Sinister

In een bijlage bij dit blog-stukje heb ik een "Opiniestuk" opgenomen, dat verschenen is op de site van VRT-NWS op 26 augustus. Ik nodig iedereen uit om het te lezen, en er eens over na te denken.

Het is van de hand van ene Professor Lieven Annemans, hoogleraar in de "Gezondheidseconomie". De man wordt de "geluksprofessor" genoemd, omdat hij altijd en consequent de nadruk blijft leggen op het welzijn, fysiek én psychisch, van de mens. Een man naar mijn hart dus.

In zijn opiniestuk vertrekt hij van een "hypothetische" situatie waarbij in het 7-uur journaal elke dag opnieuw waarschuwend melding wordt gemaakt van een ziekte waardoor wekelijks "tot 120 mensen" moeten gehospitaliseerd worden, en waardoor er elke week "10 of meer mensen" komen te overlijden. En hij vraagt zich af hoe we zouden reageren als uit angst voor die ziekte drastische maatregelen zouden voorgesteld worden, in de stijl van: een (gedeeltelijke) lockdown, mondmaskerplicht, sluiting van de scholen, enzovoort. Heel het maatschappelijk bestel zou daartegen in opstand komen, argumenteert hij. En terecht. Die "hypothetische" ziekte is trouwens niet zo "hypothetisch": het gaat over een bacteriële longontsteking. Een (erg besmettelijke) ziekte waar we al jaar en dag mee leven, en waarvan we ondertussen al geaccepteerd hebben dat ze dodelijke slachtoffers maakt. Vooral bij de oudere bevolking. En logischerwijze vraagt de professor zich af waarom Covid-19 dan wél die drastische en buitenproportionele maatregelen rechtvaardigt en de hele maatschappij onderdompelt in een soort "angstpsychose".

Het probleem met het voorbeeld van de professor is natuurlijk dat de getallen waar hij over spreekt, van een andere grootteorde zijn dan de getallen waarmee we bij CoVid-19 om de oren geslagen worden: daarbij gaat het om aantallen die tot tien keer hoger liggen. Er sterven jaarlijks "slechts" 500 mensen aan een longontsteking. Daarmee kunnen tegenstanders van zijn stelling hem gemakkelijk onderuit halen, natuurlijk: "Covid-19 is véél erger, en moet dus ook véél ernstiger genomen worden. En dus zijn de maatregelen bij Covid-19 wél gerechtvaardigd, terwijl ze dat bij een longontsteking niet zouden geweest zijn."

Maar de kern van de zaak blijft wél van toepassing: de sfeer van angst die over onze maatschappij heerst, is in veel opzichten erger dan de ziekte zélf.

De redenering die gebruikt wordt om de strenge maatregelen te rechtvaardigen, is dat "elke dode er één te veel is", en dat we dus alles moeten doen wat nodig is om dodelijke slachtoffers te vermijden. Dat geldt uiteraard voor élke besmettelijke ziekte, en dan zijn de bedenkingen van de professor wél correct. We willen toch ook bij een longontsteking elke dode vermijden als we dat kunnen? Waarom dan bij Covid-19 zo'n draconische maatregelen, en bij een andere besmettelijke ziekte niet? Waarom accepteren we bij om het even welke ziekte dat er nu eenmaal, jammer genoeg, mensen aan sterven, en niet bij Covid-19? Als die ingrijpende maatregelen er inderdaad op gericht zijn om zoveel mogelijk corona-levens te redden, waarom worden er geen soortgelijke drastische maatregelen opgelegd om dodelijke slachtoffers van andere kwalen te vermijden? Zoals bijvoorbeeld een algemeen en totaal rookverbod in de strijd tegen kanker?

De maatregelen zijn er, zegt men, op gericht om levens te redden, maar ze gaan voorbij aan de levenskwaliteit. Ja, we willen allemaal zo lang mogelijk leven, maar we weten met 100% zekerheid dat we toch ooit eens moeten sterven. En we zouden van de tijd die ons gegund is, liefst nog iets moois kunnen maken, iets dat de moeite waard is en dat we met elkaar kunnen delen. De corona-maatregelen hebben die ambitie compleet onderuit gehaald.

Ik heb diezelfde bedenkingen al meerdere keren herhaald in mijn blog, en ik heb verwezen naar de "collateral damage": de mensen die niet het slachtoffer geworden zijn van Covid-19, maar wél van de ons opgedrongen maatregelen. De kanker- of hartpatiënten die hun behandeling (noodgedwongen) uitgesteld of stopgezet hebben omwille van de angst voor Covid, en voor wie dat fataal afgelopen is. De (oudere) mensen die in de eenzaamheid terecht gekomen zijn en weg gekwijnd zijn in het isolement. De mensen die in een financiële krater getuimeld zijn en aan de wanhoop hebben toegegeven.

Net als de professor pleit ik al lang voor een aanpak die ons nog altijd de kans geeft om te "leven", om elkaar warmte en tederheid te geven, om zonder doodsangst buiten te komen, om elkaar een glimlach te gunnen. En om weer bezig te kunnen zijn met wat ons leven zin en vervulling geeft.