|
Een ding moet je de Amerikanen nageven: ze stoppen hun geschiedenis bepaald niet weg, ook niet als ze schandelijk is (hé ja, Erdogan, wanneer ga jij de Armeense genocide eens erkennen?). En dus ook niet als ze met puur racisme te maken heeft. In New Orleans zagen we een bordje dat vermeldde dat daar de eerste Afro American Universiteit werd gesticht (in 1869, kort na de burgeroorlog en onder de bezetting van de noordelijken). Maar er is niets meer van over want in 1879, twee jaar nadat The Union de stad had verlaten, werd die Univ meteen platgebrand door White suprematists, alsof het een aanstaand asielcentrum in Bilzen betrof. Ja, patronen in de geschiedenis herhalen zich. Birmingham, Alabama was lang de Magic City, op grond van het industriële mirakel dat ijzer en staal, en ook de spoorweg verwekte. Maar in de vroege jaren 60 werd het de Tragic City, waarin een blanke politiemacht geleid door Eugene Connor, bijgenaamd The Bull, de zwarte burgerrechtenbeweging, die een voorbeeld naam aan het geweldloos verzet van Gandhi, een halt probeerde toe te roepen. Deze navrante geschiedenis, die nergens zo prominent naar voor kwam als in het gesegregeerde Birmingham, wordt opgeroepen via een Heritage Trail (verticale borden langs 17 blokken van de stad) en via een uitzonderlijk goed gestoffeerde vaste tentoonstelling in het Civil Rights Institute. Hier eindelijk een duidelijk bordje over de origine van de zogenaamde Jim Crow-wetten (weinige Europeanen zullen weten wie Jim Crow was, wij wisten het ook niet trouwens). Birmingham bestond nog niet tijdens de burgeroorlog, maar de uitholling van de equality-gedachte kort daarna was de blanke bazen van de nieuwe stad zeer goed bekend. Zwarten? Ok, zolang ze zich gedroegen en pannenkoeken bakten, zoals Aunt Jemina. De Ku Klux Klan werd onmiddellijk na de burgeroorlog gesticht en zou haar sterkste afdeling al snel in Birmingham kennen. En intussen had Hollywood het racisme al ten top gedreven, foei Cecil B. De Mille! En stemmen zat er niet in, want Alabama had tal van maatregelen bedacht (zoals een voor arme zwarten onbetaalbare poll tax) die het de zwarten de facto onmogelijk maakte te stemmen. Tegen die achtergrond moest de zwarte burgerrechtenbeweging optornen. Maar ze waren handig. Zo organiseerden ze een Childrens Crusade, die Bull Connor toch niet kon vertederen. 600 kinderen in de gevangenis. De volgende dag stonden er 1000 anderen op straat. Die werden met hogedruk waterpistolen weggespoten en met agressieve politiehonden achtervolgd. Dat kwam nationwide op TV en verwekte veel verontwaardiging bij de bevolking, en zette de Kennedys aan tot handelen. Zeker toen 4 kinderen de dood vonden na een van de vele bominslagen in Bombingham. De rest is geschiedenis, de racisten moesten plooien, oma mocht gaan stemmen, en de KKK moest ondergronds gaan (de bomaanslag die de 4 kinderen doodde werd pas 30 jaar na de feiten opgelost, drie inmiddels bejaarde KKK-leden moesten alsnog de cel in, en dat niet toevallig onder het bewind van de eerste zwarte burgemeester van Birmingham, die 5 termijnen mayor zou blijven).
Allemaal zeer interessant en prima gebracht, maar meer heeft Birmingham nauwelijks te bieden. Wat grote pompeuze gebouwen, getuigen van de eermalige industriële voorspoed, een groot park dat de voormalige spoorwegsite heeft vervangen (er ligt een schaatspiste in voor de winter) en een naar verluidt mooi art deco theater, de Alabama, maar het is niet bezoekbaar en er is enkel in het weekend een show. Birmingham heeft wel een groot Art Museum - gratis zelfs, wat zouden we er niet binnenstappen, maar er is veelal tweederangswerk van vanalles te zien. Weliswaar ook de grootste wedgwood-verzameling buiten Europa, dankzij de onverdroten inspanningen van een lokaal collectioneur-echtpaar, maar dat is ons ding niet. Toch een paar uitschieters: weer die William Christenberry, ja, dat is een heel goeie hoor. En goeie abstracten van Morris Louis & Mavis Pusey op 1 foto, en een uitstekend stukje geometrie van Frank Stella in de trapzaal. Meer is ons niet opgevallen. Exit Birmingham, maar de geschiedenis van de zwarte burgerrechtenbeweging komt nergens zo pregnant naar voor als in deze allesbehalve mooie stad. En dus was het een zeer geschikte stop op weg naar de Oostkust.
|
