Bereken de dag van de week waarop 'n bepaalde gebeurtenis uit het verleden plaatsgreep (bvb. je geboortedag) >>> Kalender
T I L D O N K
Gemeente Haacht Prov. Vl.-Brabant
4 km > Haacht
5 km > Werchter 8 km > Tremelo 11 km > Leuven
18 km > Mechelen 20 km > Aarschot 30 km > Brussel
E-MAIL
Druk op onderstaande knop om te e-mailen (vragen, suggesties, opmerkingen, toevoegingen,...).
Je kan ook de 'reageer'-knop gebruiken onder elk bericht.
GASTENBOEK
Dit is onder meer de plaats om je mening te geven over de blog 'Tilloenk vruger'. Of om te lezen wat anderen ervan vinden.
Druk oponderstaande knop om een berichtje achter te laten in mijn gastenboek
TILLOENK VRUGER
DEZE BLOG BEGON OP 29 NOVEMBER 2005 EN STOPTE EI ZO NA OP 16 APRIL 2011 NA HET BEREIKEN VAN 1000 ITEMS OVER HET VERLEDEN VAN TILDONK.
MAAR HET BLOED KRUIPT WAAR HET NIET GAAN KAN,
DUS AF EN TOE MAG JE JE NOG AAN WAT MOOIS VERWACHTEN...
Jan Gordts
Foto: Plan du Canal de Louvain, Ant. Opdebeeck, Mechelen, 9/2/1750. Detail van Tildonk, met centraal het tracé van de vaart. Het sas is er nog niet op aangeduid, want pas gebouwd in 1760. Uiterst links staat de galg getekend (zie pijltje), die zich op de grens met Herent bevond op de kruising van de Lipsestraat (horizontaal) met Bosstraat (boven) en Terbankstraat (onder).
EEN GALG IN TILDONK
Toponiemen als Galgenblok, Galgenplek en Galgenberg herinneren ons eraan dat er ooit een galg op Tildonkse grond stond opgericht. Meestal werd zulke galg opgesteld aan het uiteinde van een dorp langsheen een invalsweg, als was het om passanten met mogelijk kwade bedoelingen diets te maken: opgepast, als ge hier het grondgebied betreedt en u niet gedraagt, wij lachen er niet mee! In Tildonk was dat niet anders, de galg situeerde zich op de hoek die gevormd wordt door de Lipsestraat en de Terbankstraat op de grens met Herent. Of er ooit iemand aan bengelde is een andere vraag. In de archieven vonden we, tot dusver, geen sporen in die richting. Na 1794 (invoering van de guillotine), verdwenen de meeste galgen in onze streken. Volgend tafereel speelt zich af in 1728. Er wordt uitdrukkelijk melding in gemaakt van de galg.
Tussen drossaard Hagenborgh en pastoor Coelmont boterde het niet goed. Dat uitte zich in een fikse ruzie waarvan we in het archief van de graven de Lalaing de getuigenissen tegenkomen van schepen Guillaume Peeters en de officier van het graafschap Tildonk (= veldwachter) Johannes Verreyt. Op 14 mei 1728 (O.-L.-Heer-Hemelvaart) begaven de pastoor, vergezeld van zijn meid en bovengenoemde getuigen, zich op de weg van Leuven naar Tildonk, op grondgebied Herent. Zij ontmoetten daar een sergeant met zijn soldaten, die op zoek waren naar twee deserteurs. De sergeant vroeg aan de pastoor of hij de drossaard wilde gaan roepen, waarop de pastoor er zijn meid op uit stuurde. De drossaard was evenwel verontwaardigd omdat de pastoor niet zelf gekomen was doch zijn meid had gezonden en begon vanalles tegen de pastoor te schreeuwen, zoals: ik soude den dondersten pape om verre schieten. Hij wreef de pastoor ondermeer aan dat die allerlei kwaad over hem vertelde bij de graaf om deze laatste tegen hem te keren. Na een half uur getier van de drossaard, waarbij de pastoor kalm bleef en zweeg, aldus de getuigen, vertrok pastoor Coelmont in gezelschap van Guillaume Peeters. Ze maakten een omweg langs de Bosstraat om alzo de kerk van Tildonk te bereiken. Hierbij passeerden ze voorbij de galg. De drossaard, die echter te paard was, vervolgde samen met zijn knecht de kortste weg naar Tildonk (via de huidige Lipsestraat) en wachtte de pastoor met zijn gezel op aan de Vijf Eiken. De drossaard zette zich in de herberg aan het drinken en toen de pastoor er voorbijkwam kreeg hij nog enkele flukse verwijten naar het hoofd geslingerd. De afloop van deze affaire is niet bekend, alleen de getuigenissen, duidelijk ten voordele van de pastoor, bleven in het archief bewaard. Blijkbaar stond de bevolking niet erg gunstig tegenover de drossaards. Zo vatten in de nacht van 2 op 3 februari 1725 de schuur en stallingen van drossaard Hagenborgh vuur, waarbij vier runderen, een paard, een wagen en kar en allerlei gereedschap in de vlammen opgingen. Kwaad opzet werd helemaal niet uitgesloten
- Zie: Troch A., Het graafschap Tildonk onder de familie de Lalaing (18de eeuw), onuitgegeven lic. verhandeling 1976-1977, KU Leuven, 117-118. - Algemeen Rijksarchief Brussel, Archief familie de Lalaing, n° 1652.
Toponiemen - het Galgenblock (1767), Algemeen Rijksarchief Brussel, Archief familie de Lalaing, n° 1680 (Cijnsboeken van de heerlijkheid Nieuwenborg, n° 11); - het Galgeblock (1777), Algemeen Rijksarchief Leuven, Schepengriffies Leuven, n° 2001 (4); - de Galgepleck (1816), Algemeen Rijksarchief Brussel, Notariaat van Brabant, not. Jean F.M. Gautier, n° 32523; - Galgenberg (ca. 1860), Kadasterkaart van Tildonk, door P.C. Popp, Kerkarchief Tildonk, n° 200.
Afbeelding: Den Alpia, pentekening door Jos Hermans (1982).
Op 4 september 1999 legde een zware brand de Alpia in as. Dit betekende het einde van de staminee met feestzaal die in het begin van de jaren 1900 door Louis Van Krieken werd opgericht en die bijna een volle eeuw prominent aanwezig was in Tildonk. Het was echter niet de eerste maal dat de rode haan er kraaide. Ook in 1943 woedde er een felle brand, doch toen kon men nog beletten dat het gebouw volledig uitbrandde. Hieronder een verslag:
1943 - Danszaal uitgebrand te Tildonk
Donderdagmorgen, rond 8 u., is er brand uitgebroken in de dans- en theaterzaal van Lodewijk Vankrieken, gelegen in het dorp te Tildonk.
Een der kleinkinderen van het echtpaar Vankrieken was naar buiten gekomen en zag een rookzuil opslaan uit het karhuis op den achterkant palende aan de zaal. Het kind liep verschrikt zijn grootouders verwittigen die op hunne beurt de buren ter hulp riepen. Het karhuis vormde alsdan een vuurzee, te meer daar er allerhande landbouwallaam, hooi, stroo en een groote hoeveelheid hout in opgestapeld waren. De werklieden der fabrieken "Ontroomers Persoons", der fabrieken "Dynamo" De Coster en Welco, lieten het werk in den steek en kwamen de buren een handje toesteken. Met een 200-tal personen vielen zij met water en andere middelen den vuurpoel aan.
Het gevaar der aanpalende woningen ziende, verwittigde den heer Persoons, burgemeester der gemeente, in allerhaast de brandweer van Boortmeerbeek. Met vereenigde krachten gelukte het hen, de aanpalende woningen te vrijwaren. Het karhuis en een gedeelte der zaal brandden ten volle uit. Al het landbouwalaam, hooi, stroo, een voorraad gezaagd hout en een groote hoeveelheid theaterbenoodigdheden werden de prooi der vlammen. De schade wordt op enkele tienduizenden frank geraamd, gedeeltelijk door verzekering gedekt.
80 jaar geleden DE KLEUTERS VAN HET SCHOOLJAAR 1925-1926
L > R Bovenste rij: Angèle Decoster, Gust Decoster, Ernest Vandevelde, Raymond Vandevelde, Jeanke ... (woonde in de Padoue), Yvonne Van Reydt, Julienne Meeus, Yvonne Swiggers, Jeanne Parijs, juffrouw Ida (trad later in bij de Tildonkse ursulinen: mère Berchmans). Middenrij: Maria ..., Vital Bisschop, Georges ... (van Nieke van de Nest), Georges Mariën, Marcel Janssens, Gust Caluwaerts, ?, Jef Vandenheuvel, ?, ?. Middenrij onder: Yvonne Janssens, Treske Lens, Maria Hanssens, Simonne ..., Filomene Janssens, Hélène Denruyter, Celine Hanssens, Josée Geeraerts, Maria Vertommen, Louisa Sterckx, Floor Vandenheuvel (trad later in bij de Tildonkse ursulinen: mère Stanislas), Maria Pardon Tussenin: Maria Lens, Madeleine Lens Onderste rij: ... Vandenberghe, Clara Vanderlinden, Hélène Neefs, Jeanne Sunt, Emilienne Denef, ?, Octavie Caluwaerts, Pauline Vandenheuvel, Florence Vandenheuvel, Mathilde Sunt
Die van Wespelaar zullen het niet graag lezen, maar volgens deze postkaart lag het kasteel van Wespelaar in Tildonk, zoveel is duidelijk! ;-)
Op de foto pronkt het vroegere kasteel van de graven de Spoelbergh te Wespelaar dat in 1954 diende te wijken voor het huidige landhuis. Hoogst waarschijnlijk is deze prentkaart indertijd uitgegeven door het klooster van Tildonk en werd (om indruk te maken?) buurdorp Wespelaar gemakshalve ineens maar geannexeerd...
Afb.: De dramatische ondergang van la Grande Armée heeft vele beeldende kunstenaars tot inspiratie gediend. Een oude grenadier doet zijn uiterste best om het vaandel te verbergen zodat het niet in handen van de vijand kan vallen. De winter én de kozakken moordden het leger letterlijk uit: 380.000 manschappen keerden nooit terug uit de Russische ijsvlakten. (Zie: De groten aller tijden - Napoleon, Amsterdam Boek, 1974).
Soldaten van Napoleon in het jaar XIV (1804-1805) - de ruiters van het 3de Regiment Jagers te Paard
De lichting van het jaar XIV bestond uit jongens die de leeftijd van twintig jaar bereikten tussen 23/9/1804 en 31/12/1805. Het contingent voor het jaar XIV beliep 30.000 manschappen alsook 30.000 reserven. Het Franse Keizerrijk met inbegrip van de aangehechte bezette gebieden telde toen 34 miljoen inwoners, zodat men gemiddeld één "conscrit" mocht rekenen voor elfhonderd inwoners (de huidige provincie Antwerpen leverde toen bijvoorbeeld 214 conscrits). Van de 296 conscrits die in 1806 vanuit hun geboortestreek naar het 3de Jagersregiment werden gestuurd, zijn er na de val van Napoleon slechts 16 op normale wijze naar huis weergekeerd. Al de anderen waren gesneuveld op het slagveld, gekrepeerd in een of ander hospitaal, achtergebleven als krijgsgevangenen, gereformeerd of als veteranen weggezonden, gedeserteerd of vermist... of hadden opnieuw dienst genomen bij de Franse ruiterij. Karel Peeters vernoemde in zijn boek Soldaten van Napoleon (Uitg. De Vlijt, Antwerpen, 1977) niet minder dan drie Tildonkse conscrits van de lichting van het jaar XIV, die in 1812 in Wilna (Rusland) door de kozakken gevangen genomen werden! We vonden hen terug in de Tildonkse doopregisters van 1785:
* Pieter Evenepoel (gedoopt te Tildonk op 26 februari 1785, zoon van Arnoldus en van Anna Lemmens).
* Jan Vandeserick (= vanden Schrieck) (gedoopt te Tildonk op 30 mei 1785, zoon van Joannes Franciscus en van Clara De Wit). Jan vanden Schrieck stamde uit een vooraanstaande Tildonkse pachtersfamilie. Zijn ouders pachtten de Nieuwenborg, de belangrijkste pachthoeve van het dorp, zijn zuster Catharina was één van de drie eerste kloosterlingen der ursulinen van Tildonk, zijn broer Arnoldus was dan weer meier van Winksele en zijn andere zusters trouwden met telgen van de andere voornaamste Tildonkse pachtersfamilies Gordts, Janssens, Persoons en Schodts. Alhoewel hij afkomstig was uit een begoede familie, was het nagenoeg onmogelijk om zich aan de dienstplicht te onttrekken. Dan dienden de ouders er immers voor op te draaien. Zo werden, als represaille, de ouders van ondergedoken conscrits ondermeer verplicht om Franse soldaten onderdak te geven, en dat was gewis geen pretje...
* Pieter Caluwaerts (gedoopt te Tildonk op 16 september 1785, zoon van Joannes Baptista en van Catharina Peeters).
Dit drietal werd eveneens aangehaald door Roger Casteels (Tot meerdere eer en glorie van de keizer..., HOGT, 1992, p. 61), die zich baseerde op voornoemde Karel Peeters: Drie andere Tildonkenaren hadden meer geluk. Pieter Caluwaerts, Pieter Evenepoel en Jan Vandeserick maakten de rampzalige Russische veldtocht van 1812 mee. Tijdens de terugtocht werden ze in de buurt van Wilna door de kozakken van Platow gevangen genomen, de eerste twee op 8 december, de laatste op 10 december. Toen na het einde der vijandelijkheden de krijgsgevangenen vrijgelaten werden konden ze naar huis terugkeren. Wat het laatste betreft, dit is twijfelachtig: van niet één van de drie troffen we nadien nog een spoor aan in Tildonk. De sukkelaars hebben hoogstwaarschijnlijk nooit hun ouderlijk huis teruggezien!
In de Tildonkse overlijdensregisters komen nog 5 andere plaatselijke conscrits voor: Piot Corneille (+1809 te Passalla, Spanje), Rouckx* Guillaume (+1812 te Puebla, Spanje), Peeters Henri (+1811 te Jarandilla, Spanje), Sayer* Guillaume (+1813 te Münster, Duitsland), en Vanouffe* André (+1813 te Dieuze, Frankrijk). We mogen stellen dat waarschijnlijk minstens acht Tildonkse twintigers in de periode 1809-1813 het leven liet tijdens één van de veldtochten van het Grote Leger van Napoleon. Een onbekend aantal anderen is achteraf naar huis teruggekeerd met vele grote verhalen en werd voor de rest van het leven gerespecteerd door de omgeving.
* Rouckx= Roeckx, Sayer= Feyaerts, Vanouffe= Vanhove. De Fransen namen het niet zo nauw bij het optekenen van de namen der conscrits.
KEN JE DORP (oplossing opgave 1) Deze typische huizenrij bevindt zich in de Woeringstraat. Wie het artikel "Den Vlaamschen Leeuw en de Rooden Bot' (bijdrage nr. 12) gelezen heeft was de foto al eens tegengekomen en wist dus ook het juiste antwoord!
Foto: (1906) Un coin des serres. Een prachtige postkaart van de groententuin en de serres van het klooster een eeuw geleden.
De hoveniers van het klooster
De serres in de kloostertuin, die dateren van rond 1900, bestaan nog steeds en zijn samen met het klooster en de tuin wettelijk beschermd. De man met de grote snor vooraan op de foto, is Jan den hovenier, familienaam onbekend. Hij woonde in Wespelaar rechtover de fabriek Elnor. Door de schoolkinderen werd hij Jan selderzaad genoemd. Aangaande de hovenier op de achtergrond twijfelde onze zegsman (Armand Pardon) indertijd, of het Jules van Paulus Maes al dan niet Gust Vandenhoudt (Kapperke) betrof. Misschien kan iemand van de lezers uitsluitsel brengen?
Foto: Gust van Loes, zoals we hem kenden: met pet, stoffrak en lederen geldtas. Hier poserend bij zijn camionette. Gust betrok zijn zuivelwaren bij de ondertussen reeds lang ter ziele gegane Wespelaarse melkerij Lacsia.
August Vandenbroeck of Gust van Loes (°Tildonk 1900, getrouwd met Marie Goossens) was melkhandelaar, of melkboer zoals we dat hier noemen. Marie hield in de Mortelstraat een kruidenierswinkel open.
We, dat zijn ondergetekende en mijn gebuur Risjaar, hebben ons eens bezig gehouden om een aantal woorden en uitdrukkingen in ons Tildonks dialect op te tekenen. Hier dus een eerste lijstje (de letter A).We beseffen dat we eigenlijk een paar tientallen jaren te laat geboren zijn om nog het echte dialect van onze grootouders te kunnen overbrengen. Ook de schrijfwijze (hoe geef je het fonetisch correct weer?) is misschien niet wat het zou moeten zijn. Toch hopen we dat jullie samen met ons kunnen genieten van ons Tilloenks. We staan uiteraard open voor verbeteringen en aanvullingen. Er zijn zeker nog tal van Tilloenkse woorden en uitdrukkingen die ons ontglippen. Reageer dus a.u.b., kruip in jullie pen!
Wens je aktief mee te doen: stuur dan een mailtje en we bezorgen de (voorlopig) volledige lijst in Excel.
Vandaag vuren we de letter A op jullie af. Volgende week volgt een nieuw lijstje... De letter A
Foto: De gehavende Tildonkse zielenlijst uit 1638. Een kluifje voor de ontcijferaars van oud schrift onder jullie.
Tussen de Tildonkse doopakten van het jaar 1656 bevindt zich een bijwijlen onleesbaar document, 3 bladzijden lang en zonder titel. Het betreft een zielenlijst (ofte status animarum), die opgemaakt werd door pastoor Eghericx in 1638. Volgens deze lijst woonden er op dat ogenblik slechts 27 gezinnen in Tildonk. Hier moet gezegd dat de jaren voordien (1635-1637) de pest buitengewoon hevig woedde in onze contreien, waardoor ganse families werden uitgeroeid en hele dorpen werden ontvolkt. De overlijdensregisters van Tildonk vertonen evenwel een leemte over deze periode. Werd de arme pastoor misschien met zodanig veel overlijdens geconfronteerd dat hij de moeite niet meer kon opbrengen om ze in de boeken neer te schrijven? Wie zal het zeggen Zo waren er in het kleine naburige Wakkerzeel in 1636 liefst 36 sterfgevallen en noteerde de pastoor van Kampenhout tussen december 1635 en september 1637 niet minder dan 126 pestslachtoffers! Een kwarteeuw later (1663) is de Tildonkse bevolking terug een beetje aangegroeid en telt men er 45 bewoonde en 6 onbewoonde huizen.
Het waren harde tijden!
De namen van de ondersaten van Thildonck, opgeteeckent door heer Jan Eghericx, pastoor des dorps van Thildonck, op den 29 mert 1638
- Jan van Laer en Catlyn Stroobants, hebbende 7 kinderen, het ionckste is oudt 9 maenden.
- Jan Schots ende Maeycken Moens, hebbende een meijsen.
- Elysabet Borgonioens alias vanden Plast, hebbende 4 kinderen, het ionckste is out 9 iaren.
- Jan Gobbens ende Maeycken Hendrickx, hebbende drij, het outste 10 iaer en 6 maenden, het ionckste 6 maenden.
- Aert Heremans ende Beycken Goirts, hebbende 7 kinderen van haren eersten man, is 15 iaer, het ionckste 2 iaer.
- Hensmans ende Michiel, haren sone, dinans 2 knechts en 2 meyssen.
- Hendrick van Laer ende Lisabet Verheyden, hebbende dri ionge kinderen, 3 a 6 iaren, het middelste 4 iaer, het ionckste 1 iaer en 6 maenden, 5 knechts ende 3 meysens.
- Gillis Heremans ende Lisabet van , hebbende bij huen 4 soons wo.. schen ende noch eenen van 9 oft thien ende drij dochters.
- Peeter Joestens ende Catlijn Lackey, hebbende twee ionge kinderen.
- Willem de Wit ende Jenneken Vrindts, hebbende 4 kinderen, het outste is 12 ende het 2 en 3, IX iaer, het 4, 2 iaer.
- Jaspar Gorts ende Anna Ingelborgs, hebbende een meysen ende 5 knechts, eenen verckens swynder *.
- Aert de Wit ene Catlyn van Maelcot, hebbende 2 kinderen, een van 13 iaer en tweede X iaer, ende eenen knecht.
- Hendrick van Steenvoort ende Anna Rijmenam, hebbende een meysen Magdeleen.
- van Espen ende Beijcken van Meerbeeck, hebbende 4 kinderen ende 4 knechts ende 2 meysens.
- de Wit ende Lisabet van Langendonck, VI kinderen communicanten dander ionck ende 2 knechts.
- vander Meren ende Lisabet van t, hebbende tsaemen twee kinderen, nicanten ende een van 9 iaren.
- van Maelkot ende Barbara Moens, hebbende 4 kinderen, eene so.. iaer, 13 iaer, dander klijn, ende eysen ende eenen knecht.
- er Verherbruggen obijt as Verherbruggen ende Catlyn ..ets, drij ionge kinderen.
- naert Moens ende ruijt Verherbruggen, Wijndrickx ende Catlijn Goffijn, ..kinderen.
- Hendrick Gorts ende Anna van Meerbeeck, hebbende 2 kinderen, de outsten X iaer, een meijsen ende eenen knecht.
Zie: Gordts J., Inventaris van het kerkarchief van Tildonk, Tildonk, 1997, p. 87-89.
*eenen verckens swynder = een zwender of varkenshoeder. Een zwender droeg de verantwoordelijkheid voor de varkenskudde, hij was iemand met enig aanzien in het dorp... De grote boeren hadden in de late middeleeuwen hun kudde varkens... Sinds de 17de eeuw verdwijnt in Vlaanderen en Brabant het rondzwerven van de jonge varkens en worden de gespeende dieren dadelijk in het hok aan de trog gevoerd... Lindemans P., De geschiedenis van de landbouw, 419-431.
We schreven reeds eerder dat de Leuvense vaart het economisch leven in Tildonk aanzwengelde. Zo kwamen ook de steenkolen (of hoelle, zoals ze in Tildonk zegden), dé huisbrandstof bij uitstek tot in de jaren zestig, met het schip te Tildonk toe. Jarenlang stond aan de brug, ietwat scheef weggezakt tegen de vaartdijk aan, het hoellekot van Proo (Corbeels). Proo was één der drie toenmalige hoellemarchands in Tildonk; de twee anderen waren: Pië van Laa (Petrus Vanhorenbeek) en Charel Janssens. Het moet een heel gedoe geweest zijn als je ziet hoeveel volk er bij het lossen van zulke vracht betrokken was. Maar alles gebeurde dan ook met pure mankracht, mand per mand werd het schip uitgedragen. Op de foto herkennen we alleen de mannen met een klak op het hoofd: vooraan in het midden Charel Janssens en uiterst rechts Jef Janssens. Helemaal achteraan in het midden, links Jules Janssens en rechts René Janssens. De eigenlijke lossers hadden doorgaans een zak of doek op het hoofd, met de bedoeling zo het kolenstof enigszins uit de haren te houden. 't Was hard labeur, maar voor de fotograaf werd graag tijd vrijgemaakt...
De weeg te Tildonk in 1932, met een glunderende vrijgezel, dokter Jozef Petit, poserend naast de vele moeders met hun kindjes... Je merkt dat er nogal wat namen hieronder ontbreken, vooral dan van de kinderen. Aan u, beste lezer, om het rijtje aan te vullen.
L -> R bovenste rij : 1. ? 2. Julia Engelborghs (x Tist Vandenschrieck), met dochtertje Adrienne 3. Plien Lens (x Frans Hanssens) 4. Marie Smets (x Bernard Vandenbergh) 5. Wis Lemmens (x Wieter Nackaerts) 6. ? bovenste middenrij: 1. Marieke Cleynhens (Marieke de goeivraa, woonde te Wespelaar) 2. Octavie Schaerlaekens (x Jules Godts) 3. ? 4. Charel Godts 5. Piene Artoos (x Maurice Van Steenbeeck) 6. Louise Vanlinthout (x Charel Vendredy) 7. ? 8. Trees Peeters (x Frans Costers) 9. Trees Janssens (x Jules Vandenheuvel), met zoontje Maurice 10. Dokter Jozef Petit onderste middenrij: 1. ? 2. ? 3. Gusta Vandenhoudt (x Bère Buelens), met zoontje Jozef 4. ? 5. Stans Piot 6. Liske Van Loock (x Fé Pashuyzen) 7. Fiene Paeps (x Fons Goovaerts) onderste rij: 1. Fienke Vandenhoudt, met ? Marguerite (dochtertje van Gusta Vandenhoudt en Bère Buelens) 2. ? 3. Marie (van Tiske Janssens) 4. Jeanne Janssens
Het Kinderheil of de weeg
Rond 1900 was de levensverwachting voor zuigelingen laag. Vele kinderen stierven voor hun eerste levensjaar als gevolg van infectieziekten, verkeerde voeding en gebrekkige hygiëne. In 1904 ontstond onder impuls van enkele bezielde artsen de 'Ligue nationale belge pour la Protection de lEnfance du Premier Age'. Deze liga organiseerde de eerste consultaties voor zuigelingen, ijverde voor een betere voedingscontrole en voerde propaganda voor borstvoeding. Dit was de kern van de eerste georganiseerde welzijnszorg in België, die zich vooral toelegde op de voorlichting van de volksklasse. Tijdens en na de Eerste Wereldoorlog werd het probleem van de hygiëne en de voeding van kinderen acuut. In 1915 werd daarom binnen het Nationaal Hulp- en Voedingscomité een speciale afdeling 'Hulp en Bescherming aan de Werken voor Kinderwelzijn' opgericht. Raadplegingen voor zuigelingen, kantines voor zwakke kinderen en de distributie van melk werden aan de medische consultatie gekoppeld. Deze raadplegingen werden dan ook op vele plaatsen 'melkdruppels' genoemd. De goede resultaten die hiermee geboekt werden, leidden in 1919 tot de oprichting van het 'Nationaal Werk voor Kinderwelzijn', de voorloper van Kind en Gezin. Op het terrein profileerden zich ondertussen de vrouwenorganisaties en de gezinskassen op het vlak van moeder- en zuigelingenzorg. Vandaag kennen we hiervan vooral het 'Nationaal Verbond der Christelijke Vrouwengilden' - de latere KAV - en de 'Socialistische Vooruitziende Vrouwen'. In die periode werden ook de verpleegsters-bezoeksters ingeschakeld, die in het kader van de volksopvoeding moeders aan huis ervan overtuigden dat ze zelf verantwoordelijk waren voor de gezondheid en de levenskansen van hun kinderen. Wedijver tussen de vrouwenorganisaties leidde toen tot de zogenoemde 'strijd om de wiegen', waarbij sommigen beweerden dat moeders als het ware gekocht werden om naar een bepaalde zuigelingenraadpleging te gaan. In sommige industriecentra kon het bezoek aan een raadpleging van een bepaalde gezindheid zelfs leiden tot de aanwerving of het ontslag van het gezinshoofd. Uit verschillende onderzoeken bleek ondertussen wel dat moeders voor kleine kwalen vlugger een beroep deden op de arts van de raadpleging en niet langer op een kwakzalver. Ze volgden het voorgestelde voedingsschema voor hun kind beter op. Een belangrijke stap voor de zuigelingenzorg was de invoering in 1935 van het gezondheidsboekje voor ieder kind. Dit boekje was en is vandaag nog altijd een belangrijk registratie- en referentiedocument voor de familiale en gezondheidsantecedenten van kinderen.
Foto: t Kasteeltje rond 1930, met links het woonhuis, in het midden de stallingen en rechts de imposante schuur. De populierenrij (langs de Lipsebeek?) is allang verdwenen.
Taxatie van 't Kasteeltje in 1792
Op 14 februari 1792 verrichtte de schepenbank van Tildonk een schatting van de waarde der goederen van zeker kasteeltje, genaamd het hof van Nieuwenborg. Hiertoe werden meester-metser Rombaut Schits en timmerman Martinus Beckers als deskundigen aanzocht die zich samen met de Tildonkse meier en schepenen ter plekke begaven. Het kasteeltje, bestaande uit het woonhuis, schuur en stallingen, bakhuis en andere gebouwen, werd toen geschat op 2859 gulden 17 stuivers, en de 3 dagmalen (= ca. 1 ha) grond waarop het stond op 900 gulden. De toenmalige schepenbank werd bevolkt door volgende Tildonkenaren: Joannes De Coninck (meier), Peeter Coremans, Giliam Feijaerts, Jan Franciscus Vanden Schrieck, Jan Janssens en Hendrick Gordts (schepenen). Leest u even mee:
Wij meijer ende schepenen des Graefschappe van Thildonck hier onder geteeckent verclaeren ons ten versoecke van die vrouwe Douairiere van M(ijn)her Maximiliaen Grave van Lalaing ende van Thildonck, etc. getransporteert te hebben op de naervolgende goederen, ende naer rijp ondersoeck gedaen soo over den grond, gelegentheijdt, als andersints, verclaeren de selve even als allodiael getaxeert te hebben op ende ter somme als aen deselve uijtgesteken staet, voorts verclaeren de ondergeteeckende te weten Rombaut Schits metser van stiele, ende Martinus Beckers timmerman ten bijwesen van deselve meijer ende schepenene begeven te hebben op seker casteeltie genaempt het Hoff van Nieuwenborg gestaen onder Thildonck ende de huijsinge, schure ende stallingen, backhuijs ende de voordere batimenten daervan dependerende, geschat weirdigh te sijn ter somme van twee duijsent achthondert negen en vijffigh guldens en seventhien stuijvers courant gelt, sonder daerinne te begrijpen den grond waer op die gebauwen sijn staende, ende de voordere erve daer aen clevende, genomen te samen ter groote van drij daghmaelen salvo justo, degene bij ons meijer ende schepenen sijn gepriseert ter somme van negenhondert gls gelijcke munte ... Aldus gedaen desen 14 febru(ar)ij 1792 coram de ondergeteeckende J. De Coninck meijer, Peeter Coremans schepenen, Giliam Fijarts schepenen, J. Frans Vanden Schrieck, schepenen, Jan Jansens, schepenen, Henderick Gordts schepenen, Rombaut Schits mester metser, Mertinus Beckers timmerman.
Algemeen Rijksarchief Brussel, Schepengriffies Leuven, nr. 2002, Thildonck, Conditien en verhueringen der kerk en H Geestgoederen benevens eenige rekeningen van den jaere 1764 tot 1794.
Foto: Postkaart van de vaartbrug en het brugwachtershuis, toen er van verontreinging van de vaart bijlange nog geen sprake was (ca. 1905).
S.O.S. DE VAART STINKT - alarm in 1973...
De vaart is wel de voornaamste toeristische attractie van ons dorp. Langs de boord van de Zuiddijk is het rustig toeven. Vooral in de zomermaanden zijn de vele vissers langs de oevers van de vaart verbonden met het landschap. Er is nochtans nog niet zo lang geleden een periode geweest dat er gewoon geen visje meer zwom in de vaart wegens een verregaande verontreinging ervan. Onderstaand bericht uit De Haachtenaar van 3/8/1973 klaagde deze schrijnende toestand aan. Twintig jaar later was het tij, gelukkiglijk, opnieuw gekeerd. Er was evenwel een hele mentaliteitswijziging voor nodig, zowel bij de overheid als bij de bevolking...
Leuvense vaart te Tildonk, Kampenhout en Boortmeerbeek weer flink verontreinigd.
Ondanks men de jongste weken de mond vol heeft over «zuiver water voor 1980» en de hoopgevende berichten via pers, radio en TV als manna uit de lucht vallen, blijft de toestand op sommige rivieren en kanalen kritiek. Dat is niet alleen een vastgesteld feit, doch daarvan kan men momenteel de bevestiging zien op Demer, Dijle en Leuvense vaart. De weinige waterlopen die de streek rijk is zien momenteel nog zwarter dan voorheen. Ze stinken ook sterker dan voorheen en zelfs de Leuvense vaart kwam omwille van de bezoedeling vorige maanden en weken weer sterk in het nieuws. Betekent een vaartbevuiling de jongste vijf jaar geen bijzonder nieuws, dan schijnt de bevuiling van heden toch onrustwekkende gevolgen te zullen aannemen Eigenaardig was nochtans dat het water van de vaart begin juli te Leuven beter was dan te Wijgmaal. Een schipper bevestigde dat vorige week nog. De inktlaag bereikte een week later reeds Tildonk en in de loop van de volgende week werd zij ook voor de sluisdeuren van Kampenhout-Sas genoteerd
Jef Albert en Irma Bisschop (Irma van Fiene Goris) op 'de mooiste dag van hun leven' - Tildonk, 14 april 1926. Jef was van het jaar 1892 en zijn Irma van 1902. Jef oefende de stiel van meubelmaker-schrijnwerker uit en Irma hield een goed beklante specerijwinkel open in het dorp (op de hoek van de Kouterstraat - Kruineikestraat - Lipsestraat). Bij hen komen we later zeker nog wel eens terug in deze blog...
Trouwfoto van Gust Van Gorp en Mathilde Bisschop (oftewel de ouders van sassenier Guillaume Van Gorp). Mathilde en Gust waren allebei geboortig van het jaar 1898. Na hun huwelijk gingen ze op de Sussenhoek (Voetemstraat) wonen. De juiste datum van dat huwelijk hebben we niet teruggevonden, maar aan de kleding te zien moet dat evenement ergens halverwege de jaren '20 hebben plaatsgegrepen (vergelijk met foto 28).
Boven L > R: René De Cat, bestuurslid Louis Gordts (Coppi), Robert Hyde (den Bob), Gust Volkaerts, ?, Marcel Engelborghs, René Stroeykens, August Piot, bestuurslid Gustaaf Hermans (Staf van de Congo)
Onder L > R: Modest Vanhorenbeek (Modest van Minkes), Edward Van Calster, Desmond Bilverstone (den Bill), Jean-Paul Janssens, Edward Behets, bestuurslid Gaston Pinnoy (Gastonke de sleger).
In 1959 werd vanuit de rangen van de Verenigde Vrienden met veel enthoesiasme een voetbalclub opgericht: FCVVT of Football Club Verenigde Vrienden Tildonk.
De eerste match in de competitie, tegen SP Tielt, zette al meteen een serieuze domper op al te veel geestdrift. Uitslag: SP Tielt 13 Tildonk 0.Doch de moed bleef er in, de Tildonkse verslaggever besloot zijn artikeltje in de Haechtenaar over deze fameuze match als volgt: Supporters, laat U door onze nederlaag niet ontmoedigen en zondag terug iedereen op post !
De supporters zijn op post gebleven en gaandeweg liet FCVVT van zich horen.
Nu 47 jaar later zijn de Tildonkenaren goed geplaatst om naar 1ste provinciale door te stoten. Chapeau!
De oprichting van FCVVT (De Haechtenaar, 8 augustus 1959)
Voetbalnieuws IIIe Provinciaal:
....
Er is ten slotte de nieuwe club in Tildonk, die op 1 februari van dit jaar gesticht werd onder de benaming V(erenigde) V(rienden) Tildonk.
Het bestuur werd samengesteld als volgt: Erevoorzitter: Dr. R. de Behault du Carmois; voorzitter: Frans De Potter (een zeer gekende sportfiguur op de voetbalvelden van Wespelaar en Haacht van vóór de oorlog); ondervoorzitter: Albert Gordts; sekretaris: Willy Peeters; leden: Louis Gordts, Gaston Pinnoy, J. De Bie, Gustaaf Hermans en Albert Van Dessel. Het lokaal is gevestigd bij Gustaaf Hermans en het terrein is gelegen aan de Vijf-Eikenstraat.
Volgende spelers zullen de groen-gele kleuren verdedigen:
van Sparta Haacht: Eduard Bohets en Henri Coppens; van S.K. Delle: Emiel Gordts, August Volckaerts, François Ons, August Piot en René De Cat; van Wespelaar-Sportif: Marcel Engelborghs, Victor Vanden Heuvel, Robert Hyde; van Olympia Wijgmaal: Alfons Vrancken, Roger Haesaerts, Roger Huysmans en Jozef Goovaerts; van Veltem: Van Calster. De oefeningen hebben plaats 's woensdags en worden geleid voor de seniors en scholieren door de gekende Engelsman Desmond Bilverstone. De eerste wedstrijd gaat al dadelijk voor de Beker van Brabant tegen Nossegem op 16 augustus en zal ongetwijfeld een grote belangstelling trekken.
Foto: Jozef De Coster, Jef van Tiske, (°Tildonk 16/10/1913, +Leuven 13/1/1995), hier op stap op de gekasseide Dorpsstraat langsheen de kerkhofmuur, was de laatste garde van Tildonk. Hij woonde in de Ambachtstraat en was getrouwd met Virginie Wauters (°Heverlee 5/8/1913, +Leuven 30/8/1983).
De garde
In het naoorlogse Tildonk volstond één man om de orde te handhaven, dat was de veldwachter, maar iedereen hier noemde hem de garde.
Naast de secretaris (Jaak Van Langendonck) en zijn bediende (Yvonne Swiggers, de echtgenote van de secretaris) was de garde (Jozef De Coster) de derde man van Tildonks administratief personeel. De garde was een sympatiek man, door iedere inwoner gekend, doch niet echt gevreesd, daar was hij iets te gemoedelijk voor. Het zou ons verwonderen dat hij tijdens zijn lange loopbaan ooit zijn wapen heeft dienen te trekken
Ben je benieuwd of je familienaam voorkomt in de blog? Of zoek je info over bvb. het klooster, 'varkens en beren', de vaart, ... Breng je zoekterm hierboven in en je krijgt onmiddellijk ALLE artikels waarin deze term voorkomt!
ZEKER EENS PROBEREN! DIT WERKT DUS NIET MEER
DE FOTO'S IN DE BLOG
Gebeurlijke miniatuurfoto's in het middengedeelte kan je doorgaans vergroten door erop te klikken.
De foto's in de linker- en rechterkolom echter niet, ze zijn dan ook veeleer bedoeld als opsmuk. Het gros kwam je wel al eerder tegen in een artikel in het middengedeelte.
.
WARM AANBEVOLEN
Voor slechts 34 € word je lid van HAGOK, de Haachtse Geschied- en Oudheidkundige Kring. Als lid kan je de meeste activiteiten van HAGOK gratis meemaken. Ontvang je HOGT, een glossy magazine met tientallen kleuren- en andere foto's; elk jaar goed voor meer dan 300 blz. streekgeschiedenis, heemkunde, genealogie, archeologie en wetenschappelijke bijdragen over de dorpen van de driehoek Aarschot-Leuven-Mechelen.
Als lid kan je de artikels over Tildonk, naast alle andere reeds verschenen artikels, en dat zijn er ondertussen meer dan 1400 (!), ten allen tijde gratis online raadplegen. Over Tildonk zelf verschenen doorheen de tijd heel wat uitgebreide bijdragen:
Arnold Bonne & Jan Gordts, Cimorné gezien in Tildonk
Jan Gordts, Raar maar waar?! De Tildonkse Sint-Jan-de-Doperkerk is gezegend met een merkwaardige preekstoel
Jan Gordts, Een geval van overbemesting te Tildonk in 1795
Arnold Bonne, West-Vlaamse WO I-vluchtelingen, poserend voor Hôtel du Cygne (1918)
Jan Gordts, Zieltjes redden in 1827. Tildonkse pastoor Lambertz neemt mes van chirurgijn Beckers ter hand
Jan Gordts, Jacobus Evers (°Tildonk 1828), een 'filius septimus' of zevende zoon
Arnold Bonne, Jan Gordts & Freddy Vens, De grauwzusters van Roeselare en andere vluchtelingen tijdens de Eerste Wereldoorlog in Tildonk
Jan Gordts, 1848, de jonge Tildonkenaar Gaspar Gielielmus Engelborgs overlijdt in den vreemde
Kristien Suenens, Een man, duizend vrouwen. De ursulinen van Tildonk
Jan Gordts, 'Ge moet niet alles geloven wat in de gazetten staat...'
Jan Gordts, Vondelingen te Tildonk op het einde van de 18de eeuw
Jan Gordts, De memoires van Tildonks brugdraaier Jozef Mommaers, alias 'Jef van de brug' (1873-1968)
Jan Gordts, Lucienne De Keuster (1923-2015) dochter van de sassenier van Tildonk. Een vergeten partizane
Jan Gordts, Lokalisatie van enkele 18de-eeuwse gronden te Tildonk. Een oefening
Peter Dejaegher, Het gevecht aan de Lips (1266)
Jan Gordts, André Van Aerschot & Jan Cleynhens, Begin september 1944: de bevrijding van Haacht en omgeving
Jan Gordts, Betwisting rond een in 1820 te Tildonk gevonden geldpot
Ward Caes, Een zilvermunt van keizerin Maria Theresia of een pot bier in 1750?
Jan Gordts, 'Life in a Belgian Convent: A Sydney Girl Abroad'. Een relaas uit 1913 door Maie Mason, Australische oud-leerlinge van de Tildonkse ursulinenkostschool
Jan Gordts, Liedeken op de groote moordery geschied tot Tildonck in den nagt op Gulde Mis (1837)
Jan Gordts, Marie Antoinette Caroline van der Gracht de Fretin en het kasteel ter Elst te Tildonk
Jan Gordts, Voorjaar 1814. Het veldleger van "de Zwarte Hertog" Frederik Willem van Brunswijk strijkt neer in onze dorpen
Roger Casteels, Uittreksels uit het frontblad 'Het Kanton Haacht onder de wapens' - (Thildonck)
Jan Gordts, Wat mispeuterden de Tildonkenaren zoal een goede honderd jaar geleden? Een verhaal van onder meer 'varkens' en 'beren'
François van der Jeught, Een nieuwe Van den Gheinklok voor de kerk van Tildonk in 1601
Jan Gordts, Het Tildonkse ursulinenklooster, litho op postkaart 1903-04
Jan Gordts en Guido Abts, De preekstoel met de verkeerde parochieheilige
Germaine Verheyt, 'Maurice Neefs, een oorlogsslachtoffer uit Tildonk
Jan Gordts, Openbare boedelverkoop in 1771 van de Tildonkse hoeve van 'de Tafel van de Grote Heilige Geest van Leuven' (Hof Ter Leeps)
Jan Gordts, Leerlingenwerving voor de internationale kostschool van de Tildonkse ursulinen in de 19de en 20ste eeuw
Jan Gordts, Bijna vier eeuwen Tildonkse pastoors (1626-1999)
Willy Van Langendonck, De waternaam Lips
Hubert Simonart, Tildonk-Banneux 1933-2008. Een uitzonderlijke band
Jan Gordts, Het testament van kanunnik Philippus Van 't Sestich (+ Tildonk 15 oktober 1764)
Jan Gordts, De Tildonkse processie van weleer
Willy Van Langendonck, Het toponiem Tildonk
Jan Gordts, Een Tildonks politiereglement uit 1837
Jozef Hamels, Renners uit onze regio: Maurice Croon
Jan Gordts, De Tildonkse galg
Roger Casteels, Dagboek van de ursulinen van Caen over hun belevenissen te Wespelaar en Tildonk tijdens de Eerste wereldoorlog
Jan Gordts, Tildonk ten tijde van de Oostenrijkse Successieoorlog (1741-1748)
Louis Swiggers, Over Tildonkse dorpsfiguren: Jakke Vanden Acker, alias Sinterklaas; de smed; Jef van Woil; Lewie Van Krieken; Plien Borreman
Jan Gordts, De geschiedenisles van schoolmeester Paulus Goossens over Tildonk (1856)
Roger Casteels, Het Tildonkse ursulinenklooster en de Eerste Wereldoorlog
Jan Gordts,Tildonk beschreven rond 1830 in de 'dossiers d'expertise' van het kadaster
Jozef Hamels, Renners uit onze regio: met Tildonkse connectie
Henri Vannoppen, De familie de Behault du Carmois tegen de achtergrond van de samenleving van Tildonk
Jan Gordts, De Tildonkse notarissen in de periode 1758-1920
Jan Gordts, De bewogen carrière van Leon Vincart, gevolmachtigde minister van België in Venezuela (°Huy, 22 april 1848 - +Tildonk, 6 juli 1914)
Maurice Vandenheuvel, In 1945 was het klooster van Tildonk een Brits legerhospitaal
Jan Gordts, Knechten op de vuist in het 18de eeuwse Tildonk
Jan Gordts, De Tildonkse reuzen Jan en Babs in de kijker
Jan Gordts, Over oude Tildonkse pachthoven. Het hof ter Elst, van pachthof van de abdij van Affligem tot kasteelhoeve van de families Van 't Sestich en Snoy
Jan Gordts, Over oude Tildonkse pachthoven. Het hof te Bettenrode, win- of pachthof van vele heren
Jan Gordts, Gaf Sus Artoos zijn naam aan de Tildonkse wijk Sussenhoek?
Maurice Vandenheuvel, Het Janssenskapelletje (1852) en de familie Janssens te Tildonk
Jan Gordts, Het Tildonks Sticht in de periode 1818-1832, voorloper van het latere ursulinenklooster
Jan Gordts, De Tildonkse handbooggilde van St.-Sebastiaan in het begin van de 18de eeuw
Henri Vannoppen, Schilderijen en kunstwerken rond de notarisfamilie Verzyl te Tildonk
Jan Gordts, De grote kloosterbrand te Tildonk in 1928
Henri Vannoppen, De familie de Behault du Carmois tegen de achtergrond van de samenleving in Tildonk
Jan Gordts, Indische bedevaarders op bezoek te Tildonk in 1935
Maurice Vandenheuvel, Met Tildonkenaars op de vlucht in mei 1940
Jan Gordts, Het ploeg-handmerk van Louis Van Bolle, schepen van Tildonk (1664)
Marleen Rosier, Het Ursulinenklooster te Tildonk. De Art Nouveauzaal
Roger Casteels, Op 26 mei 1940 verloor Tildonk 2/3 van zijn onderwijzerskorps
Marleen Rosier, Het Ursulinenklooster te Tildonk:een bouwhistorisch en iconografisch overzicht
Jan Gordts, 12/8/1942: een Engels gevechtsvliegtuig stort te pletter in Tildonk
Jo Vandesande, Een 18de-eeuwse kaart van Tildonk en Wespelaar
Jos Cools, Tildonk
Jan Gordts, Een drievoudige moord te Tildonk in 1837
Henri Vannoppen, Een beeld van de gemeenten Haacht, Tildonk en Wespelaar rond 1830
Jo Vandesande, Motten en heerlijkheden te Tildonk. Deel II: De heerlijkheid Lauwendries
Jo Vandesande, Motten en heerlijkheden te Tildonk. Deel I: De heerlijkheden Tildonk, Ter Borcht (Nieuwenborg) en Oudenborg, vanaf hun ontstaan tot omstreeks 1650
Bart Minnen, Getuigenissen uit 1390 over de verdeling van de tienden te Tildonk
42) EEN GALG IN TILDONK
de huizenrij...
