Bessie, de 2de tropische storm die we op deze reis meemaken (zodat de temperatuur weer even naar 24 graden gaat, om morgen weer met 10 graden te zakken), kan er wat van. We merken onderweg in de stromende regen drie wagens tegen de vangrail, hetzij ten gevolge van aquaplaning, hetzij ten gevolge van windstoten, dus voorzichtigheid is geboden. Maar we hebben ook geen haast, en verdelen ipv een natuurwandeling twee presidentshuizen over twee rotweer-dagen. Monticello was de plantage van Thomas Jefferson, 3de president van de USA, Francofiel (hij woonde er 5 jaar als ambassadeur, net voor de revolutie), verdubbelaar van het grondgebied (hij kocht Louisiana van Napoleon) en auteur van de Onafhankelijkheidsverklaring, die zwaar werd beïnvloed door verlichtingsdenkers, met name John Locke. Jefferson ging in zijn omgang met religie weliswaar niet zover als de Engelse rebel Payne, die instrumenteel was in de Franse revolutie en door president Monroe naar het jonge Amerika werd gehaald, maar zoals de foto toont stelde hij wel de scheiding tussen kerk en staat (en godsdienstvrijheid) in, wat in het prille Amerika, waar streng-religieuze protestanten een overweldigende meerderheid hadden als je de Indianen en de slaven niet meerekent, geen evidentie was. Jefferson was polyglot (hij kende Latijn, Grieks, Frans en Spaans) en bezat meer dan 10000 boeken, waarvan hij het grootste gedeelte aan de National Library verkocht wegens geldproblemen (hij moest dan ook veel volk onderhouden, waaronder honderden slaven op Monticello, dat hij zelf concipeerde naar Italiaans Paladio-model). Ja, twee termijnen als president brachten je in die tijd weinig rijkdom, er bestonden ook nog geen lucratieve spreekbeurtentournees. En Jefferson leefde nu eenmaal ruim, hij importeerde o.a vele Franse wijnen die hij in Parijs had leren appreciëren.
Jefferson was heel goed bevriend met de vorige (Adams) en volgende president (Madison) en het is het stulpje van James Madison, Montpelier genaamd, dat we als 2de huis bezoeken. Jefferson bezocht het zelf regelmatig, voor hem een dagreis met de koets, voor ons 50 km met de wagen, als we die tenminste uit de gevallen blaren uitgegraven krijgen (bij elke windstoot van Bessie regent het blaren). Dat ziet er van buiten identiek uit aan dat van Jefferson, maar je mag er binnen fotograferen (niet zo bij het te druk bezochte Jeffersonhuis) en het bezit een origineel bezoekerscentrum dat getuigenis aflegt van een van de volgende eigenaars: de familie Dupont, van het chemische concern, die er een paardenstoeterij van maakte met art deco-inslag (de vader van moordenaar John Dupont, cfr de uitstekende film Foxcatcher, bracht zijn jeugd op Montpelier door. Nog gelijkenissen tussen Jefferson en Madison: beiden waren boekenwurmen, beiden waren 8 jaar president, beiden schreven belangrijke teksten (Madison zorgde bijna in zijn eentje voor de grondwet, de heilige Constitution waaraan ook vandaag nog druk wordt gerefereerd). De USA heeft aan intellectueel Madison ook de scheiding der 3 machten te danken, oftewel wat men nu de checks and balances noemt (had Madison van Montesquieu geleerd). Toffe peer, ongetwijfeld, cfr zijn uitspraken op de koffiekopjes in de gift shop, maar hoe zit het nu met de positie van Jefferson en Madison tegenover de slavernij? Dat was een moeilijke. De uitspraak van Benjamin Franklin liegt er niet om, maar Franklin stamde uit New England, waar slavernij nooit een hot issue was (al waren er in de Staten New York en New Jersey toch ook behoorlijk wat zwarte slaven). Jefferson en Madison daarentegen waren van Virginia, de staat van de grote tabaksplantages, die enkel op slavenarbeid konden draaien. Hun eigen vaders bezaten al slaven, die volgens erfrecht eigendom werden van de latere presidenten. Op Montpelier volgen we aandachtig een Enslaved Community Tour, waarop je veel interessante informatie verneemt, ook over de grote context (waarom Amerika de oorlog met de Spanjaarden uitlokte bv: omdat er richting Florida te veel slaven wegvluchtten). Maar vooral over het leven van de slaven op de plantages (Jefferson en Madison waren wat men goede meesters zou kunnen noemen, maar toch lieten ook zij zelden een slaaf vrij). Om het kort te houden: Jefferson en Madison waren tegen de slavernij, wat ze sporadisch in geschrifte en zeker in gesprekken met hun vriend (de markies van Lafayette) ook lieten merken, maar ze zagen niet in hoe ze er op korte termijn konden onderuit komen. Deels uit persoonlijke redenen, het faillissement van hun plantages zagen ze toch niet zitten, maar ook om geopolitieke redenen. Beiden wilden absoluut de Union behouden, en vreesden dat hun jonge land uit mekaar zou vallen bij een conflict tussen Noord en Zuid over slavernij. En daar hadden ze geen ongelijk in, er zou later een burgeroorlog met veel bloedvergieten nodig zijn om precies dat te vermijden. Wat niet wegneemt dat de film in de kelder van Montpelier hartverscheurend is (laatste foto). Met name Madisons weduwe Dolley, de eerste populaire First Lady van Amerika, en daarna haar zoon, was genoodzaakt talloze slaven te verkopen om schuldeisers het hoofd te bieden (want de tabaksindustrie was ingestort), zodat zwarte families uit mekaar werden gerukt.
Enfin, veel bijgeleerd over het jonge Amerika. Jefferson en Madison waren geen heiligen en kinderen van hun tijd, maar toch is hun erfenis positief, je moet maar de Onafhankelijkheidsverklaring lezen (die als voorbeeld diende voor vele andere landen) of de latere Grondwet, om dat te beseffen. Wat zou de erfenis van Donald J. Trump worden? Welke van zijn domme tweets gaat de eeuwigheid halen? Wat wellicht het nieuws in België niet gehaald heeft: enkele dagen geleden zagen we Trump in Washington een baseballwedstrijd bijwonen. Toen het volk doorhad dat de president aanwezig was begon een groot gedeelte van hen een spreekkoor aan te heffen: LOCK HIM UP! Natuurlijk een verwijzing naar de impeachmentsprocedure en naar 2016, toen Trump en zijn aanhang dezelfde slogan hanteerden ten aanzien van Hillary Clinton en haar gewiste mails. Tja, dat komt er nu van, Donald. Ooit word je met pek en veren afgevoerd, al ziet het er nog steeds naar uit dat de Senaat, waar de Republikeinen de meerderheid hebben, de Impeachment Procedure zal stoppen. Je kan je niettemin niet voorstellen dat iemand in de vroege 19de eeuw LOCK HIM UP zou geroepen hebben tot founding fathers Jefferson of Madison. Zelfs niet hun eigen slaven.
|
