Groeten uit HOUTHALEN...pioniers prentkaarten uit 1898....
Op 't schietveld van Cockorill(???)waren er tekenkaarten met staatsgeheim???de eerste kaarten van wapens-kanonnen-vlaggen(alleen militaire)? VEEL vraagtekens...WIE heeft LIMBURG...Wie heeft HOUTHALEN 't eerst op kaart(postkaart-zichtkaart)gezet voor 1900.........................? De mannen van Hotel de l'industrie aan 't kanaal en de spoorwegstatie van HOUTHALEN waren er in ieder geval voor 1900 mee bezig...Onze oudste en vermoedelijk de eerste fotopostkaarten of moeten we prentbriefkaarten zeggen???Die zijn van voor 1900...heel zeker...heel zeker... En toch waren 't de gebroeders PAUL en Eduard NELS die hier als pionniers hun postkaartbedrijfje startte...in hotel de l'industrie rond 1898 !!! De broers NELS waren geen BELGEN...en bijna al hun "ansichten" zijn in Belgie-Limburg genomen rond 1900... Ze waren zeven en negenentwintig toen ze van hotel via statie en postkoets naar 't volgende hotel hier in Limburg rond trokken met hun ACCOR-DEON-FOTO-KAMERA...Allebei zijn ze geboren in Ober-Yeutz,dat nu Haute -Yutz heet in FRANS LOTHARINGEN...Vroeger woonden in THIONVILLE naast YUTZ bij LUXEMBURG de mensen met GELD...nu nog 'n beetje???ANNE-CLAIRE NELS bleef bij PAPPAA NELS die vanaf zijn 24 ste de grote designer tekenaar was van 't porseleinenfabriek VILLEROY_BOCH in LA LOUVIERE...zij hadden ook 'n kaar-tenbedrijfje in de rue de SIMONIS in BRUSSEL...vader schilderde bloem-motieven en porselein voor BOCH-FRERES fabriek enz.enz. De NELSSEN waren Brabanters....in de achtiende eeuw zijn ze uitgeweken naar de duitse EIFEL,bij Bitburg....in de 19de eeuw Lotharingen.... Op school was de nieuwste kunstrichting FOTOGRAFIE...JOSEPH hun elf jaar oudere broer werd de eerste amateurfotograaf...NELS-BELGI Hij reisde altijd....altijd....om fotos te maken van kerken en monumenten...LOUIS NELS die deed 't meer voor de kunst dan voor de zakelijke aspecten...allemaal(maar vooral vader)hebben ze hun heel leven lang POSTZEGELS verzameld(soms op de postkaarten)...UNIEK!!! Toch is 't allemaal wat dramatisch afgelopen met de samenwerking tussen de broers...en zo gingen de eerste verzamelingen totaal verloren...De antieke CAMERA van vader Nels die is er nog...Het is 'n houten kist van amper 35 cm bij 25 ,en in 'n koperen ring zit de simpele lens van 135 milimeter...met 'n knip vouwt de balg van 't toestel open,en achteraan is't schuifje voor de glasplaat.Met die uitvouwbare balg kon men drie scherp teafstanden instellen:veraf voor potretten"midden"voor gebouwen en kortbij voor landschappen en panorama's (draagbaar en handteerbaar toen)! Allicht is 't "PIECE UNIEK"...want merknaam of manufaktuur staan nergens...Allicht door 'n vakman van voor 1900 gemaakt??? ja,ja,we hebben er 'n foto van gemaakt...en 't ding is nog niet stuk,het functionneert nog;;;ze noemen 't Pepsi;;;we weten 't van JOHNY HARSCH en nu zeg ik niks meer......................................................................................................................LOEKY 011/522792..................................
oude verhalen over de oudste...de eerste postkaarten LIMBURG
We hebben al veel verteld over de eerste en de oudste post of prentbriefkaarten van Limburg...maar ja U VRAAGT EN WIJ DRAAIEN??? De oudste en de grootste pioniers van de prentkaarten in Limburg zijn NELS en of ERNEST HEMINGWAY de schrijver(op postkaarten)!!! De schrijver trok van hotel naar hotel in limburg maar ook in 't buitenland...vooral OOSTENRIJK...en dan in 't bijzonder in 't dorpSCHRUNS.. Door 't oosterijks bewind...was BELGIE vooral LIMBURG gekend ....'n sterk merk voor fotograven en militairen allerlei...op stafkaarten enz. Paul Nels was bij de allereersten om LIMBURG op (ansichtkaart)-postkaart te zetten...'n "NELS" is ons sterkste merk...postkaarten Limburg!!! Neem 'n historisch werk of 'n heemkundige brochure ter hand,stap 'n fotografie- of streekmuseum binnen :als er oude Limburgse prentkaarten te zien zijn,dan zitten daar àltijd'n paar "NELSEN"tussen.....'t oude verhaal van de oude camera van 't oude dorp van de oude Hemingway op hotel. In de hotels waar hij verbleef noemden ze de eerste postkaartmaker 'n zwarte Kirschdrinkende CHRISTUS???In 't Hotel TAUBE (Oostenrijkse dorpjeSCHRUNS)was hij zowat altijd...hij schreef er de eeerste romans...de oudste NELS kocht in 1921 het hotel...en maakte toenal prenten!!! JOSEPH NELS was eerder al prentkaartfotograaf in Belgie..."in 't spoor van Hemingway" zie de uitvoerige biografieén...(MICHEL PALIN)888 Na de militaire vlaggen en andere zichtkaarten in Limburg kwamen de sierlijke art nouveau-logo's...Die sepia kaarten hebben we in Limburg nog maar ene keer gezien...op de eerste beurs van de Hasseltse prentkaartenclub in MAART 1996!!! Antiquariaten en musea kregen vanaf toen dozen en dozen oude limburgse NELSKAARTEN gratis aangeboden!!! Ongelooflijk ...toen ik vast stelde dat ....DIEZELFDE KAARTEN ...met dértigduizend te koop staan nu op de veilingsite van delcampe... Sommige exemplaren kosten 'n fortuin!!!Verbijstering al is dat woord niet erg genoeg???In de tijd dat men amper reisde(voor 1910)is die NELS overal geweest...de kastelen...de hotels...Neem bijvoorbeeld GENK!!!een dorp van bijna niks!!!IN 1902...GENCK,UN COIN DE VILLAGE! Er zijn nog kaarten met "'n moeras bij schemering"...mensen van genk met klak en klompen aan 't haardvuur... Het is 't schamel bezit,sprokkelhout...de romantiek van de pittoreske armoede van Genk vroeger!!!Ik zie vooral de onbekende fotograaf die had moeten vertellen wat 'n foto was;;;en wat er zo bijzonder is aan het portret van een keuterboer op 'n gestampte lemen vloer...de statiestraat??? Man van de statiestraat,gij zijt hier vereeuwigd???Maar wie waart gij???Waar gingt gij naartoe???Wat was er van u leven???Kent U Limburg???
PAMPA Range...vanaf 1940...oefenterrein nieuwe kanonnen...
Op de donderslagse heide hadden Societé COCKERILL 6oo ha in gebruik...Voor 't gebruik van de nieuwe kasseiweg tot Helchteren moest tol be-taald worden...dus in Helchteren waren er meer sluikwegen...van LAAK naar 't Sonnis...BARRIER IO...een plaats met verlichte paal te LAAK werd al vanaf 1818 omzijlt???Het tolrecht werd daardoor afgeschaft in 1866!!!Onder de vorige oorlog ruziede men al over 'n kanaal van Hasselt over Hengelhoef en de heide van Helchteren???(plannen zijn nooit uitgevoerd)Toch waren er nog duitsers die in 1940...Helchteren kende. Luftwaffe kwam hier ervaring opdoen voor scheepsbombardementen(slag om Engeland)...er werden stenen en houten scheepsvormen gebouwd .. er waren treinsporen met cibels en schietoefeningen met kanonnen...De STUKA'S deden hier de eerste lucht en grondoefeningen....PARALELO-POEOPEDOEM...of toch iets zo ongeveer??? Op 't laatste van den oorlog trokken alle duitsers(meestal deserteurs)naar 't kasteel van Massy!!! Toch liep er nog veel verkeer over de Postbaan langs Kelchteren de moppevennen (de hutten) en de zandweeg naar de zwarteberg(koolput)!!! Henneptelers en landmeters met geweld vochten voor stukskes goeie grond...Kadasterarchief over 't schietveld....???Een franse priester verkocht aan de Belgische staat 't domein Massy in 1939...Tijdens de volle oorlog werd hier grond langs alle kanten verkocht aan 't Leger...duits ...belgisc Pas in de "FIFTY'S"kregen we 'n ROYAL AIR FORCE...Helchteren viel in 't A.P.!!!dat was 'n voorwaarde om 'n oefenterrein te maken voor vliegtuigen ...'t leger mocht dus zelf de veiligheidszone e^n de voorwaarden stipuleren???bijgevolg ook beslag op gronden in Meeuwen-wijshagen Landsverdediging(en ik was er bij)had zijn eigen staatsveiligheid...M.P.'s...B.O.B.'s en dat waren er andere as de b o b 'ers van nu!!! Kortom na onze opleiding bij de nieuwe NATO te EVERE UTELE...radiotransmissie...begonnen de pionierswerken inKl.Brogel en Helchteren
De luchtmacht van Belgie in d "Fifty's...waren CANADEZEN en ENGELSEN ...in CHIEVRES waren de belgen(franssprekende officier piloten)...al 't personeel van de IO de wing en van de Pampa range samen was in 1953...'n paar honderd mannen............met altijd dorst!Die beginjaren van K.B.ee en van Pampa range te Helchteren ongeloofelijk...VLIEGPROGRAMMA VERANTWOORDELIJKE...wa wasda?? Op 't vliegveld veranderden alle boerderijtjes in klein kroegjes langs 't schietveld kwamen nieuwe wegen en constructies met verkoophandel en de luchtmachters die kochten die aten die dronken...maar die betaalden ook...de duitsen die deden dat niet!!!Het blauwe gevaar???wa wasda???
Ik heb 't altijd al maar uitgesteld....maar vandaag zal ik 't eens uit de doeken doen....???WAAROM KAN 't schietveld niet verhuizen....???En ...of omdat juist 't schietveld een PARALELOPOEPEDOEM HEEFT................dat is een geometrische figuur met de twee kleine basissen van twee trapeziums op elkaar ....die twee bassisen zijn TWEE KILOMETER(en hier staat de klasch of TARGET of doel om op te schieten)....dan is er in die trapezium een grote basis van ZES KILOMETER(schoothoek of straal achter 't doel)dus voor 2 en achter 6 km breedte...de voorgeschreven veiligheidszone is nog uitgebreidt tot DRIE breed en ACHT kilometer (achterzijde)...NATO_HANDVEST!!!
Voor de fusie...was Houthalen bijna 5.OOO Ha en Helchteren zowat 3.OOO Ha...Het schietveld was groter dan Heusden(2000 en groter dan koersel zowat 1500 Ha).....en toch...toch...Die paralelopoepedoem ...die twee trapeziums op zijne kop...NERGENS KUNNEN WE DIE KWIJT OF NERGENS IS ER EEN TERREIN te vinden ...in heel Belgie niet...zelfs LEOPOLDSBURG met 8.000 ha kan hem niet plaatsen.....
In mijn studie over 't schietveld ....die ik maakte als 200ste NATUURGIDS van Belgie in 1970...leg ik 't nog eens uit ...en nog eens"zie info Houthalen"...Enkele limburgse bezoekers van onze eerste toren en de houten chaletten van de in dienst name van de toenmalige "RANGERS" waren STIENISSEN ...Opdebeek...en dan broeder Caubergs en pater LANDEWALD met de vrienden van NATURA LIMBURG...02mei 1952...ruilingsakte door de staat van 6OO HA aangeslagen grond (domein Massy)...GROOTMOEDER NOVAK GRZEGERZEWSKI NOVAK was toen nog DE ENIGE overlevende van 't personeel van MASSY...ze woonde toen juist naast 't militaire domein dat vanafbewaakt werd...Vanaf 1953 werkten we met de luchtmachtkadetten aan de Toren...DIE moest klaar!!!voor 't officieel gebruik als schietterrein JUNI 1953 Gelet op de boomloze vlakte=dit is 'n PAMPA=gelet op de blokhut behuizing=cowboyrange???werd de oproepradiotoren...Radio PAMPA....... In de fifty's-('t wordt hoog tijd dat de geschiedenis van de kazerne eens te boek wordt gesteld)was 't schietveld 't best bewaarde natuurgebied van LIMBURG...De grootste vervuiler is de mens zelf...en die mens had van ons geen toegang...ook de liefdeskoppeltjes niet die we welliswaar in de Weekens niet HOORDEN schieten ???Het vliegtuiglawaai heeft geen enkel storendeinvloed op de dierlijke bewoners...'t paradijs van "de fifty's" voor fauna en flora...de controles van 't leefmilieu en de bufferzone's van toen waren beter dan nu....toen werd ook met scherp geschoten!!
Over BRIEFKAARTEN ...uit grootmoeders tijden.............1878...???
Hoe is en wanneer is de prentbriefkaart,die nu nog steeds naar familieleden en vrienden wordt verstuurd ontstaan???Heliogravure,litho-en chromo-litho,fotogrravure en gewoon wit-zwart...gekleurd en rechthoekig karton van meestal 9 bij 14 cm....bij ons rond 1900 postkaart 5 centiem postzegel !!!Aan de basis lag de OPEN-CORRESPONDENTIE van de post.Een uitvinding van 'n WEENSE prof die in 1869 doceerde aan een militaire academie(WIENER_NEUSTADT)...Het waren de voorlopers van de militaire telefoongesprekken...Kaarten met max.twintig woorden ...in Belgie als een van de eerste landen van Europa overgenomen na de postconventie...
Nadat 't ook aan particulieren toegestaan werd briefkaarten te vervaardigen en te verkopen,begon men deze te verluchten met allerhande illustraties.Toch werd aanvankelijk slechts een gedeelte van de voorzijde van 'n illustratie voorzien,dit om de correspondentie mogelijk te maken...
De keerzijde was uitsluitend bestemd voor 't aanbrengen van de postzegel en 't adres van de bestemmeling...de vermelding "briefkaart"stond er aanvankelijk in maar liefst elf verschillende talen op vermeld..."Carte postale"-"Unionpostale -universelle"...en "Côté réservé à l'adresse"............
Vanaf 1906 gingen de illustraties vrijwel de hele voorzijde van de kaart in beslag nemen,zodat de briefschrijver verplicht werd zijn boodschap of mededelingen ""door of op "de afbeeldingen te schrijven...!!!Belgie was wederom bij de eersten om de achterzijde in twee te verdelen...
Volgens de duitsers maakte "SCHWARTZ" uit oldenburg voor lithograaf Meisler uit Berlijn de eerste fotokaart...Maar de zwitsers beweren dat de graveurs uit Neurenberg de eersten waren???Als nu de fransen het houden bij de boekhandelaar Bernadeau uiy "Sillé-le-Guillaume" in 1870??
Ja,dan weten wij 't ook niet meer???Met zekerheid is wel geweten dat in 1891 DE EERSTE FOTOGRAFISCHE REPRODUKTIES ER WAS als verzamelaar houden wij 't bij deze laatste...1891...MET zo 'n naam ..............DOMINIQUE PIZZA uit MARSEILLE...(eerste fotokaart).... Als ge zoiets bezit .....stuur ze dan maar naar uwe vriend Loeky
Over de PUTSCHETEN...die om het felst stonken...WEDSTRIJD
Ik was gids te Bokrijk voor 'n groep KORTERIJKZANEN???In iedergeval...de QUICK was er bij!!!Hij was toen nog gene minister..... Met de bus ging het verder naar HASSELT...de groep bezocht de reus (de langeman)en deden zich te best aan de GRATIS ERWTENSOEP!!! EN toen,ja toen begon het.....In 't jenevermuseum beweerden de kortrijkse mannen dat ERWTENSOEP MET JENEVER de felste winden enz... Op de bus naar houthalen...meer dan 12 kilometer...PRRT...da was de miene PRRT...aba nie da was de joene...ik RIEK 't toch!!! Abaa nee de miene gaat ludere en die stinkt meere...opnieuw en opnieuw...de wedstrijd was geopend en duurde tot aan de KOOLMIJN......... In Houthalen bij 't bezoek aan de mijnen was er geen stoppen aan!!! Tes de miene...nee tes de miene...DE CONSERVATOR kwam er tussen...Hier in Houthalen is 't de MIJNEN....zei de conservator... Heel de groep west vlamingen stond te rieken en te snuiven..........................bah jaa...he hit geliek ...ik riek 't ...tis de ZIJNEN..hij wint??? En lachen,lachen...iedereen lachte...behalve de conservator...........................die had 't voor de zoveelste keer weer niet verstaan...'t west vlaams? Na 't bezoek aan de mijnen van Houthalen heb ik als gids limburg nooit zoveel kaartjes en west-vlaamse moppen toegezonden gekregen.
Als afscheid zei ik tegen de Quick....in de QUICK(tegenover de mijnen)..........MOTGE ES wa weten???iets over de enige echte Flandrien???
Wel weet ge wie de echte enigeVLAAMSE FLANDRIEN WAS???Ze wisten't niet???De enige echte flandrien was ne wielrenner VAN HAUWAERT...ne vlaamse renner met uitzonderlijke moed en koppigheid....en weet ge dat de term Flandrien voor 't eerst gebruikt is in de franstalige pers???Onze kortrijkzanen bekeken mij alsof ik ook in miju broek had gekakt???De ophef makende successen van CYRIEL in 1907 en 1908 maakten wielrennen populair bij 't gewone volk...een vlaming...CYRIEL VAN HAUWAERT geboren in moorslede en gestorven in zellik in 1974...was er WIELRENNERFIETSENCONSTRUCTEUR...
Als er 'n jongen uit zijn streek zich een fiets kon veroorloven...dan was er maar een wens..."coureur worden"...'n nieuw ras...met de wind vanachterre...de wind van jeneversoep '(erwten)of waren 't FIETSCONSERVATORSCHETEN????....tot 't volgende bezoek...uwe loeky
De Germanen hadden hier vele godsdienstige plaatsen.....
Onze heidense voorouders vervormen tot 't kristendom(niet afbrekend maar vervomend)dat was de taak van de bekeerders(de zendelingen!!!°)... In LILLO komen 5 dorpen samen aan den grauwensteen...Vroeger kwamen mensen met godsdienstige doeleinden daar samen....Zulke plaatsen zijn nu teniet gegaan...Doorgaans heeft 't cristendom met de altijd aanpassende vernieuwingen 't zo gewild.Toch was de rechtstreekse uitroeiing van (t heidendom)...niet mogelijk!!!Vele godsdienstvereringen waren immers niet slecht in zich zelf,maar verkeerd wijl ze niet de ware God tot ware voorwerp van verering had?In Helchteren vooral moest men 't volk verchristelijken of bekeren...'t volk aldaar was meer dan elders recht-zinnig aan hun wangeloof verkleefd...Helchteren had op meerdere plaatsen Heilige bomen(heilkrachtige bomen)...die bomen werden vereerd en in geval van ziekte,tegenspoed of onheil...dan kwamen ze hun kwaal ,hun ziekte of tegenspoed aan de boom vastbinden of offeren??? Zo 'n boom neerhalen of zo 'n offerbedevaartsteen verbieden ware psychologisch beschouwd..."ENE VERMETELE DAAD" geweest....!!! Al te ijverigegeloofsverkondigers hebben zich HONDERDEN JAREN de haat van 't volk op de hals gehaald...De Heilige boom bleef er ..... Ook tal van hedendaagse bedevaartsplaatsen met of zonder bron....zijn er gebleven...Plaatselijke overleveringen bleven heidendom maar bleven HAL,HALTER was eerstijds ook zo 'n bedevaartsoord...de verklaring van Hal door halle =zaal(engels hall)is niet aannemelijk...trouwens waar zou er in 't oude HOUTHALEN-HELCHTEREN een groot gebouw of grote hal gestaan hebben ???ze kunnen nu nog geen sporthal bouwen(ha, haha...Hallen ,indien ze bestaan hebben alhier,dan zouden 't verblijfplaatsen geweest zijn van aanzienlijke personen uit de middeleeuwen of van de vroegere leenheren ,ridders of andere edelen.De geschiedenis heeft geen enkel spoor nagelaten van zulke machthebbers met zulke gebouwen??? Kasteel "terdolen"destijds omwald...dat was 't ... Vermelden we toch dat HAL onder Heusden en Halen bij wuest -herk een heel andere geschiedenis heeft dabn HOUTHALEN-HELCHTEREN We hebben 't al eens gezegd...de adam en eva van Helchteren..waren FRANC WIBO en vrouw...die de moeder was van de heilige TRUDO!!! 1178...weereens...'n bulle van de pausALEXANDER III...HELCHTERIANA...Abt willem van Affligem verwierf Helchteren in 1277-97(???) Willem van Brussel bouwde er hoeven en schuren...We moeten nog 's zoeken ..."L'almanach administratif de la province de Limbourg XVI 1895 ja,ja,nen almonak over TER DOLEN???de rijke franc Wibo ???bezat in de VII eeuw 'considerabele stukken hier in 't noorden van Limlburg.
oude verhalen over DE FRATERS te Helchteren-Houthalen...
In de eerste dagen van 1923betrokken de fraters het kasteel de dool...tot zowat 1932...toen gingen ze naar ZONHOVEN!!!maar er waren ook al fraters op HENGELHOEF...die later via BOKRIJK bleven ...en er waren fraters die later de school van WATERSCHEI leiden enz.enz......... In Helchteren was 't frater G.SMITS die de relieken van de kapel(en de kerkschatten )bijhield....later was 't pastoor CLAESEN!!! De fraters van HOUTHALEN-Hengelhoef kregen toch geen akkoord met de familie (eigenaar) van 't domein....en ze gingen naar boxberg(Bokrijk)om er 'n instituut te maken voor doven en slecht horenden enz....een internaat met eigen scholen en speelpleinen!!! POLYD DANIELS die na frater echte eerwaarde werd(priester dus)heeft veel inlichtingenachtergelaten over de toenmalige Mgr.STRAVIUS.... In L'ancien pays de Looz van 1906...waren er al bijdragen van RICHARD PAULI STRAVIUS...De schrijffouten van dezelfde namen maken 't zeer moeilijk om de verbanden met de eerste fraters te maken ....In 1600 woonde moeder ANNA STRAVEN van Loon en vader LAURENT PAULS in KUTTEKOVEN....Hun zoon werd in 1632 internuntius van de Paus!!!Hij werd door KEIZER Ferdinand tot de adel verheven even-als al zijn broeders(zeg maar fraters)...en al hun nakomelingen (???) Hij werd wijbisschop(wat 't ook moge weze) in LUIK waar hij stierf in 1651!!!De keizer zelf maakte zijn blazoen!!! De limburgse plaatsnamen en de oude ETYMOLOGISCHE woorden of schrijfwijzen zijn zeer betekenis vol....zo schrijft men in 1924 en 1925 in 't tijdschrift LIMBURG een heel pagina over 't woord HELCHTEREN.....of ....HELCH....en TEREN!!! HELCH= oudhoogduits heilac;angelsaksisch helag;nederduits hillich;en tenslotte in 't nederlands HEILIG!!! TEREN=terre;ter;der;derre....der of deren is 'n doornboom die uitgestorven is ....TEREN = BOOM !!!In 't ANGELSAKSISCH is ter of tree - ook boom ? Vele woorden (ook bomen)die nu verdwenen zijn in HELCHTEREN hebben in de Helchterse taal sporen na gelaten'vroeger en nu) Ter of terren was bij sommige oude mensen ook VLIER-Vlierstruikboom???Het zou om 'n Vlierterboom gaan=ter HEILIGE BOOM??? D e heidense voorouders van HELCHTEREN (de heidenen dus)bewoners van de heide....moesten tot 't Christendom komen...niet afbrekend maar vervormend...de vele plaatsen waar de Helchterennaars kwamen (al sinds de GERMANEN tijd)...die plaatsen met bomen en godsdienstige doeleinden mochten niet teniet gaan...de heilige boom werd aan de christen godsdienst aangepast...dat was 't volk BEKEEREN!!! Waren de geloofszendelingen rechtstreeks vijandig tegen die gebruiken opgetreden dan zou er moeilijkheden zijn geweest zeker in heilige boom...
LAMBDA,S Hystory...over ons LAATSTE intervieuw en ,t hôtels
Martens van NIMY(de historicus)namen we mee op den toren op 't schietveld....DAT MOCHT niet ,maar we deden 't toch!!!Met zender van den NATO speelden we vrije radio...dat mocht niet ...maar we deden 't toch!!!DE JAREN 50 TE HELCHTEREN...op 't schietveld(zie dagboek Intervieuws(opgenomen op de toren )...VRIJE RADIO...op VLIEGFREQUENTIES(toren Helchteren)...ENIG-UNIEK-revolutionaire radio!!! We hebben 't allemaal meegemaakt???We werkten voor RADIO HASSELT met THUUR WOUTERS in SPLINTERNIEUWS(radiogids Limb Ongelooflijk sukses waren onze radiointervieuws...VREEMDE PILOTEN(nato)luisterden alleen naar onze muziek en aldra brachten ze platen rechstreeks van engeland zekfs amerika mee...Brussel kon ons niet ontvangen(onze zender was niet sterk genoeg!!!)Trouwens in die tijd werd radio Limburg of de echte officiele BRT 2 ...ook niet beluisterd door de RTT luchtcontrole wagens...die wisten van HELCHTEREN NIKS, Thuur Wouters trok met zijne LIMBURGSE RADIO naar alle dorpen....ZO 't dorp,geef hem de pint...POL CABUS WIE weet 't nog...1950!!! ETYMOLOGISCHE SPROKKELINGEN en de betekenis van de plaatsnaam HELCHTEREN door onze MARTENS in volle vrijheid op de vrije radio(toren schietveld)FM 104 tot FM 108 ...WAT 'n sfeer???De huidige jongeren zenders kunnen nu alles,mogen nu alles...maar de sfeer?? Thuur Wouters wist dat...ook de ingenieurs van PHILIPS HASSELT wisten 't....en ja,ja...niet 't gebabbel van de radiogids maar de NIEUWE MUZIEK(Engelse JUKEBOXPLATEN)....DIE ...die werden afgetapt,opgenomen ...ZO ONTSTOND...BANDOPNEMER en CASETTE ??? Lowie Verbeeck op RADIO LOKSBERGEN....THUUR op RADIOHASSELT....en LOEKY op de PIRAATZENDER.........ja,dat was 1950! Houthalen -POLYGON diende klacht in...klachten tegen alles en nog wat...KDR(kakies uit BOURG waren baas van de grond) en RTT uit Brus-sel waren de baas van 't LUCHTRUIM zeg maar de NATOFREQUENTIES...FINI...GEDAAN...zelfs ons vogels en ons bijen namen ze in be-slag...Het enigste wat we er van over hielden was oude foto's en postkaarten van "Le chalet COCKERILL en hiver"(zo waren er twee chalets in hout...ze noemden dat villa's van de heren van COCKERILL???Voor 1950 ging 't er in die houten villa's "ROYAAL" aan toe bij die heren.... In de jaren 80 heb ik eens 'n JAARKALENDER gemaakt over de kanonnen fabrikanten(ik heb die kalender met 12 POSTKAARTEN VAN cockerill_SCHIETVELD;...GRATIS WEGGEGEVEN!!!In die tijd 'de tijd van de kanonnen" was er op 't schietveld op de heide 'n plaatselijke koetsier die beshikte over een open en een gesloten koets...er waren op 't schietveld stallen voor mooie koetspaarden,met daarnaast 'n stel muil-ezels...bij leveringen moest NI KS afgetrokken worden...niet gebruikte eieren,wijn,worsten ...betaalden de heren van Cockerill altijd ook royaal... ...zie ons boek INFO 3530 ui 1968(loeky stek)!!!
In de gouden fifty's om precies te zijn 1953-54 waren we bij de cadettenschool van de luchtmacht te EVERE -Utele-nato(radiotransmissie).... Op 't schietveld moest 'n controle toren komen ...Niet deze die er nu staat maar de vorige toren (den eerste)...In feite was dat de noodtoren van vliegveld kleine brogel want de 10 de wing had een nieuwe toren en een nieuwe startbaan in dienst genomen...dus WIJde TTR van de luchtmacht...de lijnkabelleggers...de radio en draadloze verbindingsmakers van toen ...WIJ moesten helpen(verhuizen en installeren)....ne grondkabel over de velden (boerengrond 't linne)naar de kazerne en naar 't schietveld....dat was nogal 'n werk en alles moest geheim blijven!!! Als 't regende dan moesten we niet werken...dan mochten we in de café(juist ...cafe de kruisboog wachten,wachten)EN HET REGENDE REGENDE...dus van 's morgens tot zes uur!!! Omdat we al die tijd in Helchteren waren ....bij de boeren...en omdat ik vloeiend frans sprak...was ik overal bij(meestal bij minister DUVIESART die op kasteel "DE DOOL " woonde...Als 't schoon weer was dan zagen we "DE EERSTAANWEZENDE GEWESTBEHEERDER in BELGISCH KONGO"M.MARTENS"...de man die 'n boek aan 't schrijven was over "de dool en Helchteren"(zie tijdschrift limburg 1953 blz.11 We hebben altijd frans met elkaar gesproken totdat op 'n keer "DEN AALMOEZENIER VAN SAFFRAENBERG(Ceysens)er een s bij was.... VANAF toen was ''t Hôtels -laaks-en helchterens-plat)....Geen mens die ons verstond in de café de kruisboog...en moppen over Helchteren het kon echt niet meer op ....de god ganse daag...jammer dat ik niet alles van Martens van NIMY bijgehouden heb...en van de familie Reynders(de Majoor en de zuster Simonne die later ook in NIMY is gaan wonen...ze werd kunstenares en restaureerde de kerkschatten van HELCHTEREN. Op 't kasteel bestond 'n slotkapel...in 1649 ingewijd ter ere van ST.TRUDO!!!In 't altaar werden de relieken van St;Paulus-martelaar bijgezet,,, De 4de zondag na Pinksteren is dat gebeurt...en 't is daarom dat HELCHTERE -KERMIS op die dag gevierd werd....Trouwens de kapel was niet voor 't persoonlijk gebruik van de abt maar ingericht voor de bevolking in beroerde dagen .De dertig jarige oorlog met zijn nasleep,rampen,en de onveilige streken ...Menigmaal moesten de helchterennaren 'n schuilplaats zoeken tussen de muren van 't kasteel...de kapel was bewaarplaats van allerlei schatten aldus???Toen in AUGUSTUS 1923 de FRATERS van 't ST.JANS BERCHMANSJUVENAAT het kasteel bewoonden.... toen zijn er inventarissen gemaakt...De fraters zijn pas in 1932 naar ZONHOVEN verhuisd...in 'n holte onder 't grote altaarsteen waren toen nog de relieken van 1649 in 'n tinnen ampulletje toegelakt met zegel van Mgr.STRAVIUS...In de pastorij is ten tijde van Pastoor CLAESSEN alles uit de kapel bewaard ...ook doosjes voor hosties...nek en ruggegraatwervels zonder enige dokumentatie....(zie SIMENON Liege 1909)!!!
Kasteel "TER DOLEN" hersteld en in bewaring gegeven on 1522
De abt zette zijn wapenschild boven de herstelde ingangsdeur "EX FRUCTU NOSCITUR ARBOR" in 1522(abt van CONINXHEIM Hendrik)vervolgens kwam er 'n herenwoning bij en ....MEN HERKENT DE BOOM AAN ZIJN VRUCHTEN...en vele vele prachtige bomen....;
In die tijd (1500)was 't kasteel met een prachtige bijwoning,keuken en paardestal een schoonheid die de bewondering van een ieder afdwong!!!
De eerste bewaarder (verblijvende kasteelheer) was DIERIK von KAETSHOVE...hij gaf 't kasteel versterkte muren met hoektorens,liet diepe en brede watergrachten aanleggen en werd op 19-10-1540 de heer met als titel KASTELIJN -BURGGRAAF van Helchteren...
Honderden jaren was 't kasteel alles voor HELCHTEREN!!!Hoe 't kasteel in 1740 was is nauwkeurig beschreven door DE SAUMERY in zijn werken ""Les délices du pays de Liège""!!!Hij kwam van Peer langs de peerderdijk(volgens zijn tekeningen)...maar ook bij 't binnenkomen van 't dorp van toen(1740)...ontwaart men 't en verdiende 't alle aandacht!!!Met de tijd waren er ook aan de boorden van de vijver grote bermen met hoge bomen gekomen.De eerste ingang met zicht naar 't zuiden ,leidt naar 'n stenen brug,gelegen over een watergracht die de eerste omheining uit maakte...de grote binnenkoer werd destijds verdedigd door de brede ronde toren omringd door de tweede gracht waarvan 't water de ringmuren van het slot bespoelen!!!Het slot zelf bestaat uit 'n vierkante plaats omringd door muren met twee verdedigingstorens en een mooi gebouw in de vorm van 'n haak waarvan de buitenhoek van 'n derde toren voorzien is...Een vooruitspringend half-zeshoekig metselwerk heft zich op de ingangsdeur(vroeger diende dit tot verdediging)...Nu nog is 't kasteel ongeveer zoals in dien ouden tijd!!!
Op 't kasteel was er 'n SLOTKAPEL(ingewijd op 16-6-1649 ter ere van ST;TRUDO)...ook verdwenen er de ronde toren op de binnenplaats en 1 hoektoren...watergrachten werden gedempt en de vijver voor 't kasteel werd een grote weide!!!Op 14-10-1797 zijn de goederen van de abt te Helchteren door de fransen verkocht ....Het werd voor 22.00 fr.toegewezen aan WILLEM CLAES van Hasselt...hij kocht in Helchteren ook nog het klein cijnshof en de windmolen met hof....maar dat is 'n verhaal voor morgen ofwel bel maar eens 011/522792 en kommeraf???
03 06 1365....doodde men de pastoor en nog enkele andere boeren van HELCHTEREN dorp....eerst waren er bij 'n gevecht op 't kasteel twee boeren van Houthalen gesneuveld...Hendrik van HALBEEK(onder Herk de stad) was de moordenaar???
Verwoestingen door troepen ,gevechten op 't kasteel ,grensbepalingen met ruzies.....jaren en jaren hetzelfde liedeken te Helchteren ......................
In 1632 zat de gemeente HELCHTEREN weereens in de schuld door de SPAANSE woestelingen die dorpen (Houthalen-Helchteren )beroofden...voor 't jaar 1646 was r 'n akkoord tussen Helchteren en de heer van Vogelsanck...deze laatste was met zijn mannen van Houthalen hulp komen bieden te Helchteren ...ze logeerden 2 dagen op 't kerkhof en de heren op 't Kasteel!!!
Wanneer dit oude toevluchtsoord (KASTEEL TER DOLEN) als zomerverblijf van de abt van ST;Truiden is gebouwd WETEN WE NIET???De eerste melding dateert uit 1282!!!In tijdschrift Limburg schreef onze goeie vriend MARTENS van NIMY de hele geschiedenis(JG.32 blz.118).....
We hebben al vermeld dat op 24-8-1361 Hendrik van Halbeek 't gebouw totaal plat brandde....HELCHTEREN WEENDE...temeer daar van Halbeek nog enkele jonge inwoners gevankelijk mee nam...enz.enz.!!!
Als de abt in 't kasteel kwam vertoeven dan schonk de gemeente aan zijn heer een ton Diesters bier...dit zeer oud gebruik was in Helchteren 't teken van 't feest zeg maar de oude kermis???De abt was de grootte hersteller van 't kasteel...Hendrik van CONINXHEIMabt van 1443 tot 1470 heeft heel zijn leven hersteld...zijn wapenschild prijkt boven de ingangsdeur "EX FRUCTU NOSCITUR ARBOR" of men herkent de boom aan zijn vruchten!!!De bijbehorigheden van 't kasteel kwamen later...in 1522 de herenwoning...kamers ,keuken,paardenstal,en ook het duivenhok...Toen de abt 't kasteel ter bewaring gaf (met huisraad en al)waren er al versterkte muren met hoektorens....Wat de eerste kasteel bewaarder allemaal deed (diepe en brede watergrachten enz...)is voor volgende maal...zijn naam,ohja,DIERIK VON KAETSHOVE!!!
OUDE VERHALEN...Grootvaders tijden ...in HELCHTEREN
In 1817 woonden er te Helchteren 569 inwoners...allen leefden ze van de schamele boerderij en de opbrengst ervan...ook hennep en vlas...
Toen men in 1851 bezig was met de spoorbanen en 't station van Helchteren was de groote baan echt groot(19 meter breed)!!!Iedereen trok over die baan (iedere week )met produkten naar de markten(vooral HASSELT)...Onze grootvaders aten zelf RAAPSMOUT omdat de beste produkten verkocht moesten worden ....alleen voor eigen gebruik slachte men zelf 'n varkske(meestal bij de Helchterse kermis)!!!
In 1838 toen Limburg verdeeld werd in 28 militiekantons...toen werd Helchteren HOOFDPLAATS in het ARRONDISEMENT....Voor heel wat zaken moesten onze grootvaders toen nummers loten uit de officiele glazen bokaal van de overheid!!!
JAN MAES in HELCHTEREN de eerste MUNICIPALE AGENT zwaaide de scepter...later bracht hij 't tot burgemeester,hij plante de eerste vrijheids of lindeboom in de kom van 't dorp vermeld kapelaan G;Houben in zijn dagboek van 1908......
Na verkiezing werd JAN-JOSEPH VANROYE de nieuwe burgemeester...50 jaar bestuurde deze Helchterennaar de gemeente...Twee van zijn zonen werden priester en de derde werd hoofdonderwijzer en nadien burgemeester te Houthalen !!!
Bij de eerste mislezers ofte de kapelaans vonden we er in HELCHTEREN die ook koster waren ,onderwijzer,gemeentesekretaris enz. enz.
Zeer opvallend ...in HELCHTEREN vinden we vier generaties achter elkaar dezelfde naam terug als KOSTER....KOSTER...KOSTER...
Oh,ja...Bel nog maar 'ns terug...de klok in HELCHTEREN is op 23JULI 1944gestolen door de duitsers terwijl Mgr.KERKHOFS het vormsel toediende in de kerk te HOUTHALEN...........................................................................................groetjes aan alle grootvaders....LOEKY
WIJE DAT EENE KERSSE LESDE OFTE UYTBLIESE...die vermetele die dat durfde in 'n gezeldschap (waar ruzie ontstaan was)...OOH-------WHEE---Het licht uitblazen in Helchteren???dat was vroeger uw schuldig maken aan 'n bedevaart naar ST.JACOB(betalen aan de heer).....-----Gebeurde er een zware misdaad (doodslag) en vond men de dader niet dan was diegene die 't licht uitblies de schuldige!!!
Er waren ook andere bedevaarten...vb.naar Cyprus,rutzemedouwe of naar St;maarten....DE PRIJS...20 grijpen...8 florijnen ENZ...
Als plaatsvervanger van de abt en subsituut van de rechter van 't dorp was er de SCHOUT...De eerste schout van Helchteren was WALTER de Horen(akte van 15-1-1350)...nochtans was er al 'n schepenbank van 1261...eerste schepen was THEODERICUS HABRAHAM!!!
In Helchteren gebruikten men voor al de betalingen (huur,straf enz)...de BRABANTSE MATEN...zie de gegevens van oude oorkonden!!!
Die maten waren van DIEST...in 1367 vb....30 mudden rogge DIETSTERSE JAARMAAT...voor de huur van de HOEVE TER DOLEN....ook de windmolen moest in 1535 nog 26 mudden rogge Diesterse maat als huur betalen....ELK JAAR !!!
ENE SOG BIT HOREN LISTEN WORPE...'n zeug met haar laatste jongen...mocht KOSTELOOS RONDLOPEN in 't eikelenbos ter dolen???Op 15-9-1256 is op 'n vergadering beslist dat in 't eikelenseizoen de varkens vrij mochten lopen..De abt verleende ook AUTORISATIE
om bomen te planten langs de openbare weg...de molendijk voor 't kasteel naar de windmolen...en nog andere wegen (zie 1632) en verder............In 1695 was er al grondcijnsplichting voor 97 in Helchteren en 19 voor gronden gelegen te LILLO
In 1612 waren er in HELCHTEREN 3 brouwers en 8 tappers ???Ja we snappen 't ook niet ne brouwer die nie tapt of ne tapper die nie brouwt?
We weten niet meer in welk jaar maar we waren gids in de boomgaard en de stichting nam 125 HA van 't domein over ....(9 HA hoogstambo-men)...de nationale boomgaarden stichting kwam naar de appelken en de peren kijken en GONISSEN de man van de vogels (jos ghijsen) was --erbij...!!iIk heb als gids nooit meer zelf bijgeleerd als toen in HENGELHOEF 1970 ???Het begon over de kerk van Helchteren waar ze meer dan zeven honderd jaar aan gebouwd en herbouwd hebben...de middeleeuwse kerk is afgebroken en de nieuwe kerk is op II SEPTEMBER 1895 ingewijd....Hoe weet gij dat ???Toen ik met de archieven op de pastorij bezig was(de pastorij is gebouwd in 1737)was er 'n oud register met rekeningen van 1644-1682...de kerk toren (den ouden)is vervangen in 1911 en aan de kerk kwam toen 'n nieuwe beuk bij enz...enz...???We hebben die man niet meer gezien ...nooit meer ...en ons bezoekers hadden 't over de heide...ROESTBRUIN was ze dat jaar...'n rampjaar!!!BRAND had honderden hektaren heidestruiken verwoest en 't gebrek aan vochtigheid in de grond heeft voor de roestbruine kleur gezorgd...door te eggen zou men ,teoretisch althans,het 10 JAAR aktieve heidezaad uit de dikke humuslaag omhoog kunnen halen enz; enz;(waters & bossen)...
GONISSEN had 't over de heggemus ,die in 'n open nest in de struiken zo maar 5 blauwe eitjes had in fe nestelmaand(dat is mei dat wisten we ook )...Wat we niet wisten was dat bij de vogels de vrije ,vredige natuur er niet is...vanaf 't morgenrood gaat de krijgstrommel tropetten en er ontstaat als 't ware bij dageraad al 'n melodieuze strijd in 't vroege veld...in 't groene loof is er 'n slagveld vol zangduels ...er wordt uitgefloten er moet keihard gestreden worden .Vechten en elkaar uitfluiten dat doen ze!!! Een territorium moet op hun soort genoten veroverd worden worden door aanhoudende strijd...een zo groot mogelijke bouwplaats verwerven en dan bouwen en broedaktiviteiten(nestjes -eikes-)Ook wijfjes hebben 'n territorium...'t mannetje heeft er zijn privé-gebied dat hij tegen elke vreemde indringer verdedigt...In en rondom 't nest speelt 't wijfje de baas...HIER ben ik iemand !!!Buiten ben ik niemand!!!De man moet op inspektieBUITEN...de grenzen op en gebeurlijke indringers verjagen...De heggemus heeft blauw op kop en borst (huismus niet)...hij loopt over de grond en hipt niet zoals de huismus als hij op zoek is naar insekten...De vreselijke strijdkreten van de man geeft 'n gevoel van veiligheid en geborgenheid voor de nestbouw en eileg..............
Mischien moeten we U teleurstellen vogelzang is agressiviteit en vechtlust en over de appelen(hoogstam) en peren ...volgende keer in PEER
OUDE VERHALEN...hoe is helchteren ontstaan...ALLODIUM...???
Volgens mijne goeievriend MARTENS...is allodium HALECHTRA...ontstaan bij de verbrokkelingen van 't oude stadjePEER+-IIO7...1178 !!!Zou 't waar zijndat 'n rijke FRANCK WIBO of WIEBOLD.........familie der koningen AUSTRASIE & verwant met PEPIJN van Landen en zijn echtgenote de H. ADELA(begraven in zelem)...hier begonnen als adam en eva van HELCHTEREN???
Hun zoon de H.TRUDO was (628-693) de stichter van de abdij SARCHINIUM(serkingen)...of de bakermat van 't latere ST.TRUIDEN!!!Een draagbaar doopvont te helchteren gevonden bewijst dat de rondreizende eerste kristenen(zendelingen van trudo ???) hier waren in HALECHT- TRA....H.TRUDO zou hier alles geerfd hebben...Toen hij er niet meer was ging 't gezag over naar de bisschop van METZ!!!
De kronijken van abt RODOLF(1108-1138)melden alhier hachtelijke toestanden en de bulle van de paus van 15-3-1178(ALEXANDER III)spreekt voor 't allereerst over 'n kerk...."ALTARE DE HALECHTRA"......dus 1178.
Voor de fusie was er op 't gemeentehuis 'n zegel van 1479 en 'n oorkonde van 13 MAART 1590
Helchteren alhoewel in 't graafschap LOON gelegen maakte geen deel uit er van.en volgde er de gebruiken en rechten niet van omdat ST.Truiden 'n KEIZERLIJKE STAD...Helchteren onder de souvereiniteit stelde van de abt....Toch bleven de graven van loon er voogden(eigen politiek)...Tij
dens de 13 de eeuw toen zoveel gebieden vrij ,omwald of onafhankelijk werden waren er vele onlusten .Voorbeeld PEER 1367 ,BERINGEN------HELCHTEREN stelde in 1281 al 'n einde aan die knoeierijen...de abt kocht de voogdij af en in 1293 was 't ALLODIUM afgebakend!!!
Toch zouden er nog moeilijkheden komen van onwettig geld innen...NIKS NIEUWS ONDER DE ZON...IN 1257 sporak men al over 'n eikelenbos gelegen tussen kasteel "terdolen" en 't dorp....over geld innen ONWETTIG ??? volgende keer weer meer LOEKY
't lieke va de triestige hont...(nen ho^telse hont!!!)....DIALECT...???
Toen we nog bij de chiro waren int turp...in th fifty's...kalde iederien hotels!!!ICH GOAN no huis...GE GOAT no TOEREST en he giet no sein-nest !!!Vééj gen noTHUIS.....en nie no huis...Géé gaot no toerest....en nie no zijnen thuis...want ZEI gen no THUNEST!!! hunnen thuis;ha,ha
We hebben gezocht...mer we vonden geen vervoegingen...we vonden geen Tiensokken en ooch gien vingerzokken...TEENKOUSEN???Tes allemaal rapper gezeet dan gedun...Het mot zen thunnest!!seinest!!!en tienkousen of kousen met gestrikte vingerstienen...hotelse zokken ...zakken-???In zepperen waar we met de chiro waren ...daar hebben ze nogal wat afgelachen met ons dialect...JAREN Later hadden ze er een tweemaandelijkstijdschrift...NU...hemelvaart nr.5...van 't jaar1969...Een lkach en een waarheid over 'n houve van Houthalen -kwalaak ENZ...Regelmatig nam 'n toeristische gids van limburg u mee naar kempische hoeven!!!indien u van de "goede oude tijd "houdt volg hem dan........
MOEN was geboren in HOUTHALEN in 1890...haar boerderijtje was van voor 1800!!!(kwalaak ...2de overgebrachte boerderij te BOKRIJK!!!Bijzondere haard met draaiboom naar de koestal...'n kempisch hoeveke...In BOKRIJK kreeg de binnenaankleding iets anders???
Het was van binnen terug in de toestand ten tijde van de vrijgezelMARTINUS REKKERS(1919)...de overgang van 'n één beukige naar 'n 3 beukige bouw met de zeer ongewone schuurpoort...aan de achterkant???gewoonlijk is die poort voorkant...Ook eigenaardig is het horizontale boterwiel dat slechts sporadisch voorkwam in de limburgse kempen...ALS we vergelijken met de boerderij uit HELCHTEREN VAN 1815...die als 4 de overgeplant boerderijke naar bokrijk kwam in 1954-55Dan is er veel verschil!!!Op de mantelbred(schouwbalk)zijn niet gebakken stenen gebruikt(in de zon alleen gedroogd)de achterkant (=de noordzijde)met zeer laag dak voor slaapkamers en 't spint...terwijl de voederbakken (troggen)in 't huis staan...In de grote kamer zijn de grote en andere keien zeer uitgezocht!!!Om 't boteren te vergemakkelen(handboteren) had men tegen de zolder 'n wip...Op 't dak lagen VORSTRUSSEN(klein huislook)...in Helchteren heet dat vetkruid of "TRUT"!!!Het is 'n zuivere vorm van Limburgse boerderij afgebroken aan 't kapelleke aan de ramp...de achterzijde stond naar de weg gekeerd...
De laatste eigenaars-bewoners waren WILLEM VLIEGEN(helmke va willem) en zijn zuster ROSALIE...in 1953 en 1954 overleden....
Het hoogste punt van de gemeente "de eikenberg"82,5meter...
Familie de Bellefroid kreeg in I902 vlakbij 't kasteel terlaemen'n boortoren(S22)Tegenover 't nog bestaandeboswachtershuisje werd kool ontdekt op 505 meter diepte...Hothalen ...was toen HOUT om te halen ...zeg maar sleepen ...van de sleep (slieép)asfaltberg-cockerill via 't genhout-meeuwerweg naar de dorpstraat zavel naar de statie...HOUTHALEN...en Hout was er genoeg...zelfs Gratis...maar ge moest 't zelf slepen???LEEM en zandkuilen die waren er ook genoeg..zelfs rolkeien,heidestenen en hei zelf...zoveel ge maar wilt ...Gratis en kom 't maar halen...1902!!!In Houthalen waren overal hoogtes of bergen en bergskes met zuivere drinkbare waterbronnen en beekjes...Het ijzerbruine water...dat was voor 't vee en de mollers of de smid die peuterden de ijzerstenen eruit...als er genoeg op de hoop aan de meulen of de smissen lag dan kwam "den tjoektjoek" dat was iemand met 'n grote stootkar..hij stootte die zelf naar 't kanaal aan de statie...vandaar ging 't ijzergesteente naar de smeltovens van LUIK!!!Wegens de grote paardenmarkt van Houthalen (er waren paardenfokkers in LILO en vooral op MASSY)...dus waren er ook veel paarden smidsen...de oudst bekende smid was die van de peerskuil...die smidse lag juist tegeover de diepestraat...er waren ook paardenstallingen
In de dorpstraat zelf en in de zavel waren er ook van oudser voor ieder dorp de onmisbareambachtsman...'t was 't carosseriebedrijf van paard en kar want de sleepboot de tram kortom alles werd met 't paard van toen getrokken of gesleept(zie onze postkaarten van 1900 en vroeger!!!)...-jammer dat er toen geen fotograven van HOTELE zelf waren???Voor fotos van voor den oorlog moest ge naar HASSELT...Bij ons in de zavel in de jaren twintig was dok ter Franssens zowat de eerste die 'n harmonica-fototoestel bezat...de negatieven waren glas...later kwam papier maar dat was zeldzaam en duur...Het R.X. materiaal van de put(infirmerie)was de soelaas....een beetje sjachelen en we kregen fel contraserend wit -zwart te zien ...dus men begon in 't durp onder den oorlog te donker kameren???
Na de bevrijdingverandert de situatie... in hasselt is nu alles...en met kortingen ...Er wordt geld verdient met ENGELSE SOLDATEN in groep of individueel te portretteren Ze betalen met van alles...sigaretten ,chocolade,eierpoeder,confituur,ja zelfs dekens,truien en overjassen...
De winter van 44-45 was barkoud...Harmonica toestellen worden ROLLEIFLEX ...Canon en studio rubens...miel va stuff eb-n hoogmartens!!!
oud HOUTHALEN rond 1900 was 't AARDSPARADIJS.................
In 1953 liepen we met de vele GRATIS WERKERS rond in BUKSENRAKE(Bokrijk)...de etnoloog dr.jozefWEYNS,attaché bij de Koninklijke Musea had een boontje voor mij...iedereen wist dat,zelfs de goeverneur!!!Wat vooral opviel was mijn schrijboekje waar ik alle verhalen opschreef van 't nieuwe oude dorp...het 530Hectaren grote domein!!!Het allereerste huis was de wellenshoeveuit Lummen anno 1777 terwijl wij ook hadden geholpen aan 't tweede huis <<<<houthalen-kwalaak...Er was tijdens de afbraak Kroegen of kroonen gevonden (van MOEN???we weten 't niet ,maar 't waren rozijnenpotten die ook al gebruikt werden als room of inmaakpot!!!Kroezen zegden ze in kwaalaak!!!Het viel wel op dat ze gebakken waren in rijnland...volgens INGENIEUR JOS OVERLAET...Toerisme limburg begon toen via drukker Olaerts van Genk de eerste teksten te drukken (zie de eerste artikkels toen nog Dr.WILLEMSTRAAT 23 te Hasselt)...Dr.WEYNS Was 'n tafel aan 't zoeken...Het derde huis uit KORTESSEM kwam met huisraad en al uit 1890 naar Bokrijk...En hij maar vertellen ...en ik maar opschrijven voor 't ARCHIEF BOKRIJK...1953!!!Oh,ja die tafel!!!onze onvermoeibare speurder had 'n gaten tafel met puttekes???Het kwam er op neer dat de boer 'n tafel had gemaakt waar voor iedere aanzittende in de tafel zelf een putje had ...IN de tafel zelf had zo iedereen zijn portie eten (evenveel)!!Het is nooit meer gesignaleerd ,die kurieuze tafel???Hij had ons gehoord over de rijnlandse kroes van moen...Weet ge dat 't kerkske de enige overgebleven Rijnlandse zaalkerk is???kerken stonden vroeger niet op 't dorpsplein maar er naast...weet ge zei hij tegen mij dat 't kerkhof en de kerkhofmuur nagemaakt werden op die van 't kerkje van Houthalen-Laak(uwen oude foto!!!)...Houthalen was ooit 't aardsparadijs voor luikenaaren en brusselaars...De kiekenfretters en de JUJU eters(dat is paardenbufstuk) die kwam van Houthalense vakantiegangers via postkoets of een keer per jaar van op de jaarlijkse paardenmarkt naar heel de wereld...Jos OVERLAET was juist 'n stuk aan 't schrijven over KELCHTE-REN...Houthalen rond 1900 dat waren drie hoge bergtoppen...de hoogste toppen waren 't centrum de kerk met twee straten De dorpstraat en de zavel bergaf naar de statie...de andere hoogtes waren de duinruggen van de TENHAAGDOORNHEIDE tot aan 't punt met MASSY toren!!!In 't OOSTEN was toen 't einde van de wereld...'t paradijs met aangelegde dijken en visvijvers(karrevrachten vis werd naar Antwerpen vervoe-rd)verzamelkom van vijvers...KRAEN-Hellebroek vijvers enz.enz.Het meest verlaten lanbouwershoekje was DE HUTTE dat heette toen MOPPENVENNEN beschermd door KRAAKWITTE BERKEN...betula alba of pendula's zuiver rassen ...de wonder en geneeskrachtige ...WIST ge ...nee we wisten 't niet...dat in HOTELE1900...TEENSOKKEN werden gebreidt...TEENSOKKEN...In de hutte???En wij hebben gezocht en gezocht...TEENSOKKEN ???dedju,deju,Het stiet er nie in...TIENSOKKEN ..ooch nie ...deju,deju,???
