Als men iets wil bekritiseren is het altijd
nuttig om te weten waarover men spreekt. En als men wil weten waarover men
spreekt, is het dan weer nuttig om even op Wikipedia te kijken: het zilverfonds
is een Belgisch federaal overheidsfonds dat is opgericht om een financiële
buffer aan te leggen om de meerkosten van de vergrijzing te helpen dragen. Het
fonds werd in 2001 opgericht door de paarse Regering-Verhofstadt. De naam werd
bedacht door Minister van Begroting Johan Vande Lanotte. Het was de bedoeling
dat het fonds gespijsd wordt met het overschot aan middelen uit betere jaren.
Dit was vooral in de beginperiode het geval. Het fonds werd gespijsd uit
verschillende financiële meevallers. Vanaf 2007 zou het fonds vaste inkomsten
krijgen door de toewijzing van 0,3 procent van het BBP, wat moest worden
verhoogd tot 1,3 procent in 2012. De regering belegt via het zilverfonds in
haar eigen staatsleningen.
Dat het niet gelukt is om vanaf 2012 1,3 procent
van het BBP in het zilverfonds te beleggen, valt nog te begrijpen; daar zit de
bankencrisis voor veel tussen. Wat echter veel bedenkelijker is, is het systeem
van het zilverfonds. Het zilverfonds koopt Belgisch schatkistpapier op. De
rente die het daarop krijgt, wordt dan weer herbelegd door opnieuw
schatkistpapier op te kopen. Anno 2013 zit er voor meer dan 19 miljard euro in
dit zilverfonds. Aardig sommetje, zou men denken.
Aanvankelijk probeerde de regering van twee
walletjes te eten: aangezien het schatkistpapier dat in het zilverfonds zit,
eigenlijk een schuld is die onze overheid bij zichzelf heeft, mag het bedrag
dat dit papier vertegenwoordigt van onze schuld afgetrokken worden, toch? Neen,
daar heeft Europa gelukkig een stokje voor gestoken. Het is van twee dingen
één: ofwel koopt onze overheid haar eigen schatkistpapier op en vernietigt ze het. Dan verdwijnt deze
schuld en moeten er ook geen intresten meer op betaald worden. En dan mag deze
schuld inderdaad van onze staatsschuld afgetrokken worden. Ofwel belegt onze overheid via het zilverfonds
in haar eigen schatkistpapier, blijft ze er intresten op betalen en worden
die intresten herbelgd. Maar dan blijft dat papier ook deel uitmaken van onze
staatsschuld, aangezien de schuld nog bestaat en we er nog steeds intresten op
betalen.
En men heeft dus gekozen voor de tweede
optie: het zilverfonds belegt in ons schatkistpapier en herbelegt de intresten
die het daarop krijgt. Maar is dit een gezond systeem? Als men het geld dat in
het zilverfonds gestopt wordt, zou gebruiken om schatkistpapier op te kopen en
het te vernietigen, dan verdwijnt die schuld gewoon, en daalt onze schuldgraad.
Langzaam, inderdaad, omdat we een gigantische schuld uit het verleden
meetorsen. Maar wel zeker. En ik vermoed dat het op buitenlandse investeerders
meer indruk zou maken wanneer onze schuld langzaam daalt, dan wanneer we moeten
gaan uitleggen dat ze bijna niet daalt, maar we wel een constructie opgezet
hebben waarbij we bij onszelf in de schuld staan. Een bijkomend voordeel
daarvan zou zijn we de overhead van het zilverfonds kunnen weggooien. Zoals
gezegd: het zilverfonds is een federaal overheidsfonds. Het heeft dus een Raad
van Bestuur, een directeur, een kantoor, een secretariaat enzoverder. Dingen
die allemaal geld kosten. Weggegooid geld, aangezien er een veel eenvoudigere
manier bestaat om de vergrijzing voor te bereiden: onze schuldgraad laten
dalen.
Vanuit beleggersoogpunt is het zilverfonds
trouwens helemaal onverstandig; al het geld dat wij opzij zetten voor de
vergrijzing, is belegd in één enkel product (staatsleningen), van één enkel
land (België), en in één enkele munt (de euro). Hoe zou u reageren als uw
bankier u zou komen vertellen dat al het geld van uw pensioenspaarfonds belegd
is in één enkele staatslening van één enkel land? Als de bankencrisis ons één
ding geleerd heeft, is het wel dat dat niet verstandig is. Als België morgen in
een Grieks scenario terechtkomt, gaat al het geld van het zilverfonds meteen in
rook op. Ik weet dat u misschien denkt dat dat onmogelijk is, maar dat zei men
amper vijf jaar geleden ook van Griekenland, van Fortis, en van Lehman
Brothers. Verstandige beleggingen zijn gespreide
beleggingen: in meerdere producten, in meerdere landen, en in meerdere munten.
Bovendien is een Belgische staatslening ook
gewoon een slechte belegging. Welke rente krijgt men daarop tegenwoordig nog?
Ik zal het u zeggen: 1,924 procent. Dat is peanuts.
Geen enkel pensioenspaarfonds zou zoiets aan zijn klanten durven aanbieden.
Beleg in eender welk aandelenfonds en het zal u op lange termijn altijd meer
bieden.
Waarom blijft het zilverfonds dan bestaan?
Ik vermoed dat het een perceptiekwestie is: wij torsen vandaag een staatsschuld
van 365 miljard euro. Als we de 19 miljard euro schatkistpapier die vandaag in
het zilverfonds zit gewoon zouden vernietigen, dan zou deze bijgevolg dalen tot
346 miljard. Amper vijf procent dus. Daarbij haalt iedereen de schouders op.
Dat betekent in de eerste plaats dat er nog een héél lange weg te gaan is. Maar
als we kunnen zeggen dat we wel een grote staatsschuld hebben, maar daarnaast ook een spaarpotje van 19
miljard euro, dat maakt natuurlijk indruk! Maar verantwoordt dat de overhead
die het zilverfonds ons kost?
Is er dan geen betere manier om in onze
toekomst te investeren? Toch wel. Waarom switchen we niet naar een goudfonds? Een fonds dat gespreid
belegt: in obligaties en aandelen,
binnen en buiten Europa, in meedere munten. Dat is toch wat we allemaal doen? Voor
ons pensioen, voor onze kinderen, of gewoon voor later. En op lange termijn
levert een verstandige belegging in aandelen altijd meer op dan een belegging
in obligaties. Eender welk gespreid aandelenfonds kan u een rendement aanbieden
van rond de acht procent.
Ja, maar, hoor ik u zeggen, met ons
belastinggeld moet niet gespeculeerd worden! Een staat hoort zoiets niet te
doen! Dat kan immers slecht aflopen. Akkoord, er zullen nog banken- of andere
crisissen komen. Ik vrees niet alleen, ik garandeer
u zelfs dat de beurs af en toe zal kelderen. En dus ook de aandelenfondsen.
Maar het is niet de bedoeling van te speculeren, het is de bedoeling van te
beleggen. Dus geen gespeculeer om op korte termijn veel geld te verdienen, maar
beleggingen op een termijn van twintig, dertig, veertig jaar. Daarover spreken
we. En dat kan moeilijk verkeerd lopen, als men zijn geld tenminste verstandig
spreidt. Zoals gezegd: dat doen we toch allemaal? Het pensoensparen is sinds de
bankencrisis niet verminderd, wel integendeel. En een regering dient onze
staatsfinanciën te beheren als een goede huisdvader. Dat wil dus ook zeggen dat
ze gespreid moet durven beleggen.
Men kan natuurlijk opwerpen dat het weinig
zin heeft om te beleggen in een goudfonds zolang onze staat nog een gigantische
staatsschuld meetorst. Zouden we die niet beter eerst terugbetalen? Dat zal
immers al moeilijk genoeg zijn! Maar het één sluit het ander niet uit. Zou u
niet vreemd opkijken als uw bankier u zou vertellen dat u eerst uw volledige
hypotheeklening dient terug te betalen vooraleer u in een pensioenspaarfonds
mag gaan beleggen? Ik denk dat we allemaal zowel
schulden terugbetalen als geld opzij zetten. Waarom dan niet onze staat?
België zou trouwens niet het eerste land
zijn dat zoiets doet. Velen denken nog steeds dat Koeweit een oliestaat is,
die de oliedollars gewoon binnenrijft en opsoupeert. Fout! Koeweit haalt
tegenwoordig meer inkomsten uit buitenlandse aandelenbeleggingen dan uit olie. En
als u Koeweit een te exotisch voorbeeld vindt, kijk dan naar Noorwegen. Dat
land belegt al zijn olie-inkomsten op buitenlandse beurzen (als het alleen op
de beurs van Oslo zou beleggen zou die omzeggens ontploffen. Die is veel te
klein voor zon massale kapitaalinjectie). Recent heeft het Noorse beleggingsfonds
nog massaal Zuid-Europees schuldpapier opgekocht, tegen spotprijzen. We zullen
zien hoe dat afloopt, maar het lijkt een verstandige zet.
Natuurlijk: België heeft geen
olie-inkomsten, maar is dat een reden om niet verstandig te beleggen? Laten we
vandaag het zilverfonds opdoeken, de schatkistpapieren die erin zitten gewoon
vernietigen, en vanaf nu verstandig en gespreid beleggen in een goudfonds. Onze
kleinkinderen zullen zeggen dat dit een wijze beslissing was.
