Iedere ouder wéét dat hij zijn kinderen ooit moet loslaten, al lukt dat bij de ene al wat beter dan bij de andere. Het eerste loslaten begint met het letterlijke doorknippen van de navelstreng. Maar heel vaak blijven 'kinderen'  bijna levenslang verbonden met hun moeder (of vader) met een soort van onzichtbare navelstreng... volwassenen die nooit helemaal 'loskomen' van hun ouders. En wanneer die ouders dan hulpbehoevend worden en de rollen van verantwoordelijkheid en  'verzorgende' moeten omgedraaid worden, dan wordt het moeilijk.

November 2008. Na vijf intensieve maanden van zorgen en regelen, lijkt het erop dat alle beschikbare (externe) praktische hulp geïnstalleerd is en zowel mijn schoonmoeder als mijn schoonbroer kunnen inmiddels genieten van iedere tegemoetkoming die voor hen voorhanden is. Hun financiën zijn ook min of meer onder controle en nu de procedure tot aanstelling van een voorlopig bewindvoerder lopende is, is het nog slechts een kwestie van weken alvorens ook de problemen met hun impulsief en nodeloos geld-afhalen achter de rug zullen zijn.

Je zou dus denken dat alles vlotjes loopt en onder controle is. En toch... toch gaat er bijna geen enkele dag voorbij zonder dat er zich wel één of ander probleem voordoet waardoor mijn hele dagplanning weer overhoop gehaald wordt. Het voortdurend proberen anticiperen op hun onvoorspelbare gedrag, het zorgen, plannen en regelen, het runnen van twee huishoudens (want tenslotte heb ik ook nog een eigen gezin, huishouden en familie)... eerlijk gezegd wordt het me soms allemaal wat te veel. Wanneer ik dan bijvoorbeeld voor de -tigste keer weer orde moet brengen in de kasten in de leefruimte terwijl ik dat de dag voordien ook nog maar pas gedaan heb, dan durf ik wel eens denken: "kan iemand anders dit nou eens niet doen?" of "als iedereen nou eens zijn verantwoordelijkheid zou nemen en iéts doet, dan zou het voor mij wat makkelijker worden"... of nog érger: "het is niet MIJN moeder en niet MIJN broer..."

Op de momenten dat het me écht allemaal te veel wordt, spreek ik die woorden zelfs af en toe hardop uit en dan klinken ze - meestal ongewild - toch als een verwijt naar mijn man en mijn schoonzusje toe. Het zijn frustraties die we wellicht allemaal wel kennen en het soort verwijten dat we allemaal - ten onrechte - wel eens gemaakt hebben... want éérlijk is het natuurlijk niet. Zeker niet wanneer je je bedenkt dat het bij mijn man en schoonzusje om hun moeder en broer draait en dat voelt dan toch weer heel anders dan voor mij als 'buitenstaander', denk ik...

Wat nu echter wél heel duidelijk tot uiting komt, is het feit dat alle drie de kinderen van mijn schoonmoeder nog steeds heel erg met haar verbonden zijn met een soort van onzichtbare navelstreng. Alle drie vertonen ze de houding van: 'moeders wil is wet'... of die wil nu nog rationeel is of niet. Bij mijn schoonbroer, met zijn mentale leeftijd van een jongetje van zeven, is dat ook volkomen begrijpelijk... maar ook mijn man en mijn schoonzusje zijn duidelijk nooit echt 'losgekomen' van hun moeder. Een boze blik van haar is nog steeds voldoende om hen als het ware een gevoel van terechtwijzing te doen ervaren. Dat maakt het hen ook moeilijk om zich in het huishouden van hun moeder te 'bemoeien'... iets wat ik dus eigenlijk al vijf maanden moet doen, of ik dat nou leuk vind of niet. Anderzijds kan ik hen natuurlijk moeilijk iets verwijten, want het ligt natuurlijk allemaal in de opvoeding... waarmee ik overigens ook mijn schoonmoeder niets wil verwijten, want zij heeft met grote zekerheid haar uiterste best gedaan.... en ik heb ook alle, alle respect voor de manier waarop ze haar twee gehandicapte zonen heeft grootgebracht. Dat ze hen - en ook haar dochter - in haar moederlijke zorg en overbescherming eigenlijk alle verantwoordelijkheid uit handen heeft genomen, is alleen maar begrijpelijk. Maar dat wreekt zich nu natuurlijk wél.

Wanneer er beslissingen moeten genomen worden waarvan ze op voorhand weten dat die tegen de wil van moeder zullen ingaan, dan schuiven ze die beslissing het liefst van zich af of heel ver vooruit in de hoop er uiteindelijk toch onderuit te komen. Maar moeder is inmiddels zo verward en eigenlijk hulpbehoevend geworden, dat ze met momenten een gevaar begint te vormen voor zichzelf. Maar als ik me dan probeer voor te stellen hoe het voor mijn man en mijn schoonzusje moet voelen om zich nu ineens te moeten losmaken van hun moeder, om die onzichtbare navelstreng van het ene moment op het andere te moeten doorknippen... dan begrijp ik hoe moeilijk dit alles voor hen moet zijn. Neem daarbij dan nog het feit dat zij tegelijkertijd eigenlijk ook afscheid moeten nemen van hun moeder zoals zij die gekend hebben - want de dementie maakt langzaam maar zeker een ander mens van haar - dan wordt hun gebrek aan besluitvaardigheid en hun totale machteloosheid alleen maar logisch.

Maakt deze wetenschap het allemaal makkelijker voor mij? Of neemt het mijn eigen frustraties weg? Nee, natuurlijk niet. Maar het inzicht in het hoe en wat... en het begrijpen van het waarom, geeft me de daadkracht om steeds opnieuw datgene te doen wat nu eenmaal moét... hoe moeilijk ook. Tenslotte moet er iémand de regie nemen, toch?

Wordt vervolgd...

22-07-2010 om 00:00 geschreven door Martine Vangaver