Wij van de natuur- en milieubeweging schuiven voorkomen van afval naar voor als prioriteit. In de ladder van Lansink is voorkomen ook het eerste punt, daarna komen hergebruiken, recycleren, verbranden en storten. Storten vinden we uit den boze, en dat komt ook niet veel meer voor. De verbrandingscapaciteit in Vlaanderen is te hoog waardoor afvalstromen naar verbranding worden geleid die men beter kan recycleren. Zo wordt nog steeds 60% van het plastiek verpakkingsmateriaal verbrand. Maar ook recycleren staat ter discussie. De recyclagedoelstellingen van verpakkingsmateriaal moeten omhoog, hergebruik waarvoor bijna geen beleid voorhanden is moet ernstig worden uitgebouwd en alle Groen Punt plastiek kan wat ons betreft in de PMD zak.
Voorkomen
Is voor ons het belangrijkste element en het minst gemakkelijk te beheersen. In onze consumptiemaatschappij is afval een ingrediënt van het koopgedrag. Doordat de producent zijn product zo net en hygiënisch mogelijk, en met de nodige toeters en bellen wil verkopen, krijgt de consument een product waarvan afval een belangrijk onderdeel is. Hoe voorkomen, hergebruiken of recycleren?
Dat het beter kan in het Meetjesland blijkt uit de cijfers van het restafval. Maar twee gemeenten scoren onder de 150 kg doelstelling. Maar Rijkevorzsel dat drie jaar op rij de beste leerling van de klas was scoort ongeveer de helft per inwoner. Ongelooflijk maar waar. Daar kunnen we nog iets van leren. Rijkevorsel haalt dan ook veel op. Het is geweten dat de haalmethode veel beter werkt dan de breng methode en hoe meer men selectief ophaalt hoe minder restfractie er over blijft. Rijkevorsel haalt het volgende op. RA (restafval - huisvuil) GFT (groenten, fruit- en tuinafval) PMD (plastic flessen en flacons, metalen verpakkingen en drankkartons) P/K (papier en karton) GV/OM (grof vuil, oude metalen) SH (snoeihout) KGA : (Klein gevaarlijk Afval) Herbruikbare goederen (Kringwinkel) IVM, de Meetjeslandse intercommunale, haalt huisvuil, grof vuil,papier en karton, PMD op. Valt op datslechts enkele gemeenten GFT en snoeihout ophalen. Via de containerparken wordt de compostinstallatie in Eeklo gevoed. ( zie tabel groenafval via containerparken)
IVM heeft een aantal voorstellen ter voorkoming, recyclage of hergebruik: -composteren, zowel thuis als via de compostinstallatie, -afvalarm tuinieren door minder te bemesten, te mulchen, te snipperen -koop niets dat niet nodig is, koop duurzaam, winkel afvalarm, breng naar de kringwinkel wat nog kan dienen -hergebruik luiers , en weiger niet geadresseerd drukwerk Goede tips lijkt ons. Maar niet vanzelfsprekend om rond te sensibiliseren.
IVM en de gemeenten doen weinig of niets rond het koopgedrag waarin het voorkomen van afval een belangrijke factor is. De Milieukoopwijzer van de Bond Beter Leefmilieu wijst je de weg naar milieuverantwoorde aankopen. Het is een helder, toegankelijk en onafhankelijk instrument gericht op de consument. Ook het afvalarm winkelen vraagt om nieuwe initiatieven. Het is één van de tips van de website van het OIVO (www.verdien1000euro.be). Daar vind je tips om afval te voorkomen maar ook om milieuvriendelijk te leven. De website www.zonderisgezonder wijst de weg naar een pesticide-vrije tuin en gemeente. Wil je geen telefoonboek meer, omdat je de nummers toch wel digitaal vindt, neem dan contact op via (http://info.truvo.be/nc/opt-out-form De kringwinkel wordt ook door IVM gepromoot als plaats waar allerlei bruikbare goederen een nieuw leven kunnen krijgen. De tweedehandswebsites zijn eveneens initiatieven die leiden tot het voorkomen van aankopen die nieuwe materialen in omloop brengen. .
Groenten, fruit en tuinafval
Sommige gemeenten halen ook tuinafval op. Anderen laten het naar het containerpark brengen. In Duitsland wekken verschillende zogeheten bio-energiedorpen zeer rendabel hun eigen energie op door vergisting, het omzetten van lokaal beschikbare biomassa in energierijk gas. Bond Beter Leefmilieu, energie-coöperatie Ecopower, expertisecentrum Biogas-E, afvalintercommunale Limburg.net, afvalverwerker Bionerga en communicatiebureau Vestal gingen samen op zoek naar de ecologisch en maatschappelijk beste manier om te vergisten in Vlaanderen. Het is een biomassabron die iedere burger produceert, zodat iedereen grondstoffen kan leveren om te vergisten. Als je de vrijgekomen warmte gebruikt voor een warmtenet, of voor de verwarming van publieke gebouwen (bijvoorbeeld een zwembad) kunnen diezelfde burgers mee genieten van de opgewekte groene energie. En ook buurtcomposteren kan in het Meetjesland beter. Buurtcomposteren bijvoorbeeld bij appartementsgebouwen en huizen met kleine of geen tuinen. Een buurtcomposteerplaats is een omheinde ruimte van ongeveer 5 x 5 m waarin een vijftal compostbakken worden geplaatst + een materialenhuisje en dit in de nabijheid van parken of groenzones. Bewoners van appartementen en serviceflats kunnen uiteraard geen compostbak of compostvat plaatsen. Ook een wormenbak valt moeilijk. Hun groente-, fruit- en tuinafval (GFT-afval) deponeren ze dan ook in de restafvalzak die vertrekt richting verbrandingsoven. In Torhout wordt wekelijks in totaal ongeveer 200 kg GFT-afval aangebracht in de twee buurtcomposteerplaatsen. Dat is 10 000 kg per jaar of 10 TON! De compost die ontstaat in de bakken wordt aangewend in de parken als grondverbeteraar.
De vervuiler betaalt
Bij IVM betaalt iedereen het bedrag dat de gemeente aanrekent voor het ophalen van het afval. De prijs van de afvalzak zorgt ervoor dat er een verband is tussen de hoeveelheid afval en de mate van vervuiling. Al is die relatie niet bij alle gemeenten dezelfde. Zo rekent Maldegem voor een gewone reshuisvuilzak 0,9 , Eeklo 0,75 , Aalter 1,125 en Kaprijke 1 . Een PMD zak kost in Eeklo iets meer dan in de andere drie gemeenten. Wij pleiten voor één systeem in het hele Meetjesland. Een ander en beter systeem is het afhalen van containers waarin een chip is ingebouwd die registreert wie waar afval heeft laten ophalen. Van 1 voor 40 liter tot 6 voor 240 liter. ( Diftar systeem)
Een voorbeeld van prijszetting ( gemeente Bierbeek) De volgende afvalstoffen worden GRATIS aan huis opgehaald: papier en karton, textiel, oude metalen, snoeihout. Worden TEGEN BETALING opgehaald: - plastic flessen en flacons, metalen verpakkingen en drankkartons (pmd) > blauwe zak (kost 0,25/zak) - groente-, fruit- en tuinafval (gft) > groene DifTar-container - huisvuil (of restafval) > grijze DifTar-contaner De toegang tot het containerpark kost 1 per bezoek. De toegangskaart (voor 10 bezoeken) à 10 is te koop in het gemeentehuis of in de Bierbeekse winkels. Zoals overal kan je in Bierbeek bepaalde zaken GRATIS naar het containerpark brengen. Maldegem geeft een krediet van 25 op de brengkaart. Kaprijke en Sint Laureins laten voor ieder bezoek betalen. Eeklo geeft 12 beurten gratis en laat daarna betalen. Aalter heeft een gratis containerpark.
Wat kan je in Bierbeek TEGEN BETALING naar het containerpark brengen? - 1: gras, bladeren, papier en karton - 2: steenafval (per m³), gratis indien minder dan 50 liter - 3: grofvuil (per stuk of bundel), sloophout (per m³) De betaling van deze fracties verloopt via extra knippen in de toegangskaart. Wat kan niet? Alle huisvuil dat selectief opgehaald wordt of in de container kan afgeleverd worden.
Succesrecept voor een propere gemeente
In 2011 was Rijkevorsel voor het derde jaar op rij de gemeente met het laagste restafvalcijfer van heel Vlaanderen. Met 72,64 kg restafval per inwoner mogen ze in Rijkevorsel bijzonder trots zijn op hun sorteerprestatie. Uit onderzoek van de OVAM blijkt dat gemeenten met een geslaagd gemeentelijk huishoudelijk afvalstoffenbeleid een proactief beleid voeren met volgende kenmerken: nadruk op het afvalpreventiebeleid (thuiscomposteren, stickeracties om ongewenst reclamedrukwerk te weren, acties m.b.t. afvalarm winkelen of preventie in samenwerking met de lokale middenstand, promotie van herbruikbare materialen, ); duidelijke communicatie naar de burger, in het bijzonder over de selectieve inzameling in de gemeente; selectieve inzameling van GFT-afval; toepassing van het de vervuiler betaalt-principe via diftar-systemen (gedifferentieerde tarieven).
Maatwerk
De meeste Meetjeslandse gemeenten slagen er nog niet in om onder de beoogde 150 kg restafval per inwoner te blijven. In 2011 hebben 4 gemeenten een restafvalcijfer dat hoger ligt dan 170 kg per inwoner. Om het restafvalcijfer naar beneden te krijgen, wordt intensief met deze gemeenten samengewerkt. Zo werkte de OVAM een samenwerkingsverband uit met de stad Eeklo. In 2008 produceerde de Eeklonaar gemiddeld nog 183,06 kg restafval. De OVAM en de stad Eeklo maakten een stappenplan op maat van de stad. Het plan omvat zowel sensibilisatie als concrete acties in verband met huisvuil, grofvuil, GFT-afval, wijkcomposteringen, openbare reinheid, het containerpark,
Het principe 'de vervuiler betaalt' wordt zo goed mogelijk toegepast. Zo hebben de OVAM en de stad Eeklo de hoeveelheid grofvuil kunnen halveren, waardoor het restafvalcijfer daalde van 183,06 kg (2008) naar 162,58 kg (2011) per inwoner. Nog veel te veel maar toch een merkwaardig resultaat.
Bijlage
Algemene gegevens over afval in Vlaanderen Per Vlaming werd in 2011 gemiddeld 524 kg huishoudelijk afval ingezameld. Dat is 31 kilogram of 6 procent minder dan 10 jaar geleden, zo blijkt uit de jaarlijkse inventarisatie van huishoudelijke afvalstoffen van de OVAM 71% van het huishoudelijke afval werd in 2011 selectief ingezameld met het oog op hergebruik, recyclage of composteren. De overige 29% vormt het restafval dat ingezameld wordt om het op een milieuverantwoorde manier te verwerken via verbranden en storten We behalen nog steeds de doelstelling van maximaal 560 kg huishoudelijk afval en maximaal 150 kg restafval per Vlaming, De totale hoeveelheid selectief ingezamelde huishoudelijke afvalstoffen in 2011 bedroeg 2.379.195 ton of 375 kg per inwoner. Dat is 35.671 ton of 3 kg per inwoner meer dan vorig jaar. De organisch-biologische fractie (GFT en groenafval) blijft de grootste afvalfractie (31%) bij selectieve inzameling. Papier en karton (20%) is de tweede grootste fractie samen met bouw- en sloopafval (20%). Andere belangrijke fracties zijn glasafval (8%), houtafval (7%) en pmd-afval (3%) . Het aandeel grofvuil is de jongste tien jaar spectaculair afgenomen, van 40,52 kg per inwoner in 2002 tot slechts 29,33 kg per inwoner in 2011.
IVM
In 1980 beslisten 12 gemeenten om het afvalprobleem samen aan te pakken. Op 18 februari richtten Aalter, Assenede, Eeklo, Evergem, Kaprijke, Knesselare, Lovendegem, Maldegem, Nevele, Sint-Laureins, Waarschoot en Zomergem de Intercommunale Vereniging voor Huisvuilverwerking Meetjesland op. Deze intercommunale werd in 1986 uitgebreid met Deinze, De Pinte, Gavere, Merelbeke, Nazareth, Sint-Martens-Latem en Zulte. Sinds 2003 heet de vereniging officieel Intergemeentelijke opdrachthoudende Vereniging voor huisvuilverwerking Meetjesland (I.V.M. o.v.).
