24 augustus 1952 was het groot feest in KWALAAK -Houthalen....
De nieuwe ST.Leonarduskapel wordt ingewijd...Bij de aanleg van de weg naar zwartberg werd in 1951 de oude kapel van kwalaak gesloopt...Het oorspronkelijk bedehuisje was een klein stemmig heiligdom...een bedevaartplaats...volgens "het register der rekeningen van de kerk- en armenmeesters der gemeenteHouthalen van het jaar 1747 tot 1798"...In de rekening van 16 maart 1747 is het eerste spraak van 't bedehuis quaelaeck elders staat weer "coaelaak"...vernoemd,wanneer de inkomsten der kerk uit de offer der gelovigen worden opgesomd. In 1753 had kerkmeesterNicolas VAES ontvangsten van de kapel: vier gulden vijf stuivers van "den offer den 2 Sinxen dagen" en twee gulden vijf stuivers van de offer"op St. Leonardtsdagh"...Tweede Sinksendag en 6de november is het feestdag van de H.Leonardus dus voor de bewoners van Kwalaak twee dagen met bijzonder godsdienstig en feestelijk karakter en speciale"begankenis" naar de kapel...Vooral op 6 nov. kwamen de mensen van zowat overal op bedevaart naar het heiligdom van Kwalaak.De heilige edelman die zich samen met Clovis bekeerde zou de verlossing geven van "jicht-rheumatische en andere pijne"...Ook in de rekeningen werden vermeld "offerstook-kuysschen van de capelle-offer- ontfangen" en er werd ook uit ge geven voor "gescildert papier"...In 1749 werd 14 gulden betaald "aen den glaesenmaecker voor 4 glaesen aen de capelle"...de oude werden verkocht aan Jan Cauberghs en brachten nog 10 gulden op...In 1757 werden nieuwe schaliên gelegd en 11 gulden 10 stuivers "aen de schaliedeckers betaald".Er werd nog 3 gulden uitgegeven "voor een voerte naer Hasselt met 2 karre ende berdt te haelen"... In I757 werd er een nieuw slot geplaatst.Deze uitgaven wijzen op ernstige herstellingen...dus de kapel moet een zekere ouderdom hebben gehad Op 12 juni 1877 bracht de bisschop van Luik Mgr. DUTRELOUX een bezoek aan HOUTHALEN.75 kinderen werden gevormd en trokken naar de kapel...De bisschop beloofde te zorgen voor een relikwie van de H;Leonardus...En op 9 Oktober mocht deze in ontvangst worden genomen...In de nacht van 16 op 17 maart 1879 werd er ingebroken en de relikwie geroofd.Het zal de dieven wel niet om de overblijfselen der heiligen te doen geweest zijn,maar om de relikwiehouder die in zilver was.Een prachtige nieuwe reliekenhouder van de abdij van Achel kwam naar kwalaak in 1882...ditmaal uit vrees voor een nieuwe diefstal(?) bewaard in een koperen schrijn... Wie meer wil weten over de oude verhalen en de intieme gebruiken ...Het mirakel van Kelchterhoef...zie onze samenbundeling van 11 nov 1969. "info"HOUTHALEN(011/522792)
Wat weet U over "BEKES NIEL"de grootvader van COLEK....???
Limburgse jaargangen(1924)...OP wandel in de kempen...Op de helling van de oude kempische steenweg,pas aangelegd,op de Houthalense hoogte ,zien we boven hagen en bossen de daken van laek en de eigenaardige spits vanzijn toren...aan onze voeten een groot groen beemdendal door een beekje in tweeën gesplitst;naar de noorderkant verenigt klimt het dal en aan onze rechterzijde wordt het dal breder en helt naar het zuiden....daar ligt"caulek" 'n gehucht van Laek???...Quaet of kwaetlaak is kleinlaak???Laak is in het frans Lac in het latijn Lacus...dus kleine poel???In die tijd waren er dus naast Laak(Lacus grote poel)'tgenhout(moeraspoel met dal en groenstraatbeek)en lac quaet of kleine poel van laak???Whats in a name???Houthalen zou trouwens de nieuwe naam worden van een ouder dorp dat voordien(1100)Halle heette(Poncelet). In dien tijd...Zei "TOON VA ROOIE GIEL"...ja ja zei Pieter van de meulen...ik weet het hiel zeker van horen zeggen...de eerste meulen is van voor 1800...op de "gicht" (eiken balk)stond 1788...nog voor richard maalde???witdege dat verderop in 1250 de eerste meulen stond...??? De Tenhaagdoornse molen werd op de lijst gebracht voor de vlaamse volkscultuur van BOKRIJK...en wij stonden daar met deskundigen en techniekers die pas een boom (een felle eik)hadden geveld om de as van het rad te restaureren...1951..."niks van " zei Richard,de moller... Hij legde zijn molenrad definitief stil en de zijarm van de LAEMBEEK storte zich vanaf toen in de diepte...daar bleef het bij...waarom,ja,waarom Het ontbreken van een "Laambeek"(boven liggende beek)speelde toch de grootste rol?En wij...blij dat de molen bleef...zo een mooie molen!!! Kwalaak zo ging Toon gewoon verder was door die ene man bekend...jaja zei Pieter...Bekes Niel is in Kwalaak geboren in 1843...ne speciale Het is door hem dat er overal schapenboeren kwamen op de hei en in kwalaak op de bennewed langs de beek...Cornelis VAN DE BEECK.. was zijnen echte naam...Hij was wonderdokter die met kruiden mensen en dieren kon genezen...Hij kende ook trucskes en vertellen,vertellen de kinderen hingen aan hem...Onder den anere oorlog heeft hem veel levens gered...Schepers,heiboeren,zwervers,leurders,allemaal kwamen ze naar hem toe in Kwalaak...Corneel is gestorven in die koude winter Februari I9I6...Miserie,oorlog...hij had alles weg gegeven...??? Zo waren ze ...de grootvaders van toen...Schuchter van aard en schrik van de duisternis die alle beelden uitwisten in het kwalakerbroek... Nog zo een man was de zieke ANTOON TIMMERS(oom van willem)Van op zijn ziekbed liet hij in 1898 een stenen kapelleke bouwen... Hier begint Kwalaak...Achter 't open ijzeren poortje op een klein verhoog O.L.V. het H.Hart en natuurlijk LEONARDUS....... "info 3530" een uittreksel voor de milac van 28 jan 1971 hebben we over de oude en de nieuwe kapel van Kwalaak geschreven...............LOEKY(011/522792).
Ontstaan van op de berg(hôtele-meulrberg-teut....en 'tgenaderen)
We mogen veronderstellen dat onze gebieden ontstaan zijn door een soort waddenzee met ebbe en vloed...Deze moeraszee...trok zich terug...en het water sleurden massa's stenen mee naar hier.(holsteen)!!!De wind voerde los zand aan en er onstonden duinenrijen...ophopingen,bergskes enz...enz...Den teut-Meulenberg-Tenhaagdoornse heide-den Heltenberg-den Huttenberg...pas later was er Hôtelse berg en Agter de berg...........
Toen...we mogen veronderstellen 1224...ontstaan van de gemeente!!!Hoe komt het dat we niks "exact juist "weten??? Wel...brand en nog eens brand en nog eens brand...Opzoekingen beginnen dus van 1841 tot 1941 toen de zolder met 't archief en 't gemeentehuis zelf opbrandde...
Wij beginnen dus altijd van onder en na de oorlog 40-50...dus na de bevrijding vestigden zich Britse tanktroepen hier op Meulenberg...mèèr dan een jaar reden die tanks op de heide waar ze een uitgestrektoefenterrein hadden en weer was er (zelfs op zondag)schieten op siberië(schietveld) De mijnwerkersfamilies kwamen langzaam terug...maar de mijn had nog vele woningen onbewoond...De eerste vreemde arbeiders waren dus de Britse soldaten en Zwitsers(enfin dat zegden ze toch?)In 46 kwamen Italiaanse immigranten en in 47 de inwijking van de zogenaamde vluchtelinge
Op dat ogenblik was het bevolkingscijfer der tuinwijk sterk aangegroeid en benaderde de 2.000...Voor de Polen Oekraieners en voor deze families werd in feite met grote haast een barakkendorp gebouwd en wilden men een zelfstandige parochie Meulenberg maken ...(1947-48)
Directeur der mijn de heer alphons Soille werd opgevolgd door DELTENRE...maar eerst was er toch nog de "bevrijdingsroes" "de witte brigade" en de vele vieringen....zelfstandige parochie 1948...versierde tentoonstellingstuinen met geïmproviseerdegrotten,straatversieringen enz.enz.
Voor het eerst zagen we Oekraïners,Polen en Italianen in hun nationale klederdracht....en de harmonie speelde tot laat in de nacht....wat 'n viering !!! 1949 en vooral I950 dat waren nog eens de echte bevrijdingsjaren...In onze samenbundeling van 11nov 1968 is dat te lezen......LOEKY STEK "info Houthalen"(ter inzage na afspraak 011/522792).
Over de inwijkingen in HOUTHALEN...1486(1846)1947.....6279
In 1945 bedroeg het aantal huizen in Meulenberg slechts 196...met een watertoren van 5O.OOOliter(gebouwd in 1936) Water en huizen was onder de oorlog een groot probleem......."SS"'ers bezoedelden de waterputten en bezetten de huizen De naamloze vennootschap:Koolmijnen Houthalen N.V. met zetel Warandaberg 3,Brussel(stichting 1923)had in haar akte 3250 ha concessie(akte nr.9018)....Franssprekende mensen van Meulenberg en na de luchtbombardementen van Hasselt talrijke families gingen naar Brussel!!!De duitse soldaten legden op alles beslag!!!Het H.sakrament werd uit de kapel verwijderd In 1944 werd er ondanks de aanwezigheid van de duitse soldaten een grote Missie gepreekt...anti-godsdienstige baldadigheden, ontwijding...door de straten (ook op Meulenberg)kwam er een indrukwekkende kruisprocessie...en Brussel liet ontruimen!!! En,talrijkeHasseltse families kwamen zich vestigen in de inmiddels vrijgekomen woningen...inwijkingen uit Hasselt... "de oudste Parochiale Registers" van HOUTHALEN...Man en wijff in den zeghen staet gepaert sijn as twee sielen in een lighaem vergaert....................De doot alleen die sij dagelijcx genaeken,kan den bant des houwelijcx los maecken..."Pastoor van HETSROIJ........in 'thuwelijksregister van 1634 !!! DEZE UITtreksels.......zijn de enige echte vorm,de enige echte bron om een juist gedacht te vormen van en aangaande inwijking Voorbeeld:Op 29 nov.1632 sterft te KWALAAK Gerard Gijbels met zijn 5 kinderen(pest en buikloop)... de cijfers der sterfgevallen zijn zeer hoog...Houthalen rouwt...overal...Agter de berg,op Brelaer,op den Huttenberg,den Heltenberg... ook pest op't Hoevereynde,'t Hoeverin,den Savel,de Vloot...zelfs Tenhout,Tenrijdt en Qualyeck bleef niet gespaart...Boven de vennen van LAAK"in de Lise" schreef pastoor Van HETSROY...170 à 180 gezinnen...48 in'tdurp...42 in LILLO...30 kwalaak§tenhout... aan de meulen en Ten HAEGDOORN 27...1634(REG.2f o 99!)pastoors gedicht.... O d "oothoe bitter is umemorie,Den mensch die leeft in sweelts glorie...Huijden leven en morghen doot,hierom te peysen is weijsheyt groot." Teghen doot en is geenen schilt,daerom leeft alsoo ghij sterven wilt...Veel synder nu noch gesont ende cloeck,diens naemen geteeckent sullen worden in desen boek.Nochthans sij 't minste daer op dencker,want sij meenen dat hun de' doot niet can krencken...Alsoo meynden oock die boven geschreven staen...Maer meijnen en is gheen uijtlegh hoort myn vermaen." ZIE ONS BOEKMeulenberg 28 jan I971 LOEKY STEK
Sedert het ontstaan van Hôtele(waarschijnlijk1224) zijn er al wat inwijkingen gebeurd...HALLU(oudstebenaming Halle-le -comte van St.Truiden)...Zou het waar zijn dat de twee dorpen ëën geheel waren van ST;Truiden???Om ze te onderscheiden,noemden men de bosch streek 't genhout(TENHOUT-HOUTHALEN) en de beekstreek(LAAK-HALETRA)HELCHTEREN??? Een gift akt van de bisschop van Luik OTBERT 1104......HALLU....rond 1300....HALLA........HALLA-stapelplaats???BOSCH???what's in a name...We hebben maar juiste gegevens vanaf 1840!!! De grote oorzaak is brand en nog eens brand............'t archief,'t gemeentehuis,'t torenarchief alles is in Houthalen is opgebrandt1840-1940(oorlog)...In I944 werd MEULENBERG belegerd...ONGEVEER 500 "echte"SS" mannen betrokken alle huizen...zelfs directeur ALPHONS SOILLE moest uit zijn huis.Afschuwelijke branden zijn er toen gebeurd.De duitse (meestal)jongerenrecruten werden hier opgeleid met een ijzeren discipline,die veelal op hondse dressuur leek...ook de boeren en plaatselijke bevolking werd in toom gehouden.Ze legden beslag op de kapel en na de luchtbombardementen op HASSELT...brachten de "SS" HASSELSE FAMILIES naar vrijgemaakte woningen op tuinwijk Meulenberg....De bevrijdingsroes van één dag eiste represaillemaatregelen tegen "de witte brigade".De bevolking van het dorp werd praktisch volledig uit de huizen gejaagd;mannen werden meegenomen en vrouwen en kinderen werden in kelders opgesloten,samengehouden enz........... Houthalen-Centrum "OPERATIONSGEBIET"diende volledig ontruimd...geplunderde huizen...brand... Van 1900 tot 1925 kende de bevolking een gestatigde aangroei met 564 en zelfs tijdens de oorlogsjaren is deze vermeerdering nooit onderbroken...In 1947 kwam masale inwijking...1940...3552...1947...6271...!!!Tussen 1954 en 1955 steeg de bevolking met 968(baby boem) Van 1925 tot 1955(+7.400)of 13 maal meer......Door de bedreigde mijnsluiting kwam men 2 maal boven en onder de 9.000 !!! De vreemde inwijking begon in 1947.........Tsjechen,Polen,Letten,Oekrainers...maar ook meer dan 300 NEDERLANDERS !!! Pas in 1950 kwamen de eerste Italianen.In 1962-63 Spanjaarden,Grieken,Marokanen,Turken....en dan de massa uit de provincie Antwerpen.... Er zijn nu in Houthalen mëër inwijkelingen dan ooit in haar geschiedenis....1950...7.604...1960...10.778...1968...15.000 Vanaf 14 Maart 1956 is er terug een onbroken stijging te kennen...
Over de Koolmijn de koolmijnlaan en 't hôtele van vöör 1950
Het hôtele van vöör 19OO(zie onze oudste postkaarten § oudste fotos) wasSCHOON!!!
Alles ten noorden van de Demer gelegen,werd door de beoefenaars van dicht- en proza-en andere kunst op sterk water gezet...In wondermooi en geestdriftige literatuur plooien ze het land open...Mager zand,gebroken door de grauwzenspan van 'n verweerde keuterboer op 'n kronkelweg doorheen de heide...Met behulp van een massa uitroepingstekens worden land en wolken aan elkaar gelijmd.Op 'n meetkundigerechte ligt de zon gehalveerd terwijl wind en wolken elkaar vinden in een roerloze verlatenheid...Schoon land van eenzaamheid,heidekruid,sparrebomen.Beloofde land van toevallige gratie voor verf en penseel,lier en ganzepen bonkig proza en schone woorden met wit zwart fotos...
Maar 't hôtele was ook het land van roggebrood,gerstepap en ajuinsaus...zeker als weer eens konvooien vreemdelingen de streek overvielen...Onze geitenboeren keken schuin naar het nijvere gedoe van naarstige handen die goniometer en theodol hanteerden.Ze SPUWDEN niet begrijpend ver voor zich uit,toen de boortorens opgesteld werden...Ze scharrelden oogpinkend met hun pijpesteel achter de oor bij het aanschouwen van zoveel verzamelde onnozelheid:kolen zoeken!!!Maar op 02 AUGUSTUS TE AS !!!de finale en 't begin van de ommekeer...
Er kwam beroering in de heide...spichtige telefoondraden vloekten weldra in het landschap.Effen wegen met rechte sporen trokken de heide stuk.Ze verkavelden de vlaktenDe statische eenzaamheid kon het gaan en keren van trein en bus niet langer dragen,zelfs de tijd die hier zolang roerloos had gehangen werd een kostbaar iets dat gebruikt moest worden en alles moest renderen... De weg ...KOOLMIJNLAAN...was 'n modderigelandweg met diepe karresporen en heette toen OPHELLINGSWEG...onder de weg liep de laambeek(springstraat)...Het is dit water (deze beek)...dat de grieven van omwoners meer dan 10 jaar bezig hield...Er kwamen GROTE asfaltblokken door het wild gebied met struikgewas en hoge bomen...tot aan de boortoren van de mijn...Het duurde echter tot 1957 toen de half-open bebouwing ingevoerd werd op de KOOLMIJNLAAN...terwijl de gemeente begon met de algemene straatverlichting te moderniseren.....
In I949 ...'n ramp...van onder en juist na den oorlog hadden ze er aan gewerkt...met man en macht...een nieuwe houten zaal ;;;de feestzaal;;;;; Parochiale werkers,toneelspelers,fraters,zusters enz,enz....de zaal die de naam kreeg "LIBERTY"....brandde totaal af. Houthalen...liet haar traditionele geslotenheid varen ...na die brand,hebben de inwijkelingen zich beter aangepast aan de plaatselijke bevolking Vergeet niet dat men in 1922 al met de bouwwerken aan de mijn begonnen was.(oude cité)... Toch is het pas na de oorlog goed begonnen ....CASINO...VOETBALTERREIN enz........... De noordelijke helft van Meulenberg is zeer lang in zijn ongeschonden staat bewaard gebleven ondanks het feit dat indringers dikwijls poogden zich in de stille hoeken te vestigen.koolmijnlaan met de laatste rijen huizen waren er toen nog niet....
In I947 kwamen twee pioniers naar Meulenberg...Eugène en Martin...twee fraters van de school van ZONHOVEN...Tot 1949 waren ze samen JONGENS en MEISJES...fraters en zusters....We waren (ja,ja,we waren erbij)met ongeveer 60 jongens 2 de en 3 de graad...Meulenberg. In 1949 waren er al JONGENSSCHOLEN ...155 leerlingen.... Door tijdig ingrijpen van de fraters werd het hoogste gedeelte(rond de watertoren)gered...er waren toen 196 leerlingen(1950-51) In 1951 werd de nieuwe school ingewijd en het fraterswoonhuis...We verlieten de school in 1952 toen er 286 leerlingen waren bij de jongens....
Het zusterklooster was al in 1945 gesticht en tot 1968 was de rijkswacht gevestigd in de varenstraat.In1957 kwam er pas een postkantoor....... De mijn van Houthalen en ook Meulenberg SINT-Lambertusparochie,heeft jarenlange tribulaties gekend.Pas in 1939 onder het bestuur van AMPE ACHILLE kwam de eerste steenkool boven.En het kerkske dat al gebouwd was in 1942 kreeg pas erkenning van de REGENT van BELGIE(moniteur)25 Juli 1948... Vermeldenswaardig is toch wel dat de eerste dienst in de nieuwe St .LAMBERTUS parochie gebeurde door de nieuw gewijde priester-zoon EDUARD AMPE op 21 Juli 1942.De eerste directeur van de mijn ACHILLE AMPE kreeg een lijkdienst op 11Juni 1943. In onze samenbundeling van 28 Jan. 1971 ....een lach en een waarheid over Meulenberg ...zijn er nog meer oude verhalen en oude fotos........ GRATIS TER INZAGE(na afspraak 011:522792)"archief L huidevetter 36
What's in a name...Meulenberg-Molenberg-Meulenbergh...1969
Voor 1950...was de berg aan de meulen ongerept in zijn wilde pracht...'n landschap die de natuur er eeuwenlang had uitgebouwd met ene weg... Onze grootvaders vertelden...vertelden...dat het voor de komst van de koolmijn nog zoveel schoner was... "STIENE " va koalek(kwalaak) zei ons dat de boereminskes van brelaer en 't genadere(TENHAAGDOORNHEIDE)langs heewegelkes kwamen.Ze spanden er stroppen en ze plaatsten er fuiken rond de vele visvijvers...Op de berg aan de meulen liepen alle wegelkes berg op en berg af.Toen ik jong was vertelde stiene...toen was er aan de meulen...duinen,wit zand,fonteintjes,moeras en slingerende wegels die verloren liepen ver weg in de enorme heide...De"jung&verrekes"(dejeugd en de varkens) die mochten vrij los rondlopen...vrij los rondlopen...schonen tijd IN de jaren 20...werd de zuiderhelling afgepakt(onteigend)voor een modeltuinwijk die de naam MEULENBERG kreeg omdat er maar een weg was...een weg naar de meulen...Sommige mijnbestuurders schreven "Cité"...Meulenbergh...MOLENBERG...MEULENBERGH Toch komt die naam in de 19 de eeuw nog te ELEN voor.Op 20 April 1863 huwt aldaar Maria-Theresia Meulenbergh(familie met wapenschild) "EEN GROENE BERG,IN ZILVER,VERGEZELD IN HET SCHILDHOOFD VAN EEN ROOD MOLENIJZER " Het staat afgebeeld op twee schuttersplaten(oude schutterij Sint-Pieter te Elen)GODEFRIDUSMEULENBERGH was er pastoor en koning van de oude schutterij in 1751 en 1752... Toen de schutters van TENHOUT er nog waren verzamelden ze in het lokaal (meeuwerweg)ook allerlei gegevens over WERNER MEULENBERGH ...dat was de voorganger van de pastoor...er is een monstrans met zijn naam 1745... Voor zij die het nog niet wisten...we hebben in ons archief "stambomen" nog veel over BOOGSCHUTTERS VAN HOUTHALEN(011:522792) ELEN is een Maaslands dorpje aan de maas en het Zuidwillemsvaart.Het is ook deels typisch kempisch en heeft vele bezienswaardigheden.... Een gotische St.Pieterskerk met als schip gebouwd in 1644 en er is ook een kasteel... Het kasteel van SIPERNAU ,herbouwd omstreeks 1730 in rode baksteen................Prachtige POSTKAARTEN hebben we ervan.... Kom maar eens kijken of ga er ter plaatse naartoe ... we gaan mee...........................Uwdienstwillige gids Limburg,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,LOEKY
Een lach en een waarheid over ONZE OUDE POSTKAARTEN
In Hôtele is de oudste prentkaart 'n vriendelijk verschijnsel van 1900...Ze verwijst in haar bloeiperiode naar een cultuur waarin mensen dicht en warm tegen elkaar aan leefden,in buurten en dorp,en waar op-reis-gaan een opmerkelijke gebeurtenis was.BRUSSEL was voor de reiziger al een verre reis.Familieleden en buren worden gegroet per ^postkaart prentkaart^....WE HEBBEN ER DUIZENDEN TER INZAGE(o11:522792)Er wordt geinformeerd naar hun gezondheid,er wordt bericht over 't weer...Vertederende boodschapjesdie een beeld geven van dagelijkse zorgen en kleine troostende gevoelens.Hoe vriendelijk mensen voor elkaar kunnenzijnis overvloedig te lezen...Onze oude kaarten hebben de geur van de salonvan de tante,koffie,poudre de rtiz,koperpoets en peluche.Ze wareneen groet,een teken van genegenheiden dan was er nog de charmevan de postkaart zelf...Kijk eens hoe anders het hier is dan thuis,onze eigen straat ,onze eigen kerktoren...de geschiedenis van de volksprenten..
Dat er nu opnieuw zoveel belangstelling is voor onze post-en -fotokaarten van HOUTHALEN is mooi en ook bemoedigend,omdat het iets heeft van de geest van de groen-beweging,van minimale kunst,de herverschijning van de herder en de hoefsmid,van de vernieuwde rood-bakstenen gevel...ONZE POSTKAARTEN hebben iets onelektronisch,iets deemoedigs en verblijdends in haar formaat,haar maatschappelijke functie en haar economische waarde.Een klein souvenir van oud papier...Nu heb ik meteen gezegd waarom verzamelaars...glimlachende lieden zijn Wat ze echt willen is al die boodschappen bewaren die op de achterkant staan .Elke bewaarde kaart is een bewaarde" groet "....................... In ons ARCHIEF hebben we en doen we wat honderdduizenden mensen voor ons hebben gedaan...Blij lezen en met respect bewaren......... En dank zij deze vriendelijkheid hebben we nu uitgebreide prentkaart-postkaart-foto-verzamelingen... Voor de geschiedenis van HOUTHALEN en voor ons aller kleine vreugde,voor onze ironische pieteit en voor de continuiteit en de discontinuiteit van de cultuur waarin we leven,uitermate kostbaar zijn.. "GROOTVADERS TIJD"..........................................Lof van de post en prentkaart..............OUDE FOTOS VAN HUIZEN........................... RUILCLUB LLL open na afspraak(011 /522792)
Een lach en een waarheid over Houthalen ...TRIENE & THIEU
ich wist nie goet hoe ich most beginne want ich kost gien inleiding vinne....soavonds in't vuulte mich de schoenste zinne binne... mér as ich smêrges effekes recht ha geziète...dan woar ich alles glad vergiète...
Mér ich goan ooch toch prefisijat winse...en da ooch in naam van alle minsen..
Giè zêet noa 50 JOAER getrouwd...da es dus GOUD...GOOD GOUD....mer viè kome trug want bè tien joar es't diamant... Gié zêet jonk motte oan 't wereke goan...want Thieu hit altêd inne ploats va ze^n voader gestoan...da woar mèr wereke wereke... al wa de klok zo sloan...mer 'thit hum toch noets gie koad gedoan...nô heet hum volges mich toch genog gedoan en moogd'r er ... gerust bove op 't werk zitte goan...Zoe noa en dan e bitteke veur ooch te amezere...mer voort zo ich er va profetere,nie génére... ich zo m'n sloepkamer barikadere...zoe da zenie motte probere van ôch te ambetere...en dan sloape zoelang asd'r kondt... as't ienigzins giet de wijzer rond...En...dan verjoarde giè nog 43 kiere...en dan zen we noch met mierre... Moe es den têet hakkernondetonnèr...da der va jongs aafoan wereke gonk bei de seketèr...Da woar voare met de kèr.. ofwel mos'ter be 'n kouw noa de vèr...In ne winter mos'ter dorsen op den eere...'saves nog den mûsthoep aafkere...stal aafkrouwe en in 't brôk goan zouwe...Inne veurtièd woorter gezèd en geplant...in dieên slechten Hôtelse zand...en inne zomer al da geknooi... en da gestieèk met da hooi...Inne achter moatstêid...veurt zette van 'n hooimêit...want binne woorter niks nemie kwêit... EN...dan haad'r nog da koore zêen...spurrie mêen...en woart gruun goe gelukt...da woorter nog dacheliks ne krôwage geplukt...
"DIT IS MAAR EEN KLEIN STUKSKE" uit 'tHôteleerke en uit ONZE "info HOUTHALEN" ''n samenbundeling van .... OUDE VERHALEN en intieme gebruiken (uitgave II NovemberI969)... We hebben ook nog ter inzage...FOTO's en krantenknipsels van deze gouden bruiloft...STATIESTRAAT(familie VRANCKEN)
Een lach en een waarheid over Houthalen ...TRIENE & THIEU
ich wist nie goet hoe ich most beginne want ich kost gien inleiding vinne....soavonds in't vuulte mich de schoenste zinne binne... mér as ich smêrges effekes recht ha geziète...dan woar ich alles glad vergiète...
Mér ich goan ooch toch prefisijat winse...en da ooch in naam van alle minsen..
Giè zêet noa 50 JOAER getrouwd...da es dus GOUD...GOOD GOUD....mer viè kome trug want bè tien joar es't diamant... Gié zêet jonk motte oan 't wereke goan...want Thieu hit altêd inne ploats va ze^n voader gestoan...da woar mèr wereke wereke... al wa de klok zo sloan...mer 'thit hum toch noets gie koad gedoan...nô heet hum volges mich toch genog gedoan en moogd'r er ... gerust bove op 't werk zitte goan...Zoe noa en dan e bitteke veur ooch te amezere...mer voort zo ich er va profetere,nie génére... ich zo m'n sloepkamer barikadere...zoe da zenie motte probere van ôch te ambetere...en dan sloape zoelang asd'r kondt... as't ienigzins giet de wijzer rond...En...dan verjoarde giè nog 43 kiere...en dan zen we noch met mierre... Moe es den têet hakkernondetonnèr...da der va jongs aafoan wereke gonk bei de seketèr...Da woar voare met de kèr.. ofwel mos'ter be 'n kouw noa de vèr...In ne winter mos'ter dorsen op den eere...'saves nog den mûsthoep aafkere...stal aafkrouwe en in 't brôk goan zouwe...Inne veurtièd woorter gezèd en geplant...in dieên slechten Hôtelse zand...en inne zomer al da geknooi... en da gestieèk met da hooi...Inne achter moatstêid...veurt zette van 'n hooimêit...want binne woorter niks nemie kwêit... EN...dan haad'r nog da koore zêen...spurrie mêen...en woart gruun goe gelukt...da woorter nog dacheliks ne krôwage geplukt...
"DIT IS MAAR EEN KLEIN STUKSKE" uit 'tHôteleerke en uit ONZE "info HOUTHALEN" ''n samenbundeling van .... OUDE VERHALEN en intieme gebruiken (uitgave II NovemberI969)... We hebben ook nog ter inzage...FOTO's en krantenknipsels van deze gouden bruiloft...STATIESTRAAT(familie VRANCKEN)
En ve gen noch nie nae heuis...os moe es toch nie theuis...
HOTELS DIALECT...We gaan noch niet naar huis..belange nie...belange nie"os moe es toch nie the uis" mer was os vaeder the uis dan liepe we dan liepe we no os heuis os the uis ...ons huis is onze thuis...oze theuis... ICH goen naa heuis GE gut naa our heuis da es THOERENS en HEE (soekernoena)he giet noa z'n heuis mer da es SEINES...dus...THUIS TOERES EN SEINES... Ik ...gij...hij(de contendabber)hij giet ooch noa seines..zelfs zij giet noaTURES nie na TOERES mer nao TURES En we gaan noch niet naar huis<<<<<<<<<<<<<<<<;;;noch lange niet??? WIJ,ja veje ...VEJE goen allemael noa heuis...GIJ(meervoud)gelle goet allemoel na oeren thuis...dat is nuHEUIS GEE get noa THUNES want THUNES es 't meervoud vanTOERES??? ZIJ,ja ,zeje...zij gun noa TURES noa SEINES en noa TOERES??? Want als ons vader thuis is dan loepen we nao heuis???PROBEER nog maar eens...NAAR HUIS GAAN HOTELSE MOPPEN..."Wa drinkt menier Pastoer???Ast veur ooch goet es,dan gim mich mer ne PSALM "den APOTIEKER hit 'n greun kruis...en ze steke 'n nauw ampoel in den apetieker z'n krueis???HA HA HA
"doa laag ne mins gellek nen duur inne hult...hee ha e wemeske aan en hee lameteerde euver zenne kinkhoest"
Ik gaan het niet vertalen...PROBEER HET ZELF MAAR EENS(ge moogt altijd bellen LOEKY 011/522792)
In de 10 valiezen van LOESJE(archief LLL HOUTHALEN)zit een volledige uitrusting van SINTERKLAAS
Mijter,handschoenen,ring,witte baard witte haar staf en alle kleren...echt prachtig ...van de BISKOP van BRUGGE
Ik doe er niets mee maar ge moet afspreken met LOESJE(ze heeft ook nog kant van BRUGGE van de bloedprocessie
Heilige beelden,kruisbeelden,kandelaars...een hele verzameling...ook boeken en fotos,relieken,medaillions,schapulieren enz...
Met of zonder stolp...30 60 zelfs 90 centimeter groot...kruiskes,paternosters,komuniprentjes,bidprentjes,pausfotos enz. enz.
Van de bedevaartoorden een ganse valies...Van de doodsbeeldekes van heiligen ,pausen enz; zelfs "echte ARCHIEFSTUKKEN"
Als ge wilt komen ruilen....RUILCLUB LLL open na afspraak(011/522792).......................tot morgen !!!
In de valies van TENHOUT vonden we...oude verhalen...
DORPSVERHALEN...in de valies van TENHOUT vonden we ...PROVINCIE LIMBURG,aangifte van een rijwiel ! Bij het bedrag van 1944(over 't jaar 1944 staat er)...rijwiel met EEN ZITPLAATS!!! er zijn ook nog papieren van belastbare vaste of veranderlijke bezoldigingen(ook van onder den oorlog) UITNODIGINGEN...van het comité voor landelijke sociale actie TENHOUT;;;inhuldiging wijk tenhout K.L.E. We hebben van de opening van de eerste kermis op zaterdag 14 juni nog "echte nota's" want we speelden zelf mee in het dansconcert(THE RHYTME KINGS)JEAN accordeon,REMI drums,lange bongaerts sax en zelfs charel rayen speelde effekes mee met zijn gouden trompet...en ja,Loeky,die moest alles ,alles,'t gelach betalen...en deed dat ook. Het programma van het wandelconcert door de wijk van de harmonie"Eendracht" van Meulenberg enz.,enz... Er was een verwelkoming der personaliteiten aan de ringlaan(nabij de hofstraat staat er bij)...de optocht naar de HOOFDINGANG DER WIJK Een paar oude foto's van de officièle inhuldiging der wijk (toespraken-orkest enz.)TENHOUT 14 - 15 JUNI 1958... Verder was er ontvangst in de feesttent met concert door de "FANFARE BROEDERKRING" van Houthalen... En wij,wij speelden het volksbal...en er werd gedanst...gezongen en ja,dat ook!!! In de valies van TENHOUT vonden we nog KRANTENKNIPSELS en fotos van jaar I958... Belangrijk voor ons althans ;URNEVELDEN VAN TENHOUT...archiologen van overal kwamen in 1958 naar TENHOUT De opgravingen waren aan de ringlaan en ook in de schiderstraat...teksten en knipsels zeggen dat er nog waren ??? TOEN de weg naar zwartberg recht getrokken werd verdween eerst het oude kapelleke van Laak,de archiologen, en.... er werd gelogen???geen velden geen urnen,,,NIKS MEER,,, TOEN ze in 1952 de boerderij van "moen"afbraken ,wisten ze in KWALAAK allang van die URNEVELDEN??? we hebben er bij gestaan,we hebben mee geholpen aan het boerderijke,we hebben er een verhaal over geschreven... maar dat vindt ge niet in de valies van TENHOUT maar in de valies van KWALAAK(niet LAAK maar KWALAAK) ARCHIEF INFO 3530 heeft gratis ter inzage nog meer dorpsverhalen...maar eerst bellen 011/522792,groetjes loeky.
Eerst moeten we uitleggen wat een adnominale woord kan zijn: bepalend of opnbepalend lidwoord dé of 'n... aanwijzend of vragend voornaamwoord déés,déi of kléén ,gruté...(zie blz;20) dé abd*;i (de abdij) dé bun(de boon) 'n do:ur (een door) 'n flés(een fles)wél*kéj^fro;u (welke juffrouw)...kast déi tr*pet...rat(die trompet...rat) m'n kat (mijn kat) u.r famili(uw familie) zé'ndoxtér (zijn dochter) enz. enz. Let op want aanwijzend voornaamwoord deze en bezittelijk voornaamwoord onze wijken van 't A.B.N. af : dé;s plank,né;grin...deze plank,negerin...os firma ,diréktris...onze firma...onze direktrice... Bij het onbepalend lidwoord(d) of geen..gien of Xi.is er overeenkomst met het Aarschots en het ZONHOVENS DAZ é zoester va mix...dat is een zuster van mij...hijé hit xi zoestér...hij heeft geen zuster ...'n zoester('n zuster)... heeft geen verwantschapsnaam maar is 'n kloosterzuster...in het hotels dus...m'nzoester en 'n zoester(non).... In tegenstelling met het A.B.N. geldt in het Houthalens de regel van 't kofschip niet voor de verleden deelwoorden. PROBEER zelf eens met ..een geraapte peer,een verlichte stad of een geslachte koe ...(meer info op 011/522792) Het autochtone dialect is bijzonder kleurrijk en vol expressie.Ze bevat een vaak ongekende woordenschat van uitdrukkingen en gezegden die men in het A.B.N.. niet terug vindt...H^otels is "idioticon,uchteren...we geven enkele woorden PROBEER
Het Houthalens is een LIMBURGS dialekt(NEDERFRANKISCH)
LES II is SCHRIJVEN en dat kunnen we hier niet .....We hebben geen HOTELSE schrijftekens op ons machien ...DUS..(zelf komen) Op het telefoontje(IEDEREEN mag bellen OII/522792) wil ik opmerken...In de vorm van het adnominale woord is er een oppositie van
-dn tegenover-d. Bij het bezittelijk voornaamwoord zijn er echter meerdere mogelijkheden,die verschillen van de gevallen die onder l.l. behandeld werden(zie les II op oude muziekcasette)of maak een afspraak..HET IS GRATIS.
Vandaag komen we nog eens terug op de VERWANTSCHAPSNAMEN uw,haar,onze,hun VADER
"oere,huure,ooze;hunne v^µder"...de uitgangsloze vorm wordt het meest gebruikt behalve als men nadruk wil leggen..BIJVOORBEELD
"das me*nev^ader,ni den oere "Het weg laten van de -n op het einde en de toevoeging van -d of -n d is DE basisvorm bij verwantschapsnamen
Bij volgende maskuliene verwantschapsnamen komt alleen de uitgangsloze vorm van het bezittelijk voornaamwoord voor....
Een phonetische casette en de bijhorende historische studie van houtalendse sprekers op RADIO LAMBDA(LAMBDA's hystorie)Leert U alles
We hebben vroeger op de radio gewerkt met L.VANDICKELEN(VORMLEER VAN HET ZONHOVENS)...dat waren, nachtuitzendingen en
LACHEN LACHEN Van 2 tot 4 lachen en plezier....we hebben nog van die banden ...moppen zonhovens hotels lambda's en de RADIOGIDS met verhalen in het dialekt over "oozen TEUT en hUNNNen HOLSTIEN????HOE SCHRIJVEN ZE DAT ???tot morgen
Het Houthalens is een LIMBURGS dialekt(NEDERFRANKISCH)
Houthalens is een aangeboren volkstaal met eerder beperkt omvangsgebied.Houthalens wordt gesproken en niet gedrukt tenzij okkasioneel b.v. voor 't hoteleerke en onze folkloristische en humoristische samenbundelingen..."Een lach en een waarheid...info 3530 " door LOEKY STEK Het is onjuist te beweren dat dialekten verbasteringen van de kultuurtaal,het A.B.N.,zijn of dat ze minderwaardig zijn.We kunnen nog verder gaan en zeggen dat het Houthalens een Nederlands dialekt is.Niet algemeen beschaafd maar"DIASYSTEEM"....we bedoelen.. EENLINGUISTISCHE CONSTRUCTIE(zie de nederlandse dialecten van J.GOOSSENS I968)...ter inzage bij ons archief(OII/522792) Maskuliene zelfstandige naamwoorden... Een ADNOMINAAL WOORD kan zijn: bepalend of onbepalend lidwoord of het voornaamwoord dat aanwijzend,bezittelijk of vragend is. Wanneer het substantief begint met een klinker,h,ofd,t,,dan wordt aan de adnomale een -N toegevoegd... VOORBEELD de word "d 'n " aap ezel hoed dag tak een word "n'n" elleboog invloed dans hof teen deze word"de zen" os otter haan toren die word"di jen"omtrek uil held danser tram welke word"welleken"arm heer ingenieur dader telefonist
de moeilijkheden mijn aard ="menen" aard ,uw album word "oeren album en zijnen helm, huren drank ozen huurder en hunnen tram ???
Er is ook "kleen" klein almoes,"grutte " hond "dikken derm" of zwart'n taksi(kom maar eens naar het klankbord luisteren in studio "L")
Onthouden dat als het substantief met een andere medeklinker begint dan h,d,t, dan wordt aan het adnominale woord geen -N toegevoegd.
Het blijft "de" bak film gang jas "ne" kabel knoop lepel mens "dijè"pot raad ring sabel....ONZE GIDS MET ZIJN BAARD MAAKT UW WENS OVER AAN HUN ZOON..."oze gits mé zeine bo:rt mekt oere wins euver on hunne zo:n tot de volgende les(HOTELSE LES)
U vraagt wij draaien...de radiogids.over...Masy...voor 1948...1958EN
onder den oorlog en juist erna waren we komen wonen in de MEEUWERWEG op een paar honderd meter van de toenmalige schietvelden van Cockerill-Polygon...de duitsers(vooral die zwarten die op Masy sliepen en woonden) schoten op alles en zeker op weglopers..... als ge pal staan bleeft...deden ze niks...we mochten zefs lege hulzen en obussen rapen...Koper stelen dat mocht toen en nu nog altijd niet...... Op het einde van de straat met de kruissing van de postweg naar Helchteren en aan den anderen kant richting kelchteren en de hutte stond nog de helft van wat eens een prachtige villa was geweest"DE SLIEEP"...moet ooit een van de luikse bazen geweest zijn??? Richting siberie-sonnis gebeurde nooit veel tenzij vuurstoken???RICHTING WIJSHAGEN MEEUWEN daar vlogen de kanonskogels of de mittrailleurs....De zandkuilen opzij kelchteren werden alsmaar groter en dieper want zand,zand dat er versleept werd,tonnen en tonnen zand....... maar ook stenen prachtige rode bakstenen en puinblokken van kapotgeschoten muren...Als er niet geschoten werd leek het eerder een metsbedrijf Overal stenen gemetste muren ,schuilmuren ,dikke en heel dikke muren....tussen al die gemetste huizen zonder dak liepen treinrails met "BERLENGS van de put"....Met die treinwagons reden ze de munitie(kogels & granaten )tot bij de pantsers,tanks en kanonnen.....De schutters hadden een koptelefoon en een zwingel telefoon(niet draad loos maar met telefoondraad soms dikverbrandde koperen leidingen) want ze hadden ook zo een soort waterleidingssysteem voor brand en verzorgingswagen(hospitaalwagen)... De ondergang van het schietveld en Masy was niet zo zeer het stelen van brikken,cement en ijzer door de plaatselijke en toenmalige heropbouwers....in de FIFTY's deden de burgemeester en het schepencollege immers wat ze wilden;;;;ZE WAREN ZO ZEGDEN ZE;;;terug de wettelijke eigenaars(1948-1950)
PUUR VANDALISME....BENDES van allerlei soorten....AFREKENINGEN in het milieu...die werden op EIKENBRG MASY uitgevochten???Niet ontplofte kogels en landmijnen(dynamiet) lieten ze overal ontploffen;;;meermaals in de kapel(lijkenpikkers)in het kasteel enz enz; ONDER den oorlog zelf..werden de missen in de kapel verstoord...werden er landmijnen in de serres tot ontploffing gebracht,bomen gedynamiteerd enz;enz; PATER LAUDET kon die ellende toen al niet meer aan(8O j)....beetje bij beetje verkoopt hij aan particulieren,verhuurt hij dezelde panden enz Toen het kamp van HELCHTEREN(de belgische staat)het grootste deel kocht wist men de juiste grenzen van het "oefen en schietplein " niet???) IN 1943 toen de pater de GEHAVENDE KAPEL plus een huis verkocht aan de LUIKSE INGENIEUR L.L.HUARD-MANGER waren er al vele vragen over de juiste grenzen?Het werd nog erger bij het tweede huis dat rond dezelfde tijd verkocht werd aan(een nijveraar uit DIEST)??? PATER PASTOOR LAUDET werd geboren op 3Iaug.1872 in ALGERIJE.Als neef en erfgenaam van de tweede vrouw van Masy regelde hij alles en nog wat hier(vooral kapel en schaapsherdershuis).HIJ stierf zelf aan kanker in I949....en toen begonnen"de hoogdringende onteigeningen. De processie van ECHTERNACHT op en rond het kasteel van MASY???maar dat is voor I958.....zie expo in HOUTHALEN???Masy in 1958??
SCHOOLFEEST bij de nonnen met KNEPKESORGEL(...194..?)
Welk jaar het was???Zuster THEODORA ...zo ne pinguin met grote kap...??? en meester sokernoenna(suiker en nougat)
ONDER DEN OORLOG....Schoolfeest met vlaamse kermis(allemaal zo barakskes) met vissen vangen potten gooien enz...
en dit jaar JAZZ-orkest met DRIE MAN???Maar,maar,het mocht niet ,het kon niet...de PASTOOR was er TEGEN!!! Het arm nonneke(ik zal het nooit vergeten)weendeMeester VITAL en Meester SOKERNOENA(Lijnen)stonden daar en keken Tot "het smokkeleerke" er bij kwam...Voor zijne fruitwinkel had hij een grote stootkar(hij woonde waar nu MARIO MATHY 't schuurke,dat toen de jongenschool was!!! werd na de boekenleendag een vergaderplaats voor de EERSTE OUDERRAAD De mannen van MELS en van SMEYER die zouden heffen en met de stootkar verhuizen we de KNEPKESORGEL............; In café "'t SCHUURKE" stond de allereerste knepkesorgel !In feite was het een "KNABBENORGEL" want een knepke was 't kleinste munstukske van 5 centiemen en de orgel werkte alleen met stukskes van 1O centiemen(groter met ook een kot in........ Er was ook een heel grote van 25 centiemen (wij noemden dat een kwart en de brussellaar,logeur,12 cents en half???) Ze hebben er nogal aan gesleurd en gezwoegd maar die "mansminsen",toen waren er nog mans en vrouwminsen,die konden nog echt zwaar werkskes aan ...en van de pastoor kregen we ookal zijne zegen..... Van de munten hebben we in ons archief(ruiclubL) nog AL HET BELGISCH MUNTGELD en van de muziek(orgelmuziek) heb ben we nog kartonnen en andere banden met orgelmuziek...ooit gebruikt in BOKRIJK met een kleine DRAAIORGEL...... Later,veel later...toen de burgemeester van KORTESSEM en zijn vriend KRIS THIJS(VOORZITTER radio lambda)toen ja toen ,toen hadden we in de nachtstudio DE LIMBURGSE ORGELCLUB...we speelden die oude orgelmuziek,VLAAMSE 78 TOERENPLATEN,HONNER,DECAP en vooral de prachtigeWERSIORGELMUZIEK(24/24 muziek)altijd orgel........ Er is veel verhuisd naar de vrije radio ALKEN DECIBEL maar Loesje(wie is loesje)heeft toch nog veel bijgehouden 011/52279
Ze had een vragenuurtje met Casettes,ook onze goeie vriend LEONIE heeft kisten orgelmuziek verzameld,gespeeld.... Maar TUUR(van de gewestelijke zender HASSELT)heeft ook veel orgelmuziek van ons gespeeld... Toen NATURA LIMBURG VIJF JAAR BESTOND...maakten we radio-causeries....WIJ DE MUZIEK....en onze vriend jos Hiemeleers(Landbouwingenieur en INGENIEURBROUWER) de TEKSTEN... Als ge die bandjes nu hoort dan wordt ge effe stil....JOS van MOOSherk over BIER en FRUIT...en VANGEEL van WUUSTherk over boomkweken De lachende zon,hoofdfiguur op het wereldtoneel van toen,kwam via de radio(orgelmuziek)achter de wolken te voorschijn!
