Joris schreef: "En hun hele regeltje over 'geen -n- als de herkomst van het woord niet te achterhalen is', vind ik heel vaag. Hoe lang moet je zoeken zonder iets te vinden voor je kunt zeggen dat die herkomst neit te achterhalen is? De taalkunde kent toch de herkomst van woorden zoals papegaai, kattebelletje en zomeer?"
De vraag is ook: waarom zou je geen -n- schrijven als je de herkomst van het woord niet kunt achterhalen? Maar evengoed: waarom zou je wel een -n- schrijven?
'Kattebelletje' is trouwens zonder -n-, omdat werd achterhaald waar het woord vandaan komt. Nl. van een 17e-eeuws Italiaans woord. Sinds wanneer kan een leerling van het basisonderwijs dat achterhalen?
Twee Vandaag zond op 15 mei 2006 een reportage uit over de nieuwe spelling (d.w.z. de spelling volgens GB05, niet GB95, en nog niet GB15 ;-) )
Wie de uitzending heeft gemist, hoeft niet te wanhopen, want je kunt de hele reportage ook op je pc bekijken.
Ga naar http://www.tweevandaag.nl
en kies in de zwarte balk links voor de ingang "De fel bekritiseerde nieuwe spelling, wie zit er achter?"Daarna klikken op het camera-symbooltje onder de inleidende tekst in de middenbalk.
Een adsl-verbinding is niet echt nodig. Wel nodig is dat je pc audio en video kan weergeven (RealPlayer of MS Mediaplayer)
Cd-rom Van Dale Groot Woordenboek Hedendaags Nederlands
recensent: Peter Motte
De installatie is erg simpel: cd-rom in de lezer stoppen, en daarna gewoon telkens op 'ja' of 'volgende' klikken.
Je kunt de map waarin het woordenboek wordt geïnstalleerd volledig volgens eigen wens veranderen. Let wel op: we raden aan dat het laatste deel van die map dezelfde naam heeft als wat door het programma standaard wordt gebruikt, in dit geval 'Nederlands'. Dat om te verhinderen dat sommige programmaonderdelen in de war geraken. Het is misschien niet nodig, maar het is wel veilig. We raden trouwens ook aan het boek niet op de C-schijf te installeren. Dat om te verhinderen dat de C-schijf te vol geraakt. Ook dat is een veiligheidsmaatregel.
Hoe is het Belgisch Nederlands aangepakt? Daarover geven we een voorbeeldje:
goesting de goesting (vrouwelijk) (in België, informeel) lust, zin betekenisverwante termen synoniem: zin context zijn goesting doen zijn zin doen, doen waar men zin in heeft
Het label 'informeel' is de beste oplossing voor veel 'Vlaamse' uitdrukkingen, want dat is het Vlaams in de meeste gevallen: een informele huistaal onder familieleden, vrienden en kennissen, die best wordt gemeden in sollicitatiebrieven, -e-mails, testen en bij formele gelegenheden. In romans is het mogelijk, maar romans zijn romans. In handleidingen, officiële documenten en teksten van gelijkaardig belang is het uit den boze. Voor sommige onderwerpen is het echter onvermijdelijk: in België hebben we nu eenmaal schepenen, en geen wethouders. Dat is officiële, door de wet vastgelegde terminologie. Maar ook daar zien we veranderingen door de Europese eenmaking: een regent wordt voortaan een bachelor, en een licentiaat een master. Daar kan geen Vlaamse kneuterigheid tegenop. Overigens vermeldt de Van Dale Hedendaags Nederlands over 'regent':
regent de regent (mannelijk), de regenten; afleiding(en): regentes 1 iemand die het rijksbestuur waarneemt betekenisverwante termen hyperoniem: plaatsvervanger hyponiem(en): prins-regent 2 bestuurder betekenisverwante termen synoniem: bestuurder 3 hoogste inlandse ambtenaar in een residentie op Java tijdens het Nederlandse bewind betekenisverwante termen hyperoniem: bestuurder 4 bestuurder van een liefdadigheidsinstelling, gesticht enz. betekenisverwante termen hyperoniem: bestuurder 5 (pejoratief) bestuurder met een regentenmentaliteit betekenisverwante termen hyperoniem: bestuurder 6 (in België) leraar die opgeleid is aan een normaalschool en onderwijsbevoegdheid heeft voor de lagere klassen van het secundair onderwijs en voor het hele bso en buitengewoon onderwijs betekenisverwante termen hyperoniem: leraar
Kaderteksten In dit woordenboek wordt in een aantal tekstkaders aanvullende informatie gegeven. In de grammaticale kaders wordt een aantal grammaticale begrippen uitvoeriger uitgelegd dan in de definitie van de betreffende trefwoorden mogelijk is. In de algemene kaderteksten wordt bepaalde informatie op een schematische manier in onderling perspectief geplaatst. Omdat de informatie in de kaderteksten vaak nogal vakspecifiek is, worden niet alle woorden hieruit ook als trefwoord opgenomen. Een cd-rom biedt extra mogelijkheden. Het alfabetisch overzicht van de kaderteksten bevat links naar die teksten, waardoor ze een stuk sneller toegankelijk zijn dan in de papieren versie. Bovendien behandelen de meest kaderteksten grammaticale onderwerpen, en aangezien grammatica een relatienetwerk tussen woorden en woordgroepen legt, is het dus erg handig als je gemakkelijk van de ene verklaring naar de andere kunt springen. Er zijn ook algemene kaderteksten. Om een idee te geven over de inhoud, vermelden we hier de volledige lijst algemene kaderteksten: acroniemen, apostelen, Bijbel, boeddhisme, christendom Nederland, christendom wereld, cocktails, dieren, drogredenen, elementen, emoticons, geologische tijdperken, geschiedenis, getallen, getijden, gewichtsklassen bij het boksen, Grieks alfabet, hindoeïsme, islam, jodendom, jubileum, kleur, krijgsmacht België, krijgsmacht Nederland, landen, maanden, mythologie, planeten, rapportcijfers, Romeinse cijfers, schaken, schoolsysteem België, schoolsysteem Nederland, SI-eenheden, SI-voorvoegsel, sterrenbeelden, stijlfiguren, stijlfouten, subatomaire deeltjes, telefoonalfabet, temperamenten, tijdseenheden, titulatuur, typografische tekens, versterking, vitamine, windsterkte, wiskundige tekens. Deze Van Dale is opgesteld volgens de spellinghervorming van 2005, wat zekerheid lijkt te bieden. Aangezien die spelling echter niet algemeen aanvaard wordt, is van die zekerheid niet veel meer overgebleven. Zelfs een blik op de eerste ingangen maakt dat al duidelijk: daar staan dingen zoals 11 juliviering. Vroeger was dat 11-juliviering. Het is een van die veranderingen die bijna 100% kans heeft om bij de volgende spellinghervorming (2015) te worden teruggedraaid. Het is erg jammer te moeten vaststellen dat het geklungel met onze taal zelfs instituten zoals Van-Dale-woordenboeken verandert in wegwerpproducten. Behalve dat we door al die hervormingen telkens weer een weekje werk hebben om nieuwe regeltjes te leren (volgens Ludo Permentier zijn er zowat 40 regels gewijzigd ten opzichte van het Groene Boekje van 1995), brengen ze ook de uitgevers in problemen. Niet elke uitgever heeft baat bij nieuwe spellingregels. Heel wat voorraad is onverkoopbaar geworden. Van Dale Lexicografie moest eind 2005 een groot aantal medewerkers ontslaan. Uitgeversvoordeel lijkt die spellinghervorming dus niet op te leveren. Woordvoerders van Van Dale Lexicografie gaven ook toe dat de Grote Van Dale eigenlijk alleen nog door bedrijven en scholen wordt gekocht. Een wegwerpproduct kan nu eenmaal geen pronkstuk worden. De spellinghervormingen zorgen dus niet zozeer voor een meerverkoop van de boeken, als wel voor extra kosten omdat er nieuwe edities moeten worden voorbereid, en dus voor extra dure woordenboeken.
Deze nieuwe editie van HN is veel bruikbaarder geworden dan de vorige. Zeker de vreemdetaalgebruiker zal er baat bij hebben. De cd-rom kost echter 82,50 euro, terwijl de papieren versie ook al zo veel kost. Samen is dat dus 165 euro. Daarmee komen ze samen aardig in de buurt van de grote Van Dale, die 179 euro kost, en waarvoor je zowel de papieren als de elektronische versie krijgt, met bovendien de eerste uitgave van 1865 op de cd-rom.
Van Dale Hedendaags Nederlands in de spelling volgens het Groene Boekje 2005
recensent: Peter Motte
Het is een heel gedoe geworden, en of het nuttig is wordt blijkbaar alleen beaamd door specialisten: de spellinghervorming van 2005.
Behalve dat we weer een weekje nodig hebben om nieuwe regeltjes te leren (volgens Ludo Permentier zijn er zowat 40 regels gewijzigd ten opzichte van het Groene Boekje van 1995), hebben we ook nieuwe woordenboeken nodig.
Sommigen zien in de voortdurende spellingwijzigingen dan ook een samenzwering van de uitgevers, maar daarin vergissen ze zich. Niet elke uitgever heeft baat bij nieuwe spellingregels. Heel wat voorraad is onverkoopbaar geworden. En een grote woordenboekenuitgever zoals Van Dale Lexicografie moest eind 2005 een groot aantal medewerkers ontslaan. Zo veel uitgeversvoordeel lijkt die spellinghervorming dus niet op te leveren. Woordvoerders van Van Dale Lexicografie gaven ook toe dat de Grote Van Dale niet meer als spellingscheidsrechter wordt gebruikt, en dat eigenlijk alleen nog bedrijven en scholen hem kopen.
De spellinghervormingen zorgen dus niet zozeer voor een meerverkoop van de boeken, als wel voor extra kosten omdat er nieuwe edities moeten worden voorbereid, en dus voor extra dure woordenboeken.Dat merken we wel een beetje aan de nieuwe Van Dale Groot woordenboek Hedendaags Nederlands.
Niet dat het een slecht boek is, verre van. Er is duidelijk vooruitgang ten opzichte van de vorige uitgave. Er wordt nu bijvoorbeeld met kleur gewerkt, al is het bescheiden.
Er worden ook kaderteksten afgedrukt. Voor in het boek staat een lijst ervan, en daaruit blijkt dat er vooral kaderteksten over grammatica zijn: âMorfologie, het woord' en âSyntaxis, de zin'.
Meer specifiek over spelling: er worden niet alleen werkwoordsvervoegingen en meervoudsvormen opgenomen, maar ook verkleinvormen en trappen van vergelijking.
Het meer dan 1700 bladzijden dikke boek kost wel 82,50 euro, en spijtig genoeg is het geen prijs die kan dalen door herdruk op herdruk: daarvoor verandert de spelling in het Nederlands te vaak.
Onze Taal krijgt geen subsidies meer van de Taalunie
In het NRC Handelsblad schreef Ewoud Sanders:
"Het Genootschap Onze Taal krijgt niet langer geld van de Taalunie voor het beantwoorden van taalvragen. Volgens het genootschap komt dat doordat Onze Taal dwarsligt bij de spelling - het genootschap gaat immers het Witte Boekje uitbrengen, dat op enkele punten afwijkt van het Groene Boekje. Volgens de Taalunie ligt het anders: er is gewoon een contract verlopen en er moet een openbare aanbesteding komen. Ik [=Ewoud Sanders] ga me niet mengen in deze ruzie, maar het genootschap is opeens 48.000 euro subsidie kwijt, en nieuwe leden (lees: nieuwe abonnees op het tijdschrift) zijn harder welkom dan oooit."
De Taalunie begint het spel erg vuil te spelen. Hun houding over de spelling krijgt altijd meer het karakter van een dictatuur. Er was al vanaf het begin de klacht dat ze hun opvattingen eenzijdig oplegden, maar veel erger is, dat de Taalunie de waarheid geweld durft aandoen.
De Taalunie durft mening te herroepen, zonder toe te geven dat ze fouten hebben gemaakt (zie bijv. de opmerkingen over Fran-krijk dat Frank-rijk werd). Ze durven ook hun uitspraken over de impact van de omspelling op een gemiddeld tekstbestand veranderen: de 1 op 2500 van Permentier werd plotseling 1 op 44.000 toen bleek dat 1 fout op 3000 woorden fataal is voor vertalers.
Ik wik mijn woorden, maar het begint er meer en meer op te lijken dat de academische wereld zich in de vorm van de Spellingcommissie, en in het verlengde daarvan in de vorm van de Taalunie, zich van zijn slechtste, meest onhebbelijke, en meest extreme gelijkhebberige kant laat zien. De discussie over de spelling wordt door hen meer en meer veranderd in machtuitoefening. zie http://weblogs.nrc.nl/weblog/woordhoek
Onderstaande ontdekten wie dank zij een e-mail van Piet, en via een link op http://www.kennislink.nl/web/show?id=149379.
Het persbericht over de blauwe spelling geven we hieronder volledig weer, maar u kunt het ook zelf downloaden op http://www.kennislink.nl/upload/149473_391_1143738628224-Blauwe_Boekje_persbericht.doc
Hieronder volgt het volledige persbericht over de blauwe spelling.
P E R S B E R I C H T
30 maart 2006
Blauwe spelling opgeleverd
Gebruiksgemak is uitgangspunt van nieuwe spelling voor het internet
Digitaal Nederland krijgt een eigen spelling, met regels die zijn afgestemd op het gemak van de internet- en sms-gebruiker. Onderzoekers van de Landelijke Onderzoeksschool Taalwetenschap (LOT) presenteerden deze week de eerste druk van hun blauwe boekje. Fanatieke Kennislink-bezoekers kunnen een gratis exemplaar bemachtigen.
Officiële spelling niet geschikt voor internet
"De blauwe spelling verwijst met een knipoog naar de bekende smurfentaal [=straattaal, redactie]" aldus prof. dr. Martin Everaert, directeur van de LOT. Van internetjournalisten, waaronder het team van Kennislink.nl, hoorde Everaert regelmatig de klacht dat de officiële spelling niet geschikt is voor digitale media. Daarom stelde hij met een tiental taalkundigen van de LOT een speciale internetspelling op.
De taalkundigen onderzochten welke spellingsregels in de online-praktijk gebruikt worden. Uit internetfora, e-mails en vraaggesprekken met 104 middelbare scholieren distilleerden Everaert en collega's het natuurlijke taalbeeld van internettende Nederlanders.
Kennislink hielp bij het LOT-onderzoek door via bevriende docenten leerlingen te werven. Als dank voor die bijdrage kreeg Kennislink's hoofdredacteur Carl Koppeschaar op 30 maart het eerste exemplaar van het blauwe boekje uitgereikt. "Het is geweldig om eindelijk een spelling te hebben die is afgesteld op internetschrijvers", vertelt Koppeschaar. Kennislink gaat in augustus, als ook de nieuwe groene en witte spelling van kracht worden, over op de blauwe spelling.
- engelse woorden in voornamelijk engelse spelling: gedelete, geskate, gemailed
- geen apostrof: smsen, msnen
- nooit hoofdletters behalve aan begin van de zin: engelse taal, vwo, havo
- geen diacritische tekens, zoals trema's e.d.: vwoer, ideeen, kanoen
- samenstellingen altijd aan elkaar: 24uurseconomie, vutpremie
Reacties
Al voor de blauwe spelling in de winkels ligt is er rumoer over. Marc van Oostendorp, als taalkundige werkzaam bij Onze Taal, en dus voorstander van de witte spelling, reageert vol ongeloof op het initiatief: "Dit is te belachelijk voor woorden. Hiermee wordt de verwarring nog groter. De blauwe spelling wil helderheid bieden, maar mensen weten van gekkigheid niet meer wat ze moeten doen. De chaos is nu compleet."
Martin Everaert is het niet eens met Van Oostendorp's kritiek. "Net zoals iedereen zijn eigen politieke voorkeur heeft, kiest straks iedereen de spelling die zijn voorkeur geniet", aldus de directeur van LOT.
Ook Carl Koppeschaar verdedigt het blauwe boekje: "Het internet verdient zijn eigen spelling. We zijn trots dat we op deze manier ook aan kunnen sluiten bij onze doelgroep, de middelbare scholieren. Jongeren blijken heel goed in staat om verschillende taalvarianten te gebruiken: op school moeten zij de officiële spelling volgen, maar als ze achter de computer zitten te MSN'en gebruiken ze een makkelijker systeem dat aansluit bij dit medium."
Kennislink geeft blauwe spelling weg
De blauwe spelling van de LOT ligt medio april in de boekhandel. Het boekje telt 992 bladzijden en kost ⬠34,95. Trouwe en fanatieke bezoekers van Kennislink kunnen voor die tijd al een exemplaar bemachtigen. Vanaf zaterdag 09.00 uur kunnen bezoekers zich op de speciale bestelpagina opgeven. De eerste 100 mensen die reageren krijgen na verder contact het blauwe boekje thuisbezorgd.
Over LOT en Kennislink
Kennislink maakt wetenschappelijke informatie toegankelijk voor een breed publiek. Kennislink wordt in opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap uitgevoerd door Stichting Nationaal Centrum voor Wetenschap en Technologie. In samenwerking met de Landelijke Onderzoeksschool Taalwetenschap ontsluit Kennislink sinds december 2005 taalkundig onderzoek in binnen- en buitenland.
MEER WETEN
Een beetje anarchie kan geen kwaad - Taalkundigen introduceren blauwe spelling
Tien jaar geleden werd de spelling van de Duitse taal gemoderniseerd, maar die vernieuwingen waren erg omstreden. De premiers van alle zestien Duitse deelstaten hebben daarom donderdag in Berlijn besloten de nieuwe spelling te verbeteren.
De wijzigingen of verbeteringen zijn gedurende een jaar voorbereid door de Raad van de Duitse Spelling. De nieuwe âverbeterdeâ spelling zal in heel het land gelden en vanaf 1 augustus in het onderwijs worden gebruikt.
Niemand moet dus beweren dat het onmogelijk is om een eind te maken aan het GB05.
Ook in Duitsland is men gezwicht voor het protest van uitgevers, kranten, schrijvers, journalisten, vertalers, leraren, etc.
Een aantal regels worden teruggedraaid, waarbij wordt verwezen naar "dem allgemeinen Schreibgebrauch", m.a.w. "de algemene schrijfgewoonten". De kamergeleerden en vakidioten hebben ingebonden.
Zie ook
http://www.fr-aktuell.de/ van de Frankfurter Rundschau: "Rechtschreibreform wird endgültig korrigiert": http://www.fr-aktuell.de/fr_home/startseite/?cnt=837341
'Vleesch noch visch?' fla-symposium over de nieuwe spelling
Beste VSenV-leden,
Zoals bekend organiseert de FreeLancers Associatie/FLA op donderdag 30 maart om 14.00 uur een symposium over de nieuwe spelling der Nederlandse taal. Onder leiding van de illustere Arie van den Berg zal een eloquent panel, bestaande uit; Herbert Blankesteijn, Hubert Smeets, Paul Arnoldussen en Rik Schutz, de strijdbijl opgraven. Of uiteindelijk de vredespijp wordt doorgegeven is nog maar de vraag. Uiteraard is het zaalpubliek in de gelegenheid ook een flinke duit in het zakje te doen.
Cabaretier/columnist Justus van Oel - beducht vanwege de graagte waarmee hij olie op het vuur gooit - zal een voordracht houden over taalperikelen, die de gemoederen niet zal sussen. Zo heeft hij ons althans voorspeld.
Kortom, deze eerste FLA-manifestatie zal degenen die onze taal een warm hart toedragen, nog lang bezig houden en aldus opmaat zijn tot een traditie van nog veel symposia en evenementen. Wij rekenen er op dat een ieder die al dan niet professioneel met de Nederlandse taal heeft te maken, aanwezig zal zijn. Want dat is de sleutel tot het welslagen van de middag. Omdat er een beperkt budget beschikbaar is, zijn wij helaas genoodzaakt bezoekers die geen lid van FLA zijn, een toegangsprijs te berekenen. We hopen dat u daar begrip voor heeft. Bovendien zijn een borrel en hapje bij de entreeprijs inbegrepen.
Met vriendelijke groet, de organisatie van het FLA-symposium, Awraham Meijers (bestuurslid FLA) Annemarie Jansen (coördinator FLA) Tijd: donderdag 30 maart, vanaf 14.00 uur (programma start om 14.30) Locatie: De Balie Adres: Kleine-Gartmanplantsoen 10 (bij het Leidseplein), te Amsterdam Toegang: voor niet-leden van FLA 7,50 euro Aanmelden: graag via een e-mail aan fla@vsenv.nl, of bel 020 624 08 03. Zie ook: www.fla.nl
