We rijden de slaven route, een traject van ongeveer 7km van het centrum waar de forten waren waar ze opgesloten zaten, tot aan de zee waar de slaven in de boten gedeporteerd werden, toch degene die de tocht overleefden, velen pleegden liever zelfmoord en sprongen in zee om te verdrinken, dit nog liever dan als slaaf gedeporteerd te worden. Onderweg sterven er ook veel, hun lichamen werden gewoon in zee gedumpt. In de boten lagen de slaven letterlijk als sardienen opeengepakt, de vrouwen moesten op hun rug liggen, de mannen op hun buik. Onderweg zijn er wat bezienswaardigheden, onder ander de boom “arbre de retour”, de slaven stapten 3 maal rond de boom, zodat na hun dood hun geest zou terugkeren naar hun thuisland, na hun dood want zelf hadden ze geen enkele kans om terug te keren, alleen een kleine kans om de deportatie te overleven en dan wachtte hen opnieuw een zware beproeving en een erbarmelijk leven, voor zover je het een leven kon noemen. De boom op vandaag is nog steeds dezelfde boom zoals in de tijd van de slavenhandel. Er werden ongeveer 11.000.000 slaven gedeporteerd.

De slaven die tijdens de tocht naar de zee stierven, ziek waren of te moe, werden in een put gedumpt, dit is nu een monument. In 1972 hebben archeologen hier opgravingen gedaan, ze vonden er massa’s skeletten, na de opgravingen zijn ze terug op dezelfde plaats begraven en dit is nu een gedenkplaats – kerkhof.

Aan de zee is er een “porte de non retour” een deur zonder terugkeer gebouwd, een monument als herdenking van de slaven, het is erkend als unesco werelderfgoed. Vorig jaar in Ghana heb ik ook zulke deuren gezien, daar waren de forten gebouwd aan de kust zelf en waren de deuren de enige uitgang naar de zee, je zag letterlijk een deur. Maar ook hier heeft het een gevoel weer van, je vertrekt zonder enige kans op een terugkeer noch op een menswaardig leven.

Aan de kust staat nog een mooi monument met de afbeelding van Afrika, een monument ter nagedachtenis van de missionarissen – blanken die een iets betere wereld – leven maakten van Afrika.

Tussen de stad en de kust is een moerasgebied waar er aan zoutwinning gedaan wordt, op een speciale manier, men filtert het zoutwater via manden met zand, dit water wordt dan in ovens gekookt tot er enkel nog zout overblijft, verdampen is hier door de hoge luchtvochtigheid onbegonnen werk. Momenteel is het gebied overstroomd en kunnen ze geen zout winnen.

Ik bezoek nog het enige overblijvende fort, dit van de Portugezen, dat nu een museum is. Daarna het heilig bos, een bos als herdenking aan de koning die de stad gesticht heeft, volgens de voudo religie sterft een koning niet maar hij vertrekt op reis, deze is terug gekeerd in een boom, wat nu een heilig bos is, er staan een aantal voudo beelden, ik toon de meest opmerkelijke, de afmetingen van de horens zijn wat overdreven….

Ondertussen is de gids al vertrokken, want hier zijn er lokale gidsen, ik heb wel nog zwaar moeten discussiëren dat ik zoals afgesproken ook nog het museum van de terugkeer wil bezoeken, en dit inbegrepen in de prijs (die gezien de toeristische plaats al behoorlijk hoog is), hij was niet gelukkig maar ik heb het gehaald, blijkt dat dit niet in hun standaardpakket zit.

Het museum van de terugkeer is aan de kust, dus nog een keer de 7km heen en terug. Daar wordt vertelt over het leven na de deportatie en hulde gebracht aan de “zwarten” die in de geschiedenis een grote rol gespeeld hebben.

Na alle bezoeken heb ik dorst gekregen, een biertje in een bar aan de kust smaakt heerlijk, waarna ik me in het centrum terug laat afzetten en de Zem terug kan naar huis. Ik kuier nog wat door de stad en zie het symbool van de wapenspreuk van ons land “eendracht maakt macht”

Ik logeer in een auberge uitgebaat door een Fransman, mooie kamers, lekker eten en een rustige tuin om wat uit te rusten, er hangt ook wat kunst van locale artiesten.

Een interessante dag, maar of de gids nu echt een meerwaarde was, daar ben ik niet van overtuigd, wel was het handig om een Zem te hebben gezien de lange afstanden, in de verzengende hitte is het nogal zwaar om alles te voet te doen, het zou ook niet haalbaar zijn in 4 uur.