AMERIKA 2019: New England, Newport (5): Chateau Sur Mer
Er waren nog meer rijkaards in Newport. Zoals de Wentmores, die van het Zuiden kwamen en hun fortuin in de chinaware hadden gemaakt. Zij waren er al voor de Vanderbilts en de Dukes, en Chateau sur Mer is dan ook een heel andere stijl gebouwd. In een donkere stijl, wij denken dat velen depressief zouden worden als ze in een zon duister huis zouden wonen. Maar de mode vraagt en de architect draait. Het is weer eens wat anders dan wat we voorheen zagen, en met name de trap, een ongelooflijke constructie bekroond door een tree of life, mag er meer dan wezen. Voeg daaraan een paar leuke details aan toe, zoals zogenaamde tete a tete stoelen (geen idee waar dat hoedje staat op een tablet!) en de buitengewone treurwilg voor de deur, de grootste die wij ooit hebben gezien, en het was toch weer een waardevol bezoek.
AMERIKA 2019: New England, Newport (4): Rough Point
Soms kan je beginnen met Vanderbilt maar interessanter eindigen. Dat is het geval met Rough Point, dat oorspronkelijk in opdracht van Frederick Vanderbilt werd gebouwd als Summer cottage, maar die had er snel genoeg van en verkocht aan James Duke, de oprichter van American Tobacco. En die had maar 1 kind, te weten Doris Duke, die al kort na haar geboorte the richest girl in America werd genoemd. Ze zou in 1993 als 81-jarige sterven, en boy what a live she had. We konden vorig jaar Shangri-La, haar huis in Honolulu, niet bezoeken omdat het in september gesloten was, maar Rough Point wilden we ons niet laten ontgaan. En blij toe, want waar de Vanderbilts vooral geld hadden, had Duke ook nog smaak. En zin voor de Schone Kunsten, we treffen hier zelfs Belgische wandtapijten en doeken van Anthonie Van Dijck aan. Doris stond natuurlijk eveneens in de tabloids, en haar society life gaf daar ook aanleiding toe (twee keer getrouwd, de tweede keer met een internationale playboy, het was geen lang leven beschoren), alsmede haar al dan niet verzonnen liasions, en een al dan niet ongeluk van een vriend dat misschien geen ongeluk was, maar daar staat tegenover dat uit de inrichting van Rough Point blijkt dat Doris ook veel goede smaak had, net als haar vader. En dat ze tijdens haar leven 400 miljoen dollar aan liefdadigheid besteedde, waaronder 22 miljoen voor de restauratie van gewone koloniale huizen in Newport, en de heraanleg van het Queen Anne Square. Heb jij ooit zoiets gedaan, Donald? (Trump hoorden we onlangs zeggen dat het presidentschap hem tussen de 2 en 5 biljoen dollar zou GEKOST hebben, belachelijk). Top of The Bill is Doris slaapkamer, een dot van een slaapkamer, met een doek van Renoir aan de overkant. Over Doris raak je niet makkelijk uitverteld: ze was ook nog eens CIA-medewerkster in Italië tijdens de tweede Wereldoorlog, en surfkampioene in Hawaii (waar ze werd opgeleid in die sport door de wereldkampioen, die misschien ook haar minnaar was). Quite a woman, als u het ons vraagt. Doris did it her way, maar ze deed het alleszins met gevoel voor stijl, iets wat weinig Vanderbilts konden zeggen.
AMERIKA 2019: New England, Newport (3): The Breakers.
Het weerbericht klopt in Amerika altijd: gisteren was het lente, maar vandaag alweer herfst. Wij hebben onze planning echter goed opgemaakt en gisteren alle buitenactiviteiten volbracht. Vandaag: 4 iconische huizen, binnenwerk. Het eerste is het bekendste: The Breakers, 2de versie uit 1895 nadat het eerste afbrandde, het zomerhuis van Cornelius Vanderbilt II, de kleinzoon van de gelijknamige stichter van de dynastie, die The Commodore werd genoemd en op foto 2 staat (alsof hij een Romeinse keizer was). The Commodore stierf in 1877, hij was toen de rijkste man ter wereld op grond van zijn scheepvaart- en treinimperium, en had al zijn nazaten (en hij had 14 kinderen) ingepeperd dat ze het familiefortuin moesten bewaken. Daar moest wel voor gewerkt worden, toch als je een man was, Cornelius II begon als loopjongen bij een bank. Maar de erfenis kwam mettertijd uiteraard, en kleinzoon Cornelius bleek een manie voor huizenbouw te hebben. Niettemin had hij weinig plezier van Breakers versie twee - slechts 1 zomer, want in 1896 kreeg hij een beroerte en drie jaar later was hij dood. The Breakers heeft een imponerende hal, dat kan niemand ontkennen, maar toch is het lang niet ons lievelingshuis van de Newport Mansions (we zullen er uiteindelijk 6 bezoeken, naast degenen die we enkel langs buiten hebben gezien). Want het is te groot, too grand in het Engels, het is er zo ver over dat het niet mooi meer is. Het is bluffen met geld, net zoals The Donald met zijn talloze Trump Towers in onze tijd doet. Maar: meer geld dan smaak. Men noemt de periode van al die supermansions in Newport de gilded age, mààr dikwijls vergeet men erbij te zeggen dat Mark Twain, die de term bedacht, dat vergulde tijdperk satirisch bedoelde. Onder het verguldsel zat niets, bedoelde hij, en hij schreef er ook bij dat de gilded age veel ongelijkheid in de samenleving verborg. Dat zal wel zijn. Aan het tijdperk kwam grotendeels een einde toen WO1 begon, want in 1913 kwam er ook in Amerika een inkomensbelasting, terwijl vroeger elke dollar die de Vanderbilts verdienden met hun door monopolies gedreven zakenimperium in hun eigen zakken verdwenen. Onze socialistische inborst zegt: net goed! Maar wel leuk, en historisch noodzakelijk, dat die aristocratische huizen nog kunnen bezocht worden door democratische lieden als The Passenger en vele anderen, natuurlijk.
Hoe dan ook: in The Breakers zouden wij nooit willen wonen (in The Elms, de mansion van gisteren, wel). Je bent op den duur blij dat je in de keuken met haar potten en pannen terechtkomt, of een eenvoudiger kamer kan betreden, zoals met name die van Gertrude Vanderbilt. Gertrude hield een dagboek bij, waarin ze zich een beetje dramatisch bekloeg over haar rijkdom en zich afvroeg of iemand ooit van haar zou houden omwille van haarzelf. Toch wel: ze zou een goed huwelijk hebben met meneer Whitney (uiteraard ook geen sukkelaar), zelf een niet onverdienstelijk beeldhouwster worden (de sculptuur op de foto is haar monumentje voor de gevallen Amerikaanse soldaten tijdens WO1 in haar tweede vaderland Frankrijk) en tenslotte het Whitney Museum in New York oprichten, nog steeds een prima kunstmuseum. Mogen we van jou ook zoiets verwachten, Donald? Of gaat de volgende G7-top misschien in The Breakers plaatsvinden, nu je snode plannetje het in je eigen Florida-resort te doen niet doorgaat?
Edward Burwind (1848-1936), een zoon van Duitse inwijkelingen in Philadelphia, had zijn zaakjes goed voor mekaar. Hij werd DE kolenmagnaat van Amerika (zijn firma leverde o.a aan de US Navy, waarvan Burwind in zijn jeugd zelf een eminent lid was), en vond dus dat hij een zomerhuisje had verdiend. Dat werd The Elms (vernoemd naar de iepen die er vroeger bij bosjes stonden, maar die zijn allemaal ten prooi gevallen aan een keverziekte, over heel de Oostkust, lees de laatste roman van Richard Powers voor meer info terzake). Het was in 1901 een van de modernste huizen van Amerika, dat kan je ook zien aan de badkamer-infrastructuur, en de inspiratie kwam uit Frankrijk: Chateau Asnieres. Het straffe is dat de Burwinds het huis enkel gebruikten in juli en augustus, het was niet meer dan hun zomerresidentie en dan nog verbleef de heer des huizes er enkel in het weekend, want zijn werk eiste hem in de week op in Philadelphia of New York. Inclusief een balzaal voor lavish parties èn een eetzaal die omringd is met Venetiaanse schilderijen (dat die ook nog meesterwerken zouden zijn, zoals de audiogids tijdens het self guided visit ons in het oor fluistert, is natuurlijk overdreven. Nooit van Titiaan, Tintoretto, Veronese en Bellini gehoord zeker?). Waar de audiogids wel goed in is, is in het opdissen van kleine anekdotes. Zoals de gedragingen van tante Julia, die na de dood van haar zuster het huishouden van haar schoonbroer overnam. Zij speelde graag mahjong, dat Chinese spel (chinoiserie, overgenomen van Frankrijk, was ook bij de rijken van Newport in de mode) en omdat ze regelmatig een mannetje te kort kwam moest de butler dan meespelen. Echter wel rechtstaand, want onderscheid tussen meesters en personeel moest er zijn. Na de keuken staan we weer buiten, waar we de sunken garden vinden en van de ene mooie boom naar de andere struikelen. En zeggen dat het maar een haar scheelde of The Elms zou in de vroege jaren 60 ten prooi zijn gevallen aan de sloophamer, want de Burwinds hadden geen kinderen en projectontwikkelaars zagen hun kans schoon. Gelukkig waren er enkele verontwaardigden, die de Preservation Society oprichtten en nu nog de belangrijkste historische huizen in Newport uitbaten. Veel van hun fondsen kwamen in het begin van Doris Duke, ooit het rijkste meisje van Amerika. Maar zij komt morgen nog wel ter sprake, nog 4 huizen te gaan.
AMERIKA 2019: New England, Newport (1), Rhode Islandâs finest mansions
Van de homos naar de rijke stinkerds, en dat op minder dan 3 uur. We bevinden ons nu in Newport, een heel speciale plaats in Rhode Island, de kleinste staat van Amerika (weer eentje bij op onze lijst, na deze reis gaan we toch over de 40, al zullen we ze nooit àlle 50 bezoeken). Tegen 1 hr pm melden we ons reeds aan in onze aardige B&B waar we de cottage bezetten voor 2 nachten (de Inn staat op foto 1) en daarna haasten we ons weer buiten, want het is heerlijk weer (eerder lente dan herfst nu, 18 graden Max) terwijl we weten dat morgen regen wordt verwacht. Tijd om anderhalve dag een eerder thema van deze reis weer op te vatten: iconische huizen. Newport is al sinds de 19de eeuw een toevluchtsoord van de rijken uit New York, en dat merk je meteen aan de vele prachtige huizen, vooral aan Bellevue Avenue. Wij hebben een combiticket om de 5 meest opulente huizen te bezoeken (1 vandaag, 4 morgen), maar het aardige is dat ook de gewone huizenjacht in Newport loont, het is een ontzettend pittoreske plek. Een paar bekende panden zijn in oktober al wel gesloten (het seizoen begint terug in de 2de helft van mei), maar dan kan je ze nog van buiten bekijken. Cfr foto 7, dat is Kingscote, in 1841 gebouwd voor een plantage-eigenaar uit Georgia. Of foto 8, dat is het Isaac Bell House (Bell was een katoentrader die het veel verder schopte dan wij: hij ging al op zijn 30 op pensioen, rijkgeboren, nog rijker geworden en rijk getrouwd als hij was). Maar de andere fotos geven gewoon huizen weer die nog steeds privé-bezit zijn, je wordt verzocht de privacy van de eigenaars te respecteren maar je hebt er wel een open zicht op, misdadigheid bestaat hier blijkbaar niet. Afgezien van al dat huizengedoe heeft Newport ook mooie parken en kerken (voor de Trinity Church wordt Halloween al druk voorbereid) en een aardig waterfront, waar Johnny Depp blijkbaar een piratenboot heeft liggen en toch nog steeds enkele zeilboten uitvaren voor een sunset Cruise, maar je ziet hoe dik de deelnemers aangeduffeld zijn: vanaf 5 hr pm wordt het, zo kort tegen eind oktober, meteen weer fris, zelfs koud en na Halloween gaat Newport ongetwijfeld in winterslaap tot medio mei volgend jaar.
AMERIKA 2019: New England, Cape Cod (3): Artistâs paradise
En hoe zit dat nu met de status van kunstenaarskolonie die Provincetown en omgeving heeft? Dat blijkt al meteen uit onze ochtendwandeling, wat staat die klojo op het dak van zijn pick up truck daar uit te vreten? Ha, schilderen dus, en hij is niet de enigste, al vinden we onze eigen artistieke fotografische weergave van wat hij ziet eigenlijk meer geslaagd dan wat er op zijn canvas staat. Er zijn in Provincetown tientallen kunstgaleries, je vraagt je af hoe ze allemaal kunnen overleven, maar het adres waar je moet zijn is de PAAM, dat is kort voor Provincetown Art Association and Museum. Voor een museum in een klein kustplaatsje heeft dit pand inderdaad wel wat te bieden - zelfs Edward Hopper, de bekendste schildergast (hij had een buitenhuis in de duinen van Truro, 5km van hier). Helaas enkel getekende schetsen, voor Hoppers grote legumen moet je uiteraard naar New York of Chicago. Maar toch: de volgende foto is een doek van Robert Motherwell, toch ook geen kleine jongen. Hij bracht samen met zijn vrouw Helen Frankenthaler veel schilderzomers in Provincetown door. Net als Herman Maril, minder bekend, maar zijn Good Catch mag er zijn. En Hans Hofmann uiteraard niet te vergeten, over hem hebben we het al dikwijls gehad en hij steelt nogmaals de show, ondermeer met zijn pittige blik op Provincetown op foto 7. PAAM schenkt eveneens aandacht aan de betere contemporaine schilders uit de streek, en dat valt in het geval van David Barnes, een man met een boeiend verdwenen narratief (foto 9 en 10), en de getalenteerde waterverfman Paul Resika (foto 11 en 12) heel erg mee. Ook zwartmens Ronald Hall intrigeert ons, net als Breon Dunigan met haar surrealistisch aangeklede dagelijkse gebruiksvoorwerpen (vooral die kan die een skelet uitschenkt bekoort ons). Het is natuurlijk niet al goud wat blijkt in PAAM (er is ook een expo over iemand van hier die naar verluidt invloed heeft uitgeoefend op Basquiat - pfft) maar het peil van dit museum ligt hoe dan ook beduidend hoger dan de koekjesdozenkunst die veelal de kunstgaleries van de stad teistert. Al zijn ook daar uitzonderingen, met name ene Sean Thomas, en die portrettist van de voorlaatste foto. Maar toch: als je onze artistieke fotos ziet, kunnen wij daar toch ook gaan bijhangen? Of ligt dat aan ons Great and unmatched photographic genius? (Trumpiaanse ironie!)
AMERIKA 2019: New England, Cape Cod (2): Provincetown, drag Queen paradise
We dachten dat we in 2007 al een en ander hadden meegemaakt in New Orleans tijdens Mardi Gras, maar in ons hotel, het reeds sinds 1810 bestaande Pilgrims House (waar David Henry Thoreau ooit overnachtte, lezen we), lopen werkelijk alleen maar homos rond, dat is overduidelijk. Dat geldt zelfs voor het kamerpersoneel (allemaal mannen met een hoek af, in tegenstelling tot de Mexicaanse meisjes die je in de USA meestal de kamers ziet doen). Op zondag doen ze er nog een schep bij, want dan is er voor wie wil een brunch tussen 11 en 2, gepaard met een show van een drag Queen groep.Leuke jongens hoor, maar opgepast fat Lady, dat je niet tegen mijn tablet loopt. Any homos in the room, roept er een. Ja, ik, zegt de kelner, we zeiden het toch, heel het bedienend personeel is hier holebi, dat clowneske woord past eigenlijk beter bij hun frivole aard. Allemaal goed en wel en leuk om eens te zien (uit solidariteit stoppen ook wij 1 usd-briefjes in de decolleté van de betrokkenen), maar na het eerste deel vinden wij het toch welletjes. Temeer de zon schijnt en het warmer is dan gisteren, en Provincetown ook zonder drag queens een aangenaam plekje is om een paar uur in rond te lopen.
AMERIKA 2019: New England, Cape Cod (1): bikers paradise
Jazeker, goede timing: een prachtige dag om te gaan fietsen vandaag, wat we dan ook 4 uur lang doen, tussen Plymouth en Provincetown, onze volgende verblijfplaats. Cape Cod, een smalle arm in de Atlantische Oceaan, staat bekend als vakantieoord van de Kennedys (JFK zocht er de rust en mogelijk ook afspraakjes met Marilyn Monroe) en kunstenaarskolonie (Edward Hopper zocht er het licht en hield het bij zijn eigen vrouw), maar het beschikt ook over het fraaiste fietspad van New England: het 75 km lange Cape Cod Railroad Track, aangelegd boven een eermalige spoorweg dus. The Passenger mag dan nog buien van sportiviteit hebben, 75 km is hem toch rijkelijk te lang. Wij doen het stuk tussen het Nickerson State Park en het Coastal Guard Beach, en dat volstaat ruimschoots, teneinde geen blaren op ons gat te krijgen, we hebben al last genoeg van een sporadisch opduikende pijnkramp in onze rechterhand (hopelijk geen gevolg van die 5 gebroken beentjes 7 jaar geleden). Maar fietsen kunnen we nog, in tegenstelling tot de door artritis getroffen Frank De Boosere. Wat we onderweg zien zijn vijvers met zwanen of vissers aan de kant en marshlands, allemaal heel aangenaam en rustgevend. Maar geen haaien, al wordt daar druk voor gewaarschuwd (zulke bordjes moeten, anders heb je bij het eerste accident een dikke claim aan je broek van Rudy Giuliani of een andere advocaat-schurk). En dan arriveren we in Provincetown, de toeristische trekpleister van Cape Cod. In de hoofdstraat is het altijd druk, en s zomers zijn er hier tot 9 whale watching Tours per dag, maar nu nog maar 2 en enkel in de weekends, en wij gaan er geen doen, veel te koud op zee. We herinneren het ons bovendien maar al te goed van in New Foundland, en nemen ons voor even slim te zijn als de walvissen zelf: die gaan vanaf volgende maand overwinteren in Midden-Amerika en we zullen ze ongetwijfeld daar zien, in Costa Rica, op een warme boot in warme wateren. Nu, de haven is wel pittoresk in het late zonlicht, net als ons restaurant daarna. Het zit bomvol, maar 1 mannetje kan er aan de toog meestal wel bij. En die toog wordt gerund door een nozem die lijkt op een gitarist van ZZ Top en die volgens ons geen chocomel bestelt als hij in een bar binnenkomt. Geen homo dus, in tegenstelling tot de twee heren links naast ons (Provincetown staat ook bekend als DE holebistad van het noordoosten van de USA). Rechts van ons dan weer een aardig koppel uit New Hampshire, die al in Brussel zijn geweest en ons aanspreken omdat ze onze fotos zo mooi vinden. Leuk gesprek met hen, en nog leuker als wij afrekenen (zij zijn dan al lang weg): meneer heeft buiten ons weten ons glas wijn betaald, maar de barman mocht dat pas zeggen als we zelf aan afrekenen toe waren. Ja, The Passenger is populair in New England.
AMERIKA 2019: New England, Plymouth : Plimoth Plantation, de eerste settlers.
Hoewel Plymouth, slechts 1 uur rijden van Boston, maar een plaatsje van niks is, wordt het toch flink bezocht. En dat komt allemaal omdat de eerste settlers hier, op het strand van de eerste foto, in 1620 aan land kwamen (de Ranger die bij het monument staat komt volgens ons ook uit 1620). De geschiedenis is interessant: de eerste permanente settlers waren calvinisten die eerst van Engeland naar Nederland, meer bepaald Leiden, waren verhuisd omdat King James hen liever kwijt dan rijk was. In Leiden was dan wel godsdienstvrijheid, maar economisch bleven de Engelse calvinisten tweederangsburgers, en leer maar eens Nederlands als Engelsman! En dus besloten 102 onverschrokkenen naar het Noordoosten van Amerika te trekken, waar ze hun religie (5 uur bijbelstudie per dag, toe maar al) wel konden beleven en hopelijk voor zichzelf een beter leven konden uitbouwen. De overtocht gebeurde met de MAYFLOWER, een schip dat normaal hier in de haven ligt maar nu in Connecticut wordt gerenoveerd om helemaal klaar te zijn voor de 400ste verjaardag in 2020. Enfin, foto 3 toont hoe het schip er uitzag, en een pretje kan de overtocht niet geweest zijn, want die duurde 66 dagen en werd meestal onder dek doorgebracht. De Mayflower haalde het en de meeste settlers overleefden de reis, maar de helft viel daarna ten prooi aan de harde winter van New England. Maar de andere helft beet door en zo werd Plymouth (in de 17de eeuw was het Plimoth) de oudste permanente kolonie in de USA. Dat kan je allemaal in detail zien in de Plimoth Plantation, die al het bovenstaande in detail uitwerkt in een soort van Bokrijk-setting. Eerst een blik op het dorp van de Wampanoag, want Indianen waren er in de 17de eeuw natuurlijk ook (de calvinisten speelden het slim en sloten snel een handelsovereenkomst met hen). Volgens het museum zijn de acteurs allemaal echte Indianen, afstammelingen van de Wampanoag. Zou dat nu echt waar zijn? Wij kunnen uiteraard ook een pluim in ons gat steken, maar daarom zijn we nog geen Indiaan. En langs waar is het calvinistendorp, schatje? Langs daar? Ok. Ja, in die settlerskolonie wordt het pas helemaal leuk. Er valt niet te ontkennen dat de mensen hier een goeie job doen, ze spreken allemaal ouderwets Engels, bv door niet te vragen, als je een huisje binnengaat, how are you, maar wel how do you fare dear Sir? Ons gedacht was: we zullen ze eens liggen hebben en zeggen dat we zelf van Leiden zijn (in het Nederlands!), maar kijk, dan blijkt zowaar dat ze allemaal wat basis-Nederlands geleerd hebben en zelfs vertrouwd zijn met de 17de geschiedenis van onze contreien! Neemt niet weg dat die 17de eeuwer op dat bankje zich toch zit af te vragen welke blaasjes wij hem allemaal aan het wijsmaken zijn. Maar ze zijn niet op hun mond gevallen hoor. Als wij dat breiend meisje verder blijven pesten in het Nederlands, zegt ze: My Father does not like me to speak Dutch too much sir. Gezellig allemaal.
We zoeken redelijk vroeg onze B&B voor 1 nacht op, en das dus een hele goeie (echter wel met slechte WiFi zodat we 1 blog achter staan). Mooi huis, kraaknette slaapkamer, geweldig bed. En wat een ontbijt de volgende morgen, dit koppel zijn heuse keukenpieten (omelet met spinazie en tomaat en heel lekker banananbrood). Maar vanavond was het ook niet slecht: een hele kreeft in een waterfront-restaurant van Plymouth, nadat Mike & Kathy ons een aangename wandelweg door de velden hebben getoond zodat we de auto in de B&B konden laten (wel een donkere en koude wandeling terug, amai). Morgen wordt het naar verluidt schitterend weer en gaan we fietsen! (Enfin, dat hebben we al gedaan maar we staan dus een blog achter, inhaalwerk volgt morgenvroeg, het is rustdag zondag).
