Wie vroeg zich nooit af waar we eigenlijk vandaan komen?  Velen zochten ijverig in de archieven naar hun voorouders. Daarbij stuitten ze op talrijke problemen en ze liepen uiteindelijk vast door ontbrekende gegevens.

Nu komt de wetenschap hen ter hulp door de koppeling van genetica en genealogie. Deze zeer recente wetenschappelijke ontwikkeling kwam pas de laatste twee decennia op kruissnelheid.

Op initiatief van VVF Provinciale afdeling Antwerpen diende de genealogische koepel Familiekunde Vlaanderen (voorheen SVVF) bij de Vlaamse overheid een DNA-project in.

Het project betreft in de eerste fase (2009), het oude hertogdom Brabant, dat wil zeggen inclusief Waals- en Noord-Brabant. In 2010-2011 breidt het onderzoek zich uit over het hele land, Frans-Vlaanderen en het Groothertogdom Luxemburg. Verschillende erfgoedverenigingen zoals Heemkunde Vlaanderen steunen het project.

WAAROVER GAAT HET PRECIES?

Waar het niet om gaat is DNA-onderzoek voor medische doeleinden. Dit onderzoek richt zich uitsluitend op het Y-geslachtschromosoom van de man die niets te maken heeft met uw fysieke en psychische eigenschappen, maar de archiefdrager van uw voorouderlijn is.

WAT IS HET CONCRETE DOEL VAN DIT PROJECT?

1. Het promoten van DNA-onderzoek, gekoppeld aan genealogisch onderzoek

2. Onze jarenlange genealogische expertise toepassen op het DNA-onderzoek.

3. Uitvoeren van diepgaand genetisch-genealogisch onderzoek op 37 markers met 500 personen in 2009.

4. Het kenbaar maken van het nut van genetisch onderzoek voor het genealogisch, het  historisch, het heemkundig en het wetenschappelijk onderzoek.

5. In bijkomende orde, deelnemen aan het internationale Genographic Project met 200 personen in 2009 en evenveel in 2010, telkens de helft Nederlands- en Franstaligen.

6. Het bestuderen van de resultaten voor het grondgebied van het oude hertogdom Brabant, d.w.z. inclusief Waals-Brabant en de Nederlandse provincie Noord-Brabant.

7. Het bestuderen van het ontstaan, de precieze locatie en de evolutie van de taalgrens.

8. Het publiceren van de individuele en collectieve resultaten in boekvorm en op cd-rom.

9. Het opmaken van een website en een eigen databank, die enkel toegankelijk is voor de deelnemers met een persoonlijke toegangscode om hun persoonlijke gegevens en die van de andere projectdeelnemers te kunnen inzien.

10. In een tweede fase (in 2010-2011) het onderzoek uitbreiden naar de rest van het land, Frans-Vlaanderen en het Groothertogdom Luxemburg, inclusief het bestuderen van de resultaten voor het oude graafschap Vlaanderen en de andere historische entiteiten van het Ancien Régime (opgedoekt na de Franse revolutie, in onze streken vanaf 1795).

WAT HEEFT GENEALOGIE TE MAKEN MET GENETISCH DNA-ONDERZOEK?

Ieder mens heeft een unieke genetische samenstelling.  DNA-onderzoek vertrekt van het mannelijk Y-geslachtschromosoom dat van vader op zoon vererft, waarbij mutaties kunnen optreden. Door deze te vergelijken met reeds bekende, bepaalt men de haplogroep waarmee men de migraties van bevolkingsgroepen in kaart brengt. Het standaardonderzoek gebeurt op 12 merkers, o.m. in het wereldwijde Genographic Project van dr. Spencer Wells.

WAT HEBBEN GENEALOGEN DAAR NU AAN?

Het standaardonderzoek levert onvoldoende gegevens op voor genealogen. Daarom verkozen wij een gedetailleerde studie op 37 merkers door het Centrum voor Menselijke Erfelijkheid van de K.U.Leuven (professoren Cassiman en Decorte). In ons project worden niet alleen de paternele (vaderlijke) lijn onderzocht, maar ook de verwantschap met andere gelijknamige families.   Met 37 merkers kan men met een grotere zekerheid een gemeenschappelijke voorouder bepalen binnen 8 à 10 generaties, wat de meeste genealogen kunnen overbruggen.

IS DIT DUUR?

Wij bieden u dit project aan de STERK VERMINDERDE PRIJS van 80 EURO aan.  Ter vergelijking: de normale prijs van K.U.Leuven voor dit onderzoek bedraagt 150 euro; een recent Nederlands onderzoek op slechts 17 merkers kostte 155 euro, Amerikaanse en Britse prijzen variëren van 160 tot bijna 200 euro. Ons project biedt bovendien een uitgebreide analyse en gegarandeerde feedback. Vermits uw DNA-resultaat hetzelfde is voor uw kinderen, broers, zussen, neven en nichten van de mannelijke voorouderlijn, kan u misschien de kosten delen.

HOE ZIT HET MET MIJN PRIVACY?

Dit DNA-onderzoek betreft uitsluitend de (genealogisch relevante) niet-coderende genetische component en dient geenszins als basis voor medisch geïnspireerde onderzoeken.  De laboratoria van de K.U.Leuven en de universiteit van Barcelona garanderen dit uitdrukkelijk. Alle voorwaarden, schriftelijk vastgelegd bij de inschrijving en bij de staalafname, moet de deelnemer ondertekenen voor akkoord.  Een gemengde commissie van Familiekunde Vlaanderen en van de wetenschappelijke staf van het Centrum voor Erfelijkheid waakt over de ethische en wetenschappelijke aspecten van het onderzoek. Wij registreren de projectdatabank bij de Commissie voor de Bescherming van de Persoonlijke Levenssfeer. Voor de publicaties kiest de deelnemer vrij de probant van zijn stamreeks (hijzelf, vader, groot- of overgrootvader).

Beschrijving van het 37-merkersproject

Het DNA-project wordt gespreid over twee fasen: in 2009 met 500 stalen en in 2010-2011 met 750 stalen. In totaal dus 1.250 stalen waarvan 1.000 uit België, 110 uit het Nederlandse Noord-Brabant, 90 uit Frans-Vlaanderen (eertijds deel van het graafschap Vlaanderen) en 50 uit het Groothertogdom Luxemburg. Verdeling voor België: Vlaanderen - Wallonië: 66 % - 33 %.

Fase 1: februari – december 2009:

Antwerpen: 200 Vlaams-Brabant: 140 Waals-Brabant: 50 Totaal België: 390 Noord-Brabant (NL): 110 

Totaal fase 1: 500.

Fase 2: januari – december 2010 (of 2011):

Limburg: 100  Oost-Vlaanderen: 110 West-Vlaanderen: 120 Henegouwen: 80 Luik: 90 Namen: 70 Luxemburg: 40 Totaal België: 610 Frans-Vlaanderen: 90  Groothertogdom Luxemburg: 50

Totaal fase 2: 750.

Beschrijving van het Genographic Project

Dr. Spencer Wells startte dit in de V. S. op om de migratiestromen vanuit de bakermat Afrika op wereldschaal te bestuderen. De Europese coördinatie gebeurt in Barcelona en Leuven staat in voor België. Via mitochondriaal DNA (mtDNA) dat enkel via de moeder vererft, kan men de maternele lijn bestuderen.  In België zoekt het Genographic Project 400 DNA-stalen (200 Vlaamse en 200 Waalse) van niet-verwante personen.

In tegenstelling tot het 37-merkerproject dat over 2009-2010 loopt, kan het Genographic Project op 12 merkers in 2009 al uitgevoerd worden voor alle Belgische provincies en Noord-Brabant. Het 37-merkeronderzoek van deze deelnemers gaat later automatisch door in 2010 zonder nieuwe inschrijving.  Deelname aan dit projectonderdeel stelt strikte voorwaarden:

- de laatste 300 à 400 jaar geen gemeenschappelijke mannelijke voorouder hebben

- een kwartierstaat (bij voorkeur) of een stamreeks indienen die minstens tot ca. 1650 teruggaat

 - voorouders hebben die verschillende eeuwen in dezelfde regio woonden.

Geografische spreiding voor Genographic Project in België:

Antwerpen: 80 Vlaams-Brabant: 56 Waals-Brabant: 20 Limburg: 40 Oost-Vlaanderen: 44 West-Vlaanderen: 48 Henegouwen: 32 Luik: 36 Namen: 28 (Belgisch) Luxemburg: 16

WAT WORDT ER GEPUBLICEERD?

Alle resultaten van alle deelnemers, concreet hun haplotype (dit is de individuele Y-STR-merkerreeks), hun haplogroep (de groep waartoe het haplotype behoort) en hun stamreeks (vanaf de gekozen probant):

- in boekvorm: oplage van (minimum) 500 exemplaren (mogelijk meerdere delen nodig)

- bij elk boek wordt een gratis cd-rom met de resultaten bijgevoegd

- mits voorinschrijving: hebben de projectdeelnemers recht op een prijsvermindering

- laattijdige resultaten kunnen in het tijdschrift Vlaamse Stam gepubliceerd worden

- bovendien nemen we alle resultaten op in onze projectdatabase die de deelnemers met hun individuele persoonscode kunnen raadplegen. Voor het historisch onderzoek en de wetenschappelijke publicaties worden de resultaten naamloos per provincie of regio geglobaliseerd.

VOORWAARDEN OM MEE TE DOEN AAN HET DNA-PROJECT 2009

- mannelijk en meerderjarige zijn

- aantonen dat de oudste generaties van de familie in mannelijke lijn, in dezelfde regio van het oude hertogdom Brabant woonden;

- een kwartierstaat of stamreeks indienen die teruggaat tot vóór 1800 (als gedcom-bestand);

- akkoord gaan met de publicatie van zijn gegevens (boek, cd-rom, database), met vrije keuze  van de probant, d.w.z. de startpersoon;

- minstens één maand vóór de gekozen staalafnamedag een inschrijvingsformulier invullen en  ondertekenen en binnen de acht dagen 80 euro betalen.

HOE NEEMT MEN EEN DERGELIJKE DNA-TEST AF?

De kits bevatten twee borsteltjes waarmee men in de mond achtereenvolgens links en rechts gedurende 15 seconden wat wangslijmvlies afschraapt. Dit is volkomen pijnloos en duurt nauwelijks een minuut. De deelnemer mag één uur vóór de test niet meer eten noch drinken.

HOE KAN IK INSCHRIJVEN?

Het inschrijvingsformulier kan u downloaden van de projectwebsite www.brabant-dna.org .  Deze is tweetalig en biedt algemene informatie over het DNA-onderzoek, de beschrijving van het project, een helpdesk (info@brabant-dna.org) Dit e-mail adres is beschermd tegen spambots. U heeft Javascript nodig om het te kunnen zien. ) en de privacybepalingen. Ook de contactadressen van de afdelingscoördinatoren, de procedure van inschrijving, de controle van de ingediende dossiers, het verloop van de staalafname en de verdere verdere ontwikkelingen van het project worden uitvoerig toegelicht op de website.

U kan ook terecht bij VVF-afdelingen en heemkundige kringen.  Nederlandse en Waalse deelnemers kloppen aan bij de Noord-Brabantse NGV en bij Géniwal. Wie niet over internet beschikt, kan bij hen ook de nodige inlichtingen en een gedrukt exemplaar van het inschrijvingsformulier bekomen.

Er worden informatievergaderingen gepland per provincie. De data en plaatsen worden via de website meegedeeld, evenals deze van de staalafnamedagen.

Wat verwachten we van de heemkundige en genealogische verenigingen?

- het project kenbaar maken en promoten bij hun leden

- hun genealogisch actieve leden de projectdeelname aanraden

- de inschrijvingsformulieren aanvaarden, nakijken op volledigheid, ze nummeren en de inschrijvingen noteren op de overzichtslijst

- actief leden opzoeken en motiveren van families uit hun werkgebied die daar al verscheidene eeuwen wonen (kandidaten voor Genographic Project)

- hun leden bijstaan bij het opmaken van hun kwartierstaat of stamreeks; indien dit niet mogelijk is, hen doorverwijzen naar de regionale VVF-afdeling in hun streek

- nazien of de ingediende kwartierstaat of stamreeks aan de voorwaarden voldoet

- het overzichtsdocument mailen naar de VVF-afdelingscoördinator van hun regio

De start van het project heeft plaats op zondag 15 februari 2009 tijdens de Zuid-Brabantdag te Malle in het Provinciaal Vormingscentrum. Daar gebeuren de eerste staalafnamen en later ook tijdens de via de website aangekondigde regionale staalafnamedagen per provincie.

Marc Van den Cloot, projectleider, ondervoorzitter VVF nationaal

voorzitter VVF Provinciale Afdeling Antwerpen en Regionale Afdeling Kempen

05/01/09