|
Eén van de meest gebruikte en onmisbare hebbedingen van deze tijd, is
heel zeker de gsm. Bijna iedereen heeft er wel eentje, zélfs wie voor de rest
helemaal niets heeft. En bijna niemand zou nog zonder kunnen. (Er zouden
wereldwijd naar schatting 6,1 miljard gsm-gebruikers zijn, op ongeveer 7,8
miljard mensen: 90% van de plus-zesjarigen zou een smartphone gebruiken.)
En zeggen dat het ding nog maar amper 25 jaar geleden in gebruik is
gekomen.
Maar wat zit daar eigenlijk allemaal in verwerkt, in zo'n gsm? Wat is
er allemaal nodig om één gsm te fabriceren?
Grofweg kan gesteld worden dat er ongeveer 75 kg aan grondstoffen nodig is om één gsm te produceren. (Ja, dat
heb je goed gelezen...) Blijkbaar zit daar onder andere glas en keramiek in, véél
plastiek, een hoop verschillende metalen (zink, ijzer, lood, nikkel, tin) en
ook een beetje goud en zilver. Moderne gsm's bevatten ook tantalium en kobalt
(voor de batterijen). Dat moet allemaal ontgonnen worden, uit de bodem gehaald en
eventueel verwerkt. En achteraf moeten we het hele zootje weer kwijt, bij het
afval, want niet alles kan gerecycleerd worden
De ontginning van, vooral, kobalt en tantalium verloopt helaas niet altijd
even proper of even goed "volgens het
boekje".
Tantalium wordt gewonnen uit "Coltan",
dat is een erts dat bijna uitsluitend in Congo gedolven wordt: bijna twee derde
van alle Coltan komt uit Congolese
mijnen. In heel veel gevallen zijn het kinderen of arme sukkelaars die, in
mensonwaardige omstandigheden, het erts moeten "delven": kinder- en slavenarbeid dus, zonder enige vorm van
bescherming, en in abominale werkcondities. En bovendien zonder enige aandacht
voor de milieu-impacten. In "De Wereld
Morgen" stond in 2012 al te lezen: "De
extractie gebeurt er op ambachtelijke wijze, zonder enige vorm van controle.
Wie er werkt (en daar zijn ook kinderen bij) wordt als een slaaf behandeld.
Het is erg ongezond werk en ook de schade voor het milieu is groot."
En om het Coltan-verhaal helemaal rond te maken: in veel gevallen gaat
de opbrengst van die (meestal illegale) mijnbouw naar de rebellengroeperingen
die daarmee hun oorlogjes financieren. Oorlogen die dan weer andere
slachtoffers maken, vooral vrouwen en kinderen. Waarmee de cirkel helemaal rond
is.
Wat het Kobalt voor de batterijen betreft, ook dat verhaal is
gelijkaardig: aan veel van dat kobalt voor onze gsm's hangt bloed. Opnieuw
vooral Congolees bloed, en opnieuw vooral het bloed van kinderen. Want een
groot deel van de kobalt-mijnen zijn gevaarlijke "groeven" waar kinderen en slaven met gevaar voor hun leven in
wroeten en kappen en sjouwen, tegen een hongerloon, en dikwijls met blijvende
longschade als gevolg.
Zowel Amnesty International
als andere mensenrechtenorganisaties hebben al herhaaldelijk aan de alarmbel
getrokken: "De glamour waarmee
elektronica in winkels wordt uitgestald en verkocht, contrasteert fel met het
labeur van de kinderen die sjouwen met zakken vol stenen en van de mijnwerkers
die in smalle, uitgekapte tunnels permanente longschade dreigen op te lopen."
Maar de situatie blijft schrijnend, en de grote gsm-producenten hebben er geen
baat bij om de huidige situatie, waarbij ze aan goedkope grondstoffen raken, aan
te klagen en te willen veranderen. Ook al hebben ze allerlei intentieverklaringen
ondertekend.
Nee, erg ecologisch of "duurzaam"
zijn we niet bezig, als we onszelf een gsm cadeau (laten) doen. Wel
integendeel: bij elke gsm die geproduceerd, en gekocht, wordt, roven we de
aarde een beetje verder leeg. En zijn we mee verantwoordelijk voor kinder- en
slavenarbeid in Congo, en voor het ondersteunen en financieren van de
verkrachtersbendes die de streek blijven onveilig maken.
Zouden de groene jongens van Greenpeace
of andere milieuorganisaties daar wel bij stilstaan als ze hun smartphone
bovenhalen voor een volgende tweet of Facebook-bericht of WhatsApp-filmpje?
|
