Sinister

Op 28 juni 2020 heb ik in mijn blog het volgende geschreven: "Zal ik me nog eens aan een voorspelling wagen? Binnen dit en vijf jaar komt er een alarmerend rapport van een universitaire werkgroep over het bedroevend lage niveau van ons onderwijs. En niemand zal begrijpen hoe dat zo gekomen is: 'Wat is er toch fout gelopen met onze jeugd?'"

In een recente internationale studie naar het kennisniveau van 10-jarigen, kwam Vlaanderen bij de 58 geteste landen op plaats 17 terecht voor Wiskunde, en op plaats 35 voor Wetenschappen. De achteruitgang is vooral significant geweest sinds 2015. Vijf jaar geleden stonden we voor Wiskunde nog op plaats 11, en achttien jaar geleden waren we nummer één. We boeren dus zienderogen achteruit. Om het een beetje in perspectief te plaatsen: voor Wetenschappen staan we nu op hetzelfde niveau als Kazakstan.

Er is om te beginnen het heilige principe van de "inclusiviteit": alle leerlingen moet "mee" zijn. En dus wordt het niveau een beetje naar beneden bijgesteld zodat ook de zwakkere leerlingen kunnen volgen. Het gaat dan vooral om leerlingen uit kansarme gezinnen of met een taalachterstand. Die moeten "alle kansen" krijgen, en dus moet vermeden worden dat ze onderweg afhaken omdat het voor hen te moeilijk wordt. Een nobel streven, maar de verkeerde aanpak. Zorg dat die taalachterstand aangepakt wordt, en doe iets aan de thuissituatie, zodat ook die kinderen zich ten volle kunnen ontplooien. Maar dat doet men niet: men gaat voor de gemakkelijke oplossing, en men past het lesniveau aan. Naar beneden toe. Het gevolg is dus dat de eisen alsmaar lager komen te liggen, en dat het globaal kennisniveau zakt. Het gevolg is ook dat de slimste leerlingen van de klas zich gaan vervelen en niet meer kunnen gestimuleerd worden om zich blijvend in te zetten en hun intellectuele vaardigheden verder te ontwikkelen. Daar waar vroeger de lessen (verkeerdelijk) bijna uitsluitend gericht waren op het uitdagen van de betere leerlingen, zodat die nog "beter" werden, maar waardoor de zwakke leerlingen verwaarloosd werden, gebeurt nu het omgekeerde.

Een ander punt is de nadruk op het "welbevinden" van de leerlingen in de klas. Het mag allemaal niet te zwaar en niet te moeilijk meer zijn. Er mag van de leerlingen sowieso niet "te veel" meer gevraagd worden, want dan krijgen ze "stress", en het is belangrijk dat ze zich "goed voelen". Dat houdt ook in dat er niet te veel huiswerk of taken meer mogen gegeven worden, want de kinderen moeten thuis kunnen ontspannen en kunnen spelen, en de school vergeten. Het gevolg laat zich raden: de kinderen worden gemakzuchtiger, nonchalanter, minder gemotiveerd. Het maakt immers niet echt meer zo veel uit of ze goed presteren op school; wat telt is dat ze zich "goed voelen".

En tenslotte is er ook het tanend respect voor de leerkrachten. Vroeger was het woord van de meester of juffrouw "wet". Als een leerkracht zei dat iets moest gebeuren, dan zou het ook gebeuren. En als de kinderen straf kregen, dan werd dat door de ouders gerespecteerd en geaccepteerd. Dat is helaas compleet verdwenen. De leerkrachten hebben geen enkel reëel gezag meer, want ze mogen geen straf meer geven, en elke uitspraak die niet "fijn" is voor een leerling wordt gecontesteerd. Om de haverklap staan verontwaardigde ouders bij de directeur, en de leerkracht wordt op het matje geroepen. Het gevolg is dat een leerkracht geen enkel instrument meer heeft om discipline op te leggen in zijn/haar klas. Het gevolg is ook dat veel leerlingen zomaar wat lanterfanten in de klas, want: "Wie doet mij iets?" Het gevolg is ook dat de leraars ontmoedigd en gedemotiveerd raken en er de brui aan geven. En dan is men verwonderd over het grote verloop, en over de vele jonge leerkrachten die er na korte tijd de brui aan geven.

Maar onze onderwijsexperten zullen vermoedelijk andere oorzaken en remedies bedenken: meer "politiek correcte" remedies waarbij het "welzijn" van de kinderen centraal staat. En waarbij de kloof tussen de goede en kansarme leerlingen zal gedicht worden door het niveau nog wat te laten zakken, en meer aandacht te geven aan de zwakke leerlingen. Ten koste van die leerlingen die het niveau omhoog zouden kunnen trekken.