Vandaag was een korte, maar heel rijke dag. We hebben de ganse voormiddag aan ons project gewerkt in de 3 groepen.
Reclame
Bij de groep van reclame werd er aan de leerlingen gevraagd hoe we onze opdracht konden uitvoeren. Hoe kunnen wij het event vrijdag promoten? De leerlingen kwamen voornamelijk met ideeën als posters, radiospots en tv-spots. We hebben deze vormen van reclame klassikaal besproken en gezegd wat er bij elke vorm belangrijk was. Nadien hebben de leerlingen zelf gekozen of ze een poster, radiospot of tv-spot wilden maken. We hebben eventjes overlopen wat er zeker moest inkomen (plaats, uren, wie,...). Daarna zijn de leerlingen zelf aan de slag gegaan. Ze hebben helemaal zelf posters, radiospots en tv-spots gemaakt. De leerkracht was hier enkel om uit te leggen hoe de camera of dictafoon werkte.
Het enige wat je als leerkracht moet voorzien bij deze opdracht zijn verschillende (media)materialen, zodat de keuze van de leerlingen niet afgeremd kan worden. Nadien hebben we ook besproken wat we hiermee gingen doen. De leerlingen stelden voor om de posters aan de schoolpoort op te hangen, omdat hier veel ouders kwamen. De kinderen zijn zelf na overleg, de posters gaan ophangen, vooral op verschillende, zichtbare plaatsen in de school.
De leerlingen vonden het een leuk idee om de filmpjes op de schoolwebsite te posten zodat ouders dit konden zien. We hebben dan besproken hoe dit zou kunnen. We zijn samen met de kinderen tot de conclusie gekomen dat dit eerst aan de directie gevraagd moest worden. Twee leerlingen zijn op bezoek geweest bij de directie, maar deze was jammer genoeg niet op school aanwezig. Toen heeft de leerkracht gevraagd of we misschien nog iets anders konden doen. Wie hebben we al uitgenodigd en wie nog niet? Wie kunnen we nog uitnodigen? De leerlingen kwamen zelf met het voorstel om de filmpjes en radiospots door te mailen naar de andere klassen, die dit op het smartboard zouden kunnen zien in de klas. De klasleerkracht vroeg wel wie dit wilde mailen. De leerkracht heeft een leerling een mail met bijlage naar de juffen laten sturen. De juf legt uit dat het zou kunnen dat de juffen hun mails te laat checken, hoe zouden we dat kunnen oplossen? De leerlingen stellen voor om in de klassen rond te gaan en te vragen om de filmpjes te laten zien.
Mode-Grim
Ook hier was het een productieve dag. De leerlingen hebben met de leerkracht beslist dat, voor ze iets anders kunnen doen, ze eerst hoeden moeten maken. Als
leerkrachten hadden we ervoor gezorgd dat er vele boeken en afbeeldingen
aanwezig waren in de klas, om de leerlingen genoeg inspiratie te
geven. We hadden ook enkele stappenplannen rond vouwen voorzien, indien
de leerlingen dit wilden gebruiken om hun hoed aan te kleden, versieren,
.... Enkele vouwtechnieken die de leerlingen konden bekijken waren:
zigzag vouwen, waaier vouwen, muizentrapjes vouwen, bloemen vouwen,
vlechten met stroken, ... . De leerlingen mochten zelf materiaal
meebrengen en de leerkracht voorzag ook enorm veel materialen. Deze
materialen waren bijvoorbeeld: bloempotten, bekertjes, rekkertjes,
gekleurd papier, servetten, karton, tandenstokers, pareltjes, naald en
draad, linten, speldjes, inpakpapier, ...
De leerlingen vinden dit heel
erg leuk om te doen en de resultaten mogen er zeker zijn. Op het einde
van de dag is er nog even besproken wat er nog moest gebeuren: Wat was onze opdracht? Wat moet er nog gebeuren? Hoe kunnen we dat doen? Hoe kunnen we daar meer over te weten komen? ... De leerlingen hebben elkaar "opzoektaakjes" gegeven rond modeshows. Hoe loop je? Hoe kijk je? Wat moet er allemaal in een modeshow zitten? Wie presenteert? Wie gaat wat doen tijdens de modeshow? Hoe zit het met schikking van het publiek? ... Zo creëren ze voor zichzelf erg veel werkkansen naar morgen toe.
Film
In de groep van film zijn de verhalen vandaag geschreven. De leerlingen kregen eerst de keuze uit fotofilm of stomme film. In ideale omstandigheden hadden de leerlingen helemaal vrij kunnen kiezen wat voor soort film ze wilden maken. Door een zieke leerkracht en beperkte ruimte en materiaal en natuurlijk het feit dat de leerlingen nog jong zijn, zorgt ervoor dat we de beperking van twee soorten film hebben moeten kiezen. We hebben vooral gekozen om zonder geluid te werken. Zo kunnen meerdere groepen tegelijk filmen in éénzelfde lokaal. (organisatorisch)
Nadien hebben de leerlingen in groep wel volledig zelf hun verhaal mogen uitwerken. De leerkracht was er als ondersteuning: om de leerlingen er aan te herinneren dat één iemand moet filmen, dus dat ze niet teveel personages kunnen maken zodat het haalbaar is.
Wat vonden wij ervan?
Dit is eigenlijk zoals het dus de hele tijd zou moeten zijn. Vragen aan de kinderen wat ze denken, willen, .... Samen
met de kinderen de belangrijke dingen bespreken. Wat moet je weten om
te beginnen? Voor de rest doen de leerlingen alles zelf. Ze kiezen wat ze doen en hoe ze het doen. Dit initiatief kwam dus volledig van de leerlingen zelf. Dit was een hele fijne dag, ondanks een aantal beperkingen zijn we er toch in geslaagd veel door de leerlingen zelf te laten beslissen en te laten maken. Dit is waar we juist naartoe willen, actieve inbreng van de leerlingen.
De taken van het echte organisatorische zaten hier bij de groep van reclame. Al de andere opdrachten zijn opdrachten om iets aan de ouders te kunnen tonen. Dit zijn dingen die anders in de loop van het jaar gemaakt zouden kunnen worden. Wanneer we dit met één klas zouden doen, zouden we in de loop van een maand bijvoorbeeld materialen kunnen maken om te tonen of dingen te ontwerpen. De laatste week nemen we het organisatorische op ons. Ondanks de actieve inbreng van de kinderen in alle drie de groepen, doet reclame eigenlijk alleen waarover wat het echt hebben. Vandaag zijn er dus nog meerdere soorten vormen van reclame gemaakt.
De andere opdrachten waren ook belangrijk voor ons project en in het achterhoofd met onze scriptie hebben we ook hier willen bewijzen dat leerlingen zoveel mogelijk zelf kunnen doen.
Morgen hebben we nog tijd, maar vrijdag nadert. Zullen we een 5-sterrenschool worden?
Vandaag hebben we jammer genoeg niet zoveel te melden. We hadden enkel de namiddag om ons project verder vorm te geven. Vandaag hebben we vooral met de kinderen inhoud gezien. Dit komt, omdat dit project binnen onze projectstage valt.
In de groep van film hebben we met de leerlingen verschillende soorten film doorheen de geschiedenis besproken. De leerkracht heeft hier verschillende genres (stomme film, fotofilm, kleurenfilm, geluidsfilm) aangeboden en de kinderen zelf laten ontdekken. Nadien mochten de kinderen kiezen wat voor soort film ze zouden willen maken. Omdat we beperkte mogelijkheden hadden binnen onze stage i.v.m. tijd, hebben we de beslissing moeten nemen om de kinderen enkel te laten kiezen tussen twee soorten film, de fotofilm en de stomme film.
In de groep van reclame hebben we met de kinderen de reclame en de trucs van reclame besproken. De leerkracht heeft een aantal filmpjes (uit hun leefwereld) getoond en met de leerlingen gebrainstormd: wat ze weten over reclame in het algemeen, over reclame maken en hoe reclametrucs werken. Bijvoorbeeld: Wat wordt er toegepast? Waarom wordt dit (zo) toegepast?
In de groep van mode en grim hebben ze hoeden in films besproken. De leerlingen hadden boeken, internet en filmpjes om zich op te baseren. Klassikaal hebben we hoeden bekeken uit verschillende landen en van verschillende materialen. Dit hebben we gedaan door te werken met een tekenfilm uit hun leefwereld en bijbehorende hoeden. Zo doen de leerlingen vele impressies op en daalt de betrokkenheid niet. Dit werd met een powerpoint voorgesteld. Per land was er een filmpje geselecteerd met een bijzonder type hoed. De leerlingen mochten hier nog extra aanvullingen geven, indien ze er nog wisten. De leerlingen konden tijdens deze lessen impressies opdoen a.d.h.v. enkele zintuigen: - kijken naar: kleur, vorm, ... - voelen aan de verschillende materialen: vilt, riet, .... - ruiken aan de verschillende materialen: vilt, riet, leder,...
Wat vonden wij ervan?
We vonden het heel spijtig dat deze leerinhouden erbij moesten, omdat het weer niet volledig van de kinderen kon komen. Indien er genoeg tijd is, lijkt het ons interessant om, de dag voor je dit doet, met de kinderen samen te zitten en te praten. Wat denken zij van hun opdracht? Wat weten ze al? Wat zouden ze nog willen/moeten weten voor ze kunnen beginnen?
Als je deze dingen bespreekt kan je nog concreter inspelen op de vragen van de kinderen. We hebben dit vandaag wel kunnen doen, wanneer er vragen kwamen, maar nu kwam het initiatief nog teveel uit ons.
Het ideale en de bedoeling van het uitwerken van een leerlingevent is, dat kinderen leren om iets te organiseren. De leerinhoud zou dan ook zitten in het samenwerken. Het leren omgaan met geld. Het leren van bijvoorbeeld een uitnodiging maken. Alle dingen die echt nodig zijn om een event te kunnen organiseren. Hier hebben we echt leerinhoud gegeven. Wij hadden op voorhand voorbereid wat we aan de leerlingen wilden uitleggen en op welke manier. Bij film was dit bijvoorbeeld door opzoekwerk in teksten die wij geselecteerd hadden. In ideale omstandigheden zouden de leerlingen gewoon hun taak binnen hun groep uitvoeren en wanneer ze aangeven dingen niet te weten of ergens problemen bij te hebben, kan de leerkracht uitleg of materiaal aanbieden om hier wel verder te geraken. Nu was het preventief, de leerlingen ondervonden nog niet het probleem van niet verder te kunnen. Wij zouden dus aanraden in te spelen op de behoeften en niet preventief les te geven. Het is natuurlijk niet simpel, je weet als leerkracht nooit alles. Daarom is het niet fout om toe te geven dat je het ook niet weet en samen met de leerlingen naar een antwoord te zoeken. Hiervoor zijn wel meerdere computers en materialen nodig. Wanneer het echt de 1ste keer is lijkt het ons ook nodig om met meer dan één leerkracht te begeleiden. Je kan niet overal tegelijk zijn, maar de leerlingen kunnen in het begin misschien niet verder zonder vragen te stellen aan ervaren mensen. Wanneer het schoolfeest normaal door de ouderraad georganiseerd wordt, zou het een goed initiatief zijn om deze mensen tijdens het begin van de werkgroepen in je klas uit te nodigen. Zo kunnen zij misschien antwoorden op vragen of kinderen helpen door te vertellen over ervaringen van vorige jaren.
Vandaag was het de 1ste dag van onze stage en dus de 1ste dag voor het organiseren van ons leerlingevent, dat zal doorgaan deze vrijdag. Vandaag werden de klassen verzameld en werd het filmpje getoond. In dit filmpje werden 5 uitdagingen aan de leerlingen gegeven om sterren te verdienen en zo een 5-sterrenschool te worden.
Hieronder sommen we even de uitdagingen op:
1.Maak een film.
2.Maak een modeshow met hoeden.
3.Promoot het gebeuren.
4.Zorg dat er 50 mensen aanwezig zijn.
5.Werk goed samen.
De opdrachten zijn niet heel gesloten, maar ook niet heel open. Dit komt, omdat dit uitgeprobeerd is in een stage. Alle voorbereidingen moesten voor ons binnen de uren, die we kregen, haalbaar zijn. In de ideale omstandigheden kunnen alle gebeurtenissen op het event natuurlijk van de leerlingen komen. We denken wel dat je dan best leerlingen van de 3de graad heel erg goed betrekt en hen een leidingsfunctie geeft. Deze jongere leerlingen hadden nog veel nood aan deze opdrachten.
Natuurlijk hebben we bewust de opdrachten heel open gehouden, zodat we toch nog de beslissingen in de handen van de leerlingen kunnen laten. Daar draait het natuurlijk om bij onze scriptie.
De leerlingen hebben heel enthousiast gereageerd op dit filmpje. Vandaag werden er workshops gegeven, die verschillende aspecten belichten van de (werk)groepen. Zo kunnen we de leerlingen morgen in een vaste (werk)groep delen. De leerlingen kunnen dan nog meer ervaren hoe het is om de leiding te krijgen over één onderdeel van het grotere (eind)geheel. We werken ook met (werk)groepen, omdat het niet mogelijk is om met 80 leerlingen aan hetzelfde te werken. Vandaag kregen de leerlingen een proevertje van de drie opdrachten waaraan gewerkt moet worden. Zo konden ze tegen het einde van de dag zelf aangeven wat ze het interessantste vonden en waar ze hun schouders mee wilden onderzetten.
De kleine opdrachtjes, die de leerlingen vandaag deden, kwamen grotendeels van ons. Dit komt doordat het in een stage wordt uitgevoerd en we de leerlingen wilden laten beseffen wat de opdrachten juist konden inhouden. Veel leerlingen hadden hier geen idee van.
Het enige dat vandaag van de leerlingen kwam, was het maken van uitnodigingen. In het groepje van reclame werd er besproken met de leerlingen waarom er reclame gemaakt moet worden en wie we zeker moesten uitnodigen. De kinderen kwamen zelf af met het idee om hun ouders en familie uit te nodigen. Toen de leerkracht vroeg hoe we dat het best deden, mensen uitnodigen, kwamen de kinderen zelf af met affiches, uitnodigingen, reclamespot,... Wanneer de leerkracht vroeg wat er het beste mee naar huis genomen kon worden, werd er beslist om vandaag als eerste een uitnodiging te maken. De leerlingen hebben samen met een leerkracht besproken wat er zeker op een uitnodiging moet staan. (plaats, uur, wat,...) Nadien hebben de leerlingen zelf een uitnodiging mogen ontwerpen en deze ineens mee naar huis mogen nemen.
Op het einde van de 'workshops' moesten de leerlingen hun top drie noteren van wat ze het leukste vonden om te doen. Wanneer de leerlingen naar huis gingen, hebben we met de 4 leerkrachten samen gezeten om de leerlingen in groepen te verdelen. Wie gaat er aan welke uitdaging werken? Het is ons gelukt om iedereen zijn 1ste of 2de keuze te geven. Dat vonden we heel belangrijk. We willen het initiatief uit de leerlingen laten komen, dan moeten ze mogen doen wat ze graag willen doen. Doordat het in een stageperiode viel, was het nodig om rekening te houden met de 2de keuze om zo de groepen toch een beetje gelijk te verdelen. In een ideale omstandigheid met grote lokalen, veel tijd en geen beperkingen lijkt het ons aangewezen om de kinderen in te delen volgens hun 1ste keuze.
Wat vonden wij van deze dag?
Wij vonden het spijtig dat we zelf al een aantal thema's hebben geselecteerd en dit niet volledig uit de leerlingen hebben kunnen laten komen. Dit is iets dat volgens ons gemakkelijk uit de leerlingen kan komen, indien je de leerlingen genoeg kent. Op het gebied van een schoolfeest lijkt het ons aangewezen om met de kinderen van het 6de leerjaar te brainstormen over verschillende thema's en dan met deze thema's naar de jongere kinderen te stappen. Het lijkt ons dan het meest zinvol om de leerlingen van het 6de zelf op pad te sturen naar de andere klassen. Indien we dit terug op een klas-of graadniveau zouden doen, lijkt het ons een hele uitdaging om echt het thema volledig uit een brainstorm te laten komen.
Doordat we de leerlingen de uitdaging hebben gegeven om iets te organiseren voor hun ouders op een kleine week tijd zitten er opdrachten in zoals het maken van een film en een modeshow. Dit zijn eventueel voorstellen om op een schoolfeest te laten doen. Alleen zal er dan meer tijd zijn om zo'n dingen te maken. Wanneer het thema uit de kinderen komt kan je op de eerstedag met de kinderen brainstormen wat ze rond dat onderwerp zouden willen/kunnen doen. Deze stap hebben wij natuurlijk met de leerlingen gedaan, maar om wat meer variatie te brengen (doordat het in stageverband is) hebben we zelf nog enkele zaken aangevuld. Als we dit terug op dit niveau doen, zouden we graag met de kinderen brainstormen en volledig horen wat zij willen doen. Wij denken dat de kinderen van het 3de en 4de leerjaar in deze context te jong zijn. Wanneer we vroegen wat ze graag zouden doen, kwamen er vaak erg onrealistische dingen naar boven.
Nu hebben wij workshops gegeven om zo de groepen in te delen. Wanneer de ideeën van de leerlingen komen, kan er in groep gebrainstormd worden wat er allemaal moet gebeuren. Hoeveel groepen er moeten zijn. En dan vermoeden wij dat oudere kinderen zelf hun groepen kunnen maken. Nu denken wij echter, dat dit project beter eerst met één klas geprobeerd wordt. Al deze stappen eerst met één klas overlopen, om ze dan op een groter niveau te brengen. Met dit groter niveau bedoelen we werken met meerdere klassen om zo uiteindelijk te komen tot een volledig schoolfeest. Nu hadden we 80 leerlingen en was dit soms echt te veel. Een echt schoolfeest wordt ook niet met 80 leerlingen in elkaar gestoken en dat voelde je zelfs vandaag al.
Wat wel heel positief was vandaag en dat we zeker een 2de keer helemaal hetzelfde zouden doen, is de manier waarop we uitnodigingen hebben gemaakt. Het komt van de leerlingen zelf. Dit is goed voor hun eigen leerproces, maar nodigt veel meer uit. Het toont aan de ouders dat de leerlingen er echt mee bezig zijn.
We houden jullie graag op de hoogte. Morgenavond kunnen we jullie hopelijk meer vertellen. Morgen wordt er niet zo lang aan het project gewerkt.
Het grote moment nadert. We gaan nu zelf proberen een leerlingevent te organiseren. Op voorhand moeten we jullie wel even een aantal dingen meedelen. We gaan geen leerlingevent organiseren met de omvang van een schoolfeest. Omdat de meeste scholen erg vroeg beginnen met het plannen van hun schoolfeest, is het ons niet gelukt om een school te vinden die dit met ons op grote schaal kon uittesten.
Daarom hebben we besloten om dit op kleinere schaal in onze projectstage uit te testen. In deze stage staat Julie in het 3de leerjaar en Synn in het 4de leerjaar. We hebben ieder parallel nog een student van de hogeschool die mee met ons in dit project wil stappen. We willen deze studenten op voorhand al bedanken voor de medewerking. We gaan dus met de hele 2de graad een event organiseren. Bij dit event houden we wel rekening met de functies van een schoolfeest:
- We mogen geen verlies maken.
- Er moeten ouders/familie/leeftijdsgenoten betrokken worden. - We willen aan de ouders tonen waar de school en de leerlingen mee bezig zijn.
Oorspronkelijk draait ons onderzoek rond kinderen uit een 3de graad. Daarom zijn we heel benieuwd hoe dit in de 2de graad gaat lukken. We gaan hier natuurlijk veel uit leren. Wij zijn nu even benieuwd als jullie.
Vanaf maandag 10 maart begint onze stage en ook ineens de voorbereidingen voor ons event. Omdat dit ook ineens onze 1ste stageweek is en het event reeds op vrijdag 14 maart moet plaatsvinden, is het thema van het event al eerder gekozen. Omdat we de kinderen nog niet kennen, hebben we beslist om zelf al een 8-tal thema's te kiezen. De leerlingen kregen deze thema's op papier en moesten twee groene en twee rode vakjes kleuren.
Als we de resultaten van de vier klassen bekijken, komt film er heel sterk uit. Dit wordt dus het thema.
Natuurlijk is dit maar een voorbeeld. In een hogere graad of een klas die je goed kent, kan je de ideeën natuurlijk ook perfect volledig uit de klas zelf laten komen.
Vermits we nog maar stagiaires zijn en ons praktijkonderzoek binnen ons project valt, hebben we nog een aantal beperkingen. We krijgen maar een beperkte tijd om dit project uit te voeren. We krijgen hiervoor de 1ste week van onze projectstage, maar moeten de vakken wiskunde, spelling, taal en lichamelijke opvoeding nog wel blijven geven. Dit zorgt dus voor een beperkte tijd en niet echt keuze in de planning. Bovendien moeten we dit ook als een project uitwerken, dit wil zeggen dat we op voorhand allerlei zaken op papier moeten uitwerken en dus niet alles van de leerlingen kunnen laten afhangen. We streven natuurlijk nog steeds naar een zo groot mogelijk leerlingeninitiatief en willen proberen tijdens de stage nog meer zaken door de leerlingen te laten aanbrengen, opzoeken en voorstellen. Omdat dit niet echt een schoolfeest is, maar een ander moment waarop we de ouders willen uitnodigen, was het nodig om voor de leerlingen met een uitdaging te komen. Normaal is er de uitdaging van het schoolfeest organiseren, maar nu hebben we ons gebaseerd op het principe van het tv-programma Fata Morgana.
In het begin van de week krijgen de leerlingen een filmpje met uitdagingen. Zo kunnen ze op het einde van de week een 5 sterrenschool worden. De opdrachten worden gegeven door ons, deze zijn natuurlijk heel ruim en vaag. Zo kunnen de leerlingen dit voor zichzelf en als groep uitbouwen. Vanaf dan start het initiatief van de leerlingen, zij gaan zelf de opdrachten moeten oplossen. Wij (als leerkrachten) zijn er (bijna) enkel als begeleiders, niet als initiatiefnemers.
Vanaf maandag 10 maart houden wij jullie elke avond op de hoogte over hoe het gelopen is in de groepen. - Wat ging goed? - Wat ging niet goed? - Wat zouden we volgende keer anders doen?
In bijlage kan je ons verkort draaiboek terugvinden.
Ook hebben we een poster gemaakt, om zo ons onderzoek op de school te promoten. Met de informatie, die we hebben onderzocht in ons onderzoek, konden we beginnen aan onze poster te ontwerpen. Deze poster had als opdracht: Maak een poster van jullie proces tot nu toe en wat jullie nog van plan zijn. Deze poster konden we dan op de hogeschool, tijdens de posterbeurs, tonen en voorstellen aan medestudenten en docenten. Zij konden hun bevindingen over ons onderzoek delen en gaven ons nog wat tips waarop we konden letten bij ons verdere onderzoek. Deze tips hebben we ten harte genomen en gebruikt voor de verdere uitwerking van ons praktijkonderzoek. Deze poster kunt u hier bekijken. Het leek ons zinvol om deze ook even met jullie te delen. Zo krijgen jullie nog eens een korte samenvatting van ons innovatieproject tot nu toe.
We hebben nu zo goed als al onze gegevens met jullie gedeeld. Op het internet vind je ook nog heel veel informatie over het organiseren van een schoolfeest, maar dit zijn eerder stappenplannen van hoe je ze moet organiseren of waar je hulp kan krijgen. Dit vertelt nog niet vaak iets over de leerlingen. Af en toe lees je wel eens op een site 'Vraag om de mening van de leerlingen', maar dit is heel beperkt.
Nog een interessante link kan zijn: http://www.allesvooreenfeest.nl/
Wij gaan ons nu klaarstomen voor ons praktijkonderzoek. We nemen hier vooral het idee mee dat leerlingen nog niets mogen doen/beslissen. We blijven ook realistisch en zijn ons bewust dat we dit niet ineens kunnen verwachten van leerlingen en leerkrachten die dit voor de 1ste keer proberen. Hier moet iedereen in groeien en zijn weg in vinden. Maar als je het niet probeert, blijf je bij het oude, leerkrachtgestuurde schoolfeest zitten. Iemand moet de drempel durven oversteken.
Wanneer we ons onderzoek volledig hebben uitgewerkt, brengen we jullie hier zeker van op de hoogte.
Hier zijn we terug. In ons vorig bericht hebben we jullie al een beetje overvallen met wat cijfergegevens, graag zouden we onze conclusies van onze interviews ook met jullie delen. We hebben een 5-tal personeelsleden van scholen in onze omgeving kunnen interviewen. Hun informatie sluit heel hard aan bij de conclusies die we in onze enquête gevormd hebben. Doordat deze interviews persoonlijk waren konden we hier wel doorvragen en hebben we iets meer informatie. We kiezen er bewust voor om de namen van de scholen niet te vermelden.
School 1: Conclusie (Klasjuf OLVI-De Kade Boom)
Dit is een school met een vertrouwd schoolfeest waarbij kinderen enkel een actje maken voor het Free Podium. Dit is een basisschool, het schoolfeest is dus zowel voor de kleuters als de lagere school. De enige die ons van deze school te woord kon staan was een kleuterjuf. Haar informatie bleek echter nuttiger te zijn dan verwacht want ze zat ook in de ouderraad. Het thema van het schoolfeest wordt gekozen door de leerkrachten. Er worden met de leerkrachten 4 thema's gekozen en dan binnen de leerkrachten gestemd. Wanneer wij vroegen waarom de kinderen van de lagere school niet mee het thema mochten kiezen (volledig zelf kiezen of mee stemmen tussen de 4 gekozen thema's) reageerde ze dat ze daar eigenlijk nog niet had over nagedacht. Ze ging dit zeker eens doorgeven aan de directie en vond het een goed idee. Voor de rest gaf ze toe dat ze vaak dezelfde kraampjes gebruiken bij hun Vlaamse Kermis omdat deze duur waren in aankoop. Ze ziet dus niet direct de mogelijkheid om de kinderen dit te laten kiezen. Wanneer ze het ooit eens over een andere boeg zouden willen gooien leek het haar wel nuttig om de mening van de kinderen te vragen. Ze zag ook direct de mogelijk om de leerlingen van de 3de graad (voornamelijk het 6de leerjaar) eventueel mee shiften te laten doen op het schoolfeest zelf om hen zo meer te betrekken. Het 6de leerjaar wordt momenteel al betrokken bij de opbouw. Dit is echter wel in de vorm van dit moet hier en dat moet daar. Toen we voorstelde om de kinderen dit misschien eens mee te laten beslissen kwam haar bemerking dat dit bijna allemaal door de ouderraad wordt beslist. Kan de ouderraad dan niet samenwerken met bijvoorbeeld het 6de leerjaar. Indien er ouders zijn die misschien overdag tijd kunnen maken en indien de klasleerkracht deze lestijd wil afgeven lijkt het mij inderdaad leerrijk en tof dat de kinderen iets meer mogen doen. Na afloop zei ze dat ze de dingen die wij aangebracht hadden zeker eens ging doorgeven en dat het tof zou zijn als ze stap voor stap zouden kunnen groeien in het leerlinginitiatief.
School 2: Conclusie(Directie, ouders, leerkrachten Altena Instituut Kontich)
In deze school is het schoolfeest echt een Vlaamse Kermis. De leerlingen zingen 1 keer allemaal samen het schoollied en dat is de enige verplichting voor de leerlingen die op dat moment op school aanwezig zijn. De algemene conclusie hier was dat het thema inderdaad misschien besproken kon worden met de kinderen, maar dat ze voor de rest van mening zijn dat er voor het schoolfeest geen verplichtingen mogen zijn voor de kinderen. Ze kunnen misschien tijdens de schooluren hier en daar iets mee in orde brengen en mee bespreken, maar wij vinden niet dat ze buiten de schooluren moeten komen en meehelpen. Een schoolfeest is een ontspanning voor de kinderen.
School 3: Conclusie (Directie De Wingerd Terhagen)
De directeur van deze school gaf aan een vernieuwend schoolfeest te hebben. Het thema van ons schoolfeest wordt door de leerlingen zelf gekozen. Enkele jaren geleden kozen de leerlingen bijvoorbeeld het thema circus. De leerlingen hebben dan tijdens de lessen lichamelijke opvoeding enkele circuszaken geleerd, die ze dan konden opvoeren tijdens het schoolfeest zelf. Ze streven naar een hechtere band tussen leerling, ouders en school. De directeur van de school speelde de directeur van het circus. Hij werd gevangen genomen en verstopt. De leerlingen moesten samen met hun ouders enkele vragen oplossen of enkele opdrachten uitvoeren. Deze vragen en opdrachten werden gegeven door enkele leerkrachten uit ons team. Wanneer ze alle vragen opgelost hadden, kwamen ze te weten dat de directeur in een vat verstopt zat. Uit reacties van leerlingen, ouders en personeelsleden bemerkten we dat iedereen dit een leuk concept vond. Achteraf konden de ouders en leerlingen nog frietjes, hamburgers, hotdogs, ... eten bij de kraampjes van de ouderraad. Omdat er zovele positieve reacties kwamen, hebben we dit concept van werken behouden de laatste jaren. Op de vraag of we leerlingen nog meer zouden kunnen betrekken, denk ik dat we het al wel best goed doen. We kunnen de leerlingen natuurlijk niet zelf aan de kraampjes laten staan. Anders zouden zij niet mee kunnen genieten van de speurtocht.
School 4: Conclusie (Klasjuf De Reuzenboom Boom) Deze school heeft eerder een vertrouwd schoolfeest. Ze voorzien een Free Podium, waarbij de leerlingen kunnen optreden. Wij voorzien ook kraampjes, de leerlingen kopen een speelkaart en kunnen onze spelletjes spelen. Hiermee kunnen ze punten verzamelen, die ze kunnen inruilen voor een prijsje. De ouders kijken voornamelijk naar de optredens en kunnen iets te eten en te drinken bestellen bij ons. De ouderraad helpt ons bij het bemannen van de toog. Ons schoolfeest ligt al enkele jaren vast, in het begin van het schooljaar maken wij werkgroepen. De werkgroep schoolfeest past in onze planning het thema en de werking deels aan. Zij organiseren momenten om over dit onderwerp te praten en bekijken resultaten van vorige jaren. Een week na het schoolfeest zit de werkgroep samen met de directie en enkele andere leerkrachten. Zij bekijken zaken zoals opbrengst, opkomst, ... en evalueren of de keuze voor herhaling vatbaar is of niet. De leerlingen treden op tijdens ons schoolfeest. Enkele leerlingen kunnen zich inzetten om mee op te dienen en ons zo te helpen met de bediening van de bezoekers.
Algemene Conclusie
Het leerlingevent/schoolfeest volledig door leerlingen laten overnemen gaat niet van vandaag op morgen, daar zijn wij ons ook van bewust. Maar vele scholen waren zich niet bewust van het feit dat ze door kleine dingen de leerlingen al mee kunnen laten beslissen, bijvoorbeeld bij het zoeken van een thema. Wij zijn ervan verschoten in hoe weinig scholen dit nog maar het geval was. Ik denk wel dat we bij deze scholen de indruk hebben nagelaten dat ze op een simpele manier toch al meer kunnen doen. Eigenlijk is dat waar we willen beginnen, beginnen met een thema en zo na verloop van tijd bijna alles overdragen naar de kinderen.
We zijn wel heel tevreden dat we een school hebben kunnen interviewen die toch al op goede weg zijn. De wingerd laat de leerlingen al mee het thema kiezen en laat de leerlingen participeren. Nog iets meer initiatief zou leuk zijn maar de directeur heeft wel een goede reden om dit niet verder te doen. Het deelnemen van leerlingen staat bij zijn schoolfeest centraal. Misschien kunnen leerlingen wel nog mee betrokken worden bij opbouw of inkleding.
Hier zijn we weer. Voor we dit alles kunnen uittesten is het natuurlijk belangrijk dat we eerst wat onderzoek doen naar hoe het nu loopt op een schoolfeest. Klopt ons gevoel dat leerlingen op dit moment weinig inspraak hebben of zitten wij volledig fout? Wat mogen leerlingen op dit moment in sommige scholen misschien al wel doen?
We hadden een aantal scholen gecontacteerd voor een interview. Toen bleek dat we maar op enkele scholen een interview mochten afnemen leek het ons nuttig om online een enquête van enkele vragen op te stellen. Het invullen van de enquête duurde maar 3 minuten en zo verkregen we meer reactie dan bij het interview. We hebben in Vlaanderen 88 scholen per mail gecontacteerd en slechts 22 hebben de enquête ingevuld. Omdat we dit aantal wat magertjes vonden, hebben we ook de schoolwebsites bezocht. Aan de hand van hun informatie en sfeerfoto's van hun schoolfeest konden we onze enquête wat versterken. We hebben de gegevens van de enquête en websites verwerkt en kwamen op volgende vaststellingen:
1. Wat voor soort schoolfeest organiseren jullie?
traditioneel = vertrouwd
Conclusie:
Wij merken dat erg veel scholen zich vasthouden aan het gekende soort schoolfeest. Dit werkt voor hen en daarom voeren ze dit jaarlijks uit. - Als bijvraag moesten de deelnemende scholen ook antwoorden op de vraag: Wat kunnen leerlingen doen op uw schoolfeest? De antwoorden op deze vraag waren: workshops, optredens, spelletjes spelen, springkastelen, eten en drinken, free podium, kinderfuif, De scholen die eigenlijk aangaven een vernieuwend schoolfeest te zijn, lieten de kinderen hetzelfde doen dan in onze uitleg rond een vertrouwd schoolfeest.
- Als 2de bijvraag moesten de deelnemende scholen ook antwoorden op deze vraag: Kunnen leerlingen participeren bij het organiseren van het schoolfeest. De antwoorden op deze vraag waren: wij laten ze inspraak doen via het leerlingenparlement, de leerlingenraad mag mee beslissen over de prijsjes, enkel de leerlingen van de hogere klassen mogen af en toe mee beslissen over de volgorde en taken. We merken dat de deelnemende scholen wel proberen de leerlingen inspraak te laten hebben, maar deze kans te weinig benutten.
Alle scholen blijken dus een vertrouwd schoolfeest te hebben, ook al werd door hen aangegeven vernieuwend te zijn.
2. Wie bepaalt het thema van het schoolfeest?
Conclusie:
Ondanks dat de scholen aangeven leerlingen te betrekken, merken we vaak dat deze kans
niet gegrepen wordt. De keuze van het thema ligt
grotendeels in handen van leerkrachten en directie. De kinderen worden zelfs
nog minder geraadpleegd dan de ouders / ouderraad. Dit vinden wij erg jammer,
want wanneer de leerlingen meer inspraak zouden hebben over het thema, zouden
ze zich al meer betrokken voelen. Wij denken dat wanneer leerlingen meer
betrokken worden, de inzet van de leerlingen groter zal zijn om te
participeren. Dit thema zou dan meer leven in de school en bij de kinderen.
3. Hoe worden ouders en andere mensen uitgenodigd voor het schoolfeest?
Conclusie:
De meeste scholen
kiezen voor een brief of een kaartje om zo de ouders op de hoogte te brengen.
Wij vinden dit ergens jammer, ouders komen vaak hun kinderen ophalen
aan de schoolpoort. Wanneer er daar een affiche zou worden opgehangen, zou dit
ook onder de ouders meer leven. Wij vinden, zoals al eerder aangegeven in
onze beschrijving, dat een affiche heel erg leerzaam kan zijn naar
leerlingen toe en ook een manier om hen erbij te betrekken. Een affiche ontwerpen is namelijk al niet zo simpel. Ze moet creatief en duidelijk zijn. Ook moet ze de
juiste informatie bevatten en is de lay-out ook erg belangrijk. De school zou
bijvoorbeeld een wedstrijd kunnen organiseren, waarbij de leerlingen zelf een
affiche mogen ontwerpen, de beste affiche wint en kan worden opgehangen. Of de
school kan besluiten om verschillende elementen van verschillende affiches te
gebruiken en zo te komen tot hun affiche. Ook zou de school kunnen kiezen om er
meer dan 1 te kiezen, mogelijkheden genoeg dus. Zo zou de betrokkenheid
weer groter worden en leeft het onderwerp meer onder de kinderen. Hiermee willen we niet zeggen dat de gewone kaartjes en uitnodigen niet goed zijn. Ouders waarderen het dat ze persoonlijk worden uitgenodigd. Ook bij deze kaartjes kunnen we kinderen initiatief laten nemen. Een goede combinatie en een goed evenwicht is hier de oplossing.
4.Waar komen de inkomsten vandaan? Waaraan worden ze besteed?
Omdat de functies van een schoolfeest wel behouden moeten worden. Leek het ons nuttig om eens te kijken waaraan er op een schoolfeest geld verdiend wordt en wat er met dat geld gebeurt.
Conclusie:
1. Waar komen ze
vandaan?
De meeste inkomsten van de schoolfeesten komen van de verkoop van eten,
drinken en spelletjes. Sommige
scholen vullen dit nog aan met een tombola of verkoop van fotos. De scholen
zoeken dikwijls een sponsor om de kosten te drukken.
2. Waar worden ze voor gebruikt?
We merken erg vaak dat scholen de inkomsten van de schoolfeesten gebruiken voor
zaken zoals: organiseren van activiteiten tijdens het schooljaar die geen
geldelijke winsten opleveren, aankopen van spelmateriaal, projecten,
uitstappen, . Ook geven sommige scholen aan dat ze hun doel vooraf bepalen en
dat deze winst enkel en alleen voor dat doeleinde mag worden gebruikt. Andere
scholen geven aan dat er zo goed als geen winst wordt gemaakt tijdens deze
schoolfeesten.
3. Wie beslist waar het geld naartoe gaat?
Vaak is het de ouderraad of de directie die de leiding krijgt. Zij beslissen
dan wat het meest nodig is op dat moment. Na dit besproken te hebben, worden de
zaken aangekocht of wordt het geld veilig opgeborgen op de schoolrekening.
5.Wie evalueert het schoolfeest nadien?
Conclusie:
Wanneer we de procenten hierboven optellen komen we niet op 100%. Dit is te wijten aan het feit dat bij deze vraag meerdere antwoorden mogelijk waren. Een school kon zowel werkgroep, als leerkrachten, als leerlingen aanduiden. Zo werd één school in meerdere rubrieken meegeteld.
Op dit punt merken wij dat scholen vaak ook
deze kans om leerlingen te betrekken laten liggen. De leerlingen hebben
namelijk het meeste deelgenomen aan de activiteiten die de school
voorziet. Zij zouden dus een erg waardevolle mening kunnen hebben, naar de
volgende jaren toe. Zij kunnen als beste aangeven welke zaken best wel behouden
worden en welke zaken best niet. Daar kunnen scholen op inspelen door de leerlingen dan erg concreet naar suggesties te vragen. Nu vragen
de meeste scholen enkel de mening van volwassenen zoals o.a. het
leerkrachtenkorps of de werkgroep en de ouderraad. Deze meningen zijn
natuurlijk steeds erg waardevol, maar opnieuw een gemiste kans om de
leerlingen te betrekken.
Eindconclusie:
Ondanks dat er
weinig scholen wilden meewerken aan dit project hebben we toch erg veel
geleerd uit dit onderzoek. Sommige zaken hadden we wel verwacht, van andere
zaken zijn we toch erg geschrokken o.a. de keuze van het thema en de
evaluatievorm. We merken dat erg veel scholen op zeker spelen, terwijl dit
nefast is voor het betrekken van kinderen bij het onderwerp schoolfeest. Er
zijn zo veel kleine zaken, die scholen kunnen doen, waardoor het schoolfeest
meer iets van de hele school wordt en waarbij de leerlingen meer betrokken
worden. De zaken die we in de enquête als voorstel hebben gegeven, gaan wij
verwerken in onze uitvoering van ons leerlingevent. Zo kunnen we verder ook nog
reflecteren. Om de volledige resultaten van onze enquête te bekijken, kunt u onderstaande bijlage raadplegen. Vraag 1 was oorspronkelijk gericht op de namen van de deelnemende scholen, daar wij geen toestemming hebben om deze namen openbaar te maken, hebben we deze vraag bewust verwijderd in dit document.
Wat is het verschil tussen een vertrouwd schoolfeest en een leerlingevent?
Beste lezers,
Voor we hier met heel wat cijfermateriaal beginnen leek het ons nuttig om jullie eerst even op de hoogte te brengen over het verschil tussen een vertrouwd schoolfeest en een leerlingevent.
Wat is een vertrouwd schoolfeest?
Het allerbelangrijkste dat wij verstaan onder een vertrouwd schoolfeest is het feit dat alles in elkaar gestoken wordt door ouders, leerkrachten en directie. Verder zien wij dit ook als een schoolfeest dat meestal bestaat uit een Vlaamse Kermis met heel wat kraampjes en optredens van de kinderen. Op dit soort schoolfeesten is er vaak heel weinig input van de leerlingen. De leerkrachten kiezen het thema, de leerkrachten kiezen de kraampjes, de leerkrachten bemannen de kraampjes,...
Tijdens het schoolfeest zelf treden de leerlingen meestal op, dit is één van de
weinige initiatieven die de leerlingen kunnen uitvoeren tijdens dit soort
schoolfeest. Dit kan op verschillende
manieren gebeuren:
1. in de trend van een free podium
bijvoorbeeld. Vaak zijn dit leerlingen die zelf graag iets willen tonen aan familie en/of vrienden,
. Dikwijls zijn dit groepjes van kinderen die een dansje, liedje, gedicht, voorbrengen.
2. in de trend van een klasoptreden bijvoorbeeld. Dit wordt door de
klasleerkracht soms in overleg met de leerlingen beslist. Vaak is dit een lied of een dans, dat
met heel de klas wordt geoefend en opgevoerd voor familie en/of vrienden.
3. in de trend van een schoolvoorstelling bijvoorbeeld. De klasleerkrachten kiezen het toneelstuk en het script. De leerlingen mogen soms wel
of soms niet auditie doen i.v.m. de rolverdeling. Aan dit toneelstuk wordt tijdens de lessen
gewerkt. Vaak zijn er op de dag van het
schoolfeest een 4-tal voorstellingen. Dikwijls dient men ook
hiervoor ingeschreven te worden.
Het doel van een vertrouwd schoolfeest is : geld inzamelen ten voordele van de school,
door ouders uit te nodigen naar de school. De rol van kinderen tijdens een vertrouwd schoolfeest is: het maken van een (klas)optreden, spelletjes
spelen bij de kraampjes, knutselen voor de aankleding,
Wat
is een leerlingevent?
Als
wij gaan bekijken wat we met de leerlingen willen bereiken, vinden wij de
term vernieuwend schoolfeest niet echt passend. Wij willen echt gaan voor
optimale betrokkenheid bij de leerlingen. Wij vinden ook dat dit leerlingevent
niet enkel op het einde van het jaar mogelijk is, maar meermaals per jaar. Wij willen
praktisch alles in handen van de leerlingen leggen, wel mits goede
ondersteuning en begeleiding van de leerkrachten. Wij denken dat leerlingen van
een 2de tot 3de graad het zouden moeten aankunnen om de medeleiding
te krijgen. Zij kunnen naar aanleiding van enkele zaken ook de leerlingen van
de 1ste graad inschakelen. Zo is het echt een samenwerking van de
hele school die tot uiting komt.
Hiermee willen we bedoelen dat zelfs een vertrouwd schoolfeest ook een leerlingevent kan zijn. Het enige wat leerkrachten en directieleden hiervoor moeten doen is het free podium of de speelkraampjes ook echt in handen van de leerlingen leggen en hun dit laten organiseren.
De leerlingen kunnen zich dan ontplooien
op bepaalde vlakken die anders weinig, tot erg weinig aan bod komen. De
leerlingen krijgen te maken met verantwoordelijkheid en samenwerking. De
leerkrachten nemen natuurlijk ook nog erg veel deel aan de gesprekken en keuzes,
maar houden zich eerder afzijdig als het tot uitvoering komt. De leerkracht
krijgt in dit leerlingevent meer de begeleidende rol in plaats van de leidinggevende
rol. De leerkracht is beschikbaar voor de leerlingen en klaar voor de vragen,
bemerkingen en problemen waarop de leerlingen kunnen stuiten. De leerkrachten
mogen natuurlijk nog steeds suggesties doen. Wij streven echt naar een
goede samenwerking tussen de leerlingen, leerkrachten, ouders en directieleden. Daarom
stellen wij voor de leerlingen te wijzen op het werken in werkgroepen. Zo
wordt de structuur naar de leerlingen toe ook duidelijker en werken de
leerlingen niet allemaal tegelijk aan hetzelfde. Ook de manier van beslissen
wordt dan iets makkelijker, omdat de groep ook kleiner is.
Welke zaken zien wij in handen van de leerlingen:
- De leerlingen kiezen het thema van het leerlingevent.
- De leerlingen kunnen zelf vorm geven bij het thema en activiteiten uitwerken
of onderzoeken.
- De leerlingen zorgen voor de uitnodigingen, affiches en versieringen.
- De leerlingen kunnen omgaan met geld en kunnen ervoor zorgen dat dit event
geen verlies lijdt.
- De leerlingen kunnen deels de rollen overnemen van de leerkrachten bij een
leerlingevent zoals o.a.: opdienen, afruimen, activiteiten
begeleiden,
We zijn er ons van bewust dat bovenstaande voorbeelden niet door alle graden kunnen worden volbracht. Volgens ons kunnen de leerlingen van 5 en 6 het beste omgaan met geld. Daarom zouden wij deze taak in hun handen leggen. Wanneer we echt met de hele school werken lijkt het ons aangewezen om de leerlingen van de 3de graad de leiding te laten nemen. Zij kunnen dan zelf beroep doen op de leerlingen van de jongere graden.
We houden jullie zeker op de hoogte hoe dit allemaal afloopt.
Zoals eerder vermeld, zouden we graag willen dat leerlingen meer inspraak krijgen in het organiseren van een schoolfeest. We stelden enkele vragen op om ons onderzoek gerichter te kunnen voeren. We hopen tegen het einde van ons project een antwoord te kunnen formuleren. We hebben 1 hoofdvraag en dan nog enkele bijvragen. Zo weten jullie ineens wat je van onze blog mag verwachten.
Hoe kunnen we leerlingen van een 3de graad betrekken bij het
organiseren van een schoolfeest? - Wat
kunnen we de leerlingen wel laten doen? Wat niet? - Hoe
willen de leerkrachten, ouderraad en/of ouders de taken uit handen geven en de
leerlingen hierin steunen? - Wat
zijn de grote verschillen tussen een vertrouwd schoolfeest en een
leerlingevent? - Hoe
kunnen we concreet op klasniveau een vernieuwend schoolfeest organiseren,
rekening houdend met het doel van een schoolfeest.
Deze vragen willen
we graag onderzoeken door het zelf uit te proberen. We weten dat dit onderzoek
meer op kleinschalige basis is, daar het niet haalbaar is meerdere
leerlingeventen uit te werken gedurende 1 schooljaar. Wel denken/hopen wij
met dit onderzoek scholen, die zoekende zijn naar vernieuwing, te kunnen
inspireren en aan te zetten door meer te durven loslaten en in handen te leggen bij de leerlingen. Wij zijn ervan
overtuigd dat deze manier van werken niet enkel zinvol en leerrijk is voor de
leerlingen, maar ook voor de leerkrachten en directieleden. Deze visie hebben
wij ervaren tijdens onze opleiding, wij hebben geleerd: Hoe meer je door
de leerlingen laat doen, hoe meer ze er van opsteken.. We hopen tijdens en na dit onderzoek tot een
positieve conclusie te bekomen.
Graag houden wij jullie op de hoogte over al ons werk en onze bevindingen.
Wij zijn Julie Vercauteren en Synn De Groot. Wij zitten in het laatste
jaar van de lerarenopleiding lager onderwijs te Thomas More Mechelen.
Als onderwerp van onze scriptie hebben wij het thema feest op school gekozen.
Wij hebben dit meer toegespitst op het onderwerp schoolfeest. Wij vinden
namelijk, uit eigen ervaring, dat er bij een schoolfeest nog veel te vaak initiatief komt van ouders
en leerkrachten. Leerlingen zelf hebben hier volgens ons, in erg veel
gevallen, heel weinig te zeggen. Daarin zouden wij graag verandering willen
brengen. Wat we wel willen meenemen in ons onderzoek zijn de functies van het
schoolfeest:
- We mogen geen verlies maken.
- Er moeten ouders / familie / leeftijdsgenoten betrokken worden.
- We willen aan de ouders tonen waar de school en de leerlingen mee bezig zijn.
Voor ons onderzoek hebben we eerst een literatuurstudie uitgevoerd.
Hiervoor hebben we verschillende bronnen geraadpleegd zoals o.a.: websites, een
enquête en interviews met leerkrachten / ouders / leerlingen / directie / andere personeelsleden.
Voor ons praktijkonderzoek kozen wij ervoor onze projectstage
te gebruiken, om zo met de leerlingen van de 2de graad te werken rond het
organiseren van een leerlingevent.
We willen deze blog gebruiken om ons werk openbaar te zetten. Zo kunnen
scholen of andere die hierin geïnteresseerd zijn deze gegevens raadplegen. De blog zal
uiteindelijk een geheel zijn van gegevens die we rond dit onderwerp verzameld hebben,
onze ervaringen die we hebben ondervonden in de praktijk en aanbevelingen voor
een nieuwe poging van dit project. We hopen dat het niet bij deze ene
praktijkstudie blijft, we zouden graag in de volgende jaren, als we echt voor
de klas komen te staan, nieuwe pogingen ondernemen om onszelf te verbeteren en
zo misschien tot het optimale leerlinginitiatief te komen. We kunnen niet met zekerheid zeggen dat we er ooit in slagen om dit tot in de perfectie te bereiken, maar
we willen er wel naar streven.
