Sinister

Het zal je maar overkomen: je bent met je gezin ergens in het buitenland van een welverdiende vakantie aan het genieten. En opeens wordt je opgebeld door een opdringerige journalist met het "verzoek" opheldering te geven bij een "gelekte" opname van een onfris politieoptreden van zo'n twee jaar eerder, toen je nog als minister verantwoordelijk was voor de politie. Wat doe je dan, op zo'n moment, als je met de mond vol tanden staat en eigenlijk geen idee hebt waar die journalist het over heeft? Je bedenkt vlug iets, je probeert je er zo rap mogelijk vanaf te maken, om verder van je vakantie te kunnen genieten. En dus zeg je, onnadenkend, dat je daar nog nooit eerder iets van gehoord of gezien hebt.

Einde van de miserie, denk je dan. Tijd om verder te ontspannen en de strubbelingen van de dagelijkse Vlaamse politiek nog even achter je te laten. Gelukkig heb je zo'n "knop" die je kan omdraaien om het werk helemaal te vergeten, als je thuis komt. Anders slaap je gewoon niet meer, en ga je kapot aan de stress.

Maar helaas... Kort daarna komen uittreksels uit mails en memo's en verslagen in de handen van de pers terecht. Die tonen aan dat je inderhaast aaneengeflanst verhaal ("Ik wist nergens vanaf.") niet helemaal klopt. En opeens zit je tot aan je oren in de "shit": je geloofwaardigheid is om zeep, je positie wankelt, je toekomst wordt twijfelachtig. En als één van je collega's dan ook nog eens een mes in je rug komt te steken, dan bedenk je met een diepe zucht dat je misschien beter voor altijd daar in dat vakantieoord zou blijven.

Ik heb me altijd afgevraagd: "Hoe komt de pers aan die informatie?" Hoe komen de journaal-redacties aan dat bezwarend beeldmateriaal, aan die (vertrouwelijke) mails en verslagen? Die zijn, zo wordt dat dan genoemd, "gelekt".

In mijn optiek is een "lek" nooit iets positiefs. Een waterlek, een gaslek, een elektriciteitslek, een lek in de romp van een vliegtuig... Allemaal ellende en kans op ernstige ongelukken. Maar de pers juicht bij ieder "lek". Want dan kunnen ze weer eens fors uithalen en met een sensationele "kop" uitpakken.

Soms zijn de bedoelingen "nobel", vermoed ik. Dan denk ik aan "klokkenluiders": mensen die naar buiten komen met informatie uit de eerste hand, om mistoestanden aan te klagen. Vreemd genoeg worden die zelden goed onthaald: ze worden binnen de kortste keren door het slijk gesleurd, monddood gemaakt en gebroodroofd. En hun verhaal verdwijnt al gauw naar de achtergrond. Meestal zonder dat het ook maar iets van gevolgen heeft. Het enige slachtoffer is de klokkenluider zélf.

En dan zijn er nog de "professionals" die wereldwijd naar "lekken" speuren en daar hun levenstaak van maken. Ik denk hierbij vooral aan de heer Assange, van "WikiLeaks". Of aan de journalisten die gewerkt hebben aan de "Panama-Papers". En andere. Heel lovenswaardig, maar compleet nutteloos. Want met de inhoud van wat allemaal "gelekt" werd, gebeurt achteraf niets. Totaal niets! "De boer, die ploegde voort..."

Maar dan zijn er ook diegenen die anoniem "lekken". Wellicht omdat ze er goed voor betaald worden. Of misschien, soms, gewoon uit rancune. Die mannen/vrouwen blijven buiten beeld en buiten schot. Hun bedoelingen lijken minder nobel te zijn. Afgezien van het pure geldgewin, lijken ze er vooral op uit om iemand te beschadigen, om zo véél mogelijk ravage aan te richten. En de media spelen het spelletje maar al te gretig mee, want het levert spectaculaire reportages op, dagenlange hoofdpunten om op door te bomen. En vooral: een voorsprong op de andere media naar wie niet, of pas later, gelekt werd.

Let wel: wat op die "gelekte" beelden van de gebeurtenissen in Charleroi te zien was, dat kan totaal niet door de beugel. (En het bewijst dat je blijkbaar niet erg snugger moet zijn om bij de luchtvaarpolitie te mogen werken.) Maar het filmpje, en de heisa er rond, toont ook niet het hele verhaal: dat van een man die zich, onverklaarbaar, totaal agressief gedroeg. Tegenover anderen, maar vooral tegenover zichzelf. De pogingen om de man te kalmeren zijn duidelijk uit de hand gelopen, en zijn geëscaleerd tot geweld dat buiten proportie was. Maar sta er als politieagent maar eens voor, als je een man tot bedaren wil brengen die met zijn hoofd tot bloedens toe tegen de muur staat te bonken, en die totaal "onbereikbaar" is. Ik wil niet goedpraten wat gebeurd is, maar ik kan begrip opbrengen voor de paniekerige manier waarop politiemensen in zo'n situatie reageren. En aan iedereen die klaar staat om een steen te werpen, zou ik de raad willen geven: "Hoe zou je zelf gehandeld hebben? Ben je er zeker van dat je het zélf veel beter zou aangepakt hebben?" (Al zou je zeker niet zo stom geweest zijn om een "Hitler"-grapje uit te halen.)

Het hele verhaal doet trouwens héél sterk terugdenken aan de tragische gebeurtenissen in een Antwerpse politiecel, op 6 januari 2010, die tot de dood van Jonathan Jacob hebben geleid. Ook toen hebben de politiediensten niet bepaald "juist" gehandeld, en was het machtsvertoon buiten proportie. Vreemd genoeg is er toen wel niemand op het idee gekomen om een politicus verantwoordelijk te stellen. Een mens zou zich gaan afvragen waarom dat nu wél het geval is?

Onze minister, die door dat "lek" zwaar in de problemen geraakt is? Die heeft niet erg slim gereageerd. Zo veel is duidelijk. Maar is dat voldoende reden om door de media aan het kruis genageld te worden?

Het is een rot-job, minister zijn. Ik begrijp hoe langer hoe minder waarom iemand dat zou willen doen. Of het zou moeten zijn dat er héél veel aan te verdienen valt?