Sinister

Voor de meeste mensen is de impact van deze "corona-crisis" op ons leven beperkt gebleven tot de sociale ontberingen (zoals het gemis aan "echt" contact, de fysieke afwezigheid van vrienden en familie, de beperkingen in ontspanningsmogelijkheden, het gevoel "opgesloten" te zijn). Maar materiële ontberingen hebben we er niet door gekend.

Althans niet diegenen onder ons die gewoon aan het werk konden blijven en bij wie de inkomsten zijn blijven binnen vloeien als voorheen. Als er aan onze "materiële situatie" al iets veranderd is, dan is het vermoedelijk eerder dat we méér gespaard hebben. Omdat we tóch de hele tijd in ons kot gebleven zijn.

De corona-maatregelen hebben er in elk geval voor gezorgd dat mensen die vroeger in tijdelijke jobs werkten (in de horeca, of als poetshulp, of als klusjesman), dat nu niet meer kunnen, en uiteindelijk op straat geraakt zijn. Zo is er bijvoorbeeld het verhaal van Alexei, een Poolse alleenstaande man. Alexei is al jarenlang in België. Hij verdient geld met klusjes in de bouw. "U moet niet denken dat wij allemaal bedelen", zegt hij, "ik heb vaak een inkomen." Maar het is geen vast inkomen, en niet genoeg om een huur van te betalen. Nu zijn er geen klussen. En dus geen inkomen. "Wegens het virus." En dus moest hij de voorbije barre windermaanden op straat overnachten.

Dat is trouwens een wereldwijd fenomeen: over de hele wereld ziet men dat de kansarmen, die met klusjes de kost probeerden te verdienen, nu in die ellende en uitzichtloze armoede getuimeld zijn.

De "gelukkigen" onder hen die zonder werk gevallen zijn, zijn zij die dan toch nog kunnen rekenen op hun werkloosheidsuitkering.

Of dat is althans de theorie. Want de realiteit blijkt in veel gevallen toch nét iets minder rooskleurig. Zéker voor die werklozen die moeten betaald worden door de Hulpkas: "Sinds de start van de coronacrisis worden de vakbonden en de Hulpkas voor Werkloosheidsuitkeringen (kortweg HVW, de overheidsinstelling die hetzelfde doet als de vakbonden voor mensen die geen lid zijn van een vakbond) bedolven onder de aanvragen voor werkloosheidsuitkeringen. Vooral bij die Hulpkas zijn de vertragingen bij de uitbetaling schrijnend. Volgens federaal minister van Werk Pierre-Yves Dermagne (PS) gaat het om duizenden nog te behandelen dossiers voor november en december."

Het is mij niet helemaal duidelijk hoe het komt dat de vakbonden er wél vrij goed in slagen om de werkloosheidsvergoedingen tijdig uit te betalen, terwijl de Hulpkas dat niet kan. Het zou misschien een beetje kort door de bocht zijn om het personeel van de Hulpkas van onwil of luiheid te beschuldigen. Laat ons het er bij houden dat ze schandelijk onderbemand zijn. Ik vermoed dat de overheid andere prioriteiten heeft dan te zorgen voor een redelijke uitbetalingstermijn van werkloosheidsvergoedingen?

Terwijl de werkloosheidsvergoedingen daardoor soms maandenlang op zich laten wachten, blijven de maandelijkse kosten wél consequent doorlopen: huur, elektriciteit, bijdragen voor de zorgverzekering, enzovoort. En als die kosten niet betaald (kunnen) worden, wegens geen inkomsten, dan komen daar al gauw nalatigheidsintresten bovenop, boetes, administratieve kosten. En uiteindelijk verschijnt er zelfs een deurwaarder. Voor ze het weten, zitten die mensen in een neerwaartse spiraal waar ze zonder hulp niet meer uit geraken. Terwijl ze daar zélf geen enkele schuld aan hebben.

Voor wie dat allemaal nog altijd een beetje te "abstract" vindt, heb ik nog een greepje uit de realiteit. Wat volgt, is een pijnlijke getuigenis vanuit de hulporganisatie "Mondiale Werken", die zich onder andere ontfermt over mensen die asiel gekregen hebben en nu hun moeizame weg zoeken in het doolhof van al onze voorschriften en regels en mogelijkheden, en daarbij dikwijls op een gesloten deur botsen. Maar in deze coronatijden blijven de deuren dikwijls zelfs ook gesloten voor wie wél de weg kent. En waar de deur toch nog open staat, is men aan het verdrinken. Het zijn jammer genoeg "kleinigheden", "akkefietjes" die niet aan bod komen in de journaals en reportages. Vermoedelijk omdat dit allemaal niet past in het globale plaatje dat de overheid, met de hulp van de media, ons wil laten zien. Maar de gevolgen zijn wél dat meer en meer mensen letterlijk en figuurlijk in de kou blijven staan, en beetje bij beetje wegzinken in het drijfzand van kansarmoede.

Huisvestingsmaatschappijen worden overspoeld door kandidaten maar het aantal zoekenden is omgekeerd evenredig met het aantal beschikbare woningen. Waardoor de prijzen van huurwoningen exploderen. Het principe dat je niet méér dan een derde van je inkomen mag besteden aan de huur, maakt het voor vele ook onmogelijk om te huren. Want wie heeft dan zo een hoog loon? Een nettoloon van méér dan 2000 euro is al lang niet meer mogelijk voor heel veel mensen. Dat is géén minderheid, het is een grote meerderheid aan het worden. En niet alleen bij 'kansarme' mensen.

Ook de mutualiteiten hebben een grote achterstand en weten niet meer wanneer het ophoudt. Al doen ze wel serieus hun best om alles zo goed mogelijk op te lossen.

Bij de vakbonden is geen telefonisch contact meer mogelijk. Mails worden wel ooit eens gelezen maar of dit dan opgelost wordt, is een andere vraag. Ze hebben een hele grote achterstand en geen tijd om te antwoorden.

Hulpkassen kunnen de toevloed ook niet meer aan. En dus: helaas geen uitkering mogelijk voorlopig. (Met alle gevolgen van dien door de onbetaalde rekeningen...)

Het FONS (de nieuwe Vlaamse overheidsdienst voor de uitbetaling van de 'groeipakketten', de vroegere 'kinderbijslag') laat weten dat ze enkel communiceren via brief of mail of de eBox. Alleen: 'Sorry, we zitten vandaag met 1700 mails achter hier in Antwerpen...'

Vlaams Woningfonds: 'Sorry... Om een lening aan te gaan om een woning te kopen worden er geen fysieke afspraken gemaakt. Je mag ons steeds bellen in de voormiddag. Zie wel dat je de loonfiches bij de hand hebt van de voorbije zes maanden.'

VDAB geeft zélf geen informatie. Er is geen mogelijkheid om een opleiding aan te vragen, of meer uitleg, want enkel de VDAB zélf mag mensen bellen om een afspraak te regelen in hoogste nood."

Het wordt, mede door die achterstand bij allerhande officiële instanties en de quasi-onmogelijkheid om hen te bereiken, financieel voor velen steeds zwaarder. En zelfs al komt er een afbetalingsplan, bij sommigen verdubbelen de rekeningen dan nóg: de gerechtsdeurwaarder, herinneringskosten, eerder gemaakte afbetalingsplanningen die niet haalbaar waren, enzovoort.