Bereken de dag van de week waarop 'n bepaalde gebeurtenis uit het verleden plaatsgreep (bvb. je geboortedag) >>> Kalender
T I L D O N K
Gemeente Haacht Prov. Vl.-Brabant
4 km > Haacht
5 km > Werchter 8 km > Tremelo 11 km > Leuven
18 km > Mechelen 20 km > Aarschot 30 km > Brussel
E-MAIL
Druk op onderstaande knop om te e-mailen (vragen, suggesties, opmerkingen, toevoegingen,...).
Je kan ook de 'reageer'-knop gebruiken onder elk bericht.
GASTENBOEK
Dit is onder meer de plaats om je mening te geven over de blog 'Tilloenk vruger'. Of om te lezen wat anderen ervan vinden.
Druk oponderstaande knop om een berichtje achter te laten in mijn gastenboek
TILLOENK VRUGER
DEZE BLOG BEGON OP 29 NOVEMBER 2005 EN STOPTE EI ZO NA OP 16 APRIL 2011 NA HET BEREIKEN VAN 1000 ITEMS OVER HET VERLEDEN VAN TILDONK.
MAAR HET BLOED KRUIPT WAAR HET NIET GAAN KAN,
DUS AF EN TOE MAG JE JE NOG AAN WAT MOOIS VERWACHTEN...
Jan Gordts
Foto: Dat de toespraak van eerste minister Gaston Eyskens niet van humor gespeend was is hier best te merken. We herkennen volgende 'personaliteiten' (L > R): schepen Gustaaf Verbiest, volksvertegenwoordiger Paul Devlies, gemeentesecretaris Jacques Vanlangendonck, eerste minister Gaston Eyskens, gemeenteraadsleden Karel Godts, Maurice Servranckx, André Van den houdt, burgemeester dr. Raymond de Behault du Carmois, A. Devue (burgemeester Winksele), gemeenteraadslid Miel Pittevils, arrondissementscommissaris Vercruysse. Ontbreekt op de foto, de schepen van openbare werken Maurice Vandenheuvel, die zich fel had ingezet voor de nieuwe wijk.
1972, inhuldiging van de nieuwe wijk Eikeblok
Op 12 juli 1969 kwam G. Breyne, de toenmalige minister van Gezin en Huisvesting, naar Tildonk om de eerste steen te leggen van de nieuw geplande woonkern Eikeblok. In een eerste fase werden 50 koopwoningen opgetrokken. De woningnood was toen zo groot dat in een mum van tijd alle woningen verkocht waren. Nadien werden nog 46 huurwoningen bijgebouwd door S.V. Volkswoningbouw van Herent. Daarmee verhoogde het bestaande woningareaal van Tildonk in één klap met 20 procent.
Op 3 juni 1972, amper drie jaar na de eerste steenlegging, werd de wijk Eikeblok plechtig ingehuldigd. De nieuwe bewoners richtten onmiddellijk een feestcomité in (o.l.v. Norbert Roosen) en werkten een feestprogramma uit. De dag werd afgerond met een groots avondfeest met het orkest The Chiefs' in de gelegenheidsfeestzaal in de Kouterstraat, de garage van het klooster. Diegenen die erbij waren kunnen nog getuigen van de geslaagde verbroedering toen tussen de autochtone Tildonkenaren en de nieuwkomers. En zoals bij elk gelukt feest verlieten de laatste deelnemers het terrein in de vroege uurtjes
De meeste van deze inwijkelingen hebben zich vrij snel ingeburgerd en zorgden weldra voor nieuw bloed in de toen nog talrijke Tildonkse verenigingen. Ook de lagere school kreeg er eensklaps een hele hoop nieuwe leerlingen bij.
In de Haechtenaar van 9 juni 1972 werd de inwijding van de Eikeblok als volgt beschreven door Tildonks correspondent André Van den houdt:
Eerste minister Eyskens wijdt sociale woonwijk in te Tildonk
Van de opgestelde uurrooster, ter gelegenheid van de inwijding van de nieuwe sociale woonwijk Eikeblok te Tildonk, kwam niet veel meer terecht. Inderdaad kreeg men het enkele dagen voor de gebeurtenis klaar van Eerste Minister Eyskens de verzekering te bekomen dat hij persoonlijk de wijk zou komen openen. Meteen diende men voor deze uitzonderlijke gebeurtenis in allerijl nog wat personaliteiten uit te nodigen, waaronder de burgemeesters uit het omliggende. Het gevolg was misschien dat alles wat geïmproviseerd aandeed; dat schaadde echter geenszins de sfeer. Integendeel verliep alles vlot en volks waartoe de spirituele toespraak van premier Eyskens niet het minst bijdroeg.
Half acht, had men overeengekomen, en hoewel Eyskens bekend is voor zijn stiptheid kwam hij een met een kwartier vertraging aan. Niemand nam het hem kwalijk, zeker niet als men zijn dagorde der laatste dagen vernam: gewichtige besprekingen te Parijs en bijwonen van het 25-jarig ambtsjubileum van zijn minister van binnenlands zaken Van Elslande te Lot. Het begon met een receptie op het gemeentehuis, waar burgemeester de Behault du Carmois de minister dankte voor de grote eer die hij zijn gemeente aandeed. Hij wees op de inspanningen die het gemeentebestuur zich getroostte om deze wijk tot stand te brengen en hoopte in de toekomst nog dergelijke zaken te kunnen verwezenlijken.
Met muziek van de Verenigde Vrienden voorop ging het naar Eikeblok waar de premier, alvorens met een nooit geziene zwierigheid het lintje door te knippen, de gemeente Tildonk even ophemelde. Hij scheen goed te weten dat het daar nog gezond om leven is en naar zijn zeggen was dit een van de redenen waarom hij eens zo graag kwam. Hij achtte het voor een politieker, ook al staat die op het hoogste vlak, nuttig en nodig om zich af en toe eens onder het gewone volk te bewegen. De eerste minister was kennelijk in een optimistische bui, want hij slaagde er veelvuldig in de toehoorders aan het lachen te krijgen. Ondermeer toen hij zegde dat de trappen van het Tildonkse gemeentehuis nogal steil uitvallen, maar hij met de werkkracht die het gemeentebestuur kenmerkt, in de toekomst daar in wel verandering zal zien komen met de bouw van een nieuw gemeentehuis. Over sociale woningbouw was hij vol lof en hij hoopte dat Tildonk het bij die ene verwezenlijking niet zal laten.
De bewoners van de nieuwe wijk waren niet het minst in de wolken over het feit dat de eerste minister nog mee een uitgebreide rondgang deed in de straten van de nieuwe wijk. Alle genodigden konden vaststellen dat het hier een van de best geslaagde kompleksen van sociale woningen werd gekreëerd, die er in het arrondissement te vinden zijn. Het gemeentebestuur van Tildonk verdient een groot proficiat, en waar in onze voorbeschouwing een paar weken geleden de naam van schepen Verbist vergeten te vermelden was geven we hem volgaarne de enorme verdiensten die hem eveneens toekomen bij dit prachtig werk.
En dat de Eikeblokbewoners wel spoedig te Tildonk zullen zijn ingeburgerd werd aangetoond door de verbroederingsavond in de prachtige met groen versierde feestzaal van de Kouterstraat, waar alle Tildonkenaars gezellig tot in de kleine uurtjes verbroederden.
49) DE FAMILIE DE CONINCK: meiers, kosters, religieuzen...
Een familieportret van de De Conincks uit ca. 1885 !
L > R
Zittend: Gielielmus De Coninck (1819-1906), koster van Tildonk van 1844 tot 1891, geflankeerd door zijn tweede echtgenote Maria Elisabeth Goossens met het kerkboek op de schoot.
Staand: de dochters Maria Catharina De Coninck (1862-1928, x Alfons Van Stappen), Brigitte De Coninck (1860-1922, E. Moeder Maria Wilhelmina, Algemeen Overste der ursulinen van Tildonk in 1919) en Francisca De Coninck (1859-1946, E. Moeder Maria Edmonda, ursuline van Tildonk).
De familie De Coninck, een familie van meiers, kosters en religieuzen
Generaties lang heeft de familie De Coninck een vooraanstaande rol gespeeld in Tildonk. Eerst waren het meiers, nadien kosters. De familie leverde ook verschillende religieuzen.
De Tildonkse stamvader was Jan De Coninck, afkomstig van Overijse (Isca Superiori luidde het in het latijn in de parochieregisters), alwaar hij op 7 juni 1737 geboren was als zoon van Guilliam De Coninck en Anna vanden Put. Hij verscheen te Tildonk op het toneel bij zijn huwelijk op 3 augustus 1767 met Elisabeth Smets (°Tildonk 14 juli 1736, dochter van Gielielmus Smets, handwerker en herbergier en in 1743 kandidaat-drossaard, en van Maria Van Essche, beiden van Tildonk).
Jan De Coninck stierf te Tildonk op 25 augustus 1809. Hij was 27 jaar lang meier van het graafschap Tildonk (van 1769 tot 1795). Op 30 juni 1784 werd hij bovendien tot drossaard benoemd. Hij baatte een landbouwbedrijf uit en hield eveneens een herberg open in het centrum van het dorp.
Zijn zoon Gielielmus De Coninck (°Tildonk 6 juni 1768, +Tildonk 17 oktober 1843) was getrouwd met Elisabeth Kemps (°Balen ca. 1765, +Tildonk 14 oktober 1848). Zij hadden geen kinderen. Gielielmus oftewel Willem oefende gedurende niet minder dan 58 jaar het kostersambt uit in Tildonk. Ook hij was meier (1814) en werd na de Belgische onafhankelijkheid de eerste Tildonkse burgemeester. In 1839 werd de sjerp omgord door een lid van de nieuwe burgemeestersfamilie de Behault du Carmois.
Een tweede zoon, Frans De Coninck (°Tildonk 22 maart 1772, + Tildonk 13 april 1841) trouwde met Barbara Van Aerschot uit Winksele. Frans hield een winkel open op de hoek van de Dorpstraat met de Ambachtstraat (op de plaats waar later het café Bij de Smalle stond).
De oudste zoon van Frans, eveneens een Gielielmus (°Tildonk 6 januari 1819, +O.-L.-V.-Waver 29 september 1906) was, zoals zijn peter voordien, eveneens ettelijke jaren koster alhier (van 1844-1891). Daarnaast was hij schoolmeester*. Hij trouwde een eerste maal met Anna Catharina De Pauw uit Wakkerzeel en hertrouwde na haar overlijden (+Tildonk 26 december 1851) met Maria Elisabeth Goossens uit O.-L.-V.-Waver.
Drie van zijn dochters werden kloosterzuster bij de ursulinen van Tildonk:
- Maria Elisabeth De Coninck (°Tildonk 28 november 1851), op 16-jarige leeftijd ingetreden;
- Ludovica Catharina Francisca De Coninck (°Tildonk 21 mei 1859, +Tildonk 7 oktober 1946) trad in op 1 november 1880 en werd geprofest op 23 november 1882 (E.M. Maria Edmonde). Zij was novicemeester in het klooster van Haacht ;
- Joanna Martina Brigitta De Coninck (°Tildonk 8 oktober 1860, +Tildonk 30 april 1922) trad in als E.M. Maria Wilhelmina en werd op 25 september 1883 geprofest. Van 1897 tot 1919 werd zij overste van de ursulinen te Melsbroek en op 3 september 1919 werd zij tot Algemeen Overste van de congregatie gekozen.
Een vierde dochter, Maria Catharina De Coninck (°Tildonk 20 december 1862, +Tildonk 22 juli 1928) trouwde op 24 juli 1888 met Egidius Alfonsus Van Stappen (°Londerzeel 13 november 1858, +Tildonk 20 september 1937). Alfons en Maria Catharina bewoonden het nieuwe huis (bouwdatum 1885), gelegen links naast de pastorie in de huidige Pastoor Lambertzdreef. Hij zette de kosterstraditie verder van de familie De Coninck en werd op zijn beurt koster-organist te Tildonk, na de muziekschool bij Edgard Tinel te hebben doorlopen.
Alfons oefende tevens het beroep van brouwer-biersteker uit. Hij betrok zijn bier bij de brouwerij Theofiel Wouters in de Hanswijkstraat te Boortmeerbeek. Deze brouwerij was in de streek zeer bekend voor zijn Sterke van t vat**. Zijn toer als biersteker omvatte alleen cafés, voornamelijk in het Mechelse. In 1914 werden de twee paarden van Alfons Van Stappen weggehaald ten dienste van het leger.
Eén van hun acht kinderen was Raymond Van Stappen (°Tildonk 24 juni 1901, +Leuven 28 januari 1981), priester gewijd te Mechelen op 2 juni 1928, onderpastoor te Dworp op 5 januari 1928, onderpastoor te Meise op 26 mei 1931, onderpastoor te Sint-Jans-Molenbeek op 8 februari 1934 en pastoor te Sint-Genesius-Rode van 19 maart 1948 tot 1 april 1970.
* De combinatie koster-schoolmeester was zowat traditie in het ancien régime. In Tildonk kennen we aldus Martinus Lodewicus (1606-1607), Egidius Limbosch (1645-1668), Aert Limbosch (1701), Aert Van den Bosch (1712-1727), Joannes Van den Bosch (1727-1784). Evenzo was het kostersambacht dikwijls een familiezaak.
** Dit bier noemde eigenlijk Sterck-Op, maar in de volksmond heette het 'ne Sterke'.
Foto: 'Erica', de roman van Emi Denef, uitgegeven in 1957 bij het Davidsfonds. Van haar memorabele TV-optreden hebben we spijtig genoeg geen beelden of foto's weergevonden.
1958, EEN TILDONKSE SCHRIJFSTER OP TV!
Expojaar 1958. Nog niet zoveel mensen in Tildonk bezaten een televisie. En dan verschijnt er opeens een dorpsgenote op het kleine scherm. Een schrijfster nog wel, Emi De Nef (°Tildonk, 1921), echtgenote van hoofdonderwijzer Arthur Stroobants. Met haar debuutroman Erica, uitgegeven in 1957 in de Guldenreeks van het Davidsfonds, werd Emilienne eensklaps beroemd in Tildonk en wijde omgeving. Zo ging dat toen.
In haar roman beschreef ze ondermeer de partijstrijd in het fictieve polderdorp Berkendal, waarin we heel wat parallellen bespeuren met het vroegere Tildonk. Zo is er hoofdfiguur baron Guy de Belhairnais de Stendingen (te vergelijken met de Tildonkse baron de Behault du Carmois) die aan het hoofd staat van de fanfare De Vlasbloem (cfr. De Verenigde Vrienden of De Varkens). De tegenpartij is de fanfare St.-Barbara of De Vossen (in feite St.-Cecilia of De Beren). In de kiesstrijd staat de Heideburcht centraal (het Kasteeltje aan de vaartdijk?)
Hier een uittreksel uit het boek (p. 7) dat we zo op het vroegere Tildonk kunnen toepassen:
Nooit zag men beide fanfaren tegelijkertijd op rondgang. Uitgenomen de processiedagen natuurlijk, waarop ze schijnbaar eensgezind, maar veilig gescheiden door engelen en heiligen, om de beurt hun mooie arias ten beste gaven. En dat ze dan niet slaags geraakten, was enkel en alleen aan hun christelijkheid te wijten, die hun verbood deze vrome dagen te ontwijden door krakeel en dorpspolitiek.
De gemeenteverkiezingen lagen dan ook steeds in het brandpunt der publieke belangstelling. Zelfs tot ver buiten de grenzen van het dorp. Zij gaven altijd aanleiding tot bras- en vechtpartijen, die eindigden op tribunaal en nog jaren hun nasleep hadden
Ook het streekblad De Haechtenaar was het opgemerkte TV-optreden van Emi De Nef niet ontgaan en berichtte er als volgt over (22/11/1958):
Kleine Kroniek.
Tildonkse schrijfster aan de eer.
We zaten dinsdagavond knusjes bij onze TV, want wij missen zelden de uitzending "Vergeet niet te lezen", toen opeens tot onze verrassing Mevrouw Emilienne DENEF, uit Tildonk, op het scherm kwam en geïnterviewd werd door dhr. De Belder over haar roman Erica, destijds in het Davidsfonds verschenen.
Mevrouw Denef was een knappe verschijning, midden dat somtijds wat dorre schrijversdefilee, dat aldaar passeert bij een "Vergeet niet te lezen".
En zij was daarenboven goed ter taal, ondanks het feit dat er "wolfijzers en schietgeweren" aanwezig waren ingevolge de sfeer van haar boek en de desbetreffende vragen van de heer De Belder.
Wij betreurden alleen dat deze maal de traditionele vraag "of er nog wat op het getouw stond?" achterwege bleef. Wij kunnen onze lezers echter wel vertellen dat er nog wat te verwachten is van deze jonge romancière.
Foto: 1932, kardinaal Van Roey en zijn gevolg verlaten de kloosterkerk langs de gaanderij van de feestzaal van het Tildonkse klooster. Op het achterplan ontwaren we pastoor De Roeck en onderpastoor Simons.
Op 1 mei 1832 legden de eerste achttien ursulinen van Tildonk hun eeuwige geloften af. Na de viering overhandigde de aartsbisschop van Mechelen, prins de Méan, aan pastoor Lambertz de akte van erkenning. Die dag was de Congregatie van de Ursulinen van Tildonk officieel geboren. Honderd jaar later had men dus redenen in Tildonk om te vieren. En opnieuw was de aartsbisschop van Mechelen van de partij.
De Gazet van Haecht berichtte op 7 mei 1932 als volgt hierover:
Eeuwfeest van het Gesticht der Ursulienen te Thildonck. Z. H. Em. Kardinaal Van Roey, Aartsbisschop van Mechelen profest vijf nieuwe Zusters
Dinsdag ll. werd de honderdste verjaaring gevierd der oprichting van het Gesticht der Ursulienen te Thildonck, de onderwijsinrichting welke overal bekend is. Ten 9 uur s morgens werd in de kapel van het Gesticht eene solemneele Mis gecelebreerd, met pontificale assistentie van Z. H. Em. Kardinaal Van Roey, Aartsbisschop van Mechelen. Er werd tezelfdertijd overgegaan tot de kleeding van 21 postulanten en vijf nieuwe Zusters werden geprofest door Z. H. Eminentie. De plechtigheid werd bijgewoond door talrijke geestelijken. In den namiddag was er plechtig Lof, gevolgd van "Te Deum". Al de inwoners hadden te dezer gelegenheid hunne huizen bevlagd.
Onze mysterieuze kast bevindt zich op de eerste verdieping van de Tildonkse kerktoren en deed voorheen dienst als behuizing voor de windas die de gewichten (vroeger in steen) optrok ter aandrijving van het torenuurwerk.
Het juiste antwoord kregen we o.m. binnen van de voorzitter van de kerkfabriek - in deze natuurlijk bevoordeeld ;-)
De gewelfde kelders van het klooster en het sashuis hebben er niets mee te maken, doch het feit dat het plafond op de eerste verdieping van de kerktoren (14de eeuw) eveneens gewelfd is, verraste blijkbaar
Foto: Tildonk-brug in de jaren '20 (foto: Maurice Mommaers).
Eén uur
'k Had zekeren avond wat te laat geplakt Bezijden Thildonck, aan de Brug. En ook er menige malsche pint gepakt. 't Was middernacht voorbij, toen ik terug Naar huis toekeerde, langs de stille baan Bestraald door 't zilveren licht der volle maan.
In stil gepeins verzonken trad ik voort; Aan wat ik dacht weet ik precies niet meer... Daar werd mijn overweging plots gestoord Door eene basstem vlak naast mij: "Hé meneer, Ge gaat me zeggen juist hoe laat het is !" Da 'k fel verschoot, begrijpt ge heel gewis.
De spreker was een groote, groove vent; Waarom hij grijnzend vroeg hoe laat het was, Op zulke plaats, is ieder vast bekend; Mijn uurwerk moest van MIJNE in ZIJN tasch ! Ik keek in 't rond: we waren gansch alleen... Daar sloeg het plots op Thildonck's toren EEN !
En toen... daar rees mijn hand en bliksemsnel Gaf ik den kerel met zoo'n felle kracht Een muilpeer, dat 't klonk gelijk een bel, Terwijl ik riep: "'t Slaat één na middernacht !" Hij lag in 't gras en 'k hoorde dat hij kloeg: "Ai ! Goed dat ik 't geen uurtje eerder vroeg !"
De BJB-meisjes brachten een 'jubelspel' onder leiding van Emiel Pittevils ter gelegenheid van het 35-jarig jubileum van de Tildonkse boerinnengilde Sint-Barbara. Deze laatste was namelijk op 29 augustus 1926 opgericht. De Boerenjeugdbond (BJB) -Tildonk ontstond een jaar later. In 1965 veranderde de naam in KLJ (Katholieke Landelijke Jeugd). De oorspronkelijke aparte jongens- en meisjesafdelingen werden gemengd.
Foto: Plan du Canal de Louvain, Ant. Opdebeeck, Mechelen, 9/2/1750. Detail van Tildonk, met centraal het tracé van de vaart. Het sas is er nog niet op aangeduid, want pas gebouwd in 1760. Uiterst links staat de galg getekend (zie pijltje), die zich op de grens met Herent bevond op de kruising van de Lipsestraat (horizontaal) met Bosstraat (boven) en Terbankstraat (onder).
EEN GALG IN TILDONK
Toponiemen als Galgenblok, Galgenplek en Galgenberg herinneren ons eraan dat er ooit een galg op Tildonkse grond stond opgericht. Meestal werd zulke galg opgesteld aan het uiteinde van een dorp langsheen een invalsweg, als was het om passanten met mogelijk kwade bedoelingen diets te maken: opgepast, als ge hier het grondgebied betreedt en u niet gedraagt, wij lachen er niet mee! In Tildonk was dat niet anders, de galg situeerde zich op de hoek die gevormd wordt door de Lipsestraat en de Terbankstraat op de grens met Herent. Of er ooit iemand aan bengelde is een andere vraag. In de archieven vonden we, tot dusver, geen sporen in die richting. Na 1794 (invoering van de guillotine), verdwenen de meeste galgen in onze streken. Volgend tafereel speelt zich af in 1728. Er wordt uitdrukkelijk melding in gemaakt van de galg.
Tussen drossaard Hagenborgh en pastoor Coelmont boterde het niet goed. Dat uitte zich in een fikse ruzie waarvan we in het archief van de graven de Lalaing de getuigenissen tegenkomen van schepen Guillaume Peeters en de officier van het graafschap Tildonk (= veldwachter) Johannes Verreyt. Op 14 mei 1728 (O.-L.-Heer-Hemelvaart) begaven de pastoor, vergezeld van zijn meid en bovengenoemde getuigen, zich op de weg van Leuven naar Tildonk, op grondgebied Herent. Zij ontmoetten daar een sergeant met zijn soldaten, die op zoek waren naar twee deserteurs. De sergeant vroeg aan de pastoor of hij de drossaard wilde gaan roepen, waarop de pastoor er zijn meid op uit stuurde. De drossaard was evenwel verontwaardigd omdat de pastoor niet zelf gekomen was doch zijn meid had gezonden en begon vanalles tegen de pastoor te schreeuwen, zoals: ik soude den dondersten pape om verre schieten. Hij wreef de pastoor ondermeer aan dat die allerlei kwaad over hem vertelde bij de graaf om deze laatste tegen hem te keren. Na een half uur getier van de drossaard, waarbij de pastoor kalm bleef en zweeg, aldus de getuigen, vertrok pastoor Coelmont in gezelschap van Guillaume Peeters. Ze maakten een omweg langs de Bosstraat om alzo de kerk van Tildonk te bereiken. Hierbij passeerden ze voorbij de galg. De drossaard, die echter te paard was, vervolgde samen met zijn knecht de kortste weg naar Tildonk (via de huidige Lipsestraat) en wachtte de pastoor met zijn gezel op aan de Vijf Eiken. De drossaard zette zich in de herberg aan het drinken en toen de pastoor er voorbijkwam kreeg hij nog enkele flukse verwijten naar het hoofd geslingerd. De afloop van deze affaire is niet bekend, alleen de getuigenissen, duidelijk ten voordele van de pastoor, bleven in het archief bewaard. Blijkbaar stond de bevolking niet erg gunstig tegenover de drossaards. Zo vatten in de nacht van 2 op 3 februari 1725 de schuur en stallingen van drossaard Hagenborgh vuur, waarbij vier runderen, een paard, een wagen en kar en allerlei gereedschap in de vlammen opgingen. Kwaad opzet werd helemaal niet uitgesloten
- Zie: Troch A., Het graafschap Tildonk onder de familie de Lalaing (18de eeuw), onuitgegeven lic. verhandeling 1976-1977, KU Leuven, 117-118. - Algemeen Rijksarchief Brussel, Archief familie de Lalaing, n° 1652.
Toponiemen - het Galgenblock (1767), Algemeen Rijksarchief Brussel, Archief familie de Lalaing, n° 1680 (Cijnsboeken van de heerlijkheid Nieuwenborg, n° 11); - het Galgeblock (1777), Algemeen Rijksarchief Leuven, Schepengriffies Leuven, n° 2001 (4); - de Galgepleck (1816), Algemeen Rijksarchief Brussel, Notariaat van Brabant, not. Jean F.M. Gautier, n° 32523; - Galgenberg (ca. 1860), Kadasterkaart van Tildonk, door P.C. Popp, Kerkarchief Tildonk, n° 200.
Afbeelding: Den Alpia, pentekening door Jos Hermans (1982).
Op 4 september 1999 legde een zware brand de Alpia in as. Dit betekende het einde van de staminee met feestzaal die in het begin van de jaren 1900 door Louis Van Krieken werd opgericht en die bijna een volle eeuw prominent aanwezig was in Tildonk. Het was echter niet de eerste maal dat de rode haan er kraaide. Ook in 1943 woedde er een felle brand, doch toen kon men nog beletten dat het gebouw volledig uitbrandde. Hieronder een verslag:
1943 - Danszaal uitgebrand te Tildonk
Donderdagmorgen, rond 8 u., is er brand uitgebroken in de dans- en theaterzaal van Lodewijk Vankrieken, gelegen in het dorp te Tildonk.
Een der kleinkinderen van het echtpaar Vankrieken was naar buiten gekomen en zag een rookzuil opslaan uit het karhuis op den achterkant palende aan de zaal. Het kind liep verschrikt zijn grootouders verwittigen die op hunne beurt de buren ter hulp riepen. Het karhuis vormde alsdan een vuurzee, te meer daar er allerhande landbouwallaam, hooi, stroo en een groote hoeveelheid hout in opgestapeld waren. De werklieden der fabrieken "Ontroomers Persoons", der fabrieken "Dynamo" De Coster en Welco, lieten het werk in den steek en kwamen de buren een handje toesteken. Met een 200-tal personen vielen zij met water en andere middelen den vuurpoel aan.
Het gevaar der aanpalende woningen ziende, verwittigde den heer Persoons, burgemeester der gemeente, in allerhaast de brandweer van Boortmeerbeek. Met vereenigde krachten gelukte het hen, de aanpalende woningen te vrijwaren. Het karhuis en een gedeelte der zaal brandden ten volle uit. Al het landbouwalaam, hooi, stroo, een voorraad gezaagd hout en een groote hoeveelheid theaterbenoodigdheden werden de prooi der vlammen. De schade wordt op enkele tienduizenden frank geraamd, gedeeltelijk door verzekering gedekt.
80 jaar geleden DE KLEUTERS VAN HET SCHOOLJAAR 1925-1926
L > R Bovenste rij: Angèle Decoster, Gust Decoster, Ernest Vandevelde, Raymond Vandevelde, Jeanke ... (woonde in de Padoue), Yvonne Van Reydt, Julienne Meeus, Yvonne Swiggers, Jeanne Parijs, juffrouw Ida (trad later in bij de Tildonkse ursulinen: mère Berchmans). Middenrij: Maria ..., Vital Bisschop, Georges ... (van Nieke van de Nest), Georges Mariën, Marcel Janssens, Gust Caluwaerts, ?, Jef Vandenheuvel, ?, ?. Middenrij onder: Yvonne Janssens, Treske Lens, Maria Hanssens, Simonne ..., Filomene Janssens, Hélène Denruyter, Celine Hanssens, Josée Geeraerts, Maria Vertommen, Louisa Sterckx, Floor Vandenheuvel (trad later in bij de Tildonkse ursulinen: mère Stanislas), Maria Pardon Tussenin: Maria Lens, Madeleine Lens Onderste rij: ... Vandenberghe, Clara Vanderlinden, Hélène Neefs, Jeanne Sunt, Emilienne Denef, ?, Octavie Caluwaerts, Pauline Vandenheuvel, Florence Vandenheuvel, Mathilde Sunt
Die van Wespelaar zullen het niet graag lezen, maar volgens deze postkaart lag het kasteel van Wespelaar in Tildonk, zoveel is duidelijk! ;-)
Op de foto pronkt het vroegere kasteel van de graven de Spoelbergh te Wespelaar dat in 1954 diende te wijken voor het huidige landhuis. Hoogst waarschijnlijk is deze prentkaart indertijd uitgegeven door het klooster van Tildonk en werd (om indruk te maken?) buurdorp Wespelaar gemakshalve ineens maar geannexeerd...
Afb.: De dramatische ondergang van la Grande Armée heeft vele beeldende kunstenaars tot inspiratie gediend. Een oude grenadier doet zijn uiterste best om het vaandel te verbergen zodat het niet in handen van de vijand kan vallen. De winter én de kozakken moordden het leger letterlijk uit: 380.000 manschappen keerden nooit terug uit de Russische ijsvlakten. (Zie: De groten aller tijden - Napoleon, Amsterdam Boek, 1974).
Soldaten van Napoleon in het jaar XIV (1804-1805) - de ruiters van het 3de Regiment Jagers te Paard
De lichting van het jaar XIV bestond uit jongens die de leeftijd van twintig jaar bereikten tussen 23/9/1804 en 31/12/1805. Het contingent voor het jaar XIV beliep 30.000 manschappen alsook 30.000 reserven. Het Franse Keizerrijk met inbegrip van de aangehechte bezette gebieden telde toen 34 miljoen inwoners, zodat men gemiddeld één "conscrit" mocht rekenen voor elfhonderd inwoners (de huidige provincie Antwerpen leverde toen bijvoorbeeld 214 conscrits). Van de 296 conscrits die in 1806 vanuit hun geboortestreek naar het 3de Jagersregiment werden gestuurd, zijn er na de val van Napoleon slechts 16 op normale wijze naar huis weergekeerd. Al de anderen waren gesneuveld op het slagveld, gekrepeerd in een of ander hospitaal, achtergebleven als krijgsgevangenen, gereformeerd of als veteranen weggezonden, gedeserteerd of vermist... of hadden opnieuw dienst genomen bij de Franse ruiterij. Karel Peeters vernoemde in zijn boek Soldaten van Napoleon (Uitg. De Vlijt, Antwerpen, 1977) niet minder dan drie Tildonkse conscrits van de lichting van het jaar XIV, die in 1812 in Wilna (Rusland) door de kozakken gevangen genomen werden! We vonden hen terug in de Tildonkse doopregisters van 1785:
* Pieter Evenepoel (gedoopt te Tildonk op 26 februari 1785, zoon van Arnoldus en van Anna Lemmens).
* Jan Vandeserick (= vanden Schrieck) (gedoopt te Tildonk op 30 mei 1785, zoon van Joannes Franciscus en van Clara De Wit). Jan vanden Schrieck stamde uit een vooraanstaande Tildonkse pachtersfamilie. Zijn ouders pachtten de Nieuwenborg, de belangrijkste pachthoeve van het dorp, zijn zuster Catharina was één van de drie eerste kloosterlingen der ursulinen van Tildonk, zijn broer Arnoldus was dan weer meier van Winksele en zijn andere zusters trouwden met telgen van de andere voornaamste Tildonkse pachtersfamilies Gordts, Janssens, Persoons en Schodts. Alhoewel hij afkomstig was uit een begoede familie, was het nagenoeg onmogelijk om zich aan de dienstplicht te onttrekken. Dan dienden de ouders er immers voor op te draaien. Zo werden, als represaille, de ouders van ondergedoken conscrits ondermeer verplicht om Franse soldaten onderdak te geven, en dat was gewis geen pretje...
* Pieter Caluwaerts (gedoopt te Tildonk op 16 september 1785, zoon van Joannes Baptista en van Catharina Peeters).
Dit drietal werd eveneens aangehaald door Roger Casteels (Tot meerdere eer en glorie van de keizer..., HOGT, 1992, p. 61), die zich baseerde op voornoemde Karel Peeters: Drie andere Tildonkenaren hadden meer geluk. Pieter Caluwaerts, Pieter Evenepoel en Jan Vandeserick maakten de rampzalige Russische veldtocht van 1812 mee. Tijdens de terugtocht werden ze in de buurt van Wilna door de kozakken van Platow gevangen genomen, de eerste twee op 8 december, de laatste op 10 december. Toen na het einde der vijandelijkheden de krijgsgevangenen vrijgelaten werden konden ze naar huis terugkeren. Wat het laatste betreft, dit is twijfelachtig: van niet één van de drie troffen we nadien nog een spoor aan in Tildonk. De sukkelaars hebben hoogstwaarschijnlijk nooit hun ouderlijk huis teruggezien!
In de Tildonkse overlijdensregisters komen nog 5 andere plaatselijke conscrits voor: Piot Corneille (+1809 te Passalla, Spanje), Rouckx* Guillaume (+1812 te Puebla, Spanje), Peeters Henri (+1811 te Jarandilla, Spanje), Sayer* Guillaume (+1813 te Münster, Duitsland), en Vanouffe* André (+1813 te Dieuze, Frankrijk). We mogen stellen dat waarschijnlijk minstens acht Tildonkse twintigers in de periode 1809-1813 het leven liet tijdens één van de veldtochten van het Grote Leger van Napoleon. Een onbekend aantal anderen is achteraf naar huis teruggekeerd met vele grote verhalen en werd voor de rest van het leven gerespecteerd door de omgeving.
* Rouckx= Roeckx, Sayer= Feyaerts, Vanouffe= Vanhove. De Fransen namen het niet zo nauw bij het optekenen van de namen der conscrits.
KEN JE DORP (oplossing opgave 1) Deze typische huizenrij bevindt zich in de Woeringstraat. Wie het artikel "Den Vlaamschen Leeuw en de Rooden Bot' (bijdrage nr. 12) gelezen heeft was de foto al eens tegengekomen en wist dus ook het juiste antwoord!
Foto: (1906) Un coin des serres. Een prachtige postkaart van de groententuin en de serres van het klooster een eeuw geleden.
De hoveniers van het klooster
De serres in de kloostertuin, die dateren van rond 1900, bestaan nog steeds en zijn samen met het klooster en de tuin wettelijk beschermd. De man met de grote snor vooraan op de foto, is Jan den hovenier, familienaam onbekend. Hij woonde in Wespelaar rechtover de fabriek Elnor. Door de schoolkinderen werd hij Jan selderzaad genoemd. Aangaande de hovenier op de achtergrond twijfelde onze zegsman (Armand Pardon) indertijd, of het Jules van Paulus Maes al dan niet Gust Vandenhoudt (Kapperke) betrof. Misschien kan iemand van de lezers uitsluitsel brengen?
Foto: Gust van Loes, zoals we hem kenden: met pet, stoffrak en lederen geldtas. Hier poserend bij zijn camionette. Gust betrok zijn zuivelwaren bij de ondertussen reeds lang ter ziele gegane Wespelaarse melkerij Lacsia.
August Vandenbroeck of Gust van Loes (°Tildonk 1900, getrouwd met Marie Goossens) was melkhandelaar, of melkboer zoals we dat hier noemen. Marie hield in de Mortelstraat een kruidenierswinkel open.
We, dat zijn ondergetekende en mijn gebuur Risjaar, hebben ons eens bezig gehouden om een aantal woorden en uitdrukkingen in ons Tildonks dialect op te tekenen. Hier dus een eerste lijstje (de letter A).We beseffen dat we eigenlijk een paar tientallen jaren te laat geboren zijn om nog het echte dialect van onze grootouders te kunnen overbrengen. Ook de schrijfwijze (hoe geef je het fonetisch correct weer?) is misschien niet wat het zou moeten zijn. Toch hopen we dat jullie samen met ons kunnen genieten van ons Tilloenks. We staan uiteraard open voor verbeteringen en aanvullingen. Er zijn zeker nog tal van Tilloenkse woorden en uitdrukkingen die ons ontglippen. Reageer dus a.u.b., kruip in jullie pen!
Wens je aktief mee te doen: stuur dan een mailtje en we bezorgen de (voorlopig) volledige lijst in Excel.
Vandaag vuren we de letter A op jullie af. Volgende week volgt een nieuw lijstje... De letter A
Ben je benieuwd of je familienaam voorkomt in de blog? Of zoek je info over bvb. het klooster, 'varkens en beren', de vaart, ... Breng je zoekterm hierboven in en je krijgt onmiddellijk ALLE artikels waarin deze term voorkomt!
ZEKER EENS PROBEREN! DIT WERKT DUS NIET MEER
DE FOTO'S IN DE BLOG
Gebeurlijke miniatuurfoto's in het middengedeelte kan je doorgaans vergroten door erop te klikken.
De foto's in de linker- en rechterkolom echter niet, ze zijn dan ook veeleer bedoeld als opsmuk. Het gros kwam je wel al eerder tegen in een artikel in het middengedeelte.
.
WARM AANBEVOLEN
Voor slechts 34 € word je lid van HAGOK, de Haachtse Geschied- en Oudheidkundige Kring. Als lid kan je de meeste activiteiten van HAGOK gratis meemaken. Ontvang je HOGT, een glossy magazine met tientallen kleuren- en andere foto's; elk jaar goed voor meer dan 300 blz. streekgeschiedenis, heemkunde, genealogie, archeologie en wetenschappelijke bijdragen over de dorpen van de driehoek Aarschot-Leuven-Mechelen.
Als lid kan je de artikels over Tildonk, naast alle andere reeds verschenen artikels, en dat zijn er ondertussen meer dan 1400 (!), ten allen tijde gratis online raadplegen. Over Tildonk zelf verschenen doorheen de tijd heel wat uitgebreide bijdragen:
Arnold Bonne & Jan Gordts, Cimorné gezien in Tildonk
Jan Gordts, Raar maar waar?! De Tildonkse Sint-Jan-de-Doperkerk is gezegend met een merkwaardige preekstoel
Jan Gordts, Een geval van overbemesting te Tildonk in 1795
Arnold Bonne, West-Vlaamse WO I-vluchtelingen, poserend voor Hôtel du Cygne (1918)
Jan Gordts, Zieltjes redden in 1827. Tildonkse pastoor Lambertz neemt mes van chirurgijn Beckers ter hand
Jan Gordts, Jacobus Evers (°Tildonk 1828), een 'filius septimus' of zevende zoon
Arnold Bonne, Jan Gordts & Freddy Vens, De grauwzusters van Roeselare en andere vluchtelingen tijdens de Eerste Wereldoorlog in Tildonk
Jan Gordts, 1848, de jonge Tildonkenaar Gaspar Gielielmus Engelborgs overlijdt in den vreemde
Kristien Suenens, Een man, duizend vrouwen. De ursulinen van Tildonk
Jan Gordts, 'Ge moet niet alles geloven wat in de gazetten staat...'
Jan Gordts, Vondelingen te Tildonk op het einde van de 18de eeuw
Jan Gordts, De memoires van Tildonks brugdraaier Jozef Mommaers, alias 'Jef van de brug' (1873-1968)
Jan Gordts, Lucienne De Keuster (1923-2015) dochter van de sassenier van Tildonk. Een vergeten partizane
Jan Gordts, Lokalisatie van enkele 18de-eeuwse gronden te Tildonk. Een oefening
Peter Dejaegher, Het gevecht aan de Lips (1266)
Jan Gordts, André Van Aerschot & Jan Cleynhens, Begin september 1944: de bevrijding van Haacht en omgeving
Jan Gordts, Betwisting rond een in 1820 te Tildonk gevonden geldpot
Ward Caes, Een zilvermunt van keizerin Maria Theresia of een pot bier in 1750?
Jan Gordts, 'Life in a Belgian Convent: A Sydney Girl Abroad'. Een relaas uit 1913 door Maie Mason, Australische oud-leerlinge van de Tildonkse ursulinenkostschool
Jan Gordts, Liedeken op de groote moordery geschied tot Tildonck in den nagt op Gulde Mis (1837)
Jan Gordts, Marie Antoinette Caroline van der Gracht de Fretin en het kasteel ter Elst te Tildonk
Jan Gordts, Voorjaar 1814. Het veldleger van "de Zwarte Hertog" Frederik Willem van Brunswijk strijkt neer in onze dorpen
Roger Casteels, Uittreksels uit het frontblad 'Het Kanton Haacht onder de wapens' - (Thildonck)
Jan Gordts, Wat mispeuterden de Tildonkenaren zoal een goede honderd jaar geleden? Een verhaal van onder meer 'varkens' en 'beren'
François van der Jeught, Een nieuwe Van den Gheinklok voor de kerk van Tildonk in 1601
Jan Gordts, Het Tildonkse ursulinenklooster, litho op postkaart 1903-04
Jan Gordts en Guido Abts, De preekstoel met de verkeerde parochieheilige
Germaine Verheyt, 'Maurice Neefs, een oorlogsslachtoffer uit Tildonk
Jan Gordts, Openbare boedelverkoop in 1771 van de Tildonkse hoeve van 'de Tafel van de Grote Heilige Geest van Leuven' (Hof Ter Leeps)
Jan Gordts, Leerlingenwerving voor de internationale kostschool van de Tildonkse ursulinen in de 19de en 20ste eeuw
Jan Gordts, Bijna vier eeuwen Tildonkse pastoors (1626-1999)
Willy Van Langendonck, De waternaam Lips
Hubert Simonart, Tildonk-Banneux 1933-2008. Een uitzonderlijke band
Jan Gordts, Het testament van kanunnik Philippus Van 't Sestich (+ Tildonk 15 oktober 1764)
Jan Gordts, De Tildonkse processie van weleer
Willy Van Langendonck, Het toponiem Tildonk
Jan Gordts, Een Tildonks politiereglement uit 1837
Jozef Hamels, Renners uit onze regio: Maurice Croon
Jan Gordts, De Tildonkse galg
Roger Casteels, Dagboek van de ursulinen van Caen over hun belevenissen te Wespelaar en Tildonk tijdens de Eerste wereldoorlog
Jan Gordts, Tildonk ten tijde van de Oostenrijkse Successieoorlog (1741-1748)
Louis Swiggers, Over Tildonkse dorpsfiguren: Jakke Vanden Acker, alias Sinterklaas; de smed; Jef van Woil; Lewie Van Krieken; Plien Borreman
Jan Gordts, De geschiedenisles van schoolmeester Paulus Goossens over Tildonk (1856)
Roger Casteels, Het Tildonkse ursulinenklooster en de Eerste Wereldoorlog
Jan Gordts,Tildonk beschreven rond 1830 in de 'dossiers d'expertise' van het kadaster
Jozef Hamels, Renners uit onze regio: met Tildonkse connectie
Henri Vannoppen, De familie de Behault du Carmois tegen de achtergrond van de samenleving van Tildonk
Jan Gordts, De Tildonkse notarissen in de periode 1758-1920
Jan Gordts, De bewogen carrière van Leon Vincart, gevolmachtigde minister van België in Venezuela (°Huy, 22 april 1848 - +Tildonk, 6 juli 1914)
Maurice Vandenheuvel, In 1945 was het klooster van Tildonk een Brits legerhospitaal
Jan Gordts, Knechten op de vuist in het 18de eeuwse Tildonk
Jan Gordts, De Tildonkse reuzen Jan en Babs in de kijker
Jan Gordts, Over oude Tildonkse pachthoven. Het hof ter Elst, van pachthof van de abdij van Affligem tot kasteelhoeve van de families Van 't Sestich en Snoy
Jan Gordts, Over oude Tildonkse pachthoven. Het hof te Bettenrode, win- of pachthof van vele heren
Jan Gordts, Gaf Sus Artoos zijn naam aan de Tildonkse wijk Sussenhoek?
Maurice Vandenheuvel, Het Janssenskapelletje (1852) en de familie Janssens te Tildonk
Jan Gordts, Het Tildonks Sticht in de periode 1818-1832, voorloper van het latere ursulinenklooster
Jan Gordts, De Tildonkse handbooggilde van St.-Sebastiaan in het begin van de 18de eeuw
Jan Gordts, Tildonkse notarissen in de periode 1758-1920
Henri Vannoppen, Schilderijen en kunstwerken rond de notarisfamilie Verzyl te Tildonk
Jan Gordts, De grote kloosterbrand te Tildonk in 1928
Henri Vannoppen, De familie de Behault du Carmois tegen de achtergrond van de samenleving in Tildonk
Jan Gordts, Indische bedevaarders op bezoek te Tildonk in 1935
Maurice Vandenheuvel, Met Tildonkenaars op de vlucht in mei 1940
Jan Gordts, Het ploeg-handmerk van Louis Van Bolle, schepen van Tildonk (1664)
Marleen Rosier, Het Ursulinenklooster te Tildonk. De Art Nouveauzaal
Roger Casteels, Op 26 mei 1940 verloor Tildonk 2/3 van zijn onderwijzerskorps
Marleen Rosier, Het Ursulinenklooster te Tildonk:een bouwhistorisch en iconografisch overzicht
Jan Gordts, 12/8/1942: een Engels gevechtsvliegtuig stort te pletter in Tildonk
Jo Vandesande, Een 18de-eeuwse kaart van Tildonk en Wespelaar
Jos Cools, Tildonk
Jan Gordts, Een drievoudige moord te Tildonk in 1837
Henri Vannoppen, Een beeld van de gemeenten Haacht, Tildonk en Wespelaar rond 1830
Jo Vandesande, Motten en heerlijkheden te Tildonk. Deel II: De heerlijkheid Lauwendries
Jo Vandesande, Motten en heerlijkheden te Tildonk. Deel I: De heerlijkheden Tildonk, Ter Borcht (Nieuwenborg) en Oudenborg, vanaf hun ontstaan tot omstreeks 1650
Bart Minnen, Getuigenissen uit 1390 over de verdeling van de tienden te Tildonk
42) EEN GALG IN TILDONK
de huizenrij...
