrond moet gehad hebben.

Ik heb destijds, in september 2010, een e-mail gericht aan het National Geographic Magazine, (ngsforum@ngm.com.), om hen hierop te wijzen en te vragen of de DNA van Tiye en Tutankamon ook niet kunnen laten vermoeden dat Tiye zijn moeder en niet de zuster van zijn vader, Akhenaton, was. Maar hierop kreeg ik  van N.G.M. enkel een ontvangstmelding, meer niet.

Eerlijkheidshalve moet ik hier aan toevoegen dat ik deze gegevens hier bij mij had op een memostick. Maar gezien de negentigjarige verjaring van de ontdekking op 4 november, ik deze hier heb willen herdenken.

Het ga je heel goed beste lezer, vooral als de Egyptische geschiedenis je belang inboezemt: ¡qué palabra!

06-11-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik blijf trachten elke dag mijn blog te brengen. Onlangs liep het bijna fout, door problemen met het Vodafone-internet hier werd een tekst die ik dacht te hebben ingelogd niet opgenomen door de computer van de ‘Blog-centrale’. Iets wat ik pas op het randje van de dag, even voor middernacht, heb ontdekt en nog precies op tijd heb kunnen rechtzetten.

Maar als ik tracht regelmatiger te zijn dan de ‘aanstoker’ van mijn blog, José Saramago, denk niet dat het een tijdverdrijf - een verschrikkelijk woord – is, het is een ongeluk ermee begonnen te zijn en een ongeluk er niet meer van weg te kunnen. En geloof niet dat ik mijn dag als geslaagd beschouw als ik mijn blog heb ingelogd, verre van. Het is me duidelijk, ik ben verslaafd aan mijn blog, and I hate it – al is het nog niet zo ver het komt eraan – ik laat heel wat zaken onafgewerkt liggen om prioriteit te geven aan mijn tekst die ik tijdig wil klaar hebben opdat hij vroeg in de morgen, voor dag en dauw zou kunnen gelezen worden, Anthony, mijn kleinzoon, leest me (soms) op een bepaalde plaats, heeft hij me eens toevertrouwd. Johan Daisne had op die plaats een kleine bibliotheek staan, andere houden er een collectie van Hergé’s op na.

Hier, ontstaat mijn tekst meestal aan zee, op mijn gewone plaats gezeten. Maar denk niet dat hij ontstaat in eenzaamheid. Lord Byron in zijn versregels waarop Paul V. – hij stuurt me van tijd tot tijd een woordje – me enkele dagen terug attent maakte, zegt het heel juist, eenzaamheid ken ik hier hoegenaamd niet, integendeel, ik voel me hier omgeven door allen die me lezen, of ik ze nu ken of niet.
Eenzaam zijn is heel wat anders, geloof me.

05-11-2012, 00:24 geschreven door Ugo d'Oorde