|
Sommige klimaatactivisten (diegenen die iets meer onderlegd zijn in de
materie en niet zomaar wat slogans schreeuwen) waarschuwen voor het dramatisch
negatief effect van de klimaatverandering op de biodiversiteit van het leven op aarde. Veel soorten riskeren
te verdwijnen; op relatief korte tijd uit te sterven. En de aanwijzingen zijn
er inderdaad, duidelijk. Volgens het IUCN (International
Union for the Conservation of Nature) zijn minstens 32.000 diersoorten met
uitsterven bedreigd, en zowat iedereen is het erover eens dat dit een ernstige
onderschatting is. Het grootste gevaar voor die soorten is echter niet zozeer
het klimaat, maar wél de niet te stillen honger en ongebreidelde veroveringsdrang van de mens. We jagen
op zeldzame diersoorten voor voedsel of voor hun pels, en we dringen in
sneltempo hun habitat binnen zodat ze geen kant meer op kunnen. (En halen
onszelf daarmee dodelijke virussen op de hals.)
Nu is het wel niet de eerste keer dat dieren en diersoorten massaal
uitgestorven zijn. En al die vorige keren had de mens er totaal niets
mee te maken, want we waren nog niet eens op het toneel verschenen. Maar het
lijkt er toch op dat het tempo waarmee diersoorten de voorbije 20 à 30 jaar aan
het verdwijnen zijn, véél hoger ligt dan die keren uit lang vervlogen tijden.
Men vermoedt dat er in de voorbije 500 miljoen jaar zeker vijf
periodes geweest zijn waarbij 75 tot zelfs 90 procent van alle soorten
verdwenen is.
Er zou al eens een wereldwijde ramp geweest zijn zo'n 445 miljoen
jaar geleden. Toen niet door opwarming, maar door afkoeling: reusachtige
hoeveelheden water werden daardoor in ijskappen vastgehouden, waardoor de
zeespiegel dramatisch is beginnen zakken. Door de lage waterstanden en het
ijskoude water zijn ook toen veel soorten in de oceanen ten onder gegaan.
Helemaal fout is het daarna gelopen omdat het zuurstofgehalte in het water
naderhand, toen de zeespiegel weer begon te stijgen, aan het dalen ging. Naar
schatting 85% van alle leven is toen van de aardbodem verdwenen.
Een beetje later was het
opnieuw mis: zowat 365 miljoen jaar geleden was er opnieuw een massale
extinctie-golf doordat het zuurstofgehalte in het water spectaculair begon te
zakken. Vermoed wordt dat vulkaanuitbarstingen toen de schuldigen waren,
voornamelijk door de massale hoeveelheden giftige lava die uitgebraakt werden.
En 250 miljoen jaar geleden was het alweer "goed prijs". Ook toen zijn er op onze Aarde gigantische
vulkaanuitbarstingen geweest, en door de hitte van de gesmolten lava zijn grote
vlaktes met steenkool in de ondergrond en de bossen die er groeiden, in brand
gevlogen. Sporen daarvan zijn nu nog terug te vinden in de "Siberische Trappen", een vulkanische
vlakte van (toendertijd) méér dan 7 miljoen vierkante kilometer groot. (Ter
vergelijking: België heeft een oppervlakte van ongeveer 30 duizend vierkante kilometer.)
Door de hitte van die reusachtige branden is zélfs de temperatuur van de
oceanen opgelopen tot, in het evenaarsgebied, zowat 40° Celsius. Daardoor is
naar schatting 95% van alle zeeleven uitgestorven, en ook 70% van het leven op
de aarde. Het is de grootste massa-extinctie die de aarde ooit gekend heeft. En
ook toen was de verbranding van fossiele brandstoffen de voornaamste oorzaak;
al kwam daar geen mens aan te pas.
De meest besproken keer was zowat 66 miljoen jaar geleden, toen alle
niet-vliegende Dinosauriërs aan hun einde zijn gekomen. En met hen naar schatting
misschien wel 75% van alle toen levende diersoorten: geen enkel landdier dat
meer dan 5 kg woog zou het overleefd hebben. De oorzaak was in dit geval,
volgens de meest gangbare hypothese, de inslag van een kolossale asteroïde of
meteoriet. Die heeft in Mexico een krater nagelaten van zowat 200 kilometer
doorsnede. Door de kracht van de inslag werd het gebied geteisterd door
tsunami's, maar ook door aardbevingen en (vooral) bosbranden die gigantische
hoeveelheden CO2 en zwaveldampen de lucht hebben ingeblazen waardoor de zon
grotendeels verduisterd werd. Daardoor is de aarde dramatisch afgekoeld en
verdween ook een groot deel van de plantengroei waar de grote dinosauriërs zich
mee konden voeden.
De waarschuwing die hierbij hoort, is dat wij mensen, als we niet
attenter worden voor de Aarde en haar wankel evenwicht, misschien wel de
trigger kunnen zijn voor een zesde
massa-extinctie. Dat is een "verdienste"
die we toch best zouden vermijden.
De positieve boodschap is dat de Aarde en de natuur zich telkens hersteld
heeft, en dat het verdwijnen van grote aantallen diersoorten de kans heeft
gegeven aan talloze nieuwe soorten om zich te ontwikkelen en de Aarde te
veroveren. De natuur is duidelijk veerkrachtiger dan we denken, en ieder einde
is tot nu toe een nieuw begin gebleken voor ander leven.
Als wij inderdaad een groot deel van het leven op Aarde zouden kapot maken, en
misschien onszelf erbij, dan is de kans reëel dat er na ons wel nieuwe
populaties zullen verschijnen en de Aarde veroveren. Misschien gaan die dan iets
verstandiger en omzichtiger met de natuur om?
|
