|
Heb je dat ook al meegemaakt dat een onschuldig
en zelfs min of meer "terloops"
gesprek tussen twee mensen opeens ontaardt in een hevige discussie en zelfs een
regelrechte ruzie? De oorzaak is maar al te dikwijls dat de beide
gesprekspartners het met elkaar oneens zijn, en de afwijzende mening van de
ander interpreteren of aanvoelen als een "persoonlijke
aanval".
Dat komt omdat wij, of toch de meesten onder ons,
heel slecht kunnen omgaan met "kritiek"
op wat wij denken, op wat wij zeggen, op wat wij doen.
Kritiek geven of kritiek ontvangen: dat moet zo
ongeveer één van de moeilijkste dingen zijn die er bestaan. En eigenlijk zou
dat een verplicht leervak moeten zijn op school, want we hebben er allemaal
zowat dagelijks mee te maken.
Als we niet akkoord gaan met de mening van een
gesprekspartner, of als we een probleem hebben met wat een ander doet (of niet
doet), dan is het normaal dat we daar "kritiek"
op geven. Meer zelfs: het is goed dat we daar kritiek op geven, want dat maakt
deel uit van het proces om elkaar te helpen "beter" te doen in de toekomst. En het is ook gewoon eerlijker als
we daar voor uit komen, in plaats van het stilzwijgend te laten passeren.
Het moeilijke aan kritiek op iets wat een ander
zegt of doet, is dat het heel dikwijls klinkt als kritiek op de persoon zélf. Dat
kan en mag nooit de bedoeling zijn, maar het is een fout die we allemaal héél
dikwijls maken.
Als we zouden moeten zeggen: "Ik ben het niet eens met wat je zegt."
hebben we de neiging om te zeggen: "Hoe
dom kan je zijn om zoiets te beweren!" En als we zouden moeten zeggen: "Wat je nu gedaan hebt, was niet okee."
zeggen we: "Jij bent een mislukkeling!"
Het begint al van zodra we kunnen praten,
eigenlijk. Het begint thuis al, en het gaat maar al te dikwijls zo verder op
school. Kritiek op iets wat men verkeerd zegt, of verkeerd doet, wordt veel te
veel (en soms ongewild) verwoord als kritiek op de persoon zelf. Dat is
destructief voor onze persoonlijkheidsvorming! Als je elke dag te horen krijgt
hoe fout je wel bent en hoe slecht je wel bezig bent, als je elke dag te horen
krijgt dat je niets goed kan doen, dan blijft dat hangen. En dan voel je je na
enige tijd ook écht "een mislukkeling".
Of liever: dan ga je er na enige tijd vanuit dat iedereen je als een
mislukkeling beschouwt.
En dan reageer je nog feller en persoonlijker op
elke vorm van "kritiek", hoe
onschuldig of goed bedoeld ook. Want omgekeerd ervaren veel mensen kritiek op
iets wat ze zeggen of doen, inderdaad (onterecht) als kritiek op henzelf, op
hun persoonlijkheid. Heel dikwijls wordt een negatieve of afwijzende opmerking,
of tegenspraak, ervaren als een afwijzing van jezelf als mens, als persoon.
Terwijl het alléén gaat, of zou mogen gaan, over wat gezegd of gedaan werd. De
zin "Ik ben het niet eens met wat je zegt."
wordt dan ervaren als "Hoe dom kan je
zijn om zoiets te beweren."
Voor veel mensen is het erg moeilijk om kritiek
te accepteren. Heel dikwijls voelen we ons persoonlijk aangevallen bij
tegenspraak. En dan gaan we zélf in de aanval, of we trekken een verdedigende
muur op om ons af te schermen. Waardoor de communicatie blokkeert. Of erger
nog: ontspoort in pijnlijke misverstanden en een te vermijden ruzie. Of zelfs
in wederzijdse verwijten.
Dat zou allemaal te vermijden zijn als we in onze
opvoeding een degelijke "vorming"
zouden meekrijgen in het geven of krijgen van "negatieve feedback" of "kritiek".
Als ik het voor het zeggen had, dan was dit vanaf morgen een verplicht vak in
het onderwijs. Vanaf het eerste leerjaar al...
Het enige wat misschien nóg moeilijker is dan
kritiek, of negatieve feedback, geven en ontvangen, is positieve feedback geven
of ontvangen. Een complimentje, een bloemetje. Hoewel het ons niets kost...
|
