In 1967 startte het Audivisueel Centrum in een oud herenhuis in het centrum van
Meise met een talenpracticum met 6 talen Duits, Engels, Frans, Italiaans,
Spaans en Nederlands. Talenpracticum
over Audiovisueel Centrum naar CVO Meise-Jette
Eén van de belangrijke realisaties die in Meise ooit tot stand zijn gekomen is
ongetwijfeld de installatie van een hypermodern talenpracticum, dat zoveel
jaren later aangevuld wordt met een rijk gevarieerd aanbod van cursussen in
alle mogelijke deeltakken van de wereldwijde informatica.
De oprichting van een moderne taalschool in avondonderwijs voor volwassenen
ontspruit in 1967 in het brein van de nieuwbakken schepen van onderwijs Jos
Chabert. Hij is nauwelijks een paar jaar geïnstalleerd en pakt uit met
een innoverend initiatief dat beantwoordt aan een reële nood aan degelijk en
aangepast taalonderwijs.
In een gemeentelijk rondschrijven aan de bevolking peilt het schepencollege
vooraf naar de interesse van de bevolking om in de toekomst te kunnen genieten
van dit aanstekelijk aanbod.206
inwoners gingen hierop in.
Begin november 1967 is het dan zover en opent het talenpracticum in het huis
Janssens in de Brusselsesteenweg, naast het dorpscafé Den Beiaard, in het
centrum van de gemeente. Het juweeltje van technisch vernuft wordt in
aanwezigheid van onder meer kabinetsattaché Rombauts en Omer Grawet, adviseur
bij het kabinet van Nationale Opvoeding officieel ingewijd. Honderden
geïnteresseerden maken er kennis met het hypermoderne talenpracticum dat bestaat uit 24 afzonderlijke cabines,
elk voorzien van een bandrecorder en bijhorende micro - hoofdtelefoon,
verbonden met een commandobord met afstandsbediening voor de leerkracht.
De firma
koos de naam Audio Visuel Centrum.
Met dit comparatief en zelfcorrectieftalenpracticum kan in de korst mogelijke tijd een nieuwe taal
ingeoefendworden. Dankzij dit
nieuwe systeem kan de student tijdens het onderricht, langs de hoofdtelefoon
zijn uitspraak vergelijken met die van de leerkracht en zichzelf
verbeteren. Die eerste installatie kostteongeveer drie kwart miljoen Bfr.
In zijn gelegenheidstoespraak benadrukt schepen Chabert, dat hij met dit
initiatief de plaatselijke bevolking en ook het ruimere publiek van het gewest
via passend taalonderwijs een hogere standing wil bezorgen en dat hij zo wil
bijdragen tot het wederzijds begrip dat begint bij het elkaar verstaan.
In de beginfase noteren de inrichters meer dan 300 inschrijvingen, waarvan 150
voor Engels, 80 voor Duits, 70 voor Frans, 50 voor Nederlands, 30 voor
Italiaans en Spaans. Twee lesuren per week kosten 1000 Bfr. ; jeugd die
buiten de gemeente schoolloopt betaalt 500 Bfr.
De in de plaatselijke scholen schoolgaande jeugd krijgt de kans om gratis
opgeleid te worden in het talenpracticum, vooral dan om het Frans degelijk
machtig te worden.Het AVC zorgde ook
voor een Audiovisuele methode voor kinderen Bonjour Line en zorgde zelf voor
de bijscholing van de onderwijzenden van alle netten in Meise.
Bij de start worden ook lesgevers van ter plekke aangeworven. Betty De Vriendt begeleidt de beginnelingen
Engels ; Thierry Lause krijgt de jeugd voor Frans op woensdagnamiddagen;
Fernand De Ceulaer neemt Duits voor zijn rekening;Hugo Bousset neemt de gevorderden Engels;
Henri Degraef zorgt voor gevorderd Frans; Irma Noacco geeft Italiaans en Miguel
Echeverria Spaans; Nederlands werd aanvankelijk gegeven door Paul
Bautil. Het succes van die allereerste initiatie groeit zienderogen,
zodat moet worden uitgezien naar een betere locatie.
Er werd
zoals in de wet voorzien een bestuurscommissie geïnstalleerd met als eerste
voorzitter Jan Vits en Emile Durant, Van Houtte, Remi Van de Cauter en Maria
Vertessen.Zij hadden verregaande
pedaogische bevoegdheid en vormden mee de examencommissies. Zij bleven (tenzij
overleden) tot 2008 belangloos ten dienste staan van de school en drukten zo
mee een stempel op het AVC.
Jef De
Cuyper, onderwijzer aan de lagere jongensschool met een diploma hogere
pedagogische studiën,krijgt van schepen
Jos Chabert de opdracht, de geplande taalschool in al haar consequenties uit te
bouwen tot een voor iedereen aantrekkelijk onderwijscentrum. Dank zij
zijn totale inzet, hij staat dag en nacht op de bres, volgt elke cursus, elk
nieuw gegeven op de voet en slaagt erin na twee jaar ononderbroken management,
de erkenning te bekomen van de als volwassenenonderwijs gestarte
taalschool. Vanaf dan worden de leerkrachten betaald op de personeelsrol
van het ministerie van Nationale Opvoeding.Hij werkte met zijn wedewerk(st)ers een eigen didactisch profiel uit
met de universele naam Collegium Linguarum en zorgt zo voor eigen bijscholing
van de leerkrachten.
In 1968
reeds werd gestart met de audiovisuele en structureel globale methode na een
stage van Rik Degraef en Jef De Cuyper in Mons, waar zij het postgraduaat SGAV
behaalden.Deze methode is de eerste
echte internationaal gereputeerde methode voor talenonderwijs aan
anderstaligen, en breekt met de vroegere methodes die gestoeld waren op
didactiek Moedertaal.
In de loop van zijn alleszins briljante carrière van directeur van het
aanvankelijke talenpracticum, het latere AVC, verwerft Jef De Cuyper het
universitair diploma Geaggregeerde Hoger Secundair Onderwijs Rechten
Criminologie.Hij verdiepte zich tevens
in Psycho- Pedagogisch Didactisch Onderzoek.
Nog voor
de overgang naar het nieuwe onderwijscomplex rechtover de muziekschool, wij
schrijven, einde juni 1971, is de school in staat de eerste einddiplomas uit
te reiken
Directeur Jef de Cuyper is een bijzonder gelukkig man. Want in zeer korte
tijd telt de taalschool zon 650 leerlingen. Leerkrachten en
administratief personeel vormen samen een groep van 21 mensen. 19
studentenslagen in het eindexamen over
elementaire kennis van het Spaans, Frans, Engels, Italiaans, Nederlands of
Duits. 122 leerlingen slagen in de onderscheiden overgangscursussen.
Engels is op dat moment de meest gegeerde taal.
Na vier jaar grondige studie Engels worden de eerste einddiplomas uitgereikt
aan Helena Rose-Verreth, Maria Wille, Adeline Goethgebeur, Frank Standaert,
Alfons Borghmans, Theo Desmedt en Désiré Maes.Zij vormen later de Studenten en Oudstudentenbond.
In het Willy Van den Berghecentrum (Sport en reacreatiecentrum en
Onderwijscentrum) dat in 1972 wordt ingehuldigd, krijgt ook hetAudioVisueel Centrum, vanaf het nieuwe
schooljaar 1972-1973 een vaste stek. De oorspronkelijke installatie wordt
aangepast en aangevuld tot 48 plaatsen
en 2 commandopanelen.Het
talenpracticum beantwoordt volledig aan de eisen van het geprogrammeerd
onderricht : Audio, Actief, Actief-Comparatief, Zelf-Correctief (systeem
Ley). Er komt een opnamestudio
om de lessen voor te bereiden.De
klassen worden uitgerust met diaprojectoren, klankinstallatie en
overheadprojectie. Secretariaat en bureau van de directeur zijn
ondergebracht in een aanpalende ruimte van de nieuwe gemeenteschool in
polyvalent gebruik. Voor het theoretisch onderricht maakt de nieuwe
taalschool gebruik van de bestaande klaslokalen van de lagere
gemeenteschool. Ook in de nieuwe vestiging worden zes talen aangeleerd :
Engels, Frans, Spaans, Nederlands, Duits en Italiaans.In 1985 wordt het aantal studenten met 2000
studenten overschreden.
Op
initiatief van mevrouw Chabert, ondertussen schepen met haar collega Marcel
Belgrado gestart met dagtaallessen.Deze
gaan grotendeels door in de muziekschool.Maar de school barst stilaan uit haar voegen en dubbel gebruik wordt
onhoudbaar.Er worden nog drie klassen
bijgebouwd naast de judozaal.Het talenpracticum wordt uitgebreid tot 63
cabnes en drie commandopanelen.
Zo konden
jonge leerkrachten in hoofdambt beginnen, want tot dan cumuleerden zij met een
functie in het dagonderwijs.
In
1987op vraag van schepen Catry konden
wij de laatste Nederlandstalige gemeenteschool voor volwassenen, een
eenklassige school Huishoudelijk Naaien overnemen in Jette.In 1988 werd door een uitzonderlijk K.B.
toelating gegeven om te beginnen met gesplitste klassen van alle afdelingen in
het HRIPB in Jette, achter het UZ VUB.Dat was een succes met onmiddellijk 500 studenten en op korte tijd zaten
er meer studenten in Jette dan in Meise. De afspraak was dat de lokalen gratis ter beschikking gesteld werden en dat Jette de publiciteit voor Brussel ten laste zou nemen.
In 1989
lanceert de school cursussen voor andere Europese talen.Grieks en Portugees worden toegevoegd aan het
pakket.
In 1989
wordt gestart met Informatica, maar de school mocht enkel cursussen inrichten
van 8 u. per week op jaarbasis.Dat zware
programma remde de instroom af.
In 1990
verhuist de school in het internaat Kindje Jezus in de Stationsstraat 15 in Wolvertem.Enkel het bureau van de directeur en 21
kabines talenpracticum bleven in Meise.Op dat ogenblik volgen 2480 studenten les in
het Audiovisueel Centrum voor Volwassenenonderrwijs.
Door
allerlei besparingen en beperkingen daalt het aantal studenten, maar in1995 kon
door een intense kwaliteitsrevolutie de opwaartse trend opnieuw ingezet worden.
In
1996kocht de gemeente de Sancta Maria
lokalen, verder in de Stationsstraat 29.
Op 1
september 1996 met 29 jaar dienst als directeur kan Jef De Cuyper met pensioen
gaan. De afspraak was dat hijvoorzitter
werd van de Bestuurscommissie, zeker voor 5 jaar en tot aan het nieuwe decreet.Dat gebeurde en in 2000 werd dit
bestuursorgaan, op initiatief van de nieuwe directeur Luc Ooms omgevormd
tot een adviescommissie die tot 2002 samen geroepen werd.Op 5.8.2008 werd de adviescommissie de facto
door de naamsverandering van de school afgeschaft en besluit Jef De Cuyper een
carrière van 41 jaar.
Na de
oppensioenstelling van directeur Jef De Cuyper volgt de aanstelling van
leerkracht Engels Luc Ooms, verantwoordelijke voor de administratie. Hij
is de tweede directeur in de geschiedenis van het AVC en zoals zijn voorganger
een geboren en getogen Meisenaar. Luc Ooms was jaren de rechterhand van
Jef De Cuyper en zij bouwden samen een testsysteem uit met meerkeuzevragen en
hij automatiseerde de volledige administratie zelfs in netwerk met de vestigingsplaats
Jette.
Luc Ooms
bestuurt de taal en informaticaschool gedurende ruim 10 jaar, namelijk van 1
september 1996 tot 31 december 2006. Hij debuteert als leraar Engels in
de loop van het jaar 1970 en blikt met grote tevredenheid terug op een zeer
geslaagde carrière van zowat 36 jaar in dienst van het AVC.
Een terugblik op tien jaar directeurschap van Luc Ooms leert dat het aantal
cursisten Nederlands voor anderstaligen enorm gestegen is. Onder zijn
beleid betekent dat meer dan 1000, wat een opvallende verdubbeling
betekent. Luc Ooms verduidelijkt : Zon 90 nationaliteiten volgden de
lessen Nederlands . De taallessen worden in zogenaamde modules georganiseerd,
wat wil zeggen dat de cursist op verschillende tijdstippen in het schooljaar kan
inschrijven. De lessen informatica zijn bijzonder in trek. Het
studentenaantal Informatica is verdriedubbeld en bereikte een piek van maar
liefst 1000 leerlingen.
Sinds 1 januari 2007 wordt het AVC, tussendoor ook wel eens betiteld als AVC
CVO ( CVO staat voor Centrum Volwassenen Onderwijs) geleid door Ria Gauchie, de
eerste vrouwelijke directeur. Haar werkterrein, nog steeds in de gebouwen
van het vroegere Sancta Maria in de Stationsstraat, nummer 29 in Wolvertem. De nieuwe directrice is
al een poosje vertrouwd met de werking doordat ze in 2002 halftijds
co-directeur werd.
Zij is in het bezit van het einddiploma Germaanse filologie en het postgraduaat
SGAV. Reeds in dienst vanaf 1985 als leerkracht en in 1986 als
onderdirecteur wordt zij tijdens het directeurschap van Luc Ooms vanaf 1
januari 2003 ingeschakeld als halftijdse co-directrice. Zij is afkomstig
uit het naburige Merchtem.
Onder haar leiding tracht de school in te spelen op nieuwe maatschappelijke
ontwikkelingen. Zij verduidelijkt : « Via het internet kunnen wij thans
verschillende cursussen deels op afstand volgen. Zo is het mogelijk onder
meer Grieks, Nederlands en Frans te leren. De ene week krijgt de student
(e) gewoon les in de klas, de andere week maakt hij of zij oefeningen thuis,
waarbij de leerkracht via e-mail begeleidt. Nieuw zijn de taalcursussen
Pools en Chinees. Verschillende talen kunnen nu in een zogenaamd verkort
traject gevolgd worden, waardoor de cursist zich niet langer moet engageren
voor een volledig schooljaar.
Tekst Louis Becq i.s.m. Jef L.DC en L.O.
Logboek AVC
Websites en blog146
In de schoolarchieven wordt een waardevol document
bewaard waarin Zuster Marie-Philomene, algemene overste van de Zusters van
Maria uit Braine-lAlleud, de feestelijke aankomst beschrijft van de eerste
twee zusters in Meise. Het waren Zuster Marie-Stanislas-Kostka en Zuster
Marie-Anne. De Meisenaren waren echt blij met hun komst en zorgden voor een
groot dorpsfeest.
Er wachtte de zusters een hartelijk onthaal bij kasteelvrouw Gravin Roose de
Baisy, gehuwd met Graaf Louis Leopold Amedée de Beauffort. Deze dame was de
schenker van de gebouwen van de eerste meisjesschool en het klooster in de
Beauffortstraat (het gedeelte dat nu de Brusselsesteenweg is).Het was een onvergetelijke dag in de
geschiedenis van Meise toen de gravin de sleutels van het nieuwe gebouw
overhandigde.
Diezelfde avond werden de zusters nog uitgenodigd op de pastorij en voorgesteld
aan baron dHoogvorst, de kranige 84-jarige burgemeester.Er werd lang nagefeest in het dorp.
Reeds de volgende dag, een maandag, werden de vier nieuwe klaslokalen van de
meisjesschool in gebruik genomen door een flinke groep enthousiaste kinderen.
Er werden nog een paar juffrouwen aangeworven en al vlug moest er gedacht
worden aan een vijfde klas.
De Meisenaren waren gelukkig met de komst van de zusters. Ze waren ook zeer
erkentelijkheid tegenover de gravin die dit alles mogelijk gemaakt had. Daarom
werd een gedenksteen met de wapenschilden van de families de Beauffort en Roose
de Baisy boven de ingang van het klooster aangebracht, die nu nog te
bezichtigen is.
De gravin bracht regelmatig een bezoek aan de klassen. Er werd dan door de
kinderen voorgedragen en gezongen. En het refrein van hun lied luidde steevast:
Eens
op deze schone dagen
Kwam een vriendelijk gelaat
Ener schone dame vragen
Hoe het met de kinderen gaat
Of ze stil als een muisken
Onder t maken van het kruisken
Of ze zitten flink en net
Onder t bidden van t gebed
Marie-Line
Goethals, directeur, mede namens het personeelsteam en het schoolbestuur.
Toch
niet gebruikelijk dat een Burgemeester het genoegen kent U van hieruit toe te
spreken.
De
eerste en ook enigste keer dat ik dat deed, was bij het afscheid van mijn goede
vriend XAVIER OLBRECHTS.
Doch
vandaag is het om mijn steentje bij te dragen bij de viering van 150 jaar
Sinte- Maartenschool, dus een zeer heugelijke gebeurtenis die wij op een
gepaste manier willen huldigen.
Deze
school werd door de gemeente aangenomen of erkend op 1 oktober 1884.
Dit
hield in dat de gemeenteraadsleden de klassen mochten bezoeken en lessen
bijwonen, echter zonder opmerkingen te mogen maken aan leerkrachten of
leerlingen.
Dit
is heden ten dage nog altijd zo, maar ik meen dat men nu vooraf het
schoolbestuur hiervan dient in kennis te stellen.
Persoonlijk
kan ik mij niet herinneren dat er sommige raadsleden van dit voorrecht hebben
gebruik gemaakt.
Ik
persoonlijk nooit (ben nu momenteel 22 jaar schepen van onderwijs) en
waarom NIET?
Wel,
omdat wij het volste vertrouwen hadden, en nog altijd hebben, in de
degelijkheid van het plaatselijk vrij onderwijs.
Om
terug te gaan naar 1861, toen de eerste zusters arriveerden in Meise: en of de
Meisenaren toen gelukkig waren! Zij werden feestelijk onthaald met een groot
dorpsfeest.
Door
de jaren heen waren de eerwaarde zusters de steunpilaren van de gerenommeerde
school.
Zo
heb ik zelf, van op deze plaats waar ik nu sta, eerwaarde heer Bie Boon horen
verkondigen (ik heb dit zelf gehoord, dus niet van horen zeggen of via via) dat
iedere zuster 4 onderpastoors waard was. Zij waren een zegen en zijn dat
vandaag nog steeds. Niet alleen voor de school, maar voor gans de
parochiegemeenschap.
Misschien hebben zij het niet altijd gemakkelijk
gehad.
Ergens heb ik kunnen achterhalen in de periode 1927, dat de gemeente in de
kosten tussenkwam bvb:
-voor
schoolbehoeften: 5 frank per trimester/ per leerling;
-voor
de verwarming van de klaslokalen: 2000 kg steenkool en 100 frank hout per
trimester;
-en
voor reinigen en kuisgerief: 50 frank.
Al
geruime tijd is hier verandering in gekomen dankzij de sociale voordelen en het
flankerend onderwijs.
Dit
houdt in dat de gemeente, wanneer zij uitzonderlijke voordelen toekent aan de
gemeentescholen (die buiten de werkingstoelage vallen van het Ministerie van
Onderwijs), dit ook verplicht is te doen voor alle netten, dus ook voor het
vrij onderwijs en het gemeenschapsonderwijs.
Onder
deze sociale voordelen vallen momenteel: het gratis busvervoer, de warme
maaltijden, opvang tijdens de vakantie, de sportactiviteiten zoals Het Lint
van Meise, de schoolsportdagen op de Nekker, Hopsakee, het cultureel aanbod in
de Muze, de bibliotheek en het zwembad.
Hier
is een lange weg afgelegd en terecht.
Door
de jaren heen heb ik steeds op een goede samenwerking kunnen rekenen, door de 3
pijlers waarmee ik het genoegen had om samen te werken: Zuster Veerle, Zuster
Marita en nu Marie- Line Goethals (drie directrices,
heb nog altijd moeite met mevrouw de
directeur, laat staan Zuster
directeur).
Deze
drie prachtdames hadden elk de uitzonderlijk flair om zich te laten omringen
door bekwame en toegewijde personen in het schoolbestuur.
Wie
geen vertrouwen uitstraalt krijgt er ook geen en dus kregen zij de steun die
zij ten volle verdienden.
De
Sinte- Maartenschool is eerst en vooral een parochiale school, die trouwens
ooit heel klein begonnen is.
Het
achterliggend idee is steeds geweest: een school in de nabijheid, voor de
kinderen van het dorp. Met de uitdrukkelijke bedoeling dat generatiegenoten uit
één en hetzelfde dorp elkaar zouden kennen. En dat ze dat zouden doen op het
moment dat zij de belangrijkste dingen leren die een mens in zijn leven ooit
moet leren: lezen, schrijven, rekenen enz.
In
de huidige context zullen we daar nog maar eentje aan toevoegen: leren met een
computer omgaan.
Tegelijk
was er uiteraard een tweede pijler: een christelijk geïnspireerde school.
Toch
is de Sinte- Maartenschool momenteel uitgegroeid tot een vrij grote school met
de laatste jaren tussen de 400 en 500 leerlingen. En vele van die leerlingen
komen van buiten Meise.
Zij
hebben ooit in het schoolbestuur een vergadering gehad: Wat gaan we doen,
inschrijvingen beperken tot binnen de parochie? Neen, ze vonden dat zoiets niet
kon, en tot op heden is iedereen, ongeacht de woonplaats, welkom bij hen.
De
school zit zowat geprangd tussen een aantal andere gebouwen in het centrum van
Meise.
En
dus heeft dit open standpunt doorheen de geschiedenis wel voor heel wat
bouwperikelen gezorgd. En dat eindigt nooit. Momenteel zijn ze al druk bezig
met de voorbereiding van de bouw van een nieuw administratief centrum (met
directielokaal, secretariaat en leraarskamer) dat aan de hoofdingang van de
school zal gerealiseerd worden. De vermoedelijke start van deze werken is in de
lente van 2012.
De
basisschool is jarenlang een meisjesschool geweest, maar dat was in de
tijdsgeest van de laatste decennia van de vorige eeuw niet meer houdbaar en
sedertdien is ze, zoals alle andere scholen in Meise, gemengd.
Hun
opvoedingsproject voorziet uitdrukkelijk dat iedereen welkom is. Dit betekent
dat zij ook proberen met alle beschikbare (en dat weten we allemaal, beperkte)
middelen de zogenaamde probleemkinderen op te vangen.
Op
dit specifieke gebied willen zij eveneens uitdrukkelijk een school zijn voor
iedereen. En, neem het van mij aan, dat is lang niet altijd de gemakkelijkste
oplossing.
Want
tegelijkertijd moeten zij aan heel wat moderne regelgevingen voldoen en
voorziet datzelfde opvoedingsproject dat al hun afgestudeerde leerlingen nadien
zo vlot mogelijk kunnen meedraaien in het secundair onderwijs.
Misschien
is het goede resultaat dat velen van hun leerlingen behalen in de ons
omringende grote mastodonten van secundaire scholen, toch wel één van de
redenen dat ouders kiezen voor deze parochiale school.
Laat
mij besluiten met de oprechte felicitaties en dank aan iedereen die meewerkte
tot dat wat de school nu is, kortom een instelling om fier op te zijn.
1835 Langs de St.-Annastraat werd op de Kelkebeek
een watermolen herbouwd.De oudere kern
werd gedeeltelijk behouden, doch fel gewijzigd in de 19de en 20ste
eeuw.In de gevel links langs de
beekkant werd het jaartal 1835 aangebracht met de letters B.D.M . In de
herbruikte steekbooglatei uit arduin is er een steen met het jaartal 1766.Destijds behoorde deze molen nog toe aan
Willem de Zwijger, als baanderheer van Grimbergen.Door de erfenis kwam hij later toe aan de
Oranjekoning van Engeland.Nog later
werd hij bezit van de familie Vander Linden d Hoogvorst wiens wapen met
jaartal werd aangebracht.Nog later
kreeg deze molen de naam Molen De Waet.
Momenteel is hij in handen van de familie Steenackers.
Hoe
Meise aan zijn (oude) beiaard kwam door Jan Van Gijsel
De
geschiedenis der klokken.
Een schilderachtig dorpje, met schone, geheuvelde landschappen die door geen
fabrieksschouwen worden gestoord, met een rustige en minzame bevolking, met
parken en hovingen waar kunstenaars, denkers en mensen van adel zich thuis
voelen, dat is Meise in Brabant.
Naar de mening van Staf Nees, de grote beiaardier van Sint Rombouts in
Mechelen, is de kerktoren van zulke stemmige gemeente de uitverkoren plaats
voor een klokkenspel en zullen de klanken van een beiaard daar zuiver en hel
tot hun recht komen.
De beiaard, hoe eigenaardig dit ook moge schijnen, is een volksspeeltuig bij
uitmuntendheid, dat de kunstzin van ons volk ten zeerste helpt
ontwikkelen.Het lied en de beiaard zijn
onafscheidelijk met elkaar verbonden : voor het vertolken van volksliederen is
het een bijzonder geschikt instrument.
Betekenis
van het woord beiaard.
De befaamde oudheidkundige Dr. G. Van Doorslaer,
geeft volgende uitleg : beiaarden vindt zijn oorsprong in het woord beieren
dat zelf werd afgeleid van het oude Vlaamse werkwoord baren of beren,
hetgeen betekent klank geven.Op twee
verschillende manieren kan men de klok een klank ontlokken, namelijk door er
van buiten met een hamer op te slaan, of door van binnen de klepel in beweging
te brengen.De eerste wijze van doen
noemt men beiaarden, de tweede luiden.
Bij feestelijke aangelegenheden, huwelijk, ommegang, kermis, blijde intrede van
prinsen en vorsten, werd vroeger gebeierd.Om godsdienstige ceremonieën of begrafenissen aan te kondigen en de
bevolking te verwittigen bij brand of andere rampen werd er geluid.Dat is zo gebleven op onze dagen.
De beiaard is doorgedrongen in verschillende landen van de wereld o.a. in
Frankrijk? Nederland, Italië, Duitsland, Polen en zelfs Amerika.Maar de beste klokkenspelen vindt men in ons
land en aan de spits voorzeker de Mechelse beiaard met zijn 49 klokken,
waartussen de grote Salvator, die zo maar eventjes 8884 kg weegt.
Deskundigen beweren dat de eerste beiaard werd opgesteld te Audenaerde in het
jaar 1504.
De herleving van het beiaardspel is te danken aan de grootmeester Jef
Denijn.Hij heeft in zijn school te
Mechelen talrijke beiaardiers gevormd, waaronder twee knappe meesters Staf Nees
en Kamiel Lefevere.België mag er fier
op gaan de beste beiaardiers ter wereld te bezitten en Mechelen, dank zij
meester Jef Denijn, is heden ten dage de bakermat der beiaardkunst.
Voor een begrafenis eerste klas!...
Zoals in vele parochies, werden tijdens , de oorlog
1940-45 ook te Meise door de bezetter de klokken weggehaald.
Pastoor Brams de herder van de St.-Martinuskerk te Meise, verwachtte niet heel
veel staatstoelagen en daarom zocht hij op eigen hand naar de middelen om zijn
parochie van nieuwe klokken te voorzien.Bij Michiels te Doornik werden twee klokken besteld, maar voor de levering
moest men oneindig veel geduld hebben.De klokkengieter beweerde dat hij aan de klokken van Meise zij n
bijzondere zorg besteedde en dat de kwaliteit des te beter zou zijn naarmate de
afwerking langer duurde.De echte reden
was dat hij met overlast zat wegens de bestellingen uit vele andere parochies.
Maar pastoor Brams, die slim is als een vos, liet het uitblijven der klokken
niet aan zijn hart komen, want in zijn hoofd stak nog een ander plan
Ik heb sinds mijn prille jeugd van klokkenspel gehouden.Een tijd lang ben ik van plangeweest te Meise een grote villa te bouwen en
daarin zou ik een klein klokkenspel hebben aangebracht.De oorlog heeft de uitwerking van dit plan verhinderd.Dat wist pastoor Brams en bij gelegenheid van
een bezoek, toen hij mij een goede reis naar Congo kwam wensen, pakte hij
voorzichtig uit met zijn voorstel.
Mijnheer Van Gijsel, zegde hij, de parochianen hebben mij geldmiddelen
verschaft om twee klokken te kopen, maar voor een historisch dorp als Meise en
voor Sint-Martinusdie zo vrijgevig was, is dit toch niet voldoende.Zoudt u mij niet kunnen helpen om nog twee
klokken bij te bestellen?
Ik vond dat er eens kon over gepraat worden en het pleidooi begon.
Ziet u, zei mijnheer pastoor, met vier klokken kunnen wij de grote
plechtigheden meer luister bijzetten en het is meer indrukwekkend bij een
begrafenis van eerste klas!
Er werden dus nog twee klokken bij besteld.
De ene week verliep na de andere en de klokkengieterpaaide onssteeds met beloften. Onze wantrouwige pastoor begon er zijn geduld bij
te verliezen.Hij dacht ineens aan
Sint-Thomas, die niet geloofde zonder gezien te hebben en trok op zekere dag
naar Doornik.
Welke ontgoocheling!Er was nog niets
gedaan voor Meise, maar de smeltoven stond gloeiend en het bronzen metaal zou
er ingegoten worden.Nogmaals gepaaid
met beloften, keerde onze pastoor terug naar Meise en onderweg zinderde in zijn
oren de weergalm van de klokken die in de gieterij gereed stonden voor andere
parochies.
Zijnpoëtisch verhaal ontroerde mij en
zeer vernuftig polste de pastoor :
Mijnheer Van Gijsel, indien u het plan hebt laten varen om een klokkenspel aan
te schaffen voor uw tuin, zoudt u er dan niets voor voelen om het aan te
brengen in de kerktoren?
Eens flink nagedacht, en dan, allemaal goed, een klein klokkenspel zou in de
kerktoren komen : er werden dus zeven klokjes besteld.
Van
zeven klokken tot zevenenveertig.
De overheden van de gemeente kwamen bij mij in
vergadering bijeen : pastoor Brams, volksvertegenwoordiger Van den Eynde en
burgemeester Van Campenhout.De
herstellingswerken aan onze geklasseerde kerk waren reeds goedgekeurd en de
toren zou van galmgaten voorzien worden om de klank der klokken verder te laten
uitdeinen.
De oorspronkelijke beiaard zou dus zeven klokken omvatten.Een afgevaardigde van de gieterij merktetoen terecht op : Wat gaat ge aanvangen met
7 klokken?Daar zal nooit een kunstwerk
op gespeeld worden!Die man had gelijk
en wij bestelden derhalve nog 7 klokken bij.Het waren er al dus 14.
Maar wie zou de bevoegde persoon zijn om de kwaliteit der klokken na te gaan en
om de klank te beoordelen?De pastoor
had voor deze vraag een oplossing : wie zou meer bevoegd als expert kunnen
optreden dan de bestuurder zelf van de beiaardschool, meester Staf Nees.Dit voorstel werd eenparig aangenomen.
Op de eerste bijeenkomst luisterde meester Staf Nees aandachtig naar onze
uiteenzetting enmet een veelbetekenende glimlach scheen hij onze uitgebreide
(?) kennis over beiaardkunst te waarderen.Hij was als een professor, die met veel inschikkelijkheid examen afneemt
van zijn minst bekwame leerlingen! Geduldig en vol wijsheid had Staf Nees
toegehoorden zijn besluit luidde : Met
14 klokken kunt ge geen beiaard opstellen.Ik raad u aan die kosten te sparen.
Ah, wat dan gedaan, meester Nees ?.
De grote beiaardier voerde zijn vrienden uit Meise rond inhet Vlaamse land.Hij leidde hen naar Postel, waar in de abdij
een uitstekende beiaard hangt.
Indien ge een goede beiaard wenst, moet ge 47 klokken aankopen.Dan moet ge een trommel plaatsen, waarop
ieder uur een vrolijk deuntje kan gedraaid worden. (Het werd uiteindelijk een uniek wekkering die om het half uur de
beiaard aan het spelen zet). Dan moet ge zorgen voor een klavier, waarop de
beiaardiers concerten kunnen geven.In
een bevallig dorpje als Meise, dicht bij Brussel, zou dat onetwijfeld bijval
oogsten.
wij konden niet anders dan de redenering bijtreden.Wanneer goede gedachten opwellen moet men
onmiddellijk een beslissing kunnen nemen en wat vandaag kan gedaan worden, mag
men niet uitstellen tot morgen.Dus, zo
gezegd, zo gedaan.
Er wordt een bestek gemaakt en ik aanvaard het zonder discussie.
Nu de handen uit de mouwen en aan het werk. Staf Nees neemt de technische
leiding op zich.Wij rijden naar Doornik
om de bestelling met datum van aflevering aan de klokkengieter over te
maken.Dat alles gebeurde in 1947.
Maanden verliepen sindsdien : ik schreef dreigbrieven naar de
klokkengieter.Staf Nees drong bij hem op spoed aan en uiteindelijk in het najaar van
1950 kwamen de klokken in de toren terecht.
De technische installatie nam nog een hele tijd in beslag, maar alles is toch
in orde geraakt!En nu, nu kan de
beiaard spelen
Boodschap
aan onze jeugd
Sommige mensen hebben voorzeker reeds de bedenking
gemaakt : Welk zonderling idee een beiaard te schenken .Een paar woorden uitleg mogen volstaan.Ik spreek niet gaarne over mezelf, indachtig een
oud Vlaams spreekwoord dat weinig goeds vertelt : Eigen lof .
Toch wens ik van deze gelegenheid gebruik te maken om mijn levenservaring mee
te delen aan onze jeugd, die de toekomst van morgen in handen draagt en die
zich de ondervinding van een man op jaren wellicht kan ten nutte maken.
Mijn doel bestaat erin de kunst te bevorderen, vreugde en levenslust onder de
mensen te brengen en hun zin voor het hogere te ontwikkelen.Ik wil iets achter laten voor het nageslacht
en tevens onze beiaardiers steunen in hun edele kunst.
Steeds heb ik in de klank der klokken ge not gevonden.Toen ik als jonge kerel van vijftien jaar,
dagelijks op het speelplein van het Sint Romboutscollege of op de grote markt
te Mechelen, luisterde naar de beiaardliederen, dan voelde ik mij bewogen en
gelukkig.
Van mijn prille jeugd af groeide in mij de wil om iets groots te
verwezenlijken, om het verder te brengen dan sommigen die het geluk hadden
langer te studeren.Nooit heb ik mijn
tijd verknoeid aan onnozel vermaak.Ik
trachtte vooruit te komen door vlijtig werk en nuttige lezingen.Mijn streven was erop gericht ook voor mijn
medemensen en voor de noodlijdenden iets te voelen en te doen en niet te leven
als een geldmens.
Ik heb gedroomd, na fotuin te hebben gemaakt, een grote boerderij te besturen,
want om gelukkig te zijn moet men van Gods wijde natuur kunnen genieten.Het was mijn droom iets groots te doen en ik
heb geleefd om mijn dromen te verweznlijken.
En nu, nu ik een oude man geworden ben, voel ik mij nog sterk genoeg om nieuwe
dromen uit te werken en dat doe ik in Congo, onze kolonie.
Wilt u nu weten wat mijn grootste genoegen is ?Te kunnen verwezenlijken in mijn rijpe jaren wat ik in mijn jonkheid heb
gedroomd.Om in het leven iets te
geraken moet men een plan hebben, een plan dat men ter harte neemt en waaraan
altijd, onverpoosd gearbeid wordt.Daarbij is onontbeerlijk : gezondheid, rechtvaardigheid, eerlijkheid.
Onze Vlaamse jeugd mag de oude spreuk der rederijkers niet vergeten : ole com
bove!Olie komt boven!De tijd staat de rechtvaardige man ten
dienste.
Het was mij al lang een
doorn in het oog, dat Grimbergen ons voorbijstak, in de top tien van de
beiaarden van Vlaanderen.Ik situeerde ons
vroeger op de 4de plaats met onze 47 klokken.
Wat is de oorsprong van
deze frustratie ?Tot 1132 was Meise
moederparochie van Amelgem, Oppem, Oksdonk, Limbos, Eversem, Grimbergen en
Strombeek. (A.Wauters, Environs de Bruxelles II bl.300, Jan Verbesselt Par.II
bl.56).De Berthouts droegen het
patronaat of begevensrecht over aan de abdij van Grimbergen.
Daarom eiste ik
regelmatig in de vergaderingen het innemen van onze rechtmatige plaats op en
kloeg ik het feit aan dat de zware bes klok (si-bemol) ontbrak.
Een van de oudste
verenigingen van Meise, de Koninklijke Maatschappij Gewezen Soldaten van het
Belgisch Leger, gesticht in 1903 beschikte over een spaarpot van meer dan
100.000 BF ( 2500).Zoals in alle goede
huishoudens was er ruzie in het bestuur.Bij gebrek aan autochtone kandidaten was Antoine Mollemans voorzitter
geworden.Die kwam op het lumineuze idee
met de kas de ontbrekende si-bemol in onze oude beiaard aan te kopen en te
schenken aan de parochie.Zo zouden we
toch een volledige beiaard hebben.Dit
voorstel werd door mij ingediend en verdedigd op het beiaardcomité, waar de
vrienden van de beiaard regelmatig het wel en wee van ons instrument
behartigen. Antoine werd opgenomen in het Beiaardcomité en de spaarpot werd
verplaatst naar het Beiaardfonds.
Eddy Mariën, onze
beiaardier, deed prompt een tegenvoorstel. Waarom geen nieuwe beiaard ?Want de klank van de nochtans unieke
Michiels-beiaard was niet optimaal.Er
werd in die zin besloten.Nog ettelijke
vergaderingen werd hierover gediscussieerd.Struikelsteen was het geld vinden om de nieuwe beiaard te
financieren.Er was dan wel al nagenoeg
100.000 BF ( 2500) beschikbaar gesteld door de KMGSBL 1903, maar dat bleek
zelfs niet genoeg voor de ontbrekende si-bemol.Eddy bracht een doorslaggevend argument in, door te stellen dat de
kostprijs van de klokken bepaald wordt door de prijs van het brons.Deze prijs stond op een historisch
dieptepunt.Dus : nu of nooit !
Het aantreden van een
nieuw gemeentebestuur in 1992 zou alles in een stroomversnelling brengen.Ondertussen overhaalde Piet De Cuyper zijn
collega in de gemeenteraad Stef De Ridder, om toe te treden tot het
beiaardcomité.Hij zou, rekening houdend
met zijn stevige relaties bij meer vermogenden in het wereldje van de
aannemers, de sponsoring op zich nemen.Doelstelling werd : 5.000.000 BF ( 125.000) bijeen brengen, want een
prijsaanvraag leerde ons dat er minstens vier en een half miljoen moest op
tafel liggen.
Er werd besloten een
VZW Nieuwe Beiaard op te richten, niettegenstaande de oude V.Z.W. De Vrienden
van de Beiaard nog bestond met een overlevende : Irma Claes (+).Er werd nagelaten haar in te lichten.
Er werd ook besloten de
oude klokken te schenken aan de sponsors die minimum 25.000 BF inbrachten.Er werd verwaarloosd te onderzoeken of dit
wel zou mogen.Een ander voorstel om de
oude beiaard te installeren als rijdende beiaard of als monument werd prompt
verworpen.Er werden ook 1000
beiaardpenningen aangeschaft (een verliespost zou blijken).De bestaande penning, ontworpen door Jan
Wellens, zou met veel minder kosten meer opgebracht hebben.
De sponsoring werd
gestart op de beiaardfeesten van 1997.Vrij snel brachten wij 2.000.000 samen.Maar wij bleven steken op de helft van het vooropgestelde bedrag.De eerste nacht van de beiaard werd wegens
overdadige programmering van vedetten een financiële strop.We raakten net uit de rode cijfers.
Stef De Ridder bracht
eens te meer redding.Hij klampte
Jean-Pol Van Gijsel aan.Dit is de zoon
van Jan Van Gijsel, de milde schenker van de oude beiaard.Enkele maanden later overhandigde hij een
cheque van 2.500.000 BF en de eindstand van de sponsoring bracht een saldo van
5.282.613 BF bij het aantreden van Frans De Koker als nieuwe penningmeester.
Maar daarna kwam de kat
op de koord.Een illustere onbekende
legde klacht neer, omdat er slechts bij 1 beiaardmaker prijs zou gevraagd
zijn.Monumenten en Landschappen verbood
de oude beiaard weg te doen.Daar
bovenop viel onze haan met het kruis van de toren en de kerk en toren werden
ontoegankelijk verklaard wegens gevaar voor instorten.De gebreken aan kerk en toren kwamen, dank
zij het onderzoek van de stabiliteit, met het oog op het plaatsen van een
nieuwe beiaard, aan het licht.
Stef beet door en
wachtte niet op de afwikkeling van de bureaucratische rompslomp.De VZW bestelde de nieuwe beiaard bij de
Koninklijke Eysbouts (Asten) in Nederland.De oude beiaard werd uit de toren gehaald om het gewicht van de toren te
ontlasten van zijn 4.202 kg en opgeborgen in de gemeentelijke hangars.Later werden plots, onverwachts en
onvoorbereid, 10 grote klokken in de kerk gedeponeerd en de andere in de open
werf van de nieuwe bibliotheek. Bij nazicht op 19.9.2001 ontbraken er 8
klokken.Die zijn sedertdien
spoorloos.Hoe dit probleem zal opgelost
worden zal blijken.
De levering van de
nieuwe beiaard gebeurde voor de beiaardfeesten van 2001 en de klokken werden
onmiddellijk in de toren gezet, want de dringende instandhoudingswerken waren
voltooid.
Maar nu rezen er zoals verwacht 3 problemen :
1. Clock-o-matic betwist op 29.1.1999 de gunning van
de nieuwe beiaard bij de gemeente (documenten overgemaakt aan de kerkfabriek,
die het op haar beurt overmaakte aan de V.Z.W.Nieuwe Beiaard)
2. ongunstig advies van de federale overheid i.v.m.
wat zij noemen restauratiewerken aan de oude beiaardomdat het voorstel
inhoudelijk niet uitgaat van de respectvolle restauratie
3.de federale
overheid wenst op 15.6.2001 de Michiels beiaard te behouden en momumentenzorg
stelt voor er afstand van te doen om hem op een andere plaats onder te brengen.
In verband met het
derde probleem besliste het Beiaardcomité dat er geen sprake kon van zijn dat
de oude beiaard Meise zou verlaten.
Op 28.6.2002 kwam
het akkoord voor de plaatsing van de nieuwe beiaard in de toren, op voorwaarde
dat :
1.de oude geplaatst wordt op een klokkenstoel en
2.dat hij later bespeelbaar gemaakt wordt en
eigendom blijft van de kerkfabriek zodat een functionele en zo integraal mogelijke
bewaring van de Michielsbeiaard (onze oude beiaard) gerealiseerd wordt
En plots, tijdens het
Paasfeest van de senioren, hoorde ik heldere beiaardklanken.Ik dacht dat ik droomde, maar ging tussen
twee schotels in toch eens kijken.Het
was toen volop mond en klauwzeercrisis.Er waren enkele Hollanders op de toren de beiaard aan het
installeren.Ik vroeg hun of ze hun
schoenen afgewassen hadden bij het overschrijden van onze grens.De onthutste noorderburen zegden prompt ja,
waarop ik hen verzekerde dat zij zeker met duivenshit aan de schoenen zouden
terug gaan.Want onze toren was in
erbarmelijke staat.Het stonk er tien
uren in de wind.Overal lag uitwerpselen
van duiven, dode duiven en niet uitgebroede eieren in nesten.De gemeente beval schoonmaak, maar het werd
een kattenwasje.Alles werd wel grondig
dichtgemaakt, zodat de duiven niet meer binnen konden.Anders kregen de kerkuilen weer de schuld.Een grondige schoonmaak moest dringend
gebeuren!
Op 6.6.2001 kon onze beiaardier
Eddy Mariën voor de eerste keer het instrument testen.En tijdens de beiaardfeesten van 2002 op
12.5.2002 werd het eerste officiële beiaardconcert gespeeld op de nieuwe
beiaard. Hij weerklonk over ons dorpje op 12 mei tijdens de beiaardfeesten met
Preludium 3, voor beiaard van Mathias Vanden Gheyn.Mijn goede vriend Jan Van de Broeck en ik,
stonden erbij en Jan heeft dit historisch moment digitaal vastgelegd voor het
nageslacht.
De sponsors werd
gevraagd of ze tevreden zouden zijn met een nieuw herdenkingsklokje.Regelmatig hoorden wij liedjes rammelen
vanuit de toren.Maar dat kwam van het
computergestuurd speelwerk.Het zou duren
tot 14.2.2002 wanneer Eddy Mariën voor het eerst het klavier kon
bepotelen.Maar o wee.De zoldering werd verlaagd.Een iets grotere beiaardier kan er niet
onder. Dit wordt een variante van een verhaal uit de bijbel over door het oog
van de naald.De naald was een te laag
poortje in het oude Jeruzalem.De
kooplieden moesten de lasten van de ezels nemen om er onderdoor te kunnen.
Op 28 september kwam de koningin onze nieuwe beiaard
inhuldigen en werd de oude beiaard herplaatst op de binnentuin van de
bibliotheek.Wij hoopten dat dan Resultaat 28.9
1.het kruis en de haan op de toren zouden staan,:niet
2.het torenuurwerk zou werken,niet
3.de toren waterdicht en grondig gekuist zou zijn,half werk
4.galmgaten hersteld,half
werk
5.monument met plaats voor 47 klokken,o.k.
6. klavier en trommel van de oude beiaard geplaatst,niet
7.oude beiaard weer zou spelenniet
Dat is dus 5 op 10 als we het monument voor 4 punten
tellen.
Als uiteindelijk alles afgewerkt zal zijn, zullen
wij opnieuw met opgeheven hoofd kunnen luisteren naar het Meiselied van wijlen
Jef Rottiers en de Europese hymne van Beethoven waarin de vrede en de
vriendschap luid bezongen wordt.
En zo komt het dat wij twee speelklare beiaarden
zullen hebben : een in openlucht en een onder onze geliefde
Sint-Martinustoren.Ik citeer : En
binnenkort hebben we in Meise zelfs twee beiaarden!De oude wordt namelijk een monument dat in de
binnentuin van de bibliotheek een plaats zal krijgen.Een monument waar muziek uitkomt, want het is
de bedoeling om de oude beiaard ook opnieuw bespeelbaar te maken. (Stef De
Ridder, voorzitter V.Z.W. Nieuwe Beiaard in Meise Beiaardconcerten 2002).:
Meer hierover in : Meise en zijn beiaard, boek Piet
De Cuyper en C.D.-Rom Jef De Cuyper
Jef De Cuyper
Stichter Si bemol
Lid Vrienden van de oude beiaard,
Lid van het Beiaardcomité,
Coördinator van de concerten tot 2006
Beheerder VZW Nieuwe Beiaard
Oud-penningmeester tot23.3.2000
