Vanmorgen bij het opstaan donkere pianoklanken in de kamer,  ik zocht naar woorden voor de donkere gevoelens van de componist, van wie ik de naam wel raadde maar er niet zeker van was en het ook niet heb opgezocht achteraf, het niet nodig was te weten wie hij was nu ik wist hoe hij er was, dof and sad.

Ik wou alles noteren, omdat, vond ik, dankzij de doffe aangehouden klanken vastgezet in de sonate, ik me innerlijk, als ik diep in mij keek, ik me eigenlijk goed voelde: een mengeling van het duistere dat de componist in zijn eenzaamheid moet gevoeld hebben en bij mij een aanzet om er niet op in te gaan, om hem niet te volgen op zijn wandeling langs donkere waters met de late zon in het westen, het voor mij het begin was van een nieuwe dag.  Ik hem niet volgen wou, ik mijn eigen weg wou gaan om meer licht dan donkerte te zijn.

Ik ademde, ik leefde, ondanks de hoestbuien die ik had. De woorden kwamen, braken uit hun bolster en de dag begon, losweg: het bloed dat stromen ging, het oude hart, dacht ik, dat zich wentelde op het ritme van altijd.

Ik houd nog altijd iets dat verrassing is, dacht ik, iets waar ik me aan vastklampen kan, al is het maar het ogenblik van het schrijven; iets dat een begin, een ver begin van vreugde is, maar het volstaat, meer is er niet nodig, een schijn ervan volstaat.

Ik ben niet de componist van de zwaarte vandaag, toch deze morgen niet, en nu ik dit geschreven heb ook niet deze van de avond noch deze van de nacht. Maar deze van de sonatine van mijn woorden als ik mijn vlucht als poëet nemen ga: een ruiker bloemen in een blauwe vaas van Delft, op een oude eiken tafel in een woning met een breed open haard, waarin het vuur nog smeulend is en de geur er hangt van eikenhout zoals Salvatore Quasimodo het schreef als hij het had over zijn ‘Antico inverno’, een gedicht dat ik eens overschreef op een late tekening van mij, die ergens is terecht gekomen, ik weet niet meer waar.  

Of, alles samen nu, hoe ik mijn woorden ingekaderd wou zien: de doffe klanken van de morgenpiano, de vreugde van het schrijven en de geur van eikenhout

Omdat het een vreemde dag is, bezield door de donkere effen klanken van de piano van een eenzame componist die ik nu ken maar wiens naam geen nood meer heeft vernoemd te worden, hij is de klank van de piano en ik draag hem in mijn hart.

Wat ik weet van hem: zo las ik eens, dat zijn piano door Russische soldaten uit het venster in Warschau op de straat werd gegooid.

29-03-2024, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat gebeurde er nu de griep zich van mij heeft meester gemaakt, ik om adem vroeg vannacht, om lucht, om ruimte en ik in gedachten de weg genomen heb naar la cabane del’Arpitettazz en Valais.

De weg staat uitgestippeld op Google, maar we - want mijn vrienden Gustave en Robert waren bij mij – we namen de weg die we altijd namen, de weg aangeduid als le chemin difficile op een rotsblok op het einde van le Plat de la Lée, de brug over de Navizence over en dan stroomopwaarts het pad volgend dat de hoogte inloopt onder de dennen en de mélèzes, steil, zonder verpozing, via vaste kettingen tegen de rotswand, het boomgebied verder binnen, een klim van bijna één uur om dan uit te komen boven de bomengrens in de grote openheid  van de bergen die je insluiten langs alle kanten met links van jou, le Roc de la Vache;

We hebben een eerste stop aan het meer Arpitettaz,, waar we wat brood eten met een stuk kaas en een slok thee, een korte pauze om op adem te komen en dan  verder op de flank van de Diablons, zigzaggend doorheen de alpage op een pad dat gestaag stijgend is, in een droomlandschap dat start bij de Noordwand van de Besso en le Blanc de Moming en doorloopt in een lange lijn naar de rug en top van de Zinal Rothorn – ik citeer dit me steunend op mijn geheugen – het te volgen pad ligt ingeroest in de alp, heel  duidelijk, is maar uiterst steil om na een paar uren aan te komen aan een stroompje vloeiend tussen en over de rotsen, soms is er een brug, maar het kan ook dat het brugje weggespoeld is, maar je moet de stroom over, daarna in een brede boog omheen een bult inde rotsen om na een tijd uit te komen met in de verte het dak van de Cabane met de vlag van de Club Alpin Suisse.

Ik ken dit zo goed, ik weet hoe vermoeid ik ben op dat ogenblik, hoe buiten adem bijna, en het moeilijkste ligt voor mij, en mijn vrienden gaan verder met te spreken met  elkaar terwijl ik de stappen heb geraamd die me scheidden van de cabane, ik raamde die op driehonderd, en ik begin te tellen driehonderd stappen zonder opzien. Pas na driehonderd geteld te hebben kijk ik op en zie ik hoe ver ik sta, gewoonlijk heel dicht bij en kan ik me laten vallen op de bank voor de deur van de cabane.

Maar het doel wordt bereikt. niet eenmaal maar herhaaldelijk. Ik weet nog altijd welk gevoel het geeft, hoe heerlijk het is om daar neer te zitten in een weelde van licht en ruimte. We zijn daar geweest vroeg op het seizoen, zonder  ‘gardien’ en later, met ‘gardien’,  maar het  maakte geen verschil, we voelden er ons thuis, zelfs om er te overnachten, maar zo ver heb ik het ‘nu’ niet gedacht, ik lag te woelen in mijn bed. Was het van de koorts?

Dit was mijn nacht van 26 op 27 maart 2024, geplaagd als ik was door een aanval van de griep, qui perdure.

28-03-2024, 06:37 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik word geplaagd door een begin van griep die me ten dele verlamt. Ik zocht een gedicht van vroeger dat ik in proza overbracht, het gaat nu als volgt:

Zo zul je nimmer vooraf weten wat je hand zal schrijven als je zitten gaat en de galm er is van de oude Bijbel op de tafel én gespreid, wat stenen die je raapte in de bergen, door weer en wind gehouwen.

De dag voorbij geschoven, de deemstering, de nacht gekomen en in Jobs vergeelde woorden er vernomen dat de adem van d’ Almachtige ons het leven gaf. Al zegt ons niets of niemand met enige zekerheid wie die Almachtige is, een immanentie toch, een bron waar we wonen, een oorsprong die bestemming is, en wij geweten dat ons de eeuwigheid is toegemeten.

Als dit zo is, en zo zijn zal het zeker: kap dan, zoals je netels kapt, het stupide vers: ‘je bent uit stof en tot stof keer je terug’, uit Genesis weg. Want dit hoefde niet, voldoende is geweten dat dit lichaam van atomen is, van quarks en elektronen, en ook dat er gelezen moet, zo leerden Nothomb en Fabre d’Olivet, en hen geloven we:

‘Je bent uit geest en tot geest keer je terug’. De ene zin die zinnig is.

Verantwoording:

Al wat ik schreef en nog schrijven zal is hier van doordrongen, het is mijn geloof in de geest die van het Universum is. Leibniz wist dit maar al te goed en in dit verband citeer ik Eugene Ionesco[1], die in zijn ‘Fragments of a Journal’ volgende tekst tussen haakjes plaatste, ergens in of omheen zijn toneelstuk ‘Le Roi se meurt’: (Is there a universal consciousness? Is consciousness all pervading? Is there a dormant consciousness in stone, as I believe Leibniz thought? Neither Planck, nor Heisenberg, nor Einstein, nor de Broglie wholly rejects the idea of a universal, cosmic consciousness. There may be some plan, some intention. If there is an intention, there is consciousness. These thinkers do not exclude the idea of a God who would be that consciousness)’.

Een ‘kosmisch bewustzijn’ aanwezig in de steen van Gottfried Wilhelm Leibniz (1646-1716), zoals dit aanwezig moet zijn in de vierhonderd mini-minimale deeltjes van Feynman,  misschien zelfs, zijn deze deeltjes geest en zijn wij méér geest dan materie.

1] Eugene Ionesco: ‘Fragments of a Journal’, translated from the French by Jean Stewart, Ed. Paragon House, New York, 1990.

[

27-03-2024, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Een vriend noemde gisteren mijn blog een soort mentale yoga, hij is het in elk geval voor mij.

Ik had het ooit over wat Richard P. Feynman vertelt in zijn boek QED[1] over de kern van een atoom:

To find out more about what holds the nuclei together, many experiments were made in which protons with higher and higher energies were smashed into nuclei. It was expected that only protons and neutrons would come out. But when the energies were sufficiently large, new particles came out… It soon became clear that the number of particles in the world was open-ended, and depended on the amount of energy to break apart the nucleus. There are over four hundred such particles at present. We can’t accept four hundred particles; that’s too complicated!’

Feynman was begaan met wat er is van het wezenlijke van de kern  van een atoom : zijnde de subatomaire deeltjes, zijnde het materiële aspect ervan,  maar wat belangrijker is, dan toch voor mij, is te weten wat er aanwezig is aan ‘kennis’ binnenin elk van die vier honderd verschillende soorten deeltjes – en er zijn er misschien meer – om er te zijn en er te doen wat moet gedaan.

Aldus, als ik hierover schrijf, en Feynman was vandaag mijn aanleiding, dan is het over wat er binnenin het atoom, binnenin de quark, binnenin het minimaalste deeltje, gaande is. En, nimmer heb ik ontkend dat het leven erin, de energie erin, de kennis erin, dat het dit is dat me bezig houdt. Het element of de factor die ik het ‘Zijnde’ zou kunnen/willen noemen.

Eigenlijk zou ik wijzer moeten zijn. Eigenlijk zou het voldoende moeten zijn het te houden bij ‘iets-dat-onzichtbaar-is’.

Echter, als het Onzichtbare er IS, dan is het er, en dan wil ik een poging doen het te benaderen al was het maar door het te noemen. Zo, ik blijf me situeren dag in dag uit, in het domein van het Onzichtbare, het domein van ‘le dedans des choses’ waaruit alles is ontstaan en alles blijft ontstaan.

Trachten door te dringen tot wat onzichtbaar is, is een blijvende noodzaak omdat het, het begin van alles is, omdat het mijn begin is en vooral, omdat het ook mijn einde zal zijn.

Ik kan me in geen betere handen bevinden.

Ik zeg je nog, dat ik gelukkig ben dit geschreven te hebben, zelfs al is het een herhaling in andere woorden, van wat ik reeds ettelijke malen geschreven heb.

[1] Richard P. Feynman: ‘QED, The strange theory of Light and Matter’, Penguin, 1985. Pag.132.

26-03-2024, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het valt me op dat er lezers zijn die hun dag schijnbaar beginnen met me te lezen. Ze lezen me en dit op het ogenblik dat ik aan de tekst aan het werken ben die ze de dag erna zullen lezen. Er is dus tussen zij die er zo vroeg bij zijn en mezelf, een band die dieper gaat, alsof ik via hen mijn inspiratie opdoe; alsof ik inga op en gebruik maak van de reactie die mijn blog bij hen heeft opgewekt.

Het geeft me bijna een zekerheid dat ik, zo lang ik gelezen word, niet zal stil vallen.

Het is dus na al die jaren zo ver gekomen, dat ik je, als lezer, als vriend meer en meer nodig heb want jullie zijn het die me wakker houden, tot laat in de nacht, en me wekken, vroeg in de morgen, meestal voor het licht opkomt. Ik schrijf dan terwijl stilaan de dag zich opent, de planten kleur en leven krijgen, de geluiden van de straat duidelijker worden en al wat ik zie of hoor woorden zijn die ik maar te nemen heb.

Aldus wordt elke dag begonnen en ingekleurd met jullie allen, als bron; is het zo ver gekomen dat ik niet meer schrijf om te schrijven, maar in een zekere mate om me een te voelen met elk van jullie afzonderlijk; om er te zijn als het centrum van jullie allen die me omringen met hun belangstelling, en ik er, wat ik hoop, sta als een verre vriend, een warmte, als iemand die een bijzondere inhoud geeft aan je dag.

Dit is het gevoel dat ik ken en meedraag mijn dagen in. Ik stel me dikwijls de vraag hoe grote schrijvers zich voelen als ze aan het werk zijn, of ze, naast aan wat ze schrijven ook denken aan hun lezers, hoe deze hen lezen zullen.

Ik zelf denk er voortdurend aan, ik heb langzaamaan een beeld van velen onder jullie. Ik schrijf met dit beeld in mij en voor mij. Ik zie je bezig als je me opzoekt, als je me leest en weet dat ik jullie zeker niet ontgoochelen mag, dat ik jullie verbazen moet, al was het maar door mijn standvastigheid er elke dag te zijn voor jullie.

25-03-2024, 06:41 geschreven door Ugo d'Oorde  

Haal ik nog uit mij, nu de verdorring van mijn lichaam aan gang is, wat ik jaren terug vermocht, of moet ik de vraag omgekeerd stellen, haal ik er nu meer uit dan vroeger?

Wat er ook van zij, dit neerschrijven van stemmingen en ideeën is het doel van mijn dagelijkse confrontatie met de werkelijkheid, is een noodzakelijkheid wil ik, geloofwaardig en opvallend, ontsnappen aan deze werkelijkheid, de tijd schaakmat zetten, uitschakelen zelfs.

Ik sta eens te meer, oog in oog met wat ik zou kunnen zien als een overgang van winter naar  lente. Beide liggen in elkaar maar zijn totaal verschillend. Ook in mij, diep in mij, is het meer lente dan winter, hoewel ik er bij momenten wil aan toegeven, is het toch een stap die ik aarzel te zetten, liefst voor mij uitschuif, denkende dat ik niets moet vrezen, dat ik de tijd nog heb, ruim de tijd nog heb.

En vooral, dat het beter is de tijd die er nog is, te nemen alsof hij geen einde kennen zou. Me begoochelen dus.

Maar elke dag ben ik omkranst met woorden die zinnen zijn, beelden en verbeelding zijn; die tederheid zijn en toch doordringen willen tot in de diepste dalen van het zijn: het adembenemend zijn van de dagen en de seizoenen en, de nachten tussenin van het niet-zijn, van het droom zijn.

Zo is het, dat ik telkens opstijg uit de donkerste laag, al was het maar voor een korte tijd, om me te profileren in de wereld van de letteren. Zelfs al leest niemand me, zelfs al leest men me minder en minder, zelfs dan schrijf ik omdat ik me wil zien staan op de horizon die van mijn leven is. Er staan en er te zijn, zelfs, zoals de dorpskerk er staat, leeg en verlaten, uitgedoofd de klok van het angelus, in het tijdloze dat er van overgebleven is.

Veel meer, ik weet het, ben ik niet, een eenzaam man, omringd door enkele vrienden die hem nog lezen.

24-03-2024, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

‘Or il y avait un si long temps que j’avais goût de ce poème, mêlant à mes propos du jour toute cette alliance, au loin, d’un grand éclat de mer – comme en bordure de forêt, entre les feuilles de laque noire, le gisement soudain d’azur et de ciel gemme: écaille vive, entre les mailles, d’un grand poisson pris par les ouïes !' 

Poëzie van Saint-John Perse, poëzie uit een andere tijd, uit een andere eeuw die ook die van mij was en gebleven is.

Ik lees de woorden luidop hoewel ik alleen ben in de kamer en ik hoor hoe ze passen lijk balsem op mijn gemoed van vandaag, een stemming waar ik niet uit weg kom, die ik onderga, alsof ik hier rondliep, verdoofd voor de dagelijkse dingen om me heen.

Alsof alles ineens een andere draagwijdte kende, en ik binnen geleid werd in een onwezenlijkheid die ik vroeger ooit gekend moet hebben maar die zich nu als totaal nieuw opent op mij. Ik verbaasd dat die nog bestaat op mijn leeftijd.

‘Or il y avait un si long temps que j’avais goût de ce poème…’Een gedicht dat  ik schrijven wou, waarvan de woorden achterblijven alhoewel ze er staan te drummen om genomen te worden maar hun juiste plaats niet vinden, zodat enkel de echo ervan, ontdaan van betekenis hangen blijft.

Weinig hoeft er aan toegevoegd, als je de echo van de woorden in jou maar even kunt houden, als je er in slaagt je te laten bedruipen met de honig uit die ene eerste versregel die je niet verliezen wilt maar niet komen wilt.

Aan de overkant, de bomen wiegend in de wind, groot en dromerig; licht groenend om je hart te stillen, je ogen  en je gedempte verwachtingen en, je niet-weten of de dag van morgen, of die er nog zal zijn, en als hij er nog is hoe hij er zal zijn.

Om te overleven: houden we de handen gevouwen, niets anders helpende.

23-03-2024, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het moet je verbazen want het verbaast mij ook dat de zinnen er elke dag geschreven staan zonder dat er een deel A.I. mee gemoeid is. Dat ze ontstaan, dat er een wil aanwezig is om ze te doen ontstaan terwijl die wil er even goed niet zou kunnen zijn.

En, hoe ontstaat die wil, wie zegt me, wie verplicht me – want het is een verplichting, minstens tegenover mezelf – te doen wat ik doe? Er voor op te staan, vóór het licht op komt. Dit zalig ogenblik dat het oosten oplicht eerst en er het gefezel is van de meesjes in de tuin dichtbij. Zo heb ik in mijn leven, grote morgens gekend, een in het bijzonder, waar ik nu aan denk: een plaats op drieduizend meter hoogte, ergen in het ‘vreedzame’ Yemen, toen ik gewekt werd door de muezzin vóór het kraaien van de haan, en als ik uit de tent kroop, de wereld gehuld was in een lichte nevel waarachter, een wazig, zilveren licht dat opsteeg uit de bergen voor me, eerst gestadig en dan ineens als een roep – een kreet als van een god - en ik daar stond, alle andere tenten nog dicht, alleen op de wereld, alleen bij het nog smeulend vuur van de avond ervoor.

Grote morgens waren het in die dagen. Waren het, alle dagen van mijn leven dat ik in de bergen was en, grote morgens zijn het nu omdat ik telkens geconfronteerd word met die wil in mij er te zijn en te schrijven, tot de ziel uit mijn lijf, te ademen in woorden, te vergaan in woorden, me op te richten in woorden.

En de aller zaligste van alle ogenblikken, enkel van het woord te zijn.

Achter die woorden die geschreven staan ben ik aanwezig, en niet alleen er achter, maar ook erin, ook er binnen in. Niemand anders kan die geschreven hebben dan ik; ze zijn mezelf, dan toch een deel ervan. Ik verberg me erin en ik open me erin. Ik blijf bloot achter.

Elke morgen dat ik herbegin me te openen, op  wat er in het diepste van mezelf aanwezig is, dat ik verhalen kan, veruitwendigen kan, opdat ik er zou staan als het licht dat op mijn handen valt, als op het roerloze van de planten in de tuin.

De ogenblikken dat ik dit schreef waren de ogenblikken dat ik leefde, het grote leven van het hier nog zijn.

Het is de morgen van een dag die zich omwille van het gebeuren van de avond ervoor, een onverwachte ontmoeting, zich opent op een wereld die ik vergeten was.

22-03-2024, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Van Ernest Hemingway las ik ooit dat hij altijd tracht te stoppen met schrijven  met nog een gedachte in voorraad voor de volgende morgen. Bij ondervinding weet ik dat dit een goede raad is, maar niet voor de blogs die ik schrijf. Als ik stop met een blog ben ik gewoonlijk leeg geschreven, en de volgende dag moet ik opnieuw beginnen met het aftasten van mijn ‘binnenin’ om te weten hoe ik mogelijks verder kan, meestal met wat geen binding heeft met de dag ervoor.

Het mechanisme van het schrijven is een vreemd iets, aan de basis is er de wil het te doen en de moed het te doen  vooral dit laatste is nodig. De moed in afzondering te gaan, te vergeten wie je bent en hoe je bent en te schrijven wat in jou opkomt en, komt er niets, wachten op het moment dat onvermijdelijk wel komen zal als je maar geduld hebt en niet afhaakt. Niet zegt tot jezelf: nu niet, straks misschien. Want dit is faliekant, het verbrod alles, je moed en, je vreugde.

Ik heb weet van beide, van het schrijven en van het wachten tot schrijven en ik  ken de oplossing, er is er maar een, doorgaan, wachten tot het komt, wat het me ook kosten mag,

Ik versaag niet - lees: meestal niet – en als het lukt als de woorden komen en  zinnen vormen en de zinnen gedachten oproepen of beelden dan voel ik het aan als een klein wonder eens te meer geslaagd te zijn in mijn opzet.
Maar geloof niet dat  het na al die jaren herleid is tot een spel.

Ernst is het, ‘dwaze’ ernst als je me het vraagt. Ik kan er niet van af.

Schijnbaar ben ik ermee veroordeeld.

21-03-2024, 06:55 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat ik gisteren geschreven heb kon niet anders dan gisteren geschreven worden en wat ik je vandaag ga voorleggen was bestemd om vandaag te verschijnen. Het zijn de omstandigheden die hierover beslissen en deze bestaan uit honderden aanleidingen die we kennen of niet kennen, maar hoe ook, zij zijn het die de richting en de inhoud bepalen zullen.

Alles vloeit voort uit alles, schreef ik gisteren, dit is de gang van de wereld en dit ondervind ik dagelijks als ik terugblik om, eens aangekomen, te zien vanwaar ik vertrokken ben.

Het is het raadselachtige van de hand en de pen die over de lijnen gaan - of zoals het nu gebeurt bij mij, de vingers die de toetsen bespelen - waarbij gedachten worden neergezet die er voorheen nog niet waren maar die er staan, plots, in een glorie van klaarte of, wat ook kan, de inhoud ervan in lichte nevel gehuld.

Het is een vorm van automatisme, het opnemen van wat opborrelt uit jou en het neerschrijven ervan, een  afdruk van de weg die je neemt om aan te komen waar je nog niet waart.

Geen wandeling dus naar een plaats die je kent of wilt kennen, geen essay of geen verhaal, maar een wandeling in de woestijn, heuvel op en heuvel af om aan te komen in een oase die er misschien kan zijn.

k ben dus voortdurend begaan met het wonder  dat het schrijven  is, zoals Freeman Dyson ermee begaan was, hij aanzag het nog meer bevreemdend dan de vlucht van de monarch butterfly van Mexico naar Canada en terug.

Wat ik als geschreven achterlaat heeft de vaagheid van een soort plant die opgedoken is uit het niets, maar wat het  verrassende ervan betreft het niet haalt van een plantje dat opgeschoten is uit de aarde onder de bonsai die ik meen te kunnen kweken uit het zaad van een appelsien; een onooglijk plantje waarvan de blaadjes niet groter zijn dan een speldekop.

Ik zou er aan voorbijgaan ware het niet dat het een kosmische achtergrond heeft, hoe minimaal ook en dat ik dit ook denken moet van de woorden die ik schrijf. Ze komen uit een zelfde onzichtbare bron.

Ik ga dan heel, heel ver als ik dit schrijf, maar schrijven is nu een maal mijn stelregel, mijn axioma.

20-03-2024, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Mijn gedachten, hoe ze ook getint zijn, wat ze ook inhouden, overbrengen naar jou die me leest opdat ik enkele ogenblikken of een tijd in je dag, een brandende fakkel zou zijn binnen in jou, is mijn opdracht als ik neer ga zitten voor mijn scherm.

En, na al  die tijd dat het al gebeurt, dat op deze wijze bij jou onze levens in elkaar verweven liggen, ik in jou en jij, al ken ik je niet allen, luisterend naar mijn woorden.

Het is echter absoluut geen passage van leraar tot leerling, het is eerder het omgekeerde de leerling die ik ben die zijn werk voorlegt aan zijn meester en hem vraagt het te beoordelen, streng maar toch tegemoetkomend.

Want, ik wil vooral niet ruwweg binnen dringen in je heiligdom van gedachten. Ik wil dat je, als je me leest en je inbeeldt hoe ik er zit, woorden zoekend die zinnen zijn om me, lijk een slingerplant te slingeren om jou, niet kwetsend, niet revolutionair, maar teder en welwillend, aanvaardend dat het kan dat de slingering om jou je niet ligt, te stevig je omknelt en, niet welgekomen is, waarvoor ik dan om tegemoetkomendheid verzoek.

Deze woorden kende ik niet toen ik ben opgestaan, ze zijn binnen gevloeid lijk het licht van al mijn morgens samen; ze hebben onvermijdelijk iets te maken met wat ik gisteren schreef en met wat ik morgen te vertellen zal hebben – als er nog een morgen komt – alles volgt op alles, alleen zijn er bressen tussen, is er het gebeuren tussen twee geschriften in.

Het ‘tussenin-gebeuren’ dat bevruchtend kan zijn voor wat al was, of eens te meer van uit een totaal andere invalshoek geschreven wordt.

Ik ben en blijf ontvankelijk vooral voor de schichten van reacties die je me toestuurt, soms, en die dan, zoals het kan gebeuren, me in een draaikolk van gevoelens storten waar ik moeilijk uitkom. Al gebeurt het niet dikwijls, het gebeurt wel eens.

Hiermede heb ik gezegd wat ik je vanmorgen te zeggen had. Het ga je goed vandaag, het ga je heel goed, mijn vriend, lezer. En  nog als ik het gisteren niet geschreven heb, het werk van Teilhard heeft een verdieping gebracht in wat de Verlichting betekent, hij heeft die gesitueerd in het metafysische, in het onvatbare, het ongrijpbare, het domein van de opkomende homo sapiens.

19-03-2024, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik heb wellicht al alles gezegd wat ik te zeggen heb, een eerder voldaan, een eerder gelukkig man die alles heeft kunnen schrijven wat hij schrijven kon – ik denk  dat Stefan Hertmans, dat Cees Nooteboom dit ook zouden kunnen zeggen – en alles wat ik er nog aan toevoeg zou kunnen hergebruik zijn van wat er al is.

Uitzonderlijk ga ik terug vandaag naar een zin die ik terugvond op de eerste pagina van mijn allereerste dagboek dat ik begonnen ben in 1978. Een zin van Pierre  Teilhard de Chardin, een zin die ik getracht heb op mijn manier te doorgronden en die me, te sterk heeft beïnvloed opdat ik deze vandaag niet vermelden zou. Op een gegeven even uitzonderlijk ogenblik, naar het einde van zijn leven toe schreef hij:

‘Seigneur, parce que, par tout instinct et par toutes les chances de ma vie, je n’ai cessé de vous chercher et de vous placer au cœur de la matière universelle. C’est dans l’éblouissement d’une universelle transparence et d’un universel embrasement que j’aurai la joie de fermer les yeux.’

Hoge woorden, verheven woorden, geschreven door een van de grootste figuren van de twintigste eeuw die ik getracht heb te volgen en getracht heb mijn zoektocht evenwijdig aan deze van hem te laten verlopen.

Woorden die niet zo eenvoudig te bevatten zijn, die een afbeelding zijn van de overweldigende visie die hij had over het dubbele aspect van de Kosmos als van elke particule ervan, namelijk, naar buiten een materieel aspect en naar binnen, een psychisch, een spiritueel aspect. En het is dit laatste aspect dat hij binnen dringen zal bij het sluiten van de ogen. Zo heb ik het altijd begrepen en zo heb ik het altijd voorgesteld.

 Het is dus, destijds, en nu meer dan ooit,  de laatste zin van de aangehaalde paragraaf die me toen getroffen heeft en die ik thans herneem als een soort lijfspreuk, als een gewaad waarmede ik me omhullen wil: het sluiten van de ogen, op de vreugde die ik kennen zal als ik binnen kom in de schittering van de psyché van de Kosmos, doorzichtig in een gloed van licht.

Al wat ik geschreven heb was in een zekere mate, hoe minimaal ook, gedragen door dit visioen van licht, door de aanwezigheid van de geest die aanwezig is binnenin alle particules van de Kosmos. En eigenlijk, als ik alles overdenk is het Teilhard geweest en zijn visie op de kosmos met er binnenin, met tentakels naar alle punten ervan het kloppend hart van ‘le Seigneur’ van Teilhard. Hij is het geweest, wat mij betreft, die de weg heeft geopend naar mijn totaal nieuwe visie over ‘Het Zijnde’  als de spirit van de Kosmos.

Hij is het die me geleid heeft naar de visie van Spinoza en verder nog, naar de dag dat ik inzag, de New Physics helpende, dat alles ontstaan was uit het Zijnde dat in den beginne was, dat dit de enige mogelijke oplossing was die aan het bestaan van de Kosmos kon gegeven worden, en dat aldus de Kosmos in al zijn geledingen, het Zijnde’ was, het Leven was, het Bewegen was, het ‘Nu’ was.

Het is de weg die ik genomen heb op een bepaald ogenblik in mijn leven. Teilhard de Chardin lag aan de basis ervan. Met hem is alles begonnen, hij heeft me tot het leven geroepen.

PS. 1

Op een dag stond ik met Paul Verspeelt en onze echtgenoten op enkele kilometers van zijn ouderlijke woning in Sarcenat, in de omgeving van de Puy-le-Dôme. Ik weet niet meer waarom we niet tot daar gereden zijn, ik ‘snakte’ ernaar en Paul zou me gevolgd hebben maar we hebben ons moeten tevreden stellen, ontgoocheld, met een bezoek aan de weinig zeggende kerk in een ander dorp waar hij gedoopt werd.

Niemand, behalve Paul misschien, heeft begrepen waarom ik er heen wilde.

PS. 2

Deze tekst komt uit een nieuw manuscript dat aan het ontstaan is.

18-03-2024, 10:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Feitelijk - wat een woord! – heb ik nog altijd, ‘soms’ de moed en de kracht om tezelfdertijd met andere zaken bezig te zijn, haastig eigenlijk want de tijd dringt, de dagen schuiven: 

Dreifach ist der Schritt der Zeit:
zögernd kommt die Zukunft hergezogen,
pfeilschnell ist die Gegenwart entflohen
ewig still steht die Vergangenheit.

Wist Johan Friedrich von Schiller (1759-1805), ik vond dit terug in een geschrift van vroeger - kwam het van Albert  S. die het genoeg weet wat het is, ‘het  tijdsgebonden zijn’ ? – Schiller vatte het samen in vier versregels, met als centrale punt het pfeilschnelle van het ‘nu’ dat voortdurend overgaat in een ander ‘nu’, de uren verglijdend in andere uren, de dagen in andere dagen, de maanden in andere maanden.

Het is de uitgeklaarde regel van het leven hier op aarde. Het is zo en het blijft zo, onherroepelijk

Gelukkig, het schrijven rekt, vult een deel ervan en identificeert mijn dagen. Het is het enig duidelijke dat er van mijn dagen over blijft; echter, ze verwekken geen trompetgeschal, geen vuurwerk boven de huizen, ze raken amper de weinigen die zich in de morgen of de avond, geroepen voelen om ze te lezen.

En toch willen mijn woorden krachtig zijn. Willen ze gevoelens oproepen, waarheden opwekken. Willen ze meer zijn dan voorbijgaande dingen. Ik doe er alles aan opdat ze van de grond zouden komen, ze willen steigeren, willen zich ‘smijten’.

Ik wil een oase zijn in het vele dat dagelijks opduikt op duizend plaatsen tegelijk, in om het even welk dagblad in de wereld, welk tijdschrift komende uit welke redactie ook en ik moet me er tussen wringen om iets te brengen wat anderen niet brachten, enkele verzen of zinnen samengeraapt, enkele wijsheden in alle nederigheid gebracht, mijn schamelheid etalerend.

Uiteindelijk, alles samengenomen, zit je op de rand van het bed, met je vinger tussen de bladen van het boek  dat van het leven is.  Je zit er, terwijl de aarde pijlsnel door de ruimte schuift.

Je denkt dat je het bijwijlen voelen kunt.

17-03-2024, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Vele van je boeken zijn je dierbaar, niet alleen omwille van hun inhoud maar omdat  er een goede herinnering aan verbonden is, het ontdekken ervan op een dag of op een plaats waar je ze niet verwachtte: ‘Het putje van Milete’ is er zo een.

Ze zijn een vreugde voor het hart, ze zijn als de vrienden die nu en dan iets van zich laten horen, meestal in verband met wat je geschreven hebt als je iets hebt wakker geschud bij hen.

De boeken en de vrienden vullen je leven, geven diepte aan het dagelijkse gebeuren, zijn de warmte van je dagen. Dit zijn geen loze woorden, dit is inhoud, levenswijsheid, voldaanheid.

Wat indien die er niet waren, de  boeken bijvoorbeeld omdat die het dichtst bij de hand liggen. En ook, ik leef in grote vrijheid wat mijn doen en laten betreft en, in een omgeving in overvloed: radio en televisie en, erover drijvend als een stille vreugde, de beweging in de tuin. Al is deze maar een voorschoot groot, ik leef mee, nu de lente voor de deur staat, met de groei erin, het botten en het bloeien van de planten erin, vooral dan van deze die pas geplant werden of waarvan de zaden ontkiemen of zich al tonen in hun beginnende gedaante.

Alles verrassing zijnde, sporen  van stille vreugde voor een man van mijn leeftijd die zich elke dag, elke morgen verbaast, laat me toe het te zeggen, hier nog te zijn zoals hij er is, schrijvend, de overgebleven krachten nog opborrelend uit hem.

De zeer beperkte wereld waarin ik leef is me voldoende, ik voeg er mijn woorden aan toe, ik zou er nog andere zaken kunnen aan toevoegen maar dan wordt het te veel, dan gaat het naar het buitensporige en kalft het af. Dus, ik pas me aan met maat en rede, mijn leeftijd indachtig.

Dit zijn de levensomstandigheden waarin ik verkeer. Waag ik het nog te dromen?

Waarom niet, een mens zonder droom is een batterij zonder energie, een leeg vat, een holte zonder echo, en die wil ik niet zijn. Trouwens hoe zou ik er in slagen nog een zinnig woord te schrijven, indien ik niet in staat zou zijn me regelmatig te bevrijden van het dagelijkse dat me voortdurend bij de keel grijpt en de adem toesnoert. Je noemt het maar zoals je het noemen wilt: ogen sluitend wegvluchten in het ongerijmde, een wereld zoeken die er enkel in ons verbeelden is of weerspiegelingen van wat nooit was of nooit zal zijn.

Alle denkpistes zijn valabel. Ik schrijf om te schrijven, het is mijn ingesteld zijn dat schrijft, ik zelf kijk toe, laat begaan als betoverd door de betovering van het altijd hier nog zijn.

16-03-2024, 06:17 geschreven door Ugo d'Oorde  

Zo ver staan we dan. Hoe we er geraakt zijn heeft nu geen belang meer, we zijn aangekomen tot wie en wat we zijn en, veranderen zullen we niet meer - misschien wel, al zal het amper opvallen - in wat we verkondigen.

Wat het materiaal betreft waarover we beschikken is een andere zaak, er is slijtage, aanzienlijk genoeg om het te vermelden, met een bijna, nog altijd na al die dagen, al die maanden, sukkelende  rechterhand, waar je je geblokkeerd voelt in wat je optekenen wilt.

Vooral blijven hopen wordt je gezegd en je wilt het geloven en ook, zo lang de geest het doet, er niets verloren is.

Echter je weet niet tot waar je woorden al zijn aangekomen en tot waar nog niet: het punt van bekendheid dat je bereiken wilt, tenminste indien dat punt er zou zijn en je niet  aan het uitkijken bent naar iets dat er helemaal niet is voor je geschriften.

Zo, heeft elke morgen zijn eigen kanttekening en het is daarop dat we onze improvisatie richten moeten om er  uit te halen al wat er in verscholen ligt, het gewone en meer nog, het ongewone, omdat uit het ongewone het essentiële te halen valt, het niet dagelijkse, het breed uitzwaaiende naar de toppen toe, het alles omvattende, gaande tot in het diepste van het Niets als tot in het meest volmaakte van het Alles, in een grote openheid opdat ook maar niets verzwegen zou worden van wat is als van al wat nog komende is.

Maar kan ik nog verder na wat ik al geschreven heb, vooral dan als ik halsstarrig blijf verhalen  dat het Universum er is omdat de mens er zijn moest?

Zijn er nog andere gronden waar ik me kan opstellen en me openen om andere vruchten te oogsten die verbazen zullen: de oude aangevuld met de nieuwe en met deze tussenin.

Er komt geen einde aan niettemin, want vertrekkende in de morgen kom je met je gedachten aan in de avond,  wat erna nog volgen kan aan droom of realiteit weet je niet, maar je moet verder.

Zo staat het toch geschreven. Altijd maar verder het  land binnen, de tijd in.

15-03-2024, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het gedicht ‘Neither’ van Samuel Beckett is voor mij een hoogtepunt in de Poëzie. Ik ontdekte het, uit de hand van Stefan Hertmans, in de Standaard der Letteren van 13 april 2001. Een jaar later zal hij het overnemen in zijn ‘elitair’ meesterwerk, ‘Het Putje van Milete’, Essays’ (Meulenhoff Amsterdam) en nu vind ik het terug, vooraan in deel II van ‘De Essays’.

Ik schreef er in 2001 een blog over, ik was te zeer onder de indruk om erover te zwijgen. Nu  kan ik niet anders dan, zoals Hertmans het terughaalde uit zijn ‘Putje van Milete’, het terugnemen, op het einde van mijn dagen, uit mijn geschriften. Hertmans zoekt naar de betekenis ervan in het zich automatisch openen en sluiten van de deuren, maar ik denk dat er weinig betekenis is aan toe te kennen. De woorden zijn gekomen zonder een nauwe binding met elkaar, vrij en spontaan, niet zoals ik 'gewrocht' heb aan mijn gedicht 'Niettemin' op het einde van deze blog.

NEITHER

To and fro in shadow from inner to
outershadow

from impenetrable self to imprene-
trable unself by way of neither

as between two lit refuges whose
doors once? gently close, once turned
away from gently part again

beckoned back and forth and turned
away

heedless of the way, intent on the one
gleam or the other

unheard footfalls only sound

till at last halt for good, absent for
good from self and other

then no sound

then gently light unfading on that
unheeded neither

unspeakable home



En hier de vertaling van Stefan Hertmans uit deel II van ‘De Essays’.
 

EVENMIN.

heen en weer in schaduw van
binnen naar buitenschaduw 

van ondoordringbaar zelf naar
ondoordringbaar niet-zelf via geen van beide 

als tussen twee verlichte nissen waarvan
de deuren bij het naderen zachtjes sluiten,
bij het weggaan zacht weer openen 

heen en weer gewenkt en afgewend 
ongeacht de richting, gespitst op de
een of andere glimp 

ongehoorde voetstappen enkel geluiden
tot ze tenslotte voorgoed stil blijven,
voor goed afgewend van zelf en ander 

waarna geen geluid 

dan zachtjes onverwelkend licht
op dat ongeachte
evenmin 

onuitsprekelijke thuis 

En dit is dan mijn gedicht, geïnspireerd door de poëzie van Samuel Beckett, ‘Niettemin’ geen vertaling zijnde van ‘neither’, maar een woord door mij gekozen dat ik evenwel had kunnen vervangen door een nog ander woord. 

NIETTEMIN.

We zullen wel nooit
een gedicht hier schrijven
zoals Samuel Beckett
zijn ‘neither’,

hoe hij,
wat niet te zeggen is
niettemin
te verwoordend wist

mysterieus gewikkeld,
weergalmend.

Nooit
een ’neither’- gedicht.

Al is het niet bepaalbaar
wat ons overvalt
niettemin
ons toch bewegen laat
in een eigen eigenzinnigheid,

gerust gesteld.

Wel een gedicht
om op te vallen
om er naar uit te kijken,
om er slapen mee te gaan,
onverlet, onverlaten, on-overeenstemmend
en toch aftastend

niettemin

wat het  bewegen van  de sterren is,
roerend oneindig is,
schaduwloos.

Omdat we alles kennen willen
beoordelen, verzegelen
tot ons nemen.

Het licht verschuivend 
op dat achteloze
niettemin.         

Maar
een neither-gedicht
zoals Samuel  Becket
we nimmer zullen schrijven,

al wilden we opstijgen
om ons te verliezen
in nimmer te vergeten
ogenblikken,

niettemin
ineen verstrengeld.

14-03-2024, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Neen, de kosmos kent de handelingen van de mens niet, houdt er zich niet mee bezig, de mens is op dat gebied vrij van doen en laten, maar de Kosmos houdt zich wel bezig met zijn vormingsproces, hij grijpt dieper in, in de mentaliteit van de mens, in de geestesgesteldheid van hem, het is daar dat de impact  zich situeert sedert het begin der tijden, een impact die gestaag doorloopt, de tijd, dag en nacht, niet bestaande voor zijn werking.

Heb ik er bewijzen voor, is het geen stellingname ten opzichte van de Kosmos van mijnentwege omdat ik nu eenmaal alles wil zien als het resultaat zijnde van de werking van de Kosmos?

Echter dat men me één daad aanwijst waar uiteindelijk de Kosmos op een of  andere wijze niet zou in voorkomen.

Het feit is dat we nimmer zo  ver hebben gedacht. Ons onderbewustzijn heeft  nog altijd niet Galileo Galilei verteerd zoals het zou moeten als mensen van de eenentwintigste eeuw. We zijn aarde-mens gebleven terwijl we beter zouden moeten weten. Alles is nog altijd toegespitst op de mens op aarde maar niet opengetrokken naar de mens die het product is van de Kosmos, niet van de aarde. Gelukkig, want van de aarde zijnde zouden we nooit geweten hebben dat we van de Kosmos waren.

Ik hamer erop omdat het een realiteit is die ons teveel ontgaat; het een gewoonte is die we dankzij de Kosmos, stilaan meer en beter begrijpen zullen.

Welk effect dat dit gaat hebben weet ik niet maar het is de toekomst misschien voor het jaar drieduizend. De Kosmos heeft tijd zat.

In elk geval ik hoor en zie dat nog altijd niet begrepen wordt dat oorlog voeren geen oplossing is.

We hebben dus nog heel wat te leren,

Heel wat.

13-03-2024, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

In de nacht voltooi je soms zinnen die de dag zullen halen en als het licht er is overgebracht worden met het nodige respect, omdat ze van de nacht zijn en omdat ze tederheid kennen en je weet, eens  losgelaten, ze vleugels zullen verwerven.

Je woorden van gisteren waren lijk nachtvlinders, schuw, amper het licht verdragend, deze van vandaag zijn van de morgen en van de regen over de tuin, gelijkmatig over de dingen, die er roerloos staan, ingetogen wachtende op de lente.

Het is het ogenblik van de dag dat je in beweging komt naar het onbekende dat op jou afkomt, het staat er al in potentie en je dringt er binnen blindelings. Het is ook van hen die al vertrokken zijn, en niet meer keren zullen en er toch nog  zijn op een lege stoel aan een tafel  in het licht. Zo is het soms in de dag of naar de avond toe alsof ze hier nog altijd waren, geborgen en plots een fractie lang opduiken om dan weer weg te gaan, Totaal onverwacht maar je denkt dat het gebeurt, een flits in je gedachten.

Heb ik me, in de dagen die voorbij zijn, voldoende aldus bekend gemaakt in mijn geschriften? Wel, ik hoop het, ik hoop dat er iets van zal overblijven voor nu en voor later.

Of hoe we bestaan: we schrijven woorden die, terwijl ze je gevoelens van het ogenblik verbergen, voor een helft gedachten zijn van anderen vóór ons, zijzelf deze geschreven hebbende op de golven van gedachten van anderen vóór hen, en uiteindelijk schrijven we allen vertrekkende van uit de nevels van de tijd met andere keuzes uit zelfde boeken vol wijsheden, want alles staat open en bloot, je hoeft maar de juiste golflengte op te zoeken en heeft het zijn raakvlak niet, het is iets nieuw of het is een aanvulling van het bestaande, vers geschreven en vers gedacht of, uitzonderlijk, in nieuwe woorden gespreid op een ander kleurvlak in pastel, of in houtskool waar het vroeger gebeeldhouwd stond of opgetekend op een notenbalk.

Wanhopen hoef je niet, we baden in een oceaan aan gegevens om voor eeuwig te kunnen schrijven.

Het komt er op aan waakzaam te blijven.

12-03-2024, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het grijze, gematigd licht is er al heel vroeg, het komt samen met de woorden die weliswaar onzichtbaar, ontastbaar op mij afkomen uit  de dieptes van het ’Dasein’. Momenten dat ik zoek in welke richting ze zich gaan verspreiden en met welke intensiteit, of het een grachtje wordt of een beek, meer zal het niet zijn na de stroom van de vorige dagen toen ik me in woorden en beelden heb uitgeleefd, niet wetende in hoever ik jullie geraakt heb, tot op het been of tot in het merg van jullie bestaan.

Want soms houd ik er geen rekening mee of jullie er zijn of niet zijn, ik neem wat komt, weliswaar meestal met rijp beraad, soms onbesuisd zoals jullie me wel kennen. Wat er ook van is, ik weet nu dat jullie schrikken als mijn blog er niet staat. Toch zal het eens gebeuren, misschien zelfs zonder verwittiging vooraf.

Zo ook komen de uren, de dagen op ons af, zo dat we de tijd niet krijgen ze te verwelkomen, ze staan er en voor we het beseffen zijn ze voorbij en sluiten ze zich op de ondoordringbare nacht met de vraag voor het inslapen  -als het geen gebed zou zijn, een woord van dank – hoe je dag is geweest.

Als je dan het geluk kent te denken dat de dag goed is geweest dan kun je – kan ik – inslapen in alle rust, soms als beloning de muziek van Klara in mijn oortjes.

Want we leven intens, we kennen die vrijheid het te doen op deze wijze, met het lezen en het schrijven en het luisteren en het kijken hoe het leven stilaan herneemt in de tuin.

Zo het zijn geen grote woorden die ik jullie breng deze morgen (voor mij deze van 10 maart), maar ze zijn gemeend en geschreven in volle vriendschap aan allen die ik ken als vriend en aan hen die mij kennen als hun vriend, want me lezen bindt me aan jullie.

Mijn dag, vandaag begint dus goed. Moge hij zich sluiten op een ander pak woorden die ik nog schrijven wil vandaag.

Mijn God: dit in alle peis en vrede met alles wat was, wat is en wat nog komt.

In alle geborgenheid van het erzijn.

11-03-2024, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Griegs ‘Ases Tod’ vanmorgen bij het opstaan, maar hij ziet het  niet als een teken, alhoewel?

Maar de nacht was vruchtbaar geweest, hij had zijn theorie als het een theorie mag genoemd worden, vastgelegd in één zin:

‘De mens wordt door de Kosmos voortgestuwd naar meer ‘sapiens’ en dit geldt voor elke vorm van leven.’

En hij had in meer nog drie andere, eigenlijk ‘verrassingen’, gedacht om zijn blog te vullen:

Een eerste was het wit, soepel kaftblad voor zijn bundel Genesis – als die er komen zou - hij wou het geïnspireerd op de dichtbundel ‘VOS’  van Nooteboom: laag onder de titel het beeld van Orion met Sirius, Sirius de Hondsster, de Sothisster van de Egyptenaren waar hun chronologie werd aan opgehangen.

Een tweede was een haiku van Matsuo Basho uit de ‘Verzamelde Haiku’s’ van hem[1]:

Ik stel me u voor
bij het zien van uw wandelstok,
een dode tak.

Er hangt een wandelstok van mij in de ‘kabuze’ aan de vijver. Ik vermoed dat de vrienden daar als ze hem zien, een dode tak, aan mij denken zullen, ik een oud man, de dood nabij.

En een andere haiku die me denken doet aan het gedicht van Guido Gezelle, ‘Die avond en die roze’:

Je zag er triest uit
vanop de rug, bij ons afscheid
in de lentewind.

Een derde was - nu hij het essay had teruggevonden vooraan in het tweede deel van de ‘ESSAYS’ van Hertmans, zijn blog herschrijven die hij ooit, in welk jaar ook, over het ‘Neither-gedicht’ van Samuel Beckett, een merkwaardig stuk poëzie, geschreven had.

Stefan Hertmans had getracht het te vertalen, terwijl het volgens mij onvertaalbaar is. Ik had getracht me opstellend in een zelfde mood als deze van Becket, ook een gedicht te schrijven. Maar ga ik het terugvinden in de massa die ik ondertussen geschreven heb?

Om je maar te zeggen wat me heeft bezig gehouden de nacht van 8 op 9 maart, een nacht die vruchtbaar was echter het had me meer dan een uur slaap gekost, slaap die ik even nodig had als woorden, maar dit nam ik er bij.

[1] Vertaald, ingesteld en toegelicht door Jos Vos, Atheneum – Polak & Van Gennep, Amsterdam 2023.

10-03-2024, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde