Sinister

Ik vermoed dat "evaluatiegesprekken" in veel ondernemingen een beetje uit de mode geraakt zijn, tegenwoordig. Begrippen als "empowerment" horen nu tot de standaardwoordenschat van elke Human-Ressources aanpak. (Wat in veel gevallen neerkomt op: "Trekt uw plan.")

Ergens vind ik dat wel een beetje spijtig, want het is voor een werknemer toch nuttig en handig om af en toe te horen wat zijn/haar leidinggevende over hem/haar denkt. Of hij/zij goed bezig is, of er dingen zijn die beter kunnen, en vooral: wat hij/zij goed doet. Een vleugje waardering, een pluimpje, kan wonderen doen.

De keerzijde van zo'n evaluatie is wel dat zoiets altijd, per definitie, een "subjectief" gebeuren is: als je bij je leidinggevende op een slecht blaadje staat, dan is de kans op een negatieve evaluatie erg groot. Zo'n evaluatiegesprek is trouwens meestal een ongemakkelijk gebeuren, omdat de regels van het spel gebieden dat er ook negatieve, "te verbeteren", punten aan bod komen, en op dat moment wordt de ontmoeting tussen evaluator en geëvalueerde bijna altijd onaangenaam. Ik kan het weten, want ik heb véél evaluatiegesprekken moeten voeren, en ik heb bijna geen enkele ervan als "prettig" ervaren.

Vroeger, lang geleden, bestond het evaluatie-systeem bij Het Gemeentekrediet dus wel nog. En ik heb er nog altijd nachtmerries over.

Eén van de (veel te grote) projecten in het team waar ik de leiding over had, was zwaar over de verhoopte planning en over het geschatte budget gegaan. En dat was niet het beeld dat onze directeur, een beetje voortvarend, aan het Directiecomité had voorgespiegeld. Er moest dus een zwart schaap gezocht worden, en een "zwarte piet" uitgedeeld. Onze directeur was niet blij met de kritiek van het Directiecomité, en schoof bijgevolg de zwarte piet door naar zijn ondergeschikte: mijn baas. Ook die wilde absoluut niet met die zwarte piet blijven zitten, en de zwarte piet kwam dus bij mij terecht.

(Het "management" in een grote onderneming is al bij al echt niet zó verschillend van de kleuterschool: het komt er vooral op aan om een ander de schuld te geven als er iets niet in orde is, en om met het vingertje naar "de ander" te wijzen.)

Ik had de "zwarte piet" ook kunnen doorgeschoven hebben: naar de projectleider van dat project. Die had mij trouwens van bij het begin gesaboteerd omdat zij nooit had kunnen en willen accepteren dat ik haar "baas" zou worden. Zij had die job immers zélf geambieerd. (Het "grappige" is dat ik die job eigenlijk niet eens gewild had.) Ze had er dus haar missie van gemaakt om mij te dwarsbomen zoveel ze kon, en mij het leven zo zuur mogelijk te maken.

Maar ik zit zo niet in elkaar, en ik heb de zwarte piet gehouden. Met als resultaat dat ik een "D"-evaluatie aangesmeerd kreeg. (Omdat mijn baas op die manier aan zijn baas hoopte te bewijzen dat hij "doortastend" kon optreden.) Bij het Gemeentekrediet varieerden de evaluatie-scores toen tussen "A" (boven verwachting goed gepresteerd), "B" (wel okee, zoals mocht verwacht worden), "C" (beneden niveau, en dringend te verbeteren) en "D" (totaal incompetent).

Ik was dat jaar trouwens van alle 5000 personeelsleden de enige met een D-evaluatie; niemand anders had zo'n score gekregen. Het vreemde is dat ik ondanks die blaam van "incompetentie" toch verder moest doen met mijn (gehate) job, terwijl het logisch zou geweest zijn als iemand anders die taak zou overnemen. Aangezien ik "onbekwaam" was. Ik vermoed dat op dat moment geen andere kandidaten konden gevonden worden met voldoende masochistische neigingen.

Het is later weer helemaal goed gekomen met mij, en ik heb daarna, in verschillende functies, eigenlijk alléén maar héél positieve evaluaties gehad. Maar in die periode ben ik wél door de hel gegaan, en ik heb heel lang héél diep in de put gezeten. Ik heb er inderdaad nog altijd nachtmerries over. Letterlijk.

Maar al bij al: de beoordeling van je baas op het werk, is toch maar van relatief belang. Het allerbelangrijkste is en blijft altijd je gezin. En als ouder droom je er toch van dat je kinderen je ooit hetzelfde zouden zeggen als Taylor Swift tegen haar moeder in dit prachtige liedje: "That was the best day of my life."

Helaas blijven positieve herinneringen blijkbaar moeilijker hangen dan de negatieve. En zo lijkt het alsof je kind zich vroeger vooral onrechtvaardig behandeld gevoeld heeft en zwaar tekort gedaan. Het lijkt soms alsof je kind geen enkele fijne herinnering aan zijn kindertijd en jeugd heeft overgehouden. Alléén een hoop trauma's. Het is erg pijnlijk te horen dat er schijnbaar géén "fijne dagen" geweest zijn, of in elk geval geen fijne herinneringen. Zeker als je naar best vermogen geprobeerd hebt om een goede vader/moeder te zijn.