Onder mijn voeten en handen.

Dit is waarlijk de koudste ochtend die we tot heden mochten beleven. De temperatuur komt niet boven de 14 graden uit, en bovendien hangt er fijne zever in de lucht. Om 07.00 uur tijdens de ochtendwandeling van onze “king of the divan” loop ik pal op enkele Compostella lopers die al zeer vroeg vertrokken in een vorig dorp. Zij wandelen in traditionele klederdracht, met lange bruine pelgrimsmantel, de pelgrimsstok, de varkensblaas en de schelp op de Napoleon hoed. Spijtig dat ik mijn fototoestel niet bij me had. Ik ben na een half uur zelf in versneld tempo vertrokken met de bedoeling hen in te halen, maar ik heb ze niet meer gezien. Deze tocht is zowat het kroonjuweel van al mijn gewandelde trippen tot heden toe. Het loopt hier letterlijk vol van de met bussen geleverde tieners en pubers die hier in Spanje jeugdkampen doormaken en één van de dagprogramma’s is het lopen van de laatste 25 kilometer naar Compostella. Ik ontmoet jongens uit Oregon en Canada, uit Madrid en Valencia, allen ondergaan hier een taalkamp (taalbad) samen met Spaanse jongeren. Zij mogen op bepaalde tijdstippen geen Engels praten en de Spanjaarden mogen dan op hun beurt op bepaalde momenten geen Spaans praten. Wel zingen ze samen liedjes van de Beatles, de Rolling Stones en andere internationale zangers. Geen enkel van Joe Harris of Samantha. Hele kilometers lang steek ik die groepen voorbij. Ze worden met luxe-bussen aangeleverd en de groepjes zijn ook zo herkenbaar aan de kleur en de reclame op de rugzakjes. Allen zijn ze wel goed opgevoed want geen kind dat mij niet groet. Ik wandel onderweg voorbij een bad installatie in arduin. Dit heb ik nog niet mogen opmerken onderweg. prachtig aangelegd langs de meander van een rivier die dit bad steeds van nieuw water voorziet. Hoe dichter ik Compostella nader hoe trager ik loop. Bijna gedaan ritst het door mijn hoofd. Ik zou tevreden moeten zijn dat we allen al zover zijn geraakt, maar de euforie die er zou moeten zijn, moet plaats ruimen voor het onbehagen door het besef dat aan dit groot feest weldra een einde komt. Ik koester mijn grote en plezierige memorabele ogenblikken. Dit pakt niemand mij nog af troost ik mijzelf in mijn gedachtegang. Er duiken overal meldingen op die voorbijgangers in dikke stift op palen, wegwijzers en betonnen stenen neerpennen. Ook kijk je regelmatig gewild of ongewild naar beeldhouwwerken die langs de kant van het traject werden neergepoot. Ik vind er een heel deel zeer goed geslaagd. In de hoofdstad van Asturië brandde ik voor Rietje (de echtgenote van Marcel) een kaarsje in de kathedraal van Compostella. Rietje behoort net als Marcel tot onze vriendenkring, maar was de laatste jaren wat uit de sociale circulatie geraakt omwille van een lange slepende ziekte. Steeds was zij een vriendelijke verschijning, bescheiden, een wijze en vriendelijke vrouw aan de zijde van Marcel. We zullen haar missen, maar zeer zeker gedenken om al wat we met haar mochten beleven. Aan de uitgebreide familie breng ik langs deze weg de oprecht gemeende deelneming over van Marie Rose en mezelf. De camping waar we hier staan is net vandaag voor de eerste dag opnieuw geopend. Na blijkbaar een lange tijd verwaarlozing, wordt dit terrein nu volledig gesaneerd door de nieuwe eigenaar. Ook het sanitair, de restaurant, de grasperken en de onverharde wegen tussen de percelen zijn reeds duchtig onder de hand genomen. Het voldoet, maar er is nog zoveel werk, miserie, miserie. Maar het moet gezegd, je ziet al goed dat hier veel werk werd verzet. Morgen loop ik verder door naar Negreira en dan vat ik de vier laatste dagen aan. Vandaag aten we snijboontjes en gebakken aardappeltjes met ajuin (ze geven hier weer veel wind vannacht) en hamburgers. Alles zo lekker. Daar een wit fris en fruitig wijntje bij en de slaap zal weer niet moeten gezocht worden. Wellicht las u ook de mededeling die ik deed via facebook en ik dank alle die het bericht deelden. De bedoeling is de promotie van het boek nu reeds te beginnen in de hoop er 500 van verkocht te krijgen. Bloglezers zullen later wel meer en uitgebreide info verkrijgen. Ik stuur je nog een frisse knuffel vanuit een wreed verkoeld Compostella. Morgen wellicht beter.

Charel was een zestiger. Hij leed aan blaaskanker. Zijn bed stond in de woonkamer zodat zijn vrouw hem steeds fysiek nabij was. In het begin van de ziekte was pijn niet de dominante factor in het ziektebeeld, doch gaandeweg werd de pijn een steeds meer doorslaggevende emotie die het zowel voor Charel als voor zijn echtgenote zeer zwaar maakte om te verwerken. De huisarts van het koppel was een goede man met een hart van goud. Germaine zei me dat hij waarschijnlijk een mislukt “ paterke “ was. Hij had heel veel empathie en was bekommerd om de gemoedsrust van zijn zieken, maar wat hij niet leek te begrijpen was dat pijn die diep in het binnenste zit, je bot en tegelijkertijd je ziel kan opvreten en kapot maken. Geen mens kan leven met pijn. Pijn is sterk bepalend voor je leefkwaliteit en je houding ten overstaan van je ziekte. Charel vroeg op een dag om de dokter te bellen want hij had toch zoveel pijn. Zijn vrouw belde de arts en die meldde dat hij over een uurtje langs kwam. Charel had toen naderhand tegen haar geantwoord: “ge weet niet zeker hoe lang een uur duurt als je zo hevig pijn hebt”. Toen Charel de dokter melding maakte dat deze ziekte langzaamaan zijn lijf aftakelde, haalde de arts zijn schouders op en antwoordde hij dat dit inderdaad de ziekte kenschetste. Toen ook de vrouw na enige tijd haar beklag deed, over de onmenselijkheid van deze toestand en opzichtelijk een brochure op de eettafel legde van de organisatie “RECHT OP WAARDIG STERVEN” was de arts wellicht overmand en raadde hij aan de zieke naar het hospitaal over te brengen. Charel lag eerst op een kamer met twee. Heeft de huisarts contact gehad met de palliatieve dienst van het hospitaal? Niemand die het weet, maar nog diezelfde avond verhuisde Charel naar een éénpersoonskamer met nog een apart bed voor de gast. Charel kreeg een baxter en de verpleging zei heel beleefd en vriendelijk tegen de echtgenote dat het voor mevrouw beter was om bij haar echtgenoot te blijven slapen die nacht. Nog diezelfde nacht overleed Charel zachtjes in slaap zonder pijn en op menswaardige wijze. Heel rustig blies hij zijn laatste verlossende adem uit. Germaine is 22 jaar na de dood van haar echtgenoot nog steeds overtuigd dat de brochure over recht op waardig sterven haar huisarts overhaalde om de doodstrijd van Charel een duwtje te geven. Het verdict was er, waarom zou je de termijn van pijn en afzien nodeloos verlengen. De serene wijze van Charels’ heengaan is nu nog steeds voor Germaine een grote troost. Zij zou het iedereen durven aanraden om de artsen te duiden op hun verantwoordelijkheid om pijn tijdens de laatste levensfase uit te sluiten. Wanneer je als terminale zieke in een comfortzone afscheid kan nemen is dit waardig voor alle partijen.