210 Restauratie St.-Martinuskerk Meise

(280) Op 14 juni 2011 stootten de archeologen bij de restauratiewerken aan de St.-Martinuskerk in Meise in de doopkapel op het geraamte van een boreling (niet volgroeid).  ’s Anderendaags hadden ze onder het eerste geraamte een tweede gevonden, iets groter.

Adellijke families werden in de kerk begraven tussen.  Het moet dus om een kind van een adellijke familie gaan.  De Heren van Boechout werden in hun geboortestreek begraven.  Uitzondering hierop werd gemaakt voor Melchior Roose de Beauffort, omdat hij afkomstig was van heet kasteel van Meise.  De bewoners van het kasteel van Meysse, waaronder de familie d’Hoogvorst worden in de crypte begraven.

Een andere adellijke famile in de parochie Meise moeten we zoeken in  het kasteel van Hasselt, rechtover de St.-Elooikapel.  In aflevering 75 belichtte ik reeds de families die dat kasteel betrokken.

Het boek “Meise” van Jan Vanden Eynde levert ons mogelijk een spoor, om te achterhalen wie het zijn.  Op pag 60 lezen wij : de weduwe Caïmo, van Schotse adel “Douglas” Scot-prozaïsch omgezet in Deschot – zie de zerk tegen de muur van de achter linkerbeuk in de St.-Martinuskerk.

Enkele dagen later werden Romeinse munten opgegraven.

28-10-2022 om 07:44 geschreven door Jef L. DC

209 Kerkelijk erfgoed parochie Meise

(153) Op een kier … verborgen erfgoed in Vlaams – Brabant belichtte ons kerkelijk erfgoed.  In de parochie Meise werd de Pastorie St.-Martinus en de Sint – Martinuskerk belicht.
Op de lijst van “Erfgoedmeise” staan nog enkele andere items.  De Sint – Annakapel met een O.L.V.-beeld staat momenteel nog in de steigers.  In de  St.-Antoniuskapel in de Plantentuin staat ook een Mariabeeldje.  De Mariakapel van Henri Lenaerts aan het standbeeld van baron d’Hoogvorst werd opgeknapt.  Het rustieke gebouw voor de St. – Maartenschool herbergt de administratie van deze bloeiende school.  De oude beiaard naast de bibliotheek staat er te verkommeren (zonder klavier en unieke wekkering) en de 8 kleinste klokjes verdwenen voor het monument geplaatst werd.  De Mariakapel van het Kasteelveld wordt door de omwonenden goed onderhouden.  Het Chiroheem werd destijds uitgerust met moderne kunst, waaronder de muurschildering “God is Liefde” ,van constructivist Jan Beekman en de knappe kapel met burchtgravin.  De St.-Elooikapel en beelden errond staat onder de hoede van de St.-Elooibroederschap.  Op de trunk (Tronkstraat) prijkt een oud Mariakapelletje.  De St.-Martinuskapel in de Legerbosstraat wordt onderhouden door de VAB – VTB en midden de klimop zorgen de buren in de Keizerinlaan voor het Mariakapelletje tegen het domein van baron Van Gijsel.  Her en der zien wij in onze parochie op de gevels ook de kapelletjes van het gezegende Mariajaar.
Onze zorg en toewijding met bewaring van de oorspronkelijke benamingen verdient meer dan onze aandacht.  Zie : http://blog.seniorennet.be/erfgoedmeise 

28-10-2022 om 07:43 geschreven door Jef L. DC

208 Het parochiewezen van Brabant  Meise

(19 (232-  )
I In deel II van deze reeks uit het archief van Berla, maar ook in de collectie van de bibliotheek van Meise worden de parochies Meise en Rode en Oppem beschreven.
Bij Meise wordt Hasselt (Sint – Elooi) afzonderlijk behandeld.  Amelgem wordt eveneens afzonderlijk behandeld.
In deel IV vinden we de parochies Wolvertem, Meuzegem, Imde en Rossem.
Westrode ?  Was geen parochie in de beschreven periode, dus niet vermeld.
II Meise, moederparochie van het land van Grimbergen.
Het ontstaan van de moederparochie Meise is het best te vergelijken met de vestiging en de uitbreiding van een missiepost.  Naast een centrale kern in het oudste en meest bevolkte gedeelte van de streek gevestigd, groeit en verspreidt de parochie zich tot waar natuurlijke hinderpalen de grenzen trekken of nabij gelegen moederparochiën, zoals Ossel en Zemst, elke verdere expansie beletten.
De ganse primitieve uitgestrektheid van het land van Grimbergen telde slechts een viertal moederparochiën, namelijk Meise, Ossel, Wemmel en Zemst.  Van de overige was er nog geen sprake.  De meeste hunner ontstonden pas later, tussen de 9^de en de 12^de eeuw, ten gevolge van de algemene verbreiding van de villakerkjes.
Meise als moederparochie omvatte dus heel de uitgestrektheid van de huidige gemeente (in 1964), een deel van Brussegem, d.z. Oppem en Amelgem, geheel Grimbergen en Strombeek.
De patroonheilige St.-Martinus, de dorpsstructuur van de vicus, de grenzen en de bodemgesteldheid zijn zovele littekens, die daarvan getuigenis afleggen(12).
Op pag.85 van het parochiewezen van Brabant lezen we :

Meise behoort tot die reeks moederparochies, die St.-Martinus als patroon hebben, zoals Asse, Aalst, Lennik, Halle en Overijse, en die alle dezelfde kentrekken vertonen van omvang, van ouderdom en teruggaan tot de oude vici. Meise telde niet minder dan zes afhankelijkheden van verschillend type.  Voorzeker heeft hier de geografische constellatie een grote rol gespeeld.
Ten voordele van haar ouderdom pleiten, zoals reeds vermeld werd :

1.   De moederparochie zelf,

2.   De uitgestrektheid (de grootste van West – Brabant),

1.      De grotere oppervlakte van de parochie dan deze van de gemeente,

2.      De parochiepatroon

Deze gegevens leiden alle naar wat wij zouden kunnen noemen, een missieparochie, die waarschijnlijk reeds bestond op het einde van de 7^de of begin 8^ste eeuw.

In “Nieuwenrode” door Spinnael H. staat op pag. 11 :

Een eerste missiekapel, toegewijd aan de H. Martinus van Tours, een geloofsverkondiger uit de 4^de eeuw, breidde zich uit en werd de de kerk van een parochie die buiten Meise nog de hulpkapellen van Amelgem, Oppem, Oksdonk, Limbos en Eversem omvatte.
Volgens bepaalde teksten zou Meise zelfs de moederkerk geweest zijn van Grimbergen en Strombeek (A.Wouters, Environs de Bruxelles II, bladz. 300,  Jan Verbesselt, Par. II bl. 56). 

In 1132 werd door het toedoen van de Berthouts het patronaat of begevenrecht van Meise overgedragen aan Grimbergen.  Zo verloor Meise zijn bevoorrechte titel van moederparochie.  Zo kwamen dan ook de tienden in handen van de Norbertijnen van Grimbergen en Ninove.

III De gemeente Meise (1964) sluit met het ene uiteinde aan bij het West-Brabantse vruchtbaar en heuvelachtig landschap en dringt met het andere einde door tot diep in het vlakke en zandachtige Smal-Brabant te Hoksdonk over het kanaal van Willebroek.
Het is een overgangsgemeente tussen de Brabantse kleistreek en de Antwerpse zandstreek.  Historisch is deze overgang merkwaardig en kenschetst de ontwikkeling van de gemeente.
Wij hebben er enerzijds het oude Meise in de uiterste benedenhoek met het aanpalende Amelgem, Oppem, Hasselt en Eversem en anderzijds de rode’s of ontwikkelingsgebieden van Sint-Brixius-Rode, Nieuwenrode, Hipsvoorde en Hoksdonk.  In deze volgorde kan men er duidelijk de opeenvolgende perioden volgen.

De oppervlakte bedroeg in 1686 nog 1281 bunder of 1645 hektaren in 1846.  De parochie had een derde meer ruimte.

IV Meise is wel het meest typische voorbeeld van een primitieve parochie.  Ze omvat alle gekende typen van ontstaan van een parochie : Meise-dorp is een vicus-parochie; Amelgem een domein-parochie, waar kerk en hof nog eeuwen later onafscheidbaar met mekaar zijn verbonden; Oppem heeft een villakerkje als oorsprong, naar het voorbeeld van de meeste onzer parochiën, maar waar de parochie en het domein elk hun gang gingen; Sint-Brixius-Rode is een parochie, die ontstond uit één van de oudste rode’s voor de 11^de eeuw; Nieuwenrode groeide in de tweede periode van de bosontginningen, met dit eigenaardige, dat zij zich over twee dorpen zal uitstrekken; Hasselt is het type van de oude missiekapel op de grens van verscheidene dorpen.

Een ander kenteken van de moederparochie Meise is dat zij zolang de afhankelijkheden heeft samen gehouden, wanneer de andere moederparochieën uit het gewest reeds in de 12^de en 13^de eeuw de meeste dochterkerken verloren.  Asse verloor haar vier afhankelijkheden reeds in de 12^de eeuw, Zemst iets later.

De groei van de moederparochie Meise is eveneens het meest typische voorbeeld van de ontwikkeling van een gewest.
V De grenzen van de parochie volgen ofwel natuurlijke afbakeningen ofwel feodale indelingen.  In de uiterste hoek te Hoksdonk, waar nu het kanaal de grens uitmaakt, was het vroeger een bijloop van de Aabeek, die Kapelle op den Bos van Meise scheidde.  De Aabeek liep tussen de moederparochie Zemst en Humbeek.
Tussen Beigem en Meise loopt de oude weg van Asse over Meise-dorp, St.-Brixius-Rode, Eversem, Beigem en Humbeek.
Tussen Grimbergen en Meise volgen wij gedeeltelijk de Molenbeek en domeingrenzen.  Dit is eveneens het geval met Strombeek en Wemmel.  Voor deze laatste is de Amelgembeek de grensscheiding.
Wat betreft de grens tussen Ossel en Amelgem, hier is het duidelijk het domein met zijn veldencomplexdat voor de afbakening zorgde.
Ook Oppem is een dergelijk geval.  Het onderste deel van Wolvertem werd afgebakend door de dorpskouters.  Het middendeel – vooral de diepe inhamvan Meise tot onder de wallen van de Wolvertemse motte – is een ontwikkelingsgebied, dat door zijn eigen parcellaire indeling één geheel heeft uitgemaakt, dat in zijn oude vorm bewaard bleef.
Het laatste deel van de grens Wolvertem – Meise werd getrokken langs de loop van de Birre- of Bosbeek.
Zelden was het ons mogelijk op zulke klare wijze de parochiegrenzen en hun oorsprong te verklaren.  Dat was alleen mogelijk door het zolang samen blijven van de moederparochie en haar afhankelijkheden.

Naast de reeds genoemde afhankelijkheden telde de parochie nog volgende belangrijke gehuchten, nl. : Eversem, een oud domein en hof door de abdij Grimbergen overgenomen en uitgebouwd ; Limbos, een door de abdij gevormd hof;  Hipsvoorde, een nieuw ontgonnen gebied uit de latere jaren; Hoksdonk, een deel van het oud donkengebied van Smal-Brabant, dat nog eeuwen niemands-streek bleef, gemeen aan de vele dorpen van deze streek (Breendonk, Ramsdonk)

VI  Historisch kader
Het oude schepenzegel van Meise heeft dezelfde wapenstukken en kleuren als dit van de Berthouts.
A.Wauters beweert dat de oudste vermelding van Boechout uit 1147 dagtekent, wanneer Adeloia, vidua venerabilis, aan de abdij van Grimbergen terra que Bochult cagnominata est schonk (A.G. Cartularium I, nr? 2 – Oorspronkelijk stuk, nr. 2, cl. I);  Wij betwijfelen echter zeer sterk of het Boechout onder Meise is dan wel Boechout bij Antwerpen.
Uit dit alles blijkt dat Boechout een afzonderlijk deel van Meise vormde.  Oude gravures uit 1606 en 1800 tonen ons hoe het kasteel eruit zag.  Er is tevens een gravure van 1690 in het Kaartboek dat ons een afbeelding geeft van het kasteel van het dorp.  Dit hof te Meise behoorde tot de voornaamste tak van de heren van Grimbergen.  Het bij het hof horende leenhof was dienstplichtig voor één man te paard en had vijf achterlenen.
Het hof te Nieuwenhove met 28 bunder hoorde in 1474 eveneens tot het leenhof van Meise (R.A., Leenhof van Brabant nr. 11 a° 1474).
Dit hof was steeds het centrum van Meise, waar de schepenbank was gevestigd.  Het hoorde in de 12^de – 13^de eeuw aan de milites de Menza, een van de voornaamste riddergeslachten van de streek.  Arnoud van Meise met zijn vrouw Gisela was een van de voornaamste vertegenwoordigers  van het geslacht rond 1220 (A.G. Cartularium)  DE de Immerzele van Lier volgden hen op rond de 14^de eeuw en gaven hun naam aan het oude hof te Meise.  Binnen het hof lag een motte, later geheten ’t Waterken of Berla, een deel van het hoofdleen.  Mogen wij veronderstellen dat deze de plaats aanduidt van het oorspronkelijke hof, daar ze eveneens hoorde aan de oude tak van de heren van Grimbergen ?  Door de ligging vlak naast het dorpscentrum getuigt deze motte voor haar oorspronkelijke samenhang met het dorp, in tegenstelling met het afgezonderde Boechout.
VII Ingevolge de verbrokkeling van het patrimonium van de Berthouts sinds de XIIde eeuw verkreeg Meise een van de zonderlingste feodale toestanden die wij in West-Brabant kennen.  Dit komt vooral tot uitdrukking in de verdeling van de schepenbank en haar rechtsgebied.  Het strafrecht werd er verdeeld voor 2/6 onder de oudste tak van de Berthouts, de Grimbergen-Nassau en voor 2/6 onder de jongste tak, de Grimbergen-Bergues.  Het 5^de deel hoorde aan de plaatselijke ridders de Menza en het laatste 6^de aan de heren van Boechout.  Deze verdeling dagtekent ongetwijfeld van rond 1160 – 1197, toen het huis van Grimbergen werd gesplitst;  Het deel van de ridders hoorde hen toe als vertegenwoordigers, villici, van de Berthouts en is zekerouder dan 1160 – 1197.  Het deel van de Crainhem’s werd door de hertogen opgeëist na de val van de Berthouts in 1156.
VIII De verdeling van de cijnsen is nog zonderlinger.  In het oudste deel van het dorp, d.i. te Meise-dorp en het vroegst ontgonnen deel van Rode hieven de Nassau’s later alleen cijns.  In het jongst ontgonnen deel van Rode, nabij Nieuwenrode, werd de cijns gedeeld door de twee takken van de Berthouts.  Het was de twee herencijns.  De drie herencijns werd gedeeld met de heren van Boechout.  In de vier herencijns deelden ook de heren van het hof te Meise.  Ten slotte was er een zeven herencijns, waarin benevens de vier heren nog deelden de bezitters van het Hof ten Brande in de uiterste hoek van Meise, de Heetvelde’s en de heren van Wolvertem-Imde.
IX Wanneer en hoe ontstond de moederparochie Meise ?
Meise behoort tot die reeks moederparochies, die St.-Martinus als patroon hebben, zoals Asse, Aalst, Lennik, Halle en Overijse, die alle dezelfde kentrekken vertonen van omvang, van ouderdom en teruggaan tot de oude vici.
Meise telde niet minder dan zes afhankelijkheden van verschillend type.  Voorzeker heeft hier de geografische constellatie een grote rol gespeeld.
Ten voordele van haar ouderdom pleiten :
1. De moederparochie zelf
2. De uitgestrektheid (de grootste van West-Brabant)
3. De grotere oppervlakte van de parochie dan deze van de gemeente
4. De parochiepatroon
Deze gegevens leiden alle naar wat wij zouden kunnen noemen, een missieparochie, die waarschijnlijk  reeds bestond op het einde van de 7^de of begin 8^ste eeuw
X Het wegennet.
Volgens het “Parochiewezen in Brabant” liepen er oude, voorname wegen door Meise.
1. Lakenhinde : Schaarbeek (Zenne)  naaar Meise-dorp
2. Vosstraat of Vos-Marke-Kerremansstraat KP nr.2015 van 1734 “de baene van Assche naer Mechelen (gallo-Romeins diverculum)
3. Asse-Kobbegem over Ossel-Amelgem tot Meise-dorp
4. Asse – Brussegem – Oppem – Hasseltbertg – Rode’s – Kapelleop den Bos
In de publicatie zijn ook oude kaarten afgedrukt waarop het tracé terug te vinden is.  In het landschap kunnen we nu nog deze wegen volgen.
XI De dorpskom van Meise vormt een apart geval.
Gelet op zijn grote afmetingen menen wij er uit te mogen afleiden dat wij hier te doen hebben met een reeds ten tijde van de Franken voorname dorpsaanleg.  Het zou geen markagemeenschap zijn (zoals in Wolvertem) want de gemene beemden ontbreken, maar een geleide uitbouw.  De aanwezigheid van een sterk gezag van het nabij gelegen hof te Meise.  Dit wordt nog bevestigd door het bij de dries horende noord-oostelijk complex, dat de vorm van een volmaakt vierkant vertoont.  Nergens in Brabant vonden wij zulk complex.  Het wordt afgebakend door lijnrechte wegels die de sectiegrenzen uitmaken.  Dit vierkant wordt in twee gesneden door de Limbosweg.
De parcellaire verdeling rondom de dries en het aanpalend vierkant vertoont een zeer regelmatige indeling.
Dit alles wijst op een planmatige aanleg, die alleen later voorkomt bij de aanleg van nieuwe vrijheden in de 13^de eeuw, zoals te Merchtem, Asse, landen enz.  In de gewone dorpen komt dit niet voor.  De wegels die het vierkant omzomen doen hier denken aan de wallen, maar deze hebben we te Meise nooit gekend, althans niet sinds de 13^de eeuw en Meise is nooit een vrijheid geweest.(kaart pag. 89)
Zou het absurd zijn een verband te leggen tussen de etymologie van Meise – mansus, mansio, huis, hof, - uit het laat latijn ende aanleg van dit vierkanten komplex ?  Wij zouden kunnen te doen hebben met een gallo-Romeins diverticulum.  Een ander belangrijk litteken is het vertrekpunt in de noordelijke hoek van al de wegen van Meise.  Rechts van de oude Brusselbaan, niet ver van het vierkant, hebben wij de zeer oude veldnaam hebben hebben, Steenberg, die wel eens gallo-Romeins materiaal naar voor kan brengen.
Meise zou dus een voorbeeld kunnen zijn van een Romeinse kadasterindeling.  Opgravingen in deze sektor zouden dit kunnen bevestigen.
De dorpskom van Meise zou haar verklaring kunnen vinden in deze veronderstelling.  Dan kunnen wij ze best vergelijken met Kester op de Romeinse baan Bavacum – Asse, dat eveneens verlegd werd na de gallo-Romeinse periode, waardoor aan de oude rechte weg een omleiding doorheen het huidige dorp werd gegeven.  Dit is o.i. ook het geval voor de huidige weg doorheen Meise – dorp die aan de Sint-Elooikapel weerom de oude diverticulum vervoegt.
Meise zou een typisch voorbeeld zijn van de verschuiving en de ontwikkeling van oude dorpskommen.
XII Bodemontwikkeling en veldenverdeling.
In de kadasterkaarten van Meise onderscheidt men 2 goed afgebakende agrarische delen :
1. Meise tot aan de Boechoutweg
2. Meise boven de Boechoutweg
Het oude Meise kan eveneens in 2 delen gescheiden worden :
1. Meise-dorp sekties G, F en deel van E
1.1. oude kouters :
Wouwer (groten en kleine) tussen de Vosstraat en de Amelgemweg van mekaar gescheiden door de Mankevosweg met elk hun eigen kouterweg
Hasselberg met aansluitend Lindekouter
Molenkouter
Sighengem (tussen Molenkouter en Limbos) enige ingaheimnaam onder Meise
Boecht
Eversem
Limbos
1.2. velden
Groot en Klein Beverenveld, Winkelveld, Bouchout – en Kasteelveld, Biestveld
1.3. weiden en broeken langs de Amelgembeek, bossen (Oude bos, Lager Bos, St.-Martensbos, Karenberg, Limbos) en heiden (Grote heide, Rodense heide en het Eysel.
Zo zijn de drie hoofdbestanddelen van een oud Frankisch dorp uit de gallo-romeinse tijd vertegenwoordigd.
2. Sekties E en D
Andere indeling van de velden dan Meise-dorp : lange en smalle percelen.  Overgang Meise-dorp en de rodestreek.  Diepe inham in Wolvertem : Winkelveld en Schrieckkouter.  Voorveld en Middelveld.  Centrum : St.-Brixius-Rode.
Dit complex dateert uit de 9^de en 10^de eeuw.
Steunpunt en vertrekpunt van de Rode- en bosstreek : Borchtveld met het hof te Rode, een oude versterkte motte omgeven door water(traditioneel dubbeltype) .  Het werd waarschijnlijk gebouwd door de Grimbergen-Aa’s in de 13^de eeuw met ontginning van gans het gewest.
Oudst : Dagwanden en de Grote Pedeheide.
Bos met 12^de eeuwse Nieuwenrode als centrum : Wolvenbos, Kinderbos, Adriaenbos, Elsbos, Beukenbos, Zuurbos…
donken en heiden : Bekedonk, Hoksdonk, Schirek, Heide, Spinaart
Hier scheiden de moederparochie Meise en Zemst : samen gans het gewest tussen Zenne en Rupel.
XIII Conclusie : Evolutie van het dorpsbeeld en de dorpsstructuur.
Voortgaande op deze elementen menen wij een voor-Frankische dorpsvorming te mogen voorop zetten.  De dorpsvorm, de kouters, het wegennet en de bodemindeling te Meise-dorp wijzen in die richting.  Dit deel is van ouds een belangrijke nederzetting.
Sinds de Frankische landname bleef de bijzonderste kern rond de dorpskom gevestigd.  Het hof te Meise is er de kern van.  Daarrond lagen als oude kernen : Amelgem, Oppem, Sigengem en Eversem.
De eerste uitbreiding geschiedde langs de Hasseltberg.  De mansionarii verdeelden onder elkaar de culturae, gebruikten in de gemeente de weiden en beemden langs de Molenbeek en de heiden en bossen tot aan de Boechtweg.  Geleidelijk bewerkten ze het braakliggend land en omvormden het tot velden, in de 9^de en 10^de eeuw.  In de 12^de en 13^de eeuw begon een nieuwe periode van ontginning.  Eerst veel later werden de donken en bossen ten Noorden van Nieuwenrode ontgonnen.  De vele beekjes getuigen van de grote afwateringswerken, die dienden ondernomen te worden.
XIV Meise is een vicus-kerk, niettegenstaande in de nabijheid van de kerk van het Grimbergse parochiëncomplex .rk een oud dorpskasteel is gelegen.
De moederparochie Sint – Martinus die een enorm complex was : vijftal dochterkerken ( Grimbergen, Strombeek, Beigem, Humbeek, Nieuwenrode).
De dorpsdries doet door zijn vorm en afmetingen denken aan een vicuskerk.
De Sint-Elooikapel op de Hasselberg ligt op de grens van 3 gemeenten en nabij het knooppunt van wegen van de hele streek. Dergelijke kapellen zijn de oudste bidplaatsen van de streek en doen denken aan de doortocht van missionarissen.  Zij werden nooit verheven tot parochiekerk door hun verre ligging van de dorpskom.  De eerste kerstening van Meise zou aan de St.-Elooikapel toegeschreven kunnen worden.
XV De geschiedenis van de parochie Meise voor de 11^de eeuw is onbegonnen werk.  Alle gegevens ontbreken voor de 12^de eeuw.  Van vicuskerk werd ze ongetwijfeld een eigenkerk in handen van de plaatselijke heren van het hof te Meise, de “milites de Mensce” die op hun beurt leenheren geworden zijn van de heren van Grimbergen in de 11^de eeuw.

De eerste kerk was voorzeker een houten gebouw, in de 10^de – 11^de eeuw vervangen door een stenen.
De oudste vermelding van Meise is van rond 1110, in de veel besproken brief van bisschop Odo van Kamerijk, die Meise het hoofd van Strombeek en Grimbergen noemt.  Tot 1132 bleef Meise de moederparochie.  Oppem en St.-Brixius-Rode bleven steeds onder Meise.
Van het begin van de 13^de eeuw stond heel de parochie Meise onder het patronaat van de abdij van Grimbergen.  Dit was het gevolg van de rivaliteit tussen de hertogen en de Berthouts die dankbaar gebruik maakten van de invloed van de abdij.  Meise verloor zo zijn bevoorrechte plaats van moederparochie van het Land van Grimbergen.  Voortaan zou zij slechts een onderdeel zijn
XVI De oudst met naam bekende bedienaar van Meise is “Magister Henricus, presbyter de Menz”
(1211-1220).  De tweede is “Esselinus presbyter de Minza” (1224).
Zij behoorden ongetwijfeld tot de seculiere geestelijkheid, omdat pas in 1249 de abdij van Grimbergen de toelating kreeg een van haar kanunniken als pastoor te Meise en te Wemmel aan te stellen.  De bisschop bleef hierbij meester en de abt moest zijn kanunnik – pastoor telkens terug roepen als hij een seculier kandidaat wilde aanstellen.
Voor het geestelijke bleef hij afhankelijk van de bisschop, maar voor het beheer van de parochiegoederen moest hij verantwoording afleggen bij de abt.
Gedurende de periode 1260 – 1290 ontstonden tal van onafhankelijke parochieën.
Frater Matheus was in 1262 “frater Gerardus, plebanus de Menza”.  Deze titel “plebanus” wijst erop dat Meise als parochie een voorname rang innam en steeds door voorname priesters werd bediend in de XIIIde eeuw.
De verdere lijst van de pastoors van de St.-Martinusparochie vinden jullie in “Meise, onder de toren van St.-Martinus”, mijn streekboek van 2001 op pag.39.  Op 1.9.2006 werd Jan Lagae pastoor van Meise.  Hij is federatiepastoor.
XVII Patrimonium
In het parochiaal archief staat een lijst van de stukken die tot het oude curegoed behoorden.  Over wat is overgebleven van het oude dotatiegoed vinden wij slechts littekens terug in de toponomie van het dorp.
Te Meise worden wij echter uitzonderlijk goed ingelicht over de Kerk- en Geestesgoederen door een metingboek van 1776, waarin naast de beschrijving van de goederen ook niet minder dan 20 kaartbladen de juiste ligging aangeven.  Merkwaardig is hierin de kerk en haar omgeving, de St.-Elooikapel en de omgeving van de kerk van St.-Brixius-Rode.
Alles te samen had de Kerkfabriek en H.Geest van Meise – Rode het beheer over 104 bunder, 1 dagwand en 5 roeden.  Dit is uitzonderlijk groot en wijst op de enorme uitgestrektheid en de belangrijkheid van de moederparochie Meise.
Het tiendendomein is de trouwste weerspiegeling van de feodale toestanden te Meise in de 12^de – 13^de eeuw.  Wij hebben de heren van Kraainem op de burcht te Boechout en de plaatselijke milites de Menza.  Twee abdijen zullen mekaar concurreren om in de gunst te staan van al deze heren : de abdij van Grimbergen en Ninove.
XVIII Het patrimonium
Het Curegoed De lijst van stukken uit het parochieel archief vermeldt er 8.

Het Kerk- en H. Geestgoed.  Van het oude dotatiegoed resten slechts littekens in de toponomie van het dorp.  Het Kerckeveldt, het St.-Maartensbosch de Cruyswinckel onder Oppem.
In Meise zijn we goed ingelicht door een metingboek van 1776 waarin naast de beschrijving van de goederen ook niet minder dan 20kaartbladen de juiste ligging aangeven.
Het Tiendendomein is de trouwste weerspiegeling van de feodale toestanden te Meise in de 12^de – 13^de eeuw.  De oorkonden daaromtrent zijn de bijzonderste getuigenissen omtrent de feodale indeling van Meise.  De oude tak van Grimbergen, de tak verwant met de heren van Aalst en Ninove en de kasteleinen van Vlaanderen te Bourbourg, de pas aangekomen heren van Kraainem op de burcht te Boechout en de plaatselijke milites de Menza.
Twee abdijen zullen er met mekaar concurreren : Grimbergen en Ninove.
Door verwantschap met de Berthouts hebben heel wat aan onze streek vreemde heren bezit verworven.  De schakel komt langs de graven van Aalst en de heren van Ninove.
De abdij van Ninove bekwam haar deel tiende te Meise, dat minstens op de helft van de ganse tiende mag geschat worden, van de tak Grimbergen, Aalst en Ninove.  De abdij van Grimbergen verwierf het andere deel van de rechtstreekse tak van Grimbergen zelf.
XIX De abdij van Ninove kreeg het aan de stok met ”de Crainhems” in het kasteel van Boechout.  Maar ook met de plaatselijke heren boterde het niet.  Vooral de milites de Ophem, leenmannen van de Boubourg’s krachtens het feodaal recht, waren niet gewillig om aan hun tienden te verzaken.  Willem van Oppem werd voor 1170 door dit geschil in de ban van de kerk geslagen.  Dit is ons bekend door de oorkonde van 1176 waarin abt Egbertus van Grimbergen bemiddelt tussen de zonen van Willem van Oppem en de abdij van Ninove.
Hoe ingewikkeld de zaken ook schijnen, wanneer het over feodale toestanden gaat en de oorzaak van de betwistingen niet altijd wordt vernoemd, blijkt dat, door het naast mekaar leggen van de oorkonden uit een ganse periode, er soms toch klaarheid komt.  Hiervoor getuigt vn. de brief van 1204.  Dit zal ook het geval zijn voor het tiende van de Crainhem’s.  De abdij van Ninove was in die tijd in Meise nog tiendencollecteur.  Het oud geslacht van de Bourbourg werd toen uitgesloten voor de inmenging in parochiale goederen.  Enkel de Crainhem’s en de plaatselijke heren bleven over.
In 1211 verzaakte Willem van Ophem aan elke betwisting.  Na de Crainhem’s is het de beurt aan de ridders van Meise om afstand te doen van hun tiendenbezit in 1223.
XX De algemene toestand van de parochie Meise in de XIIde en XIIIde eeuw.
In de oudste pouillé’s van Kamerijk komt Meise voor als een van de rijkst bedeelde parochiën van de dekenij Brussel.
Meise mag aldus doorgaan als één van de tien voornaamste parochiën van gans de oude dekenij Brussel, tussen Dender, Schelde, Rupel en Dijle.
Meise telde er in de 12^de en 13^de eeuw meerdere priesters met aan het hoofd de pastoor.  Meermaals wordt in de oorkonden gesproken van de sacerdotes de Menze (J.J. De Smet, o.c., p. 827).  Wij hadden een pastoor te Meise met een coadjutor voor Rode, één voor Oppem, één voor Hasselt en één voor de zielenkapelanij.  Reken daarbij de prior in het nonnenklooster van Nieuwenrode.  Dit maakt 6 priesters.
Wij vermoeden dat er een 7^de priester te Meise verbleef, in de kapel van het kasteel van Boechout, maar deze had nog het statuut van de “eigenpriesters”, rechtstreeks verbonden aan de kasteelheer.
Wij menen derhalve te mogen besluiten dat de parochie Meise met haar zeven priesters een van de belangrijkste van de oude dekenij Brussel was in de XIIIde eeuw.
XXI De kerk
Van de oude Romaanse kerk is er niets overgebleven.  Het huidige gebouw dagtekent gedeeltelijk uit de XVIde en XVIIde eeuw.
Merkwaardig waren tot in 1963 de muurschilderingen, enig in het genre in onze Brabantse kerken.  Tot grote ergernis van velen werden ze met een grijze verflaag overschilderd.
Ze werden later gerestaureerd en uit het verslag van de restaurateur blijkt dat het een gelukkig toeval was dat ze overschilderd werden.  Anders waren ze misschien definitief verloren gegaan.  Het was ten andere niet de eerste keer dat ze overschilderd werden.
We begrijpen echter niet dat de paalschildering van de H. Petrus (ronde paal vooraan het koor rechts) niet gerestaureerd werd.  Deze is waardevoller.  Bovendien zou de moderne muurschildering in het Chiroheem dringend moeten beschermd en hersteld worden.  Zij is van constructivist Jan Beekman.
Bij de opgravingen tijdens de restauratiewerken aan de kerk werden twee oude munten gevonden.  
XXII Hasselt
De abdij van Grimbergen richtte in 1652 de oude St.-Elooikapel op. De oorsprong van de St.-Elooiviering gaat terug tot de oudste tijden en houdt verband met de oude paardenommegangen, waarvan Meise een centrum is.
De oudste vermelding van Hasselt is 1197 toen Daniël de Lyes een mansus qui dicitur Vacuus Mansus, aan de abdij van Grimbergen overmaakte met toestemming van de leenheer, Gerardus, ecclesie Grimbergensis advocatus.
De capella de Hasselt werd voor het eerst vernoemd in 1222, wanneer Arnoldus, prebyter de Hasselt et Arnoldus filius ejusdem optreden als getuigen in een giftbrief van kastelein Adam van Grimbergen.
In de overeenkomst omtrent de verdeling van de novale tienden te Meise tussen de abdijen van Grimbergen en Ninove, wordt Hasselt onder de appendicia de Menz vernoemd op gelijke voet van Oppem en Rode.  Later,  in 12 over 56, wordt er tussen de abdijen van Grimbergen en Jette een bijzondere regeling getroffen omtrent de bediening van de capella de Hasselt.  Een Willelmus de Hasselt cum filliis suis is leenman van Walterus de Wamblinis in1218.
Dit zijn de oudste gegevens Hasselt.
XXIII Hasselt bekleedde een afzonderlijke plaats in de rij van de afhankelijkheden van Meise.
Twee oorkonden verklaren dit : een uit 1197 en een uit 1255.
De eerste gaat over de mansus, Vacuus mansus, apud Hasselt.
In de cijnsboeken van de 13^de en begin 14^de eeuw wordt deze mansus hoeve genoemd.  Die bestond oorspronkelijk uit een of meerdere mansi, elk 12 bunder groot.  Dat wijst erop dat rond de Hasseltkapel een deel van een ’s herendomein lag, dat reeds vroeger aan de mansionarii werd uitgegeven.  De Asselenberg behoort tot de oudste koutercomplexen van Meise en het is deze Asselenberg, gelegen onder Meise (Hasselt)  en Oppem, die de band is geweest tussen de moederparochie en de afhankelijkheid Oppem.  Zij is de oude schakel tussen Meise en Oppem, maar ook tussen Meise en St.-Brixius – Rode.  Volgens de legger van het kaartboek van 1776 bevestigt dit de eenheid Meise – Rode en dat de aanrakingspunten vooral situeerde rond de kapel van Hasselt.
Ook de aanspraken van de heren van Grimbergen en deze van Wolvertem, Oliverius de Sottenghem, in de onderhandelingen over hun respektievelijke rechten op Hasselt, wijzen op de uitzonderlijke situatie.
Het is onbetwistbaar dat Hasselt onder de parochie Meise is gelegen, maar hoe zou het komen dat aan drie zijden van de vier de Hasselenberg gedeeld wordt met andere parochiën.  Dat vinden we ook in de overeenkomst tussen de abdijen van Grimbergen en Jette in 1256. 
De kapel beschikte over een eigen bedienaar in de 12^de en 13^de eeuw.  Arnoldus, presbyter de Hasselt werd in 1197 vermeld en in de regeling van 1156.  De Hasselenberg behoorde tot de vruchtbaarste grond van de streek, want er bevond zich hier enkel akkerland en geen eussels, driesen en heiden.  Er vestigde zich alleszins een bevolkingskern van mansionarii en censuarii, wat blijkt uit de parcellaire indeling in kleine blokken van 1 à 2 dagwand.
Ook de geslachtsnaam “de Hasselt”, reeds gekend in 1218, getuigt hier voor de bezitter van een hof in de omgeving van de kapel.
???Eénmaal treft men de vermelding “appendicium de Hasselt in 1223 aan, bij gelegenheid van de verdeling van de novale tienden onder de abdijen van Grimbergen en Ninove.  Hasselt wordt er gelijk gesteld met Oppem en Rode, maar wordt als laatste vermeld.  Dat duidt wel op een eigen teindegebied.
Of de kapel een eigen doopvont heeft gehad weten wij niet.  In de 16^de eeuw trefeen wij teksten aan die spreken van “het fruyt opt kerckhof”.  Hasselt zou dus een eigen kerhof bezeten hebben in vroeger jaren.  Dit litteken bepaalt dan ook nader de rechtstoestand van de oude kapel.  Opgravingen zouden dit punt nader kunnen verklaren.
XXIV Oorsprong Hasselt.
Deze valt onder Meise.  Het is het kruispunt van de voornaamste wegen van de streek, juist voor de kapel en ze ligt op de grens van vier parochiën of afhankelijkheden.  Ze ligt in het midden van een typische dries, gevormd door vn. wegen.  De kapel ligt als het ware op een eilandje : grondgebied van niemand en van allen.  Dit symbool van de streek trekt jaarlijks nog de paarden en tractoren aan met hun begeleiders voor de St.-Elooi - ommegang rond 1 december.
Er leefden nonnen rond de kapel toen zij door het teniet gaan van hun klooster in Nieuwenrode in 1270.  Margaretha en Ida worden vernoemd in 1230.
Het Patrimonium van Hasselt.
Er was geen eigen omschrijving met een eigen tiendengebied.  De kapel beschikte wel over een eigen dotatiegebied.  Het register van inkomsten vemeldt : “ Dit is dat Anthonis van Hemelrijck, toesinder ende administrateur der kercken van Hasselt heeft ontvanghen.”  Hij was beheerder.
De inkomsten kwamen uit offer, goederen en cijnsen.  Twee maal ’s jaars was er een begankenis.  De eerste op St.-Elooisdag en de tweede op de eerste en tweede Paasdag.
Ook op de eerste kruisdag werd Hasselt bezocht.  Dit is een ouder litteken van de banden met Meise.
Men spreekt ook van ontvangsten van het fruit op het kerkhof.  Dit bestond al lang niet meer, maar bleef in de herinnering voort leven.
De “ kercke van Roye was jaarlijks een aantal veertelen” verschuldigd aan Hasselt.
Hasselt had in 1590 nog een half bun der grond op de Lindenkouter in Wolvertem.  De inkomsten ervan dienden voor het onderhoud van het gebouw en de bediening

28-10-2022 om 07:42 geschreven door Jef L. DC

206 St.-Annakapel

(183-): 3 nissen
Tekst op de postkaart (met foto van de rechter zijde van de kapel) op de ommezijde
Op de St.-Annakapel  is het jaartal 1757 vermeld.  Ze werd nochtans vroeger opgericht.  Harrewijn, die een ets graveerde van het domein van Boechout, plaatste reeds de kapel in zijn panorama rond 1690, ten tijde van Sire Pieter Ferdinand Roose.  Het groot werk van baron J. Le Roy “Castella et Praetoria” geeft een afdruk van deze ets.
’s Avonds, bij zilveren maneschijn, wanneer de nachtvogels alleen de stilte breken en enkele kaarsen het  beeld van Sint – Anna, patrones der moeders, verlichten, dan heerst er rond het kapelletje een geheimzinnige stemming… En als de parochieprocessie, in bonte wemelende stoet, St.-Anna’s heiligdom nadert en er rond neerknielt, dan zou het talent van Alfred Delaunois of de pen van een Gezelle alleen de vrome poëzie kunnen schetsen, die uitstraalt van dit kapelletje, in zijn dichte lovermantel, aan de zoom van Boechouts park.
Edwin Ganz
Tekst onder een afbeelding (voorzicht) in “Meise in oude prentkaarten” van R. van den haute Eur.bibl. Zaltbommel/Nederland MCMLXXIII
35.  Een laatste plaats die een bezoek verdiende was de Heilige Annakapel opgericht in 1757.  Zij verving een ouder gebouwtje uit de tijd van aartshertogin Isabelle die veel belang stelde in de toewijding aan de moeder van de heilige maagd (1908)
Boven de deur is een kleine nis en binnen een grote.
Aan de achterkant van de kapel staat onder de nis een derde datum : 1835.
We hebben reeds een beeld van St.-Anna ten drieën (betaald door Stef De Ridder en Valérie De Knop).  Het tweede beeld voor de achterkant is een anonieme gift.  Het traject van de historische wandeling van de Plantentuin, kan zo toch nog langs binnen in het park aan de kapel voorbij komen.  Voor het grote beeld zoeken wij een sponsor.  De Rotary Boechout Meise wil dat in overweging nemen.  Maar de offerte blijft uit, aangezien ze een foto wensen van het beeld om een mal te maken voor het afgieten.  Dat kan uiteraard niet omdat het nog moet gemaakt worden.

I ( 258) Restauratie Sint-Annakapel nadert haar voltooiing

De restauratie van de St.-Annakapel aan de Nieuwelaan (buitenkant park) nadert haar voltooiing. De beelden zijn ter beschikking en de replica eikenhouten friezen zijn in de maak.
Op zondag 24 juli, twee dagen voor de feestdag van de H.Anna, worden de beelden gewijd in de noodkerk van St.-Martinus, tijdens de mis van 10.30u. Daarna nodigen wij de aanwezigen uit om processiegewijs de beelden naar de kapel te brengen, langs het historische traject door de Plantentuin.

Enkele jaren geleden begon ik met een beschrijving van de zichtbare momumenten in Meise. Tijdens een wandeling stootte ik op de Sint-Annakapel, die in deerlijke staat was. De gemeente was snel bereid om enkele werken uit te voeren, dit in samenspraak met de Plantentuin want de kapel staat eigenlijk op hun terrein.

Bij mijn zoektocht naar de oorsprong en de betekenis van de kapel vond ik heel wat interessants.

Anna, de moeder van Maria, wordt nergens in het Nieuw Testament vernoemd. De verhalen over haar zijn ontleend aan apocriefe boeken (bijbelboeken die niet als gezaghebbend worden erkend). In het Proto-Evangelie van Jacobus uit de 2de eeuw staat de oudste vermelding. Een 5de-eeuwse bewerking van dit boek - het Evangelie van de Pseudo Mattheüs - bracht de verering op gang.

Anna-Ten-Drieën (of Annatritis) toont de heilige Anna met de jeugdige Maria op de arm, die op haar beurt weer het kindje Jezus draagt.

De heilige Anna wordt aanbeden om een geschikte echtgenoot te vinden of voor een goed huwelijk. Vandaar de uitspraak: Naar Sint-Anneke gaat men om een manneke. Vele beroepen, vooral in Vlaanderen, kozen haar als patrones: schippers, mijnwerkers, houtdraaiers, kleermakers,...

Vroeger werden op veel plaatsen processies georganiseerd op de feestdag van de H.Anna. In Meise kwam die processie tot 1927 langs het kasteel van Boechout, waar keizerin Charlotte vanop het balkon mee deed.  Onder het balkon in de Oostertoren van het kasteel werd een altaar opgericht, waar de monstrans even kon rusten.

Er schoten her en der broederschappen van de H.Anna uit de grond. In Meise heette de toenmalige Boerinnenbond (nu KVLV) van 1956 tot 1962  'de St.-Annabond'.

II (259) Sint-Annakapel in Meise

Op de kapel is het jaartal 1757 vermeld. Ze werd nochtans vroeger opgericht, of er had al een eerdere kapel gestaan:

* De kapel wordt reeds vermeld in 1690, op een postkaart die uitgegeven werd door A.Van Praet Meysse, met bijhorende tekst van Edwin Ganz (bewoner van de Oranjerie):

«’s Avonds, bij zilveren maneschijn, wanneer de nachtvogels alleen de stilte breken en enkele kaarsen het  beeld van Sint-Anna, patrones der moeders, verlichten, dan heerst er rond het kapelletje een geheimzinnige stemming… En als de parochieprocessie, in bonte wemelende stoet St.-Anna’s heiligdom nadert en errond neerknielt, dan zou het talent van Alfred Delaunois of de pen van een Gezelle alleen de vrome poëzie kunnen schetsen, die uitstraalt van dit kapelletje, in zijn dichte lovermantel, aan de zoom van Boechouts park.»

In die periode was Pierre Ferdinand Roose eigenaar van het domein en dus ook van de kapel.

* Ook rond 1690, ten tijde van Sire Pieter Ferdinand Roose, graveerde Harrewijn een ets van het domein van Boechout. Hij plaatste de kapel in zijn panorama. Het groot werk van baron J. Le Roy “Castella et Praetoria” geeft een afdruk van deze ets.
* In 'Meise in oude prentkaarten' van Jaak Verbaanderd staat de kapel ook afgebeeld met de tekst: «Een laatste plaats die een bezoek verdiende was de H.Annakapel opgericht in 1757.  Zij verving een oud gebouwtje uit de tijd van Aartshertogin Isabella die veel belang stelde in de toewijding aan de moeder van de Heilige Maagd.»

III (260) De beelden

Het oorspronkelijke houten beeld van St.-Anna-Ten-Drieën verdween hoogst waarschijnlijk toen de Fransen in Meise kwamen (2de helft 17de eeuw).

Er zijn drie nissen in de kapel en er moeten dus drie beelden komen.

- Voor de nis in de achterzijde werd een recenter stenen beeld van de heilige Anna-Ten-Drieën gekocht in Beauraing.

- Voor de nis in de voorgevel kregen we een houten beeld van de Heilige Anna met Maria, van een schenker die anoniem wenst te blijven, die het aankocht in Oostenrijk.

- In de grote nis binnen in de kapel komt een replica van het waarschijnlijk oorspronkelijke beeld. Het werd gefreesd en gesculpteerd uit een oude eiken balk van dezelfde periode, door Marcel Cloots uit Westrode.

Algemene info

De beelden zullen voor de feestdag van de heilige Anna  op 24 juli tijdelijk geplaatst worden, onder toezicht. Omdat deze beelden waardevol zijn en dus niet constant aanwezig kunnen blijven, zullen wij voor schaduwbeelden zorgen  (met foto overplakt en geplastificeerd).

Wie wil toetreden tot de e-mailgroep St.-Annakapel of informatie kan verschaffen, kan zich opgeven (jef.de.cuyper@pandora.be) en wordt dan verder rechtstreeks op de hoogte gehouden.                                    Jef De Cuyper, vrijwilliger en gids in de Plantentuin Meise

28-10-2022 om 07:40 geschreven door Jef L. DC

205 Kapellen in de parochie St.-Martinus Meise

(182) In Meise waren vroeger processies.
De St.-Annaprocessie ging door op de eerste zondag van juli.
Op sacramentsdag gingen de gelovigen 3 maal rond de kerk en werd het koor versierd met een bloementapijt.
Op de kruisdagen in mei deed men de 3 kapellen aan.  Wij reconstrueren deze processieweg met een maximum traject, waarbij alle kapellen aangedaan worden.
We vertrekken tussen de pastorij St.-Martinus en de St.-Martinuskerk.  We wandelen tot aan de Mariakapel van Henri Lenaerts (1) schuins over het standbeeld van baron d’ Hoogvorst.
We gaan verder voorbij de beiaardbanken naar de ingang van de Plantentuin (Meise dorp).  We wandelen de Plantentuin in en slaan onmiddellijk links af en komen aan de St.-Antoniuskapel.(2)
We verlaten de Plantentuin langs de hoofdingang en blijven langs de Plantentuin richting dorp tot aan de St.-Annakapel (3) van 1767. 0.55 km
We steken de Nieuwelaan over en gaan over de voetgangersbrug naar de St.-Annastraat die wij volgen voorbij de molen van De Waet, langs de Maalbeek Keizerinlaan.  We volgen verder de omheining rond het domein Drijtoren tot aan de kleine kapel in de haag (4) 1.12 km tot aan de Leon Fischerlaan.
We nemen de Leon Fischerlaan tot de d’Hoogvorstlaan, waar we links af slaan, de Koninklijke Kasteeldreef oversteken door de Hollestraat.  Daar zien we op het pleintje de St.-Martinuskapel 1818.(5) 3.11 km
We nemen de St.-Martinusbaan en steken de Kapellelaan over recht door tot aan de Tronkstraat, waar op een oude linde de gedenkplaat hangt van PRINZ WILHELM ZU SCHOENAICH – CAROLATH van het 3de regiment Uhlan+ 20 augustus 1914 met een Mariakapelletje.(6) 3.83 km
We gaan langs de Strombeekbeverselaan tot aan de voetgangersbrug die we oversteken tot in de Hendrik Van Dievoetlaan, die we volgen en we slaan rechts af de Zonnelaan in voorbij de villa van Salu en het kasteel van Hasselt.  We steken de Nieuwelaan over naar de St.-Elooikapel.(7) 4.890 km
Naast deze kapel volgen wij de Hasseltbergstraat en dalen af naar het dorp door de mooie St.-Elooiweg.  Her en der staan nog beeldjes van St.-Elooi.(8) 6.11 km
Aan de Mankevosstraat gaan we links en slaan af in de Landbeekstraat.  We slaan rechtsaf de Blauwenberg en nemen onmiddellijk links de O. L. Heerweg tot aan het voetwegje rechts.  Daar hangt een gevelkapelletje van het heilig Mariajaar. (9) 6.84 km Deze gevelkapelletjes zie je nog her en der op de huizen.
Door het voetwegje gaan we tot aan de Pater Pirelaan en vervolgen het voetwegje links naar de Krogstraat.  Daar slaan we links af en even verder rechts de Beiaardlaan in tot het einde aan de wijkkapel van Henri Lenaerts Mariajaar 1954.(10) 6.400 km
We volgen de August Van Doorslaerlaan en  stappen richting dorp tot aan ons vertrekpunt aan de St.-Martinuskerk. 6.900 km.

28-10-2022 om 07:39 geschreven door Jef L. DC

524 Het werk van Jan Wellens

28-10-2022 om 00:00 geschreven door Jef L. DC

523 Schilderijen van Jan Beekman

403

Chiroheem Meise : "God is liefde"

28-10-2022 om 00:00 geschreven door Jef L. DC

522 Het werk van Edwin Ganz

404

28-10-2022 om 00:00 geschreven door Jef L. DC

521 Haiku’s

Kinderbeiaardiers
spelen op zwaar klavier
van grote mensen

De wekkering zet
beiaarden in kleur en klank
holle slagen luid

De oude beiaard
als monument speelt niet meer
ondanks instructies

Zevenenveertig
klokken waren er reeds toen
nu acht verdwenen

Beiaardcomité
samen op het podium
Cultuurlaureaat

De beiaardvrienden
zorgen voor oude beiaard
en meer concerten

Wie stal 8 klokken ?
Wekkering en het klavier ?
Wanneer speelt hij weer ?

Klokken van de dood
beieren over het dorp
uitgeademd leed

Acht torenklokken
luiden luid in harmonie
om vliegtuiglawaai

Klokken klankenspel
Van boven uit de toren
Diamantenworp

Oude wekkering
metalen stukjes leiden
klanken tot patroon

Vuisten kloppen hard
de beiaardier tovert klank
voeten stampen wild

De regen druppelt
parels van hemelse klank
uit onze beiaard

De oude toren
blijft mij lokken met zangen
van bronzen klokken

De beiaardier speelt.
Klokkenklanken dalen neer.
De klokken zingen.

De stoeiende vlucht
van tuimelende klanken
gestrooid over ’t dorp.

Plots speelt de beiaard
om nog één keer voor velen
mijn jeugd te delen.

Langs het open raam
kruipen de beiaardklanken
in mijn huiskamer.

De beiaardklanken
dansen van alle daken
lichte kunst voorbij.

Via toetsaanslag
tovert hij klankenregen
van klokken neder.    

Als klokken luiden
krijgen alle engelen
hun ranke vleugels

Jef De Cuyper

28-10-2022 om 00:00 geschreven door Jef L. DC

520 Beiaardgedichten

Lettens Jef

en Polinus, gij die klok klepel
deed rammelen om het meest.
Hier is ‘t vandaag met vork en lepel,
ter uwer ere feest.

Polinus (Leemans ) was de klokkenluider van Meise

Rottiers Jef

Voor arm en rijk, voor jong en oud,
Voor allen die bestaan;
Van ‘s morgens vroeg, doorheen de nacht,
Zijn wij het uur,                     En slaan

Ter kerke roepen wij de schaar,
Godvruchtig door en door;
En over straten, pleinen, velden,
Is ‘t luiden dan,                      Sonoor

Verliezen wij een ware vriend,
- zo zeldzaam hier beneen –
Wiens heengaan diep ons harte grieft,
Dan treuren wij                      Meteen

Nu naakt de zon de westerkim
En gaat het al ter rust;
Het woud verstomt, de avond valt ...
Dan zingen wij                       Vol lust

Vertaling van Bell moods van Kamiel Lefèvre, de Vlaamse beiaardier in New-York

Herman Boon pr.

Hij slaat zijn vaste vuisten warm
en spant van elke toon de worp.
Hij weet zich diep aan handen arm
in d’ hoogste kamer van ons dorp.

Maar als zijn lied naar d’ aarde sneeuwt
en smelt in ‘t zoelen van de wind,
en menig heimwee opengeeuwt
zoals een vers ontwakend kind...

Ik lag met open ogen in het gras
en heb mijn moeheid met zijn rust omzoomd.
Tussen mijn hart en het gebroken glas
der klokken heb ik blij van God gedroomd.

Bert Peleman

Een koele dreef vol donk’re banken !
En altijd weer kristallen klanken
die als een zilv’ren duivenvlucht
wegruisen in de ijle lucht.

O Bruegeldorp in Brabant’s bloeien :
leer met uw lied dit volk vergroeien !
Zet hart en ziel vol feestmuziek !
Maak gans dit dorp tot Godskantiek !

Wil Meise met uw gloed omweven
en leer ons allen, ‘t hoofd geheven,
te staren naar uw trotse toren
omstraald door goudste morgengloren !

Marie Bodart

Wat pret al dat leven,
die stoeiende vlucht
van tuimelende klanken
gestrooid over straat,
langs daken en gevels
uit zonnige lucht !

Bart Govaerts (Antwerpen)

Te Meise in de meienacht
heb ik geluisterd en getracht
na te zeggen in simpel woorden
de boodschap van uw klankakkoorden
die diep in hart en ziele dringen.

Warlop Albert

De klokken van Meise

Met zevenenveertig hangen ze in de toren;
Aan balk en ankers stevig vastgeklemd.
Elk laat haar eigen toontje horen,
Scherp door de klokkengieter afgestemd.
Geen dag kan aan hun waakzaamheid ontsnappen;
Geen uur zal hun vernuftig raderwerk ontgaan.
De wijzer die naar zes of twaalf durft stappen,
Doet fluks een rilling door de klepels gaan.
Ze klinken welkom op elk pasgeboren leven;
Bejubelen een versbeloofde huwelijkstrouw.
Ze treuren mee als weer een mens moet sneven;
Schallende herauten bij elke vreugde of rouw.
Galm dag en nacht dan over onze daken!
Wek stout ons oor met tingeling of gebons!
Blijf onverlet in onze toren waken!
Klokken van Meise, gij zijt een stuk van ons.

Guido De Henau

De Beiaardvrienden

Van laag naar hoog                soms breed en fel
weerklinkt ons klokkenspel    van traag naar snel
een gong een bel                    ons aller beiaardspel.

Martinus deelt                        de beiaard speelt
eenieder zingt het lied            van ‘t warme hart
in brons gevat                         en mooier kan het niet

Het pleintje danst                   rond Jan en Mie
de reuzen vieren feest            en op het dorp
drumt groot en klein               nu voor de klokkenworp

Van oud naar nieuw               soms breed en fel
weerklinkt ons kokkenspel     soms traag soms snel
een gong een bel                    ons vrolijk beiaardspel

Jef De Cuyper

Voor het beiaardtrio Jan, Jules en Theo

Klok en klepel , hamer brons
klinken kleurend klanken rond
trappend, stampend, bonkend
klingelend en beierend
tokkelend en slaand zo bont
dreunen klanken nu ter ere
van de trotse beiaardheren

Jan Van Gysel, Jules Van Campenhout en Theo Brams
schenker           burgemeester                      pastoor

Aan de beiaardier

Klok en klepel klinken
klingelend klankenkleur
bruisend brons briest bronstig.
Beierend en bonkend
stampend en tokkelend
tovert zo de tonen
van de beiaard boven
uit de trotse toren.     

Gepubliceerd in Muziek van een helblauw blad Marleen Brutijn Zorro Uitgeverij 2014

28-10-2022 om 00:00 geschreven door Jef L. DC

524 Poppenspel

De duivelschuur van Amelgem
Poppenspel in 4 bedrijven
Figuren : Boer, Boerin, Duivel

I Gesprek aan tafel op zondagmiddag over de oogst

B Vrouw, ik ga eens naar ons veld kijken, want morgen moeten wij oogsten.
Bi Ja, man, kom op tijd terug voor de koffie.

II

B Wat een miserie!  Mijn graan staat, overrijp en mijn schuurtje is te klein om alles in op te slaan.  Wat moet ik nu beginnen ?
D Boertje, je kijkt zo somber.  Je moest toch blij zijn met zo een prachtige oogst.
B Ah, dag meneer.  Ik had u niet gezien.  Ik was mijn tarwe aan het keuren.
D Waarom kijk je toch zo somber?  Uw graan is toch geweldig gelukt dit jaar.  Je zult een overvolle schuur graan oogsten.
B Ja, maar mijn schuur is veel te klein.  Ik krijg dat er allemaal niet in.  En morgen moet ik oogsten, of de korrels vallen uit de aren op de grond.
D Misschien kan ik je helpen boer.  Als ik nu voor u een nieuwe schuur bouw tegen morgenvroeg.  Wat denk je daarvan ?
B Dat is onmogelijk.  Of toch ? Maar wat moet dat kosten ?
D Ja boer, je kunt niet iets voor niets krijgen.  Ik wil enkel je ziel in de plaats, als je sterft.  Ondertussen kun je nog jaren genieten.
B Mijn ziel ?  Die kan ik je niet afstaan.  Want dan brandt ik eeuwig in de hel.
D Kom, kom.  Zo erg is dat toch niet.  Je krijgt nog vele jaren met rijke oogsten.  Je zult schatrijk worden.  Dat is toch wel iets waard.
B Ja, dat klinkt allemaal wel goed.  Maar ik weet het toch niet zo zeker.
D Weet je wat.  Als je schuur niet af is voor de haan kraait, krijg je je schuur gratis, voor niets.
B Dat lijkt me fair.  Ik ga akkoord.
D Wel, ik heb hier een stuk papier.  Teken dat contract hier met je bloed.

III

Bi Boer, we gaan slapen.  Het is al laat.
B  Ja, vrouw, want morgen is het vroeg dag.  Er is veel werk aan de winkel.
Bi Wat scheelt er boer?  Je ligt maar te woelen.  Slaap nu toch.  Het is al drie uur.
B Vrouw, ik moet je wat bekennen.  Ik heb mijn ziel verkocht aan een vriendelijke meneer in een zwart kostuum.  Ik ontmoette hem op ons veld.  Hij is voor ons een schuur aan het bouwen.  Maar als ze af is voor dat de haan kraait, ben ik mijn ziel kwijt.  En dan zal ik voor eeuwig branden in de hel.  Mar, misschien lukt het hem niet.

Bi Maar boer, wat ben je toch een stommerik.  Dat was zeker de duivel.  Het is daarom dat ik toen je gisteren terug kwam, een solfergeur rook.  Ik dacht dat je stiekem in de herberg geweest waard.  Wat gaan we nu beginnen ?  Ik ga eens loeren hoever ze al opgeschoten zijn.
B  Is er iets te zien ?
Bi Ja, boer, wat een gevaarte staat daar op de heuvel?  De schuur is bijna klaar.  Overal zwermen lichtjes over het gebouw.  Dat zijn zeker de duivels die nog aan het werk zijn.  Die slimmerik heeft alle duivels uit de hel opgetrommeld om hem te helpen.  Zo is het gemakkelijk.
B  Oei, oei, wat nu begonnen.  Ik ben eraan.  Ik zal eeuwig branden in de verdoemenis.
Bi  Wacht.  Ik heb een idee.  Ik ga met de kaars in ons kippenhok.  Als de haan wakker schiet zal hij luid kraaien.  Misschien is het nog niet te laat.
B  Vlug, vrouw, haast u.

Hanengekraai.  Bulderend geluid.  Bengaals vuur.

IV

Bi Toen de haan begon te kraaien stoven alle duivels door elkaar met hels lawaai weg.
B Ik zie een groot gat in de zijgevel van de schuur.  De schuur is niet klaar.  Ik ben gered.  Kom hier, vrouw, dat ik je bedank.  Je hebt mijn ziel gered.
Bi Weet je wat.  Wij maken dat gat zelf dicht en dan blijft de oogst toch droog.

V

 Zo gezegd, zo gedaan.  Maar telkens ze het gat dicht metsen, was het ’s anderendaags toch opnieuw open. De boer biechtte zijn zware zonde bij pastoor Van Doorslaer in Oppem.  Die stuurde hem op bedevaart, te voet naar Scherpenheuvel.  Die van Merchtem doen dat nog elk jaar.  De priester in de basiliek van Scherpenheuvel raadde de boer aan van een Mariakapelletje in de opening te metsen.  De boer kocht een Lieve Vrouwbeeldje, liet het wijden, en toen dat in het gat van de muur ….

Jef De Cuyper

28-10-2022 om 00:00 geschreven door Jef L. DC

516 Grimbergse oorlog

12000 verzen van een onbekende dichter
Uitgeverij G. P. Serrure en P. Blommaert

Uitgeverij De Maatschappij der Vlaamse Bibliofielen 1852 – 4
Brabantse feesten Jan Van Boendaele (XIV de eeuw)

28-10-2022 om 00:00 geschreven door Jef L. DC

515 De beelden in de Plantentuin

Kunstenaar                             naam                          Jaar plaatsing of fabricage   

Charles Van der Stappen      De Tijd                        (1896)                                     S

Josuë Dupon                          De Roos                     (1896)                                     S

Egide Rombaut                      De Nacht                    (1896)                                     S

Louis Mast                              De Wilde Wingerd      (1896)                                     S

Louis-Henry Devillez              De Dag                       (1896)                                     PP-lentekas

Alphonse De Tombay            Het Ganzenhoedstertje          (1891)                                     S

Bolz                                        Bekken                       ?                                              S

Henry Lenaerts                       Vruchtbaarheid           1955 (1953)                            Ingang Mei.

Henry Lenaerts                       De Menselijke Bestemming   2003 (?)                                  S

Henry Lenaerts                       De Vorser                               2003 (?)                                 S

Bea Van Dorpe                      Kleimannen                            KiG 03-05

Bea Van Dorpe                      Freethinking                           KiG 04-05                   Tuinwinkel

Bea Van Dorpe                      Kleiman                                  KiG 03-05                   Vlaamse h.

Maria Moroz                           Never Ending Letter               2005 (1998)

Agata Kaszuba                       Minerve                                  KiG 2005                    weg in 2014

Hilde Van Summere              Lotus1 – Lotus 2 – Lotus 3    1995

Roger Berckmoes                  (6 beelden)                             1995 (?)                      Tuin gekr.pl.

Peter Jacquemyn                  Hout                                        1995                           Herbarium

?                                             Daniël van Bouchout  (2)        1830 + 1980               Kasteel

                                               Voelvorm kasteel                   2014

28-10-2022 om 00:00 geschreven door Jef L. DC

514 Beelden van Henri Lenaerts

Vruchtbaarheid
De vorser
De ultieme bestemming

De moeder van Meise

Eenzaamheid
Levensvreugde
De vlucht van Icarus
De geboorte van Venus

Beelden in het Administratief Centrum

28-10-2022 om 00:00 geschreven door Jef L. DC

202 Verslag St.-Annaprocessie

(14- (261) Verslag St.-Annaprocessie 24.7.2011
Op zondag 24 juli 2011 werden de beelden van de H. Anna gewijd. De mis werd opgeluisterd door
een groep Afrikaanse zusters uit Kikwit. Ulakose Chane (veel dank in het Kirundi).
De homilie van onze pastoor Jan Lagae was origineel. Hij sneed het thema aan van “oma H. Anna”, want zij was de oma van Jezus. In feite kunnen wij haar adopteren als patrones van de oma’s en de H.Joaquim van de opa’s.
Na de mis vertrok de processie : 120 gelovigen gingen mee langs het historisch traject, door de Plantentuin. Dat aantal was o.a. te danken aan de inzet van Monica Van den Brande op de dienst Cultuur van de gemeente.  Voor de veiligheid zorgde mijn goede vriend, manusje van alles, Julien De Roover. Voor de gelegenheid werden de beelden van Henri Lenaerts, waar we voorbij trokken gelabeld : de Moeder van Meise (Mariakapel versierd met bloemen en twee lantaarntjes), Zittende moeder of Vruchtbaarheid, De Vorser en Onze bestemming).
Vooraan liep een wachter van de Plantentuin in livrei, gevolgd door pastoor Jan Lagae met de monstrans, geflankeerd door Raf Meyskens en Flor Teck, met voor de gelegenheid gemaakte flambies. Vrijwilligers droegen de vaandeltjes met het verhaal van Maria. Deze werden ons ter beschikking gesteld door Jef Van de Brande van de parochieploeg van Wolvertem.
De beelden van St.-Anna werden gedragen door Anne Verbelen met kleinkind, Anne Marie De Smedt (voorzitter van de Ouderenadviesraad) met Hannah Lamberts (mijn kleindochterje) en Jeanine Biesemans (in naam van de KVL. – vroeger St.-Annabond). Linda Van Keymolen, Anna-Marie De Smedt, Laura en Adriaan De Keersmaeker, Jef De Cuyper en Paul Borremans hadden ’s zaterdags reeds twee prachtige bloementapijtjes gemaakt en de kapel opgesmukt.
De bloemen werden gratis geleverd door twee broers en hun zus Van der Perre uit Oppem
(aan de Oppemse hoeve).
Grecy Malfliet had haar best gedaan met een altaartje voor de Oranjerie met het gevelbeeldje van het heilig Mariajaar. Door het bosje ging het naar de kapel, waar Guido De Smedt, die op zijn vrije dag vrijwillig kwam werken, de beelden in hun nis zette. De medewerkers van de dienst openbare werken van de gemeente verdienen een pluim, voor de prachtige restauratie, die de bewondering van velen opwekte.  Aan de kapel werd er gerust en gebeden en iedereen kreeg het gelegenheidsbidprentje.  Er waren er 100, maar helaas te weinig.  We maken er bij!
De processie eindigde aan de pastorij St.-Martinus (Cultuurhuis), waar een receptie aangeboden werd door de gemeente. Ontkurken, opdienen en bijvullen werd door mijn kinderen en hun gezin, en enkele vrijwilligers gedaan.  Veronique Deforche zette zich opvallend in.   Ik sprak nog een dankwoord uit naar de vrijwilligers, de gemeente (schepen Jos Emmerechts en Marie Jeanne Thaelemans waren aanwezig) en de Plantentuin.
Opvallend was dat het hier om een bonte mengeling van gelovigen ging. Heel wat vrienden en kennissen daagden op. De voorzitter van de kerkfabriek en zijn echtgenote waren ook op het appel.  Aan de St.-Annakapel waren ook nog veel nieuwsgierigen opgedaagd die devoot meebaden en deelnamen aan deze plechtigheid. Dank aan allen die zich hiervoor gratis en zomaar belangeloos hebben ingezet. Een gelukkige Jef de Cuyper.
Dit verslag kwam tot stand na e-mail briefing, waarbij iedereen kwaliteitsverbetering kon aanbrengen.  Onvermijdelijk zijn we nog enkele mensen vergeten te bedanken.  Dat doen we bij deze : Ulakose Chane!

28-10-2022 om 00:00 geschreven door Jef L. DC

219 Muurschilderingen St.-Martinuskerk Meise

(176-)  A.Berghmans hield op 12 september 1993 als inspecteur monumentenzorg en betrokken bij de restaurering, een toespraak bij de plechtige voorstelling van het resultaat van maanden intensief werk :
Toen ik in 1975 als kersverse inspectrice in dienst kwam van monumenten en Landschappen, was mijn allereerste opdracht het restauratiedossier van de muurschilderingen in de St.-Martinuskerk te Meise.  Hieruit moet u niet afleiden dat het dossier 18 jaar lang op mijn bureau gelegen heeft.  Het probleem was complex, voorstudie was noodzakelijk, en het werk vereiste gekwalificeerde restaurateurs.  De administratieve weg was lang en met veel hindernissen.  Uiteindelijk zijn we dank zij een goed samenwerkingsverband toch tot het resultaat gekomen dat u vandaag kan bewonderen.
Het was de kerkfabriek die in 1975 bij mijn bestuur het initiatief nam tot de restauratie.  Zij stelde ons toen namelijk de vraag of de overschildering van de muurschilderingen weer weggenomen konden worden en of dit werk dan ook gesubsidiëerd kon worden.  Amper 13 jaar te voren waren zij  bedekt met een latexlaag. Dit had luid protest uitgelokt bij monumentenzorgers, maar het kwaad was geschied.  De omstandigheden waarin de overschildering gebeurde zijn bekend : de muurschilderingen waren in zeer slechte staat en men wanhoopte voor de restauratie.  Maar dit vergoelijkte de zo radicale ingreep niet, die zoals thans bevestigd is, heel wat schade en verlies op de schilderijen zou teweeg brengen. Het was daarom niet onmiddellijk evident dat ook nog een belangrijke som gemeenschapsgeld moest besteed worden aan de vrijlegging.  Maar de kerkfabriek liet niet af.  Vooral de toewijding en de vastberadenheid van de heer Noppen, schatbewaarder, wil ik hier in het bijzonder gedenken.  Zo ontstond langzaam de goodwill binnen de betrokken administraties om het werk tot een goed einde te brengen.
II (177) Nadat er meerdere vooronderzoeken gebeurd waren stond vast dat de latexoverschildering kon verwijderd worden en dat de toestand van de onderliggende schildering op de geteste plaatsen bevredigend was.  De schilderingen waren met andere woorden nog restaureerbaar.  Dit was niet zo evident, want zij hadden al een bewogen geschiedenis achter de rug.
Toen het interieur van de kerk in de vorige eeuw gerestaureerd werd waren er geen schilderingen zichtbaar.  Pas in 1861 kwamen er kleuren aan het licht doorheen de afbladderende kalklagen die eroverheen gezet werden.  In heel de kerk ontdekte men op de gewelven geschilderd rankwerk met bloemen, en ook de sluitstenen en de gewelfribben waren oorspronkelijk versierd.  Op de kolommen van het schip vond men Christus en de twaalf apostelen.  Petrus op de paal vooraan recht achter de noveenkaarsen was het langst zichtbaar, maar werd bij de restaurering vergeten?! Naast het zijaltaar links in het noordertransept waren delen zichtbaar van een familieportret, zoals in de documenten beschreven staat.  Het was de periode dat er grote belangstelling voor muurschilderingen ontstond.  Zij werden meestal gedocumenteerd enzo mogelijk gerestaureerd.
De Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen kwam ter plaatse en zorgde ervoor dat de gewelfschilderingen van het koor in 1864 gerestaureerd werden door Meerts.  Een proefrestauratie van een apostelfiguur door Dauge werd negatief beoordeeld, en daar bleef het ook bij.  In 1868 werd  opnieuw gekalkt en de schilderingen verdwenen weer uit het zicht. Pas toen in 1895 de zijaltaren in het transept afgebroken werden om door de huidige neogotische te worden vervangen, werd de aard en de omvang van de oude muurschilderingen duidelijk.  Slechts drie taferelen waren herkenbaar : aan de Noorderkant “de Dood van Maria” en “de Annunciatie”; aan de Zuidkant “Het laatste oordeel”;  Zij werden gedateerd rond 1600. 

III (178) Volgens het rapport van de commissieleden Devriendt en Van Ysendijck waren de schilderingen in slechte toestand.  Ik citeer : “Elles ont beaucoup souffert, plusieurs parties sont indéchiffrables, mais l’ensemble est interessant.  A notre avis, elles méritent une restauration sérieuse.”  En zo geschiedde.  François Meerts die de gewelfschilderingen van het koor gerestaureerd had was ondertussen overleden.  Daarom werd er beroep gedaan op diens leerling Middeleer om het geheel te restaureren en te vervolledigen.  Middeleer legde de oude schilderingen vrij.  Hij schilderde een volledig nieuw tafereel aan de Noordkant namelijk “De geboorte van Christus” en aan de Zuidzijde “St.-Martinus met het paard”.  Ook op het tafereel van “Het laatste oordeel” moesten grote partijen vernieuwd worden.  Hij restaureerde de oude restanten naar best vermogen.  Dit betekent dat hij grote partijen overschilderde, zoals toen gebruikelijk was.  Over het resultaat was men in ieder geval tevreden.  De Noordzijde was volledig aan Maria gewijd, die daar ook vereerd werd.  Aan de Zuidzijde domineerde zoals vanouds “Het Laatste Oordeel”, dat de gelovige iedere dag aan zijn sterfelijkheid moest herinneren.  Het geheel werd aan weerszijden nog vervolledigd met een neogotische textielimitatie die de oude schilderijen inkleedde, en de achtergrond vormde voor een nieuwe bemeubeling en de heiligenbeelden.

IV (179) Het is begrijpelijk dat de muurschilderingen, nadat ze in 1962 opnieuw overschilderd waren, een kwetsbaar gegeven vormden waarvoor gespecialiseerde restaurateurshanden noodzakelijk waren.  Wat het resultaat is van een gelukkig kleine ingreep voor ongeschoolden, zal u rechts op het tafereel van Sint – Hubertus altijd blijven zien : op één strook is alle verf verdwenen en is nog slechts de ondertekening bewaard.  Hier werd een te sterk middel beproefd om de schildering vrij te leggen.
De firma Support Surface, onder de leiding van Bernard Delmotte en Jan Verbeke, die het nu voltooide werk kreeg toegewezen, heeft de restauratie uitgevoerd volgens de regels van de kunst, met grote zorg en inspanningen en zeer gewetensvol.  Toen buiten alle verwachtingen bleek dat het linker tafereel voor de overschildering ook nog eens over het grootste gedeelte geëffend was door een plamuurlaag, hebben zij deze hindernis met goed gevolg en met lange dagen extra werk genomen.  Zij verdienen voor hun prestatie onze welgemeende gelukwensen.

V (180) Het gemeentebestuur, dat uiteindelijk de bouwheerschap van de werken op zich genomen heeft en de kerkfabriek, verdienen alle lof voor hun initiatief.  De Sint – Martinuskerk van Meise heeft haar muurschilderingen terug dank zij de inspanningen van vele mensen.  In het bijzonder wil ik de heer Goedleven en mevrouw Buyle van mijn bestuur vermelden, die de werken vanop iets verdere afstand daadwerkelijk behartigd hebben, en ook het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium, in de persoon van mevrouw Masschelein en de heer Schudel, die ons met gespecialiseerde adviezen hebben bijgestaan.
Het Bestuur Monumenten en Landschappen heeft de vrijlegging van de muurschilderingen steeds aangemoedigd.  Kerkgebouwen waren van in de Middeleeuwen tot diep in de 19^de eeuw immers steeds beschilderd : in het wit of met kleuren, met figuratieve of met decoratieve motieven, maar nooit was het blote parement in zicht.  Dat was de staat van de ruwbouw.  Omdat de beschildering van de kerkgebouwen lange tijd ondergewaardeerd is geweest, ook door kunsthistorici en door architecten – restaurateurs, zijn er tijdens restauratiewereken vanaf het midden van de 19^de eeuw heel veel schilderingen verloren gegaan.  In deze kerk waren bijvoorbeeld – zoals reeds vermeld – ook de gewelven en de zuilen van decoratieve en figuratieve schilderingen voorzien.  In een periode waarin men liever blote natuursteen en baksteen zag heeft men genadeloos al het pleisterwerk, inclusief de beschildering weggekapt.
Daarom is het belangrijk dat deze muurschilderingen weer vrijgelegd zijn, namelijk als één van de schaarse resten die ons nog een beperkte, maar toch oorspronkelijke kijk geven op het verleden.  De schilderingen kunnen nu ook bestudeerd worden en zullen ons wellicht nog veel leren.                                                                             A.Bergmans, Meise 12 september 1993.

28-10-2022 om 00:00 geschreven door Jef L. DC

204.2 Hoe Meise aan zijn nieuwe beiaard kwam. 

I

(16 (170-) Het was mij al lang een doorn in het oog, dat Grimbergen ons voorbijstak, in de top tien van de beiaarden van Vlaanderen.  Ik situeerde ons vroeger op de 4^de plaats met onze 47 klokken.
Wat is de oorsprong van deze frustratie ?  Tot 1132 was Meise moederparochie van Amelgem, Oppem, Oksdonk, Limbos, Eversem, Grimbergen en Strombeek. (A.Wauters, Environs de Bruxelles II bl.300, Jan Verbesselt Par.II bl.56).  De Berthouts droegen het patronaat of begevensrecht over aan de abdij van Grimbergen.
Daarom eiste ik regelmatig in de vergaderingen het innemen van onze rechtmatige plaats op en kloeg ik het feit aan dat de zware bes – klok (si-bemol) ontbrak.
Een van de oudste verenigingen van Meise, de Koninklijke Maatschappij Gewezen Soldaten van het Belgisch Leger, gesticht in 1903 beschikte over een spaarpot van meer dan 100.000 BF (€ 2500).  Zoals in alle goede huishoudens was er ruzie in het bestuur.  Bij gebrek aan autochtone kandidaten was Antoine Mollemans voorzitter geworden.  Die kwam op het lumineuze idee met de kas de ontbrekende si-bemol in onze oude beiaard aan te kopen en te schenken aan de parochie.  Zo zouden we toch een volledige beiaard hebben.  Dit voorstel werd door mij ingediend en verdedigd op het beiaardcomité, waar de vrienden van de beiaard regelmatig het wel en wee van ons instrument behartigen. Antoine werd opgenomen in het Beiaardcomité en de spaarpot werd verplaatst naar het Beiaardfonds.
Eddy Mariën, onze beiaardier, deed prompt een tegenvoorstel. Waarom geen nieuwe beiaard ?  Want de klank van de nochtans unieke Michiels-beiaard was niet optimaal.  Er werd in die zin besloten.  Nog ettelijke vergaderingen werd hierover gediscussieerd.  Struikelsteen was het geld vinden om de nieuwe beiaard te financieren.  Er was dan wel al nagenoeg 100.000 BF ( € 2500) beschikbaar gesteld door de KMGSBL 1903, maar dat bleek zelfs niet genoeg voor de ontbrekende si-bemol.  Eddy bracht een doorslaggevend argument in, door te stellen dat de kostprijs van de klokken bepaald wordt door de prijs van het brons.  Deze prijs stond op een historisch dieptepunt.  Dus : nu of nooit !
II (171) Het aantreden van een nieuw gemeentebestuur in 1992 zou alles in een stroomversnelling brengen.  Ondertussen overhaalde Piet De Cuyper zijn collega in de gemeenteraad Stef De Ridder, om toe te treden tot het beiaardcomité.  Hij zou, rekening houdend met zijn stevige relaties bij meer vermogenden in het wereldje van de aannemers, de sponsoring op zich nemen.  Doelstelling werd : 5.000.000 BF (€ 125.000) bijeen brengen, want een prijsaanvraag leerde ons dat er minstens vier en een half miljoen moest op tafel liggen.
Er werd besloten een VZW Nieuwe Beiaard op te richten, niettegenstaande de oude V.Z.W. De Vrienden van de Beiaard nog bestond met een overlevende : Irma Claes (+).  Er werd nagelaten haar in te lichten.
Er werd ook besloten de oude klokken te schenken aan de sponsors die minimum 25.000 BF inbrachten.  Er werd verwaarloosd te onderzoeken of dit wel zou mogen.  Een ander voorstel om de oude beiaard te installeren als rijdende beiaard of als monument werd prompt verworpen.  Er werden ook 1000 beiaardpenningen aangeschaft (een verliespost zou blijken).  De bestaande penning, ontworpen door Jan Wellens, zou met veel minder kosten meer opgebracht hebben.
III (172) De sponsoring werd gestart op de beiaardfeesten van 1997.  Vrij snel brachten wij 2.000.000 samen.  Maar wij bleven steken op de helft van het vooropgestelde bedrag.  De eerste nacht van de beiaard werd wegens overdadige programmering van vedetten een financiële strop.  We raakten net uit de rode cijfers.
Stef De Ridder bracht eens te meer redding.  Hij klampte Jean-Pol Van Gijsel aan.  Dit is de zoon van Jan Van Gijsel, de milde schenker van de oude beiaard.  Enkele maanden later overhandigde hij een cheque van 2.500.000 BF en de eindstand van de sponsoring bracht een saldo van 5.282.613 BF bij het aantreden van Frans De Koker als nieuwe penningmeester.
Maar daarna kwam de kat op de koord.  Een illustere onbekende legde klacht neer, omdat er slechts bij 1 beiaardmaker prijs zou gevraagd zijn.  Monumenten en Landschappen verbood de oude beiaard weg te doen.  Daar bovenop viel onze haan met het kruis van de toren en de kerk en toren werden ontoegankelijk verklaard wegens gevaar voor instorten.  De gebreken aan kerk en toren kwamen, dank zij het onderzoek van de stabiliteit, met het oog op het plaatsen van een nieuwe beiaard, aan het licht.
Stef beet door en wachtte niet op de afwikkeling van de bureaucratische rompslomp.  De VZW bestelde de nieuwe beiaard bij de Koninklijke Eysbouts (Asten) in Nederland.  De oude beiaard werd uit de toren gehaald om het gewicht van de toren te ontlasten van zijn 4.202 kg en opgeborgen in de gemeentelijke hangars.  Later werden plots, onverwachts en onvoorbereid, 10 grote klokken in de kerk gedeponeerd en de andere in de open werf van de nieuwe bibliotheek. Bij nazicht op 19.9.2001 ontbraken er 8 klokken.  Die zijn sedertdien spoorloos.  Hoe dit probleem zal opgelost worden zal blijken.

IV (173) De levering van de nieuwe beiaard gebeurde voor de beiaardfeesten van 2001 en de klokken werden onmiddellijk in de toren gezet, want de dringende instandhoudingswerken waren voltooid.
Maar nu rezen er zoals verwacht 3 problemen :
1. Clock-o-matic betwist op 29.1.1999 de gunning van de nieuwe beiaard bij de gemeente (documenten overgemaakt aan de kerkfabriek, die het op haar beurt overmaakte aan de V.Z.W.Nieuwe Beiaard)
2. ongunstig advies van de federale overheid i.v.m. wat zij noemen “restauratiewerken aan de oude beiaard”omdat het voorstel inhoudelijk niet uitgaat van de respectvolle restauratie
3. de federale overheid wenst op 15.6.2001 de Michiels beiaard te behouden en monumentenzorg stelt voor er afstand van te doen om hem op een andere plaats onder te brengen.
In verband met het derde probleem besliste het Beiaardcomité dat er geen sprake kon van zijn dat de oude beiaard Meise zou verlaten.
Op 28.6.2002 kwam het akkoord voor de plaatsing van de nieuwe beiaard in de toren, op voorwaarde dat :

1.      de oude geplaatst wordt op een klokkenstoel en

2.      dat hij later bespeelbaar gemaakt wordt en eigendom blijft van de kerkfabriek zodat een functionele en zo integraal mogelijke bewaring van de Michielsbeiaard (onze oude beiaard) gerealiseerd wordt

En plots, tijdens het Paasfeest van de senioren, hoorde ik heldere beiaardklanken.  Ik dacht dat ik droomde, maar ging tussen twee schotels in toch eens kijken.  Het was toen volop mond en klauwzeercrisis.  Er waren enkele Hollanders op de toren de beiaard aan het installeren.  Ik vroeg hun of ze hun schoenen afgewassen hadden bij het overschrijden van onze grens.  De onthutste noorderburen zegden prompt ja, waarop ik hen verzekerde dat zij zeker met duivenshit aan de schoenen zouden terug gaan.  Want onze toren was in erbarmelijke staat.  Het stonk er tien uren in de wind.  Overal lag uitwerpselen van duiven, dode duiven en niet uitgebroede eieren in nesten.  De gemeente beval schoonmaak, maar het werd een kattenwasje.  Alles werd wel grondig dichtgemaakt, zodat de duiven niet meer binnen konden.  Anders kregen de kerkuilen weer de schuld.  Een grondige schoonmaak moest dringend gebeuren!
V (174) Op 6.6.2001 kon onze beiaardier Eddy Mariën voor de eerste keer het instrument testen.  En tijdens de beiaardfeesten van 2002 op 12.5.2002 werd het eerste officiële beiaardconcert gespeeld op de nieuwe beiaard. Hij weerklonk over ons dorpje op 12 mei tijdens de beiaardfeesten met Preludium 3, voor beiaard van Mathias Vanden Gheyn.  Mijn goede vriend Jan Van de Broeck en ik, stonden erbij en Jan heeft dit historisch moment digitaal vastgelegd voor het nageslacht.
De sponsors werd gevraagd of ze tevreden zouden zijn met een nieuw herdenkingsklokje.  Regelmatig hoorden wij liedjes rammelen vanuit de toren.  Maar dat kwam van het computergestuurd speelwerk.  Het zou duren tot 14.2.2002 wanneer Eddy Mariën voor het eerst het klavier kon bepotelen.  Maar o wee.  De zoldering werd verlaagd.  Een iets grotere beiaardier kan er niet onder. Dit wordt een variante van een verhaal uit de bijbel over “door het oog van de naald”.  De naald was een te laag poortje in het oude Jeruzalem.  De kooplieden moesten de lasten van de ezels nemen om er onderdoor te kunnen.

VI (175) Op 28 september kwam de koningin onze nieuwe beiaard inhuldigen en werd de oude beiaard herplaatst op de binnentuin van de bibliotheek.  Wij hoopten dat dan

1.het kruis en de haan op de toren zouden staan,      Resultaat 28.9 :                      niet
2.het torenuurwerk zou werken,                                                                               niet
3.de toren waterdicht en grondig gekuist zou zijn,                                                   half werk
4.galmgaten hersteld,                                                                                               half werk
5.monument met plaats voor 47 klokken,                                                                o.k.
6. klavier en trommel van de oude beiaard geplaatst,                                              niet
7.oude beiaard weer zou spelen                                                                                niet

Dat is dus 5 op 10 als we het monument voor 4 punten tellen.
Als uiteindelijk alles afgewerkt zal zijn, zullen wij opnieuw met opgeheven hoofd kunnen luisteren naar het Meiselied van wijlen Jef Rottiers en de Europese hymne van Beethoven waarin de vrede en de vriendschap luid bezongen wordt.
En zo komt het dat wij twee speelklare beiaarden zullen hebben : een in openlucht en een onder onze geliefde Sint-Martinustoren.  Ik citeer : “”En binnenkort hebben we in Meise zelfs twee beiaarden!  De oude wordt namelijk een monument dat in de binnentuin van de bibliotheek een plaats zal krijgen.  Een monument waar muziek uitkomt, want het is de bedoeling om de oude beiaard ook opnieuw bespeelbaar te maken.” (Stef De Ridder, voorzitter V.Z.W. Nieuwe Beiaard in “Meise Beiaardconcerten 2002”).: “
Meer hierover in : Meise en zijn beiaard, boek Piet De Cuyper en C.D.-Rom Jef De Cuyper

Jef De Cuyper
Stichter Si bemol
Lid Vrienden van de oude beiaard,
Lid van het Beiaardcomité,
Coördinator van de concerten tot 2006
Beheerder VZW Nieuwe Beiaard
Oud-penningmeester tot  23.3.2000

28-10-2022 om 00:00 geschreven door Jef L. DC

204.1 Meise 10.6.1951

(163) Dit boekje, met een illustratie van de St.-Martinuskerk vanuit het Noorden, van Willem Rosiers op de kaft, is aan een update toe.
We hernemen de teksten uit dit boekje :
Inhoud
In de rij van de oude steden                                                              blz. 3
Beiaardier Staf Nees                                                                         blz. 6
                  Jef Rottiers, Eddy Mariën en gastbeiaardiers
Hoe Meise aan zijn beiaard kwam door J. Van Gijsel                      blz. 9
Hoe Meise aan zijn nieuwe beiaard kwam door Jef L. DC
Sint – Martinuskerk van Meise door D.V.Delestré O. Praem          blz. 17
Meisenaars en Meysseniers door E.V.C.                                          blz. 22
Meise als toeristisch milieu door R. Martens                                   blz. 25
Twee eeuwenoude schuttersgilden door J. Cl.                                  blz. 38
En dan … Dan zal de beiaard spelen door J. Feyen O. Praem         blz. 40

Lijst der foto’s :

Kasteel van Meise                              blz.4
Hoeve Drijtoren                                 blz. 8
Sint – Martinuskerk                           blz. 16
Hoeve van molen Dewaet                 blz. 24
Pastorij van Meise                              blz. 30
Kerk van St. – Brixius – Rode          blz. 34
Tekening van het kasteel uit 1670     blz. 41

Een opmerkelijk Beiaardcentrum, vol landelijk schoon en kunst, dat is MEISE in Brabant
oud gemeenteschild van Edwin Ganz
Dit boekje werd uitgegeven bij de inwijding van de beiaard te Meise, op 10 juni 1951.  Moge het bijdragen om de roem van onze Brabantse gemeente te verspreiden, om waardering te wekken voor het beiaardspel, en om onze bevolking meer zin te geven voor eigen schoonheid en kunst.
Meise – Mansio, tam sacris quam profanis titulis celebratus pagus.
Meise, zowel op geestelijk als op wereldlijk gebied, een beroemde gemeente.
J.B. Gramaye, Antiquitates Belgicae, 16^de eeuw

II (164) De beiaard speelt zo schoon hij kan, de vreugde heerst alom!
In de rij van onze Oude Steden …
België, en vooral Vlaanderen, is het land der beiaarden bij uitstek.  Al onze oude steden, al onze torens, uit de Middeleeuwen, bezitten hun klokkenspel.  Naast onze schilders en dichters, naast onze kathedralen en belforten, hebben de klokken onze roem over de hele wereld verkondigd.
De belangrijkste beiaard is ongetwijfeld die van Mechelen, waar 49 klokken hangen met een gezamenlijk gewicht van 39.000 kg.  Gent, met 52 klokke(164) n, spant de kroon wat het aantal betreft.  Dan volgen Brugge, Antwerpen, Meise, Leuven, Mons en Charleroi met 47 klokken.  Verder komen Aalst, Dendermonde, Diest, Tienen, Luik, Tongeren, Lier, Postel, Sint – Niklaas, Ieper, Turnhout en andere steden met beiaarden, die van 35 tot 45 klokken tellen.
In de rij van de eerbiedwaardige oude steden neemt de kleine gemeente Meise, met haar 2800 inwoners, nu een plaats in.  Het is een eer waarop vele andere trots zouden gaan.
De beiaard van Meise komt met zijn 47 klokken in de rang der grootste en meest volledige beiaarden van het land.  Het is omwille van de beperkte mogelijkheden die de toren biedt, een beiaard die niet tot de zwaargewichten kan gerekend worden. De grootste klok, Martinus, naar de patroonheilige der parochie, weegt 750 kg.  De tweede klok, Maria genaamd, weegt 538 kg.  De derde klok, 368 kg, en de vierde klok, 300 kg, werden respectievelijk Joannes en Joanna gedoopt, naar de naam van de schenkers, dhr. en Mevr. Van Gysel – Deheu.
Het kleinste klokje weegt nog 10 kg en het totaal gewicht van geheel de beiaard bedraagt 4.202 kg.
Het is van buitengewoon groot belang dat deze beiaard een volledig homogeen geheel vormt, daar al de klokken tegelijk, onder de bevoegde leiding van Staf Nees, werden vervaardigd door de befaamde klokkengieterij : Michiels te Doornik.
Niettegenstaande het lichte klavier van dit spel, karakter dat weer zijn eigen schoonheden en kwaliteiten bezit, biedt deze beiaard alle mogelijkheden.  Gans het beiaardrepertorium kan erop gespeeld worden, zonder wijziging of omwerking.  Natuurlijk zullen de zware bastonen ontbreken, doch die worden vergoed door de kristallijn – heldere klank van de serie kleine klokjes, die volgens het oordeel van bevoegde kenners, uitmunten door hun zuiverheid van toon en hun degelijke klankenrijkheid, aldus een geheel vormend van zeldzame evenwichtigheid en schoonheid.
Deze inrichting heeft wat voorbereidend werk gevergd.  Aan 47 klokken, met bijkomend spelklavier, een goede plaats geven, en daarbij nog een volledig mechanische inrichting (wekkering) installeren voor het spelen der wijsjes die ieder uur en half uur moeten aankondigen, was geen eenvoudige opgave.  Het geheel is nochtans uitgegroeid tot een voorbeeld van beiaardinrichting, prachtige klokken en perfecte opstelling der speelapparaten, een echt juweel in zijn genre.
Onder de handen onzer meest bekwame beiaardiers zal deze beiaard de roem worden van Meise en zijn milde schenker.

III (165) Even voorstellen …Beiaardier Staf Nees.
De grote beiaardier van St.-Rombouts te Mechelen, meester Staf Nees, heeft ook de beiaard van Meise onder zijn bescherming genomen.  Om die eer zijn wij hem dankbaar.  Hij trad op als expert bij het gieten der klokken, hij verzorgde de inwijding op 10 juni 1951 en ook de latere concerten worden door hem en door zijn leerlingen gegeven.
Staf Nees werd geboren te Mechelen op 2 december 1901.  Aan het conservatorium van zijn geboortestad, waar hij notenleer, klavier en alleenzang studeerde, behaalde hij de eerste prijs met grote onderscheiding.  Het Lemmensinstituut schonk hem in 1922, eveneens met grote onderscheiding, de prijs “Lemmens – Tinel”.  Aan de Mechelse beiaardschool, die hij volgde onder leiding van Jef Denijn, kreeg hij het uitgangsdiploma in 1924, nogmaals met grote onderscheiding.  Op twintigjarige leeftijd werd hij benoemd tot orgelist der Onze Lieve Vrouw van Hanswijk-kerk te Mechelen.  Meester Denijn had de buitengewone begaafdheid van zijn leerling spoedig opgemerkt.  Vanaf 1920, amper 19 jaar oud, mocht hij als hulpbeiaardier reeds de zware klokken van Sint – Rombouts aan het trillen brengen; toen hij zijn diploma van beiaardier had behaald in 1924, werd hij onmiddellijk leraar aan de beiaardschool en aan het Lemmensinstituut, en in 1932 volgde hij zijn grote meester op als stadsbeiaardier van Mechelen.
Staf Nees speelde ook een vooraanstaande rol in de vorming van de meeste hedendaagse beiaardiers over heel de wereld.  Haast allen hebben de Beiaardschool in Mechelen gevolgd, waarvan hij sedert 1944 directeur is.
Zijn naam is tot ver over de grenzen beroemd, want hij gaf menigvuldige beiaardconcerten in Engeland, Frankrijk en Nederland, evenals op de meeste torens van onze Belgische steden en belforten.  Daarenboven leidt hij de orkest- en kooruitvoeringen van de befaamde Mechelse kunstkring “Edgard Tinel”.
Niet enkel als beiaardier, orgelist en dirigent, ook als toondichter heeft Staf Nees zich voor de muziek verdienstelijk gemaakt.  Hij schreef talrijke orgelwerken, liederen, koorzangen, motetten, missen, cantates, oratoria en natuurlijk vele beiaardstukken.  Zijn zangwerken zijn gekenmerkt door hun rijke melodie en hun schilderachtigheid.  Zijn liederen kan men onderverdelen in kinder-, volks- en kunstliederen, waaronder sommige van geestelijke aard.  Van de grote koorwerken beleefde “Magnificat” en “Ridderrit” veruit de meeste uitvoeringen.
Het is niet te verwonderen dat beiaardier Staf Nees getroffen werd door het tekort aan een degelijk beiaardrepertorium en dat dan ook een groot deel van zijn productiviteit erop gericht was die leemte aan te vullen en dit volksinstrument onzer lage landen te verrijken met een schat  van eigen muziekliteratuur.
Staf Nees is op onze dagen, inzake beiaardkunst de grootste bevoegdheid van heel de wereld.  Indien hij de beiaard van Meise onder zijn bescherming neemt en toezicht uitoefent op de concerten dan mogen wij ons aan uitgelezen programma’s en heerlijke muziek verwachten.  En dan zal de beiaard vele toeristen lokken naar het vredige Meise.

IV (17 (166) Hoe Meise aan zijn (oude) beiaard kwam door Jan Van Gijsel

De geschiedenis der klokken.
Een schilderachtig dorpje, met schone, geheuvelde landschappen die door geen fabrieksschouwen worden gestoord, met een rustige en minzame bevolking, met parken en hovingen waar kunstenaars, denkers en mensen van adel zich thuis voelen, dat is Meise in Brabant.
Naar de mening van Staf Nees, de grote beiaardier van Sint – Rombouts in Mechelen, is de kerktoren van zulke stemmige gemeente de uitverkoren plaats voor een klokkenspel en zullen de klanken van een beiaard daar zuiver en hel tot hun recht komen.
De beiaard, hoe eigenaardig dit ook moge schijnen, is een volksspeeltuig bij uitmuntendheid, dat de kunstzin van ons volk ten zeerste helpt ontwikkelen.  Het lied en de beiaard zijn onafscheidelijk met elkaar verbonden : voor het vertolken van volksliederen is het een bijzonder geschikt instrument.

Betekenis van het woord “beiaard”.

De befaamde oudheidkundige Dr. G. Van Doorslaer, geeft volgende uitleg : “beiaarden” vindt zijn oorsprong in het woord “beieren” dat zelf werd afgeleid van het oude Vlaamse werkwoord “baren” of “beren”, hetgeen betekent klank geven.  Op twee verschillende manieren kan men de klok een klank ontlokken, namelijk door er van buiten met een hamer op te slaan, of door van binnen de klepel in beweging te brengen.  De eerste wijze van doen noemt men “beiaarden”, de tweede “luiden”.
Bij feestelijke aangelegenheden, huwelijk, ommegang, kermis, blijde intrede van prinsen en vorsten, werd vroeger gebeierd.  Om godsdienstige ceremonieën of begrafenissen aan te kondigen en de bevolking te verwittigen bij brand of andere rampen werd er geluid.  Dat is zo gebleven op onze dagen.
De beiaard is doorgedrongen in verschillende landen van de wereld o.a. in Frankrijk? Nederland, Italië, Duitsland, Polen en zelfs Amerika.  Maar de beste klokkenspelen vindt men in ons land en aan de spits voorzeker de Mechelse beiaard met zijn 49 klokken, waartussen de grote Salvator, die zo maar eventjes 8884 kg weegt.
Deskundigen beweren dat de eerste beiaard werd opgesteld te Audenaerde in het jaar 1504.
De herleving van het beiaardspel is te danken aan de grootmeester Jef Denijn.  Hij heeft in zijn school te Mechelen talrijke beiaardiers gevormd, waaronder twee knappe meesters Staf Nees en Kamiel Lefevere.  België mag er fier op gaan de beste beiaardiers ter wereld te bezitten en Mechelen, dank zij meester Jef Denijn, is heden ten dage de bakermat der beiaardkunst.

V (167) Voor een begrafenis eerste klas!...

Zoals in vele parochies, werden tijdens , de oorlog 1940-45 ook te Meise door de bezetter de klokken weggehaald.
Pastoor Brams de herder van de St.-Martinuskerk te Meise, verwachtte niet heel veel staatstoelagen en daarom zocht hij op eigen hand naar de middelen om zijn parochie van nieuwe klokken te voorzien.  Bij Michiels te Doornik werden twee klokken besteld, maar voor de levering moest men oneindig veel geduld hebben.  De klokkengieter beweerde dat hij aan de klokken van Meise zij n bijzondere zorg besteedde en dat de kwaliteit des te beter zou zijn naarmate de afwerking langer duurde.  De echte reden was dat hij met overlast zat wegens de bestellingen uit vele andere parochies.
Maar pastoor Brams, die slim is als een vos, liet het uitblijven der klokken niet aan zijn hart komen, want in zijn hoofd stak nog een ander plan…
Ik heb sinds mijn prille jeugd van klokkenspel gehouden.  Een tijd lang ben ik van plan  geweest te Meise een grote villa te bouwen en daarin zou ik een klein klokkenspel hebben aangebracht.  De oorlog heeft de uitwerking van dit plan verhinderd.  Dat wist pastoor Brams en bij gelegenheid van een bezoek, toen hij mij een goede reis naar Congo kwam wensen, pakte hij voorzichtig uit met zijn voorstel.
“Mijnheer Van Gijsel”, zegde hij, “de parochianen hebben mij geldmiddelen verschaft om twee klokken te kopen, maar voor een historisch dorp als Meise en voor Sint-Martinusdie zo vrijgevig was, is dit toch niet voldoende.  Zou u mij niet kunnen helpen om nog twee klokken bij te bestellen?”
Ik vond dat er eens kon over gepraat worden en het pleidooi begon.
“Ziet u”, zei mijnheer pastoor, “met vier klokken kunnen wij de grote plechtigheden meer luister bijzetten en het is meer indrukwekkend bij een begrafenis van eerste klas!”
Er werden dus nog twee klokken bij besteld.
De ene week verliep na de andere en de klokkengieter  paaide ons  steeds met beloften. Onze wantrouwige pastoor begon er zijn geduld bij te verliezen.  Hij dacht ineens aan Sint-Thomas, die niet geloofde zonder gezien te hebben en trok op zekere dag naar Doornik.
Welke ontgoocheling!  Er was nog niets gedaan voor Meise, maar de smeltoven stond gloeiend en het bronzen metaal zou er ingegoten worden.  Nogmaals gepaaid met beloften, keerde onze pastoor terug naar Meise en onderweg zinderde in zijn oren de weergalm van de klokken die in de gieterij gereed stonden voor andere parochies.
Zijn  poëtisch verhaal ontroerde mij en zeer vernuftig polste de pastoor :
“Mijnheer Van Gijsel, indien u het plan hebt laten varen om een klokkenspel aan te schaffen voor uw tuin, zou u er dan niets voor voelen om het aan te brengen in de kerktoren?
Eens flink nagedacht, en dan, allemaal goed, een klein klokkenspel zou in de kerktoren komen : er werden dus zeven klokjes besteld.

VI (168) Van zeven klokken tot zevenenveertig.

De overheden van de gemeente kwamen bij mij in vergadering bijeen : pastoor Brams, volksvertegenwoordiger Van den Eynde en burgemeester Van Campenhout.  De herstellingswerken aan onze geklasseerde kerk waren reeds goedgekeurd en de toren zou van galmgaten voorzien worden om de klank der klokken verder te laten uitdeinen.
De oorspronkelijke beiaard zou dus zeven klokken omvatten.  Een afgevaardigde van de gieterij merkte  toen terecht op : “Wat gaat ge aanvangen met 7 klokken?  Daar zal nooit een kunstwerk op gespeeld worden!”  Die man had gelijk en wij bestelden derhalve nog 7 klokken bij.  Het waren er al dus 14.
Maar wie zou de bevoegde persoon zijn om de kwaliteit der klokken na te gaan en om de klank te beoordelen?  De pastoor had voor deze vraag een oplossing : wie zou meer bevoegd als expert kunnen optreden dan de bestuurder zelf van de beiaardschool, meester Staf Nees.  Dit voorstel werd eenparig aangenomen.
Op de eerste bijeenkomst luisterde meester Staf Nees aandachtig naar onze uiteenzetting enmet een veelbetekenende glimlach scheen hij onze uitgebreide (?) kennis over beiaardkunst te waarderen.  Hij was als een professor, die met veel inschikkelijkheid examen afneemt van zijn minst bekwame leerlingen! Geduldig en vol wijsheid had Staf Nees toegehoord  en zijn besluit luidde : “Met 14 klokken kunt ge geen beiaard opstellen.  Ik raad u aan die kosten te sparen.”
“Ah, wat dan gedaan, meester Nees ?”.
De grote beiaardier voerde zijn vrienden uit Meise rond in  het Vlaamse land.  Hij leidde hen naar Postel, waar in de abdij een uitstekende beiaard hangt.
“Indien ge een goede beiaard wenst, moet ge 47 klokken aankopen.  Dan moet ge een trommel plaatsen, waarop ieder uur een vrolijk deuntje kan gedraaid worden. (Het werd uiteindelijk een uniek wekkering die om het half uur de beiaard aan het spelen zet). Dan moet ge zorgen voor een klavier, waarop de beiaardiers concerten kunnen geven.  In een bevallig dorpje als Meise, dicht bij Brussel, zou dat onetwijfeld bijval oogsten.”
wij konden niet anders dan de redenering bijtreden.  Wanneer goede gedachten opwellen moet men onmiddellijk een beslissing kunnen nemen en wat vandaag kan gedaan worden, mag men niet uitstellen tot morgen.  Dus, zo gezegd, zo gedaan.
Er wordt een bestek gemaakt en ik aanvaard het zonder discussie.
Nu de handen uit de mouwen en aan het werk. Staf Nees neemt de technische leiding op zich.  Wij rijden naar Doornik om de bestelling met datum van aflevering aan de klokkengieter over te maken.  Dat alles gebeurde in 1947.
Maanden verliepen sindsdien : ik schreef dreigbrieven naar de klokkengieter.  Staf Nees drong bij hem  op spoed aan en uiteindelijk in het najaar van 1950 kwamen de klokken in de toren terecht.
De technische installatie nam nog een hele tijd in beslag, maar alles is toch in orde geraakt!  En nu, nu kan de beiaard spelen.

VII Boodschap aan onze jeugd

Sommige mensen hebben voorzeker reeds de bedenking gemaakt : “Welk zonderling idee een beiaard te schenken …”.  Een paar woorden uitleg mogen volstaan.  Ik spreek niet gaarne over mezelf, indachtig een oud Vlaams spreekwoord dat weinig goeds vertelt : “ Eigen lof …”.
Toch wens ik van deze gelegenheid gebruik te maken om mijn levenservaring mee te delen aan onze jeugd, die de toekomst van morgen in handen draagt en die zich de ondervinding van een man op jaren wellicht kan ten nutte maken.
Mijn doel bestaat erin de kunst te bevorderen, vreugde en levenslust onder de mensen te brengen en hun zin voor het hogere te ontwikkelen.  Ik wil iets achter laten voor het nageslacht en tevens onze beiaardiers steunen in hun edele kunst.
Steeds heb ik in de klank der klokken ge not gevonden.  Toen ik als jonge kerel van vijftien jaar, dagelijks op het speelplein van het Sint – Romboutscollege of op de grote markt te Mechelen, luisterde naar de beiaardliederen, dan voelde ik mij bewogen en gelukkig.
Van mijn prille jeugd af groeide in mij de wil om iets groots te verwezenlijken, om het verder te brengen dan sommigen die het geluk hadden langer te studeren.  Nooit heb ik mijn tijd verknoeid aan onnozel vermaak.  Ik trachtte vooruit te komen door vlijtig werk en nuttige lezingen.  Mijn streven was erop gericht ook voor mijn medemensen en voor de noodlijdenden iets te voelen en te doen en niet te leven als een geldmens.
Ik heb gedroomd, na fotuin te hebben gemaakt, een grote boerderij te besturen, want om gelukkig te zijn moet men van Gods wijde natuur kunnen genieten.  Het was mijn droom iets groots te doen en ik heb geleefd om mijn dromen te verweznlijken.
En nu, nu ik een oude man geworden ben, voel ik mij nog sterk genoeg om nieuwe dromen uit te werken en dat doe ik in Congo, onze kolonie.
Wilt u nu weten wat mijn grootste genoegen is ?  Te kunnen verwezenlijken in mijn rijpe jaren wat ik in mijn jonkheid heb gedroomd.  Om in het leven iets te geraken moet men een plan hebben, een plan dat men ter harte neemt en waaraan altijd, onverpoosd gearbeid wordt.  Daarbij is onontbeerlijk : gezondheid, rechtvaardigheid, eerlijkheid.
Onze Vlaamse jeugd mag de oude spreuk der rederijkers niet vergeten : “ole com bove”!  Olie komt boven!  De tijd staat de rechtvaardige man ten dienste.

Jan Van Gijsel 

28-10-2022 om 00:00 geschreven door Jef L. DC

115 Meise officiële gegevens

28-10-2022 om 00:00 geschreven door Jef L. DC

109 Sport en Recreatie

Bij de opening van het Willy Van den Berghecentrum werd deze V.Z.W. opgericht, om het beheer van de sportinfrastructuur flexibel te houden.
De eerste voorzitter werd Willy Van den Berghe, naar wie het sportcentrum na zijn dood genoemd werd.
In 2014 werd de V.Z.W. opgedoekt en kwamen de diensten in de gemeentelijke administratie terecht.

28-10-2022 om 00:00 geschreven door Jef L. DC