- dit bericht heb ik vrijdag al getypd, dus heeft nog geen verslag van ons weekend -
Hey iedereen,
Zoals mijn Oegandese compagnons al uitgebreid beschreven hebben is het leven (zowel binnen als buiten het ziekenhuis) in Kayunga toch net wat anders dan Kampala, aanpassen vlot op sommige momenten al beter dan op andere en langzaamaan begint toch wat heimwee de kop op te steken, maar van ons laatste week gaan we nog ten volle genieten.
Vandaag opnieuw een nieuwe ervaring: een gigantische tropische regenbui. Het regenseizoen start hier normaal in maart, maar de laatste jaren heeft ook hier de klimaatsverandering toegeslaan en is dit alles meer onvoorspelbaar. Wie weet was deze regenbui een voorbode van de start van het regenseizoen, ofwel gewoon een eenmalige verfrissing, de toekomst zal het wel uitwijzen.
We hebben deze week ook een gehele week geen internet gehad, en op het moment dat er druk gesolliciteerd wordt voor de Hibo-plaatsen, is dit toch wel lichtjes vervelend. Ook hebben we moeten wachten om onze blog verder te updaten tot onze weekenduitstap naar Kampala, waar er wel internet is. Vandaar de overvloed aan nieuwe blogberichten op eenzelfde moment, maar voor zij die de moed hebben alles te lezen, veel plezier ermee. Voor anderen die graag fotos kijken en niet zoveel tijd hebben, is er ook nog een selectie.
Maar toch kan ik jullie vanuit het verre Oeganda het goede nieuws vertellen dat ik werk heb volgend jaar, ik mag als hibo beginnen in Destelbergen bij Dr Willems en Dr Schrans. Ik zal er het gezelschap hebben van Sarah Segers, die er ook aangenomen is als hibo. Aangezien dat die praktijk mijn eerste keuze was, ben ik hiermee dan ook zeer gelukkig (zeker als ik hoor dat er redelijk veel kandidaten zijn voor een eerder beperkt aantal plaatsen in het Gentse, ben ik gelukkig dat ik een goede plaats heb dicht bij Lochristi).
We hopen van harte dat er volgende week een miraculeus herstel van het internet in Kayunga komt, zodat we nog een laatste verslagje kunnen meegeven. Maar, het is en blijft Oeganda
Kayunga Hospital, een groot gebouw maar niet zoveel (qua personeel en materiaal) erin
De kantine aan het ziekenhuis (keukengedeelte en zitplaatsen)
Naar het schijnt gebeuren outreaches op veel plaatsen met de jeep, in Kayunga is de Op outreach voor immunisatie met openbaar vervoer of met de fiets ( James en het materiaal met de fiets,wijzelf zijn met boda gegaan).
Aan de lopende band vaccins klaarmaken en plaatsen:Kind en Gezin op zijn Oegandees
Bakske vol!! Hoe zou het toch komen dat je hier langs de kant van de weg zoveel vrachtwagens gekanteld ziet liggen? Onze chauffeur van tijdens ons reis had ook al de raad gegeven dat je best niet al te dicht achter grote vrachtwagens rijdt, ladingsverlies is hier immers alledaagse kost.
%%%FOTO 8%%%
Ipv Waar is Wally, Waar is de Sofie? En ook wel: waar is de boot?
Dat is nog een oude foto, van onze rafting ergens begin februari, maar was ons nog niet gelukt om die erop te zetten.
Probeer ik nog alles uit Kayunga te halen wat erin zit. Ik heb de derde week hier in Kayunga weer vooral op pediatrie doorgebracht. Over het algemeen was het op medische vlak een leuke week, Dr. Peter was regelmatig op de dienst en dus was er wel wat bij te leren. Ik ben er zelfs zaterdagmorgen geweest, we hebben toen samen de abcessen nog eens onder handen genomen.. ik zie voorlopig nog niet veel vooruitgang, maar ja. Ik heb gevraagd of ik niet eens mee op stap kon gaan als hij voor zijn project werkt, maar voorlopig zit dat er nog niet in. Er is nog een week natuurlijk.
Maandag begon goed: getoerd met Dr. Peter en de infusen gingen er meer wél in dan niet. In de namiddag brachten ze een bewusteloos kindje van 4 maanden binnen waar we na wat gesukkel toch een infuus hebben in gekregen, maar het is jammer genoeg gestorven terwijl ik zo snel als het mogelijk was vocht aan het toedienen was effe slikken. Reanimeren, daar wordt hier blijkbaar niet eens aan begonnen. Ik dacht eerst dat er geen beademingsballon aanwezig was, maar de volgende dag zag ik er een liggen in de storage (achter slot). De verpleegster zei oh yes, we have very many of them, like 7 Huh???
Toen ik vroeg waarom die dan niet op de dienst liggen zei ze dat dat was om misbruik te voorkomen.. in dit geval beter misbruik dan onbruik me dunkt, en wat houdt dat trouwens in, misbruik van een beademingsballon? Fin, ik weet ze nu toch liggen.
Dinsdagmorgend was het neonatal clinic op de dienst en kwamen de moeders hun pasgeborenen laten nakijken. Het eerste kindje dat ik zag was er eentje met een gespleten lip en verhemelte waarvan ik onmiddellijk dacht heeft dit kind hier een kans?. We hebben het opgenomen omdat het ook 39,5° koorts had met als bron een geïnfecteerde navelstreng. Dat komt hier wel meer voor en daar zijn wel wat verklaringen voor te vinden: navelstrengen worden afgebonden met touwtjes allerhande (wat er beschikbaar is), er wordt natuurlijk ook geen verbandje aangebracht en de traditionele genezers gebruiken smakelijkheden als roet, gemalen gekko (soort hagedis) en melkwei om de navelstreng sneller te doen afvallen infectie hoezo?
Dat kindje is nog dezelfde nacht gestorven.. 2 op 2 dagen dus.
Woensdagochtend hebben we onze evaluatie (very good/excellent) al gekregen omdat Dr. Matovu op workshop vertrekt en niet meer terugkomt voor we vertrekken. Na nog wat werk op pediatrie ben ik de namiddag met Anneleen nog eens op outreach gegaan om te vaccineren. De plaats waar we naartoe gingen lag op 10 min wandelen van het ziekenhuis. We vonden het en beetje raar dat wij naar daar moesten gaan, in plaats van de moeders naar het ziekenhuis Ze zijn wel van plan om de mensen daar nog verder te sensibiliseren om dat wel te doen. De opkomst was in ieder geval heel laag. Ik haddaar een foto getrokken van 2 kinderen (mbakube ekifanayi? Can I take your picture?) die waterbidons aan het dragen waren en was die aan hen gaan laten zien en in een mum van tijd stonden er 20 kinderen die allemaal op de foto wilden, en de fotos ook allemaal wilden zien J grappig.
Naast werken in het ziekenhuis bestaat de dagvulling vooral uit huishoudelijk werk.. kleren wassen, mezelf wassen (aan een kom duurt het iets langer dan wanneer je onder de douche kan springen), naar de markt gaan, koken,... Klinkt niet heel hip, maar ik verveel me hier zeker niet.
En wat Merel zei over het gebrek aan leeftijdsgenoten en de sociale isolatie, daar heb ik zo geen last van. Er zijn hier wel degelijk mensen van onze leeftijd, maar die hebben een iets ander leven dan wij. Iemand van 25 heeft in Kayunga meestal al een kind of 2 en werkt om die te onderhouden
Dit weekend gaan we naar Kampala om daar van iedereen afscheid te nemen en de laatste souvenirtjes te kopen Om dan volgende week onze laatste week in Uganda te zijn
Kayunga Hospital, na de aangename kennismaking de harde realiteit
Vrijdag heb ik op pediatrie doorgebracht en daar heb ik wat procedures kunnen doen (bloed trekken, IV-lijnen steken). s Morgens heb ik de dokter die op pediatrie staat gezien maar die was niet erg behulpzaam. Gelukkig stond er later in de voormiddag plots een andere dokter die eigenlijk in een of andere organisatie werkt (ivm opvolging van kinderen met HIV) en vrijwillig wat komt bijklussen in het ziekenhuis. Hij recruteert er ondertussen ook wel patientjes natuurlijk, maar misdadig is dat nu niet echt te noemen. t Is nobel dat hij zich niet tot de HIV-patientjes beperkt, maar meteen zoveel mogelijk kinderen ziet als hij er is. Deze dokter was in tegenstelling tot de vrouw van s morgens wel bereid om uitleg te geven, wat goed van pas kwam, gezien ze mij daar al tot omusawo (dokter) gebombardeerd hadden en mij allemaal vragen kwamen stellen waar ik dikwijls toch niet meteen een pasklaar antwoord voor had. Mijn plan is dus om de voormiddagen op pediatrie door te brengen en in de namiddag wat verschillende diensten te bezoeken. Volgende week donderdag is er een outreach voor vaccinatie en daar zullen we graag bij zijn.
Maandag in Kayunga hospital trok ik weer met goede moed naar de pediatrie en ik had geluk: Dr. Peter was er in de voormiddag (wel 1,5u later dan afgesproken) en we hebben alle patientjes getoerd. Gezien er hier op vlak van diagnostiek nog minder middelen voorhanden zijn dan in Mulago (eigenlijk alleen hemoglobinebepaling, urine analyse, RX en echo van bedenkelijke kwaliteit) is het theoretisch minder leerzaam, maar ik vond het wel interessant om te zien hoe je beleid eruit ziet als je iets waarvan je niet goed weet wat is moet behandelen met heel weinig middelen..
Als je in het admission book kijkt staat er bij 95% als diagnose severe malaria al dan niet met anemie. Ik wil best geloven dat er heel veel malaria is, maar dit is wel heel veel.. Bij het onderzoek doen ze wel een malariatest, maar als die negatief is, starten ze alsnog quinine op, dus we vragen ons af waarom ze nog de moeite doen (treat as clinical malaria). Verder lag/ligt er ook een kindje van 10 mnd met ernstige ondervoeding en een vreselijk open abces in de lies (wondzorg? Een vuile doek errond gewikkeld..) en een kindje van enkele maanden oud met HIV en TB (en nu opgenomen met malaria of wat dacht je?) dat helemaal wasted is. Veel kinderen met diarree en deshydratatie ook (ook malaria natuurlijk).
Ouders moeten zelf canules (voor IV lijn), handschoenen en toiletpapier kopen, wat alles samen zon 5000 shilling kost. Woensdag kwam er een kindje van 1 week oud binnen met vermoeden van sepsis/pneumonie dat de pech had om arme ouders te hebben die dat geld echt niet hadden.. ik ben hier zeker niet de wilde weldoener, maar die mensen heb ik toch geld gegeven om dat gerief te gaan kopen..
Dinsdag was een frustrerende dag. Geen dokter te zien. Ik stelde voor om zelf te toeren als er iemand wilde vertalen voor mij, maar meer dan een blik van komaan, denkt ge nu echt dat we dat gaan doen kreeg ik niet. Even een dipje (wat zit ik hier te doen).. gelukkig wat stoom kunnen aflaten bij Anneleen die ook een off-day had. Woensdag ben ik s morgens terug kindjes gaan vaccineren en ik was gelukkig dat ik iets omhanden had, nuttig werk deed en vriendelijke verpleegsters om me heen had. In de namiddag ben ik toch maar terug naar pediatrie gegaan waar voor de 2e dag op rij geen dokter was gepasseerd. Ik heb me een beetje ontfermd over de wondzorg van dat jongetje met zijn vuil abces.. veel meer dan etter eruit duwen, ontsmetten en afdekken kan ik wel niet doen, maar het is toch beter dan het open te laten met een vuile doek errond. t Ziet er echt vreselijk uit: een gat van 3 op 1 cm, zo diep dat je de spieren kan zien lopen, nog ver en diep ondermijnd, het weefsel errond gezwollen en gespannen moet vreselijk pijnlijk zijn. In België zou er een kweek genomen worden om het gepaste antibioticum te kunnen geven en zou de wonde door de chirurg uitgeruimd worden en daarna met een huidflap gedicht worde. Hier maken ze een gat extra (om te draineren) en krijgt het kind 1 soort antibioticum op goed geluk Ondertussen is er ook nog altijd de ondervoeding natuurlijk (vooral eiwit tekort in de voeding) en laat eiwitten nu juist zijn wat je nodig hebt voor wondheling
Donderdag ben ik eens een kijkje gaan nemen in het operatiekwartier. In de kleine zaal waren ze besnijdenissen aan het doen (donderdag is circumcision day) en gewoon op basis van het beschikbare materiaal zag ik al dat er een sponsor bij betrokken was. Gezien een studie uitgewezen heeft dat besneden mannen minder kans hebben om HIV te krijgen, is er hier een project dat deze ingrepen promoot en sponsort. Ik heb eerst een beetje gekeken en de derde keer geassisteerd. Intussen lagen er in de gang al wat patiënten voor ingrepen in de grote zaal en kwam ook een van de 3 dokters aan. De grote zaal is groot, maar is zon beetje als ons huis hier: er staat weinig in. Dr. Sabit was van dienst en onze eerste patiënte was er eentje met een incomplete abortus waarbij dus een curretage moest gebeuren gelukkig wel onder verdoving. Tijdens de ingreep was er een beetje tijd voor teaching, wat ondertussen weer lang geleden was. De volgende patient was een vrouw met een darmobstructie en deze operatie sloeg werkelijk alles
De patiente nam plaats op een operatietafel die bedekt was met een plastic zeil. Ze werd onder narcose werd gebracht, maar niet geïntubeerd (beademing via masker, wel met mayopijpje) en de operatie kon beginnen..
Haar operatiehemd werd naar boven getrokken (en gebruikt om te voorkomen dat haar arm van tafel viel), Dr. Sabit begon haar buik te ontsmetten en zei laconiek:so now we claim sterility. Hij had zijn handen niet gewassen (wel steriele handschoenen), had gewoon een plastieke schort aan, korte mouwen, geen haarkapje of mondmasker en hij deed niet in het minste zijn best om uitgebreid en nauwkeurig te ontsmetten onder het mom van this is africa, this is how we work, we dont have all the equipment those circumsion people have. Our patients are strong, they survive. Ik vond het een hoogst ongepaste attitude, het kwam op een triestige manier nogal macho-achtig over. Akkoord, ze hebben absoluut niet voldoende middelen om echt steriel te werken, maar dat wil niet zeggen dat je de middelen die je hebt niet optimaal moet gebruiken om je patient de best mogelijke zorg te geven (al is die niet denderend). Dit gedrag was zowat de rode draad doorheen de operatie en ik stond met open mond toe te kijken.
Er was blijkbaar niets voorhanden om het onderlichaam van de patient te bedekken (Anneleen had nochtans al wel steriele doeken gezien..) en de patient was dus gewoon naakt. De insnede werd gemaakt en algauw kwam er een megacolon tevoorschijn (dikke darm gevuld met zeer veel lucht) met een diameter van een 10-15cm. Het bleek om een volvulus te gaan (darmen zitten gedraaid waardoor er een obstructie ontstaat) en dus moest er op zoek gegaan worden naar de plaats van de verdraaiing. Daarvoor moest een deel van de darmen uit de buik worden gehaald en die werden dan maar gewoon op de vluchtig ontsmette buik gelegd en gleden af en toe wel eens af naar de zijkant tot op het plastiek zeil. Toen de verdraaiing ongedaan was gemaakt moest de lucht uit de darm geëvacueerd worden dus werd er een kleine insnede gemaakt in de darm. Na de lucht kwam er natuurlijk ook darminhoud naar buiten die eerst ook gewoon op de operatietafel terechtkwam en pas daarna werd opgevangen in een kommetje. Om de een of andere reden had Dr. Sabit de behoefte om zijn vinger in dat (gevulde) kommetje te steken, dan even af te kuisen aan een gaasje en dan verder te werken..
Na het sluiten van de darm (waarbij zijn draad in de smosboel op de operatietafel hing) volgde nog een inspectie van de rest van de darmen waarbij die af en toe ook wel weer eens op de smerige operatietafel terechtkwamen. Alles OK, dus propte hij het geheel weer naar binnen en kon alles weer dichtgemaakt worden. De insnede van ongeveer 20 cm werd gesloten met een steek of 10 en ik moest even denken aan hoe verontwaardigd we waren toen wijlen onze kat Stella eens op een soortgelijke manier werd dichtgenaaid door de veearts.
Ik probeerde af en toe iets te zeggen over de manier van doen (bv pas op, uw draad hangt in het vuil) maar dat werd weggelachen. Gezien de darm van die mevrouw onherroepelijk overrokken is, is het een kwestie van afwachten vooraleer hetzelfde opnieuw gebeurd, of tot ze een peritonitis krijgt natuurlijk
Tijd voor lunch J
Om 3u stond ik terug aan het ziekenhuis omdat we op outreach gingen naar een naburig dorp om kindjes te vaccineren. t Was echt een leuke namiddag, veel bekijks weer natuurlijk, maar wel nuttig werk. Ik bedacht me dat dat was wat ik vroeger op tv zag en waarvan ik dacht waw, dat ik wil ik ook ooit doen.. Bij deze heb ik dus een kinderdroom verwezenlijkt, dat kan je niet elke dag zeggen.
Vrijdag was er smorgens een korte bespreking over het onderwerp HIV discordantie (in een koppel is iemand positief en iemand negatief) en werden wat grappige mythen ontkracht als bloedgroep O beschermt tegen HIV besmeting. Daarna terug naar pediatrie gegaan en bij toeval Dr. Peter nog eens tegen het lijf gelopen. Gelukkig want er was net een patiëntje binnengekomen dat er heel slecht aan toe was en naar mijn inziens echt niet de juiste behandeling voorgeschreven gekregen had Kben ook nog eens naar dat kindje van 1 week gaan kijken dat er gelukkig al veel beter aan toe was. Dat was dan waarschijnlijk mijn best besteedde 2 euro in mijn leven. Later die dag kwam die moeder wel melden dat ze naar huis wilde omdat ze geen eten had
Jaja.. het was een nogal emotionele week met heel wat ups en downs. En ik heb nog maar eens beseft dat het echt niet vanzelfsprekend is om hier als arts te werken. En zoals Anneleen vandaag nog zei: soms krijgen buitenlandse hulpverleners het verwijt dat ze het te westers aanpakken en te weinig samenwerken met de lokale mensen, maar dat is dan ook echt niet evident
