Wanneer we moeilijke beslissingen moeten nemen, zoeken we allemaal graag wel eens vooraf naar bevestiging bij de mensen die ons omringen. Daar is ook helemaal niets mis mee, denk ik. Maar wanneer we belangrijke beslissingen moeten nemen die het hele leven of de toekomst van onze dierbaren zullen beïnvloeden of bepalen, dan willen we natuurlijk het liefst hun instemming daarmee... maar soms is dat gewoon niet mogelijk, en moet je ondanks hun tegenkanting beslissingen nemen die dan vaak bij jezelf voor schuldgevoelens zorgen maar die uiteindelijk gewoon onvermijdelijk zijn...

5 maart 2009. Om zeven uur 's ochtends haal ik, samen met mijn man, mijn schoonmoeder op. We worden om half acht in het ziekenhuis verwacht op de afdeling geriatrie voor een nieuwe evaluatie van de toestand van mijn schoonmoeder. Dat die behoorlijk verslecht is t.o.v. de laatste evaluatie in september 2008 is voor mij vrij duidelijk, maar soms is het gewoon ook het beste dat je de toestand ook daadwerkelijk laat documenteren. Bovendien moet ik toegeven dat ik zo stilaan ten einde raad ben als ik denk aan hoe het verder moet. Eigenlijk kan ik voor mezelf al een tijdje niet meer verantwoorden dat we mijn schoonbroer - een mentaal gehandicapte man van bijna 47 met de verstandelijke capaciteit van een kind van 7 - 'laten opdraaien' voor de opvang van zijn dementerende moeder. Ieder weldenkend mens wéét dat het zo niet verder kan. Maar wat is dan de volgende stap? De zorgverlening in de vorm van gezinshulp, verpleeghulp en oppasdienst wordt eigenlijk al optimaal benut en bovendien is er niet voldoende financiële ruimte om de thuiszorg nog verder uit te breiden. En mijn schoonmoeder staat weliswaar wel ingeschreven op de wachtlijst van het plaatselijke rusthuis, maar op basis van haar vorige evaluatie en de daarbij ingevulde katz-schaal, kan ze nog van geen enkele voorrangsregel genieten. Hopelijk komt daar ná vandaag verandering in...

Na de inschrijving (én het betalen van 60€ voorschot) komen we op het dagcentrum van de dienst Geriatrie terecht. Een verpleegster brengt ons naar een piepklein kamertje - niet eens een echte ziekenhuiskamer, lijkt me - waar enkel een zetel en een viertal stoelen staan. Ze begint met bloed te prikken bij mijn schoonmoeder en hartslag en bloeddruk te meten. Nadien overloopt ze even de planning van de dag met ons. Het klinkt me eigenlijk allemaal vrij goed in de oren. Zo staat er o.a. een nieuwe MMSE-test op het programma maar ook een 'wandel- en trappen-lopen-test' met de kinesitherapeut. Verder ben ik vooral blij dat er naast een evaluatie door de geriater zelf, ook een gesprek met iemand van de sociale dienst gepland is.

Mijn schoonmoeder zit er rustig bij. Uit de conversatie met haar blijkt duidelijk dat ze niet eens beseft dat ze in het ziekenhuis is. Waar ze dan wél denkt te zijn, is eigenlijk moeilijk uit te maken. Het ene moment heb ik het gevoel dat ze denkt gewoon thuis te zijn waar wij dan even op bezoek zijn, terwijl ze op een ander moment dan weer de indruk geeft zich wel bewust te zijn van het feit niét thuis te zijn. Dit aspect blijf ik heel erg moeilijk, maar tegelijk ook intrigerend vinden aan haar dementie. Het totaal niet weten hoe zij de dingen beleeft of wat ze ziet of denkt. Want ik heb geen testen nodig om te zien dat ze steeds gedesoriënteerder wordt zowel in tijd als in ruimte als in personen. Wat niet wegneemt dat ik het afnemen van zo'n MMSE-test bij haar wél eens wil meemaken. En die kans krijg ik ook metéén.

Een vriendelijke dame stelt zich aan ons voor en begint vervolgens een schijnbaar 'gewoon' praatje met mijn schoonmoeder. Voor mij is het echter meteen duidelijk dat ze daarbij wil nagaan of mijn schoonmoeder zich bewust is van wáár ze nu is en of ze wel weet wie wij zijn. En dan blijkt hoe 'verhullend' ze in haar antwoorden is, wat meteen aangeeft dat ze zelf enigszins wel weet dat er iets mis is. Ze antwoordt heel algemeen in welke stad ze is (wat ze trouwens helemaal correct heeft) en ons benoemt ze als 'haar kinderen', waaruit je dus niet eens kan opmaken of ze mij nu al dan niet verwart met haar dochter. Ik kan een glimlach niet onderdrukken. Vervolgens wordt de MMSE-test afgenomen en reeds bij de eerste vragen zie ik mijn man naast me op zijn stoel zitten schuifelen. Heel begrijpelijk ook, want ik voel me zelf ook behoorlijk verveeld. Je wéét dat je moet zwijgen, dat je je moeder absoluut niét mag helpen met antwoorden... terwijl je tegelijk eigenlijk haar smekende blik op jou gericht voélt. Ze weet dus blijkbaar niet eens meer welk jaar, welke maand of zelfs welk jaargetijde het is. De tijd die ze krijgt om na te denken en een antwoord te formuleren op deze vragen, kruipt tergend langzaam voorbij. Ik merk aan mijn man dat hij - nog véél meer dan ik eigenlijk - schrikt van hoe weinig zijn moeder eigenlijk nog 'correct' kan beantwoorden. De vragen waarbij haar lees- en schrijfvaardigheden getest worden, vallen dan weer nog héél erg mee. Maar toch zijn we denk ik alle drie blij en ook wel enigszins opgelucht wanneer de test erop zit. De uitslag horen we later op de dag, maar het resultaat laat zich eigenlijk wel al raden.

Na een uurtje ongeveer komt de kinesitherapeut langs. Hij neemt mijn schoonmoeder mee de gang op. Ik blijf met mijn man alleen achter en het duurt wel een goed half uur eer ze terug zijn. Ook hiervan zullen we pas later op de dag het volledige verslag te horen krijgen, maar de kinesist deelt ons nu wel al mee dat mijn schoonmoeder eigenlijk geen trappen meer zou mogen lopen. Ze heeft blijkbaar de 'rare' neiging om met haar hele lichaam achteruit te leunen, wat het valrisico natuurlijk bijzonder hoog maakt. Verder is ze in haar gewoon looppatroon ook vaak wankel. Iets wat we eigenlijk al wel wisten, maar wat nu hopelijk ook zwart op wit op papier zal gezet worden.

Even later komt de geriater langs... dezelfde die we een goede zes maanden geleden ook spraken... en dat hebben we ook meteen geweten. Hij is heel erg kortaf en maakt ons in korte bewoordingen duidelijk dat hij eigenlijk niets kan toevoegen aan wat hij zes maanden geleden al zei: dat we wéten wat ons te doen staat en dat het eigenlijk geen zin heeft mijn schoonmoeder opnieuw te laten evalueren. Exit geriater. En dan zit je daar toch wel enigszins met een kater. En mijn schoonmoeder mag dan niet meer altijd met alles 'méé' zijn, ze voelt wél feilloos de sfeer aan die ontstaat. Gelukkig komt vrij vlug daarna de sociaal assistente langs. Omdat ik er een hekel aan heb om 'over' mijn schoonmoeder te praten terwijl ze er gewoon bij zit, dring ik toch wel aan om het gesprek in een andere kamer te voeren. Op die manier kan ik ook wat meer vrijuit praten.

Gelukkig heeft de sociaal assistente het dossier van mijn schoonmoeder al doorgenomen en hoef ik de hele situatie niet meer van naaldje tot draadje toe te lichten. Ze is duidelijk op de hoogte van de moeilijke woonsituatie en het feit dat mijn schoonbroer de verantwoordelijkheid die hij nu min of meer krijgt toegeschoven, absoluut niet aankan. Maar goed... eerst maar eens de resultaten van vandaag overlopen. Haar score op de MMSE-test is nog nooit zo slecht geweest, wat duidelijk aantoont dat haar mentale toestand er behoorlijk op achteruit gegaan is. Ook het verslag van de kinesitherapeut klinkt negatief en eigenlijk ook wel verontrustend als je denkt aan hoe die twee nu samenwonen. Mijn schoonbroer heeft namelijk niet het nodige inzicht om gepast te kunnen reageren op mogelijke gevaarlijke situaties en bovendien geldt voor hem nog steeds: 'moeders wil is wet'... ongeacht of wat zij zegt nu nog ergens op slaat of niet. En dan komen we natuurlijk op het allermoeilijkste thema: opname in een rusthuis... én de vraag wat er dan met mijn schoonbroer zou moeten gaan gebeuren. Ik vertel dat mijn schoonmoeder inmiddels wél reeds is ingeschreven op de wachtlijst van het plaatselijke rusthuis maar dat ze op basis van de laatste evaluatie nog lang niet aan de beurt is. De sociaal assistente reageert onmiddellijk dat ze volgens haar nu wel dégelijk 'hoog genoeg zou scoren' om in de nodige categorie (CD) te vallen. Máár... ze dringt er tegelijk ook op aan om haar in meerdere rusthuizen in te schrijven... want voor haar is het duidelijk: zoals het nu gaat, kan het niet verder. Ze vraagt ook waarom we haar eigenlijk niet voor enkele dagen per week naar een dagcentrum brengen. Het is natuurlijk iets wat we wel al overwogen hebben en waar we het ook wel eens voorzichtig met mijn schoonmoeder over gehad hebben, maar waar ze absoluut niet van wilde weten. Bovendien - zo uit ik mijn bezorgdheid - zou het financieel ook heel moeilijk worden. En dan antwoordt de sociaal assistente iets wat mijn hele denkproces wijzigt, namelijk: dat ik van mijn schoonmoeder een bevestiging of een beslissing verwacht waartoe zij eigenlijk helemaal niet meer in staat is om die te nemen. Het komt er dus op neer dat het gewoon aan ons - en dan denk ik meteen: meer bepaald aan mij - is om gewoon de knoop door te hakken. En wat het financiële betreft: de sociaal assistente belooft meteen een verslag op te stellen ter staving van een herziening voor de tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden die mijn schoonmoeder reeds geniet. Volgens haar zou mijn schoonmoeder inmiddels wel eens tot de hoogste categorie kunnen behoren, wat haar uitkering ook zou verhogen. Maar dat is toekomstmuziek natuurlijk. Ik zal toch even moeten gaan tellen hoeveel die dagopvang dan zou gaan kosten en of dat financieel haalbaar is.

Even later rijd ik samen met mijn man en schoonmoeder huiswaarts. Uiterlijk ben ik stil, maar in mijn hoofd raast het maar voort en voort. Nog dezelfde avond bel ik naar een woon- en zorgcentrum dat ook degelijke dagopvang biedt en vraag om prijzen én een afspraak. Want nu in mijn hoofd die barrière is weggenomen waarbij ik eigenlijk om de 'goedkeuring' van mijn schoonmoeder zocht, wéét ik dat ik nu gewoon moet doorzetten. In mijn hoofd zit al een heel scenario: een ernstig gesprek met mijn schoonbroer, een afspraak in het dagopvangcentrum, de financiën nazien, een afspraak in nog twee andere rusthuizen voor inschrijving, een aanvraag tot herziening van de tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden indienen en last but not least: een afspraak in het plaatselijke rusthuis om te zien of mijn schoonmoeder op basis van deze evaluatie nu de zo broodnodige status CD bereikt heeft en of ze me dan misschien ook enig idee kunnen geven van de te verwachten wachttijd. En misschien moet ik ook maar eens werk maken van een officieel 'zorgoverleg' waarbij alle betrokkenen (huisarts, verpleging, gezinshulp, enz...) een keer écht samenzitten en overleggen hoe we 'samen' verder kunnen...

Wordt alweer vervolgd...

13-10-2010 om 00:00 geschreven door Martine Vangaver