16-10-2017 om 07:09 geschreven door Mark  

Reisverslag 14 okt

Zalig geslapen ondanks de hitte. Het was gisteren 37 graden in de schaduw. En dat komt goed van pas, want vandaag hebben we een tocht van ca 500 km Zuidoost naar de stad Yasuj, dwars door het Zagroz gebergte. Betoverend mooi en woest. Wij steken het gemotoriseerd van west naar oost door. Alexander deed destijds wel beter.

In 334 voor Chr. stak Alex met 30.000 hoplieten (zware infanterie) en 5.000 cavalerie de Hellespont over, deed op de ruïnes van Troje een schietgebedje op het graf van Achilleus (zijn lichtend voorbeeld) en gaf bij de Granicus rivier (Noordwesten van Turkije) het eerste Perzische leger van drie satrapen (onderkoningen) een oefenlesje. Leger weg, twee satrapen gesneuveld en de derde pleegde wijselijk zelfmoord. De Perzische koning Darius III was uitzinnig van woede en ging met een troepenmacht van 600.000 soldaten dat vervelend joch eens persoonlijk een rammeling geven. De legers ontmoetten elkaar in 333 voor Chr. aan de Issus rivier,  in wat nu West-Syrië is (denk ik) . De uitslag was echter wat anders: geen Perzisch leger meer, Darius op de vlucht en Alexander had de koningin moeder van Darius III, zijn hele uitzet inclusief zijn harem gevangen genomen. Jongens, jongens die Griekse soldaten zullen daar eventjes hun b(r)oekje te buiten zijn gegaan. Darius bood hem in ruil de helft van het Perzische rijk aan. Alexander weigerde. Hij stapte eerst effen voort naar het Zuiden (om later geen achterhoede gevechten te hebben) en werd in Egypte als bevrijder ontvangen, stichtte in de rapte de stad Alexandria, liep met zijn hele leger ei zo na verloren in de Lybische woestijn. In Oktober 331 BC botste hij in Arbela (oostelijk Syrië) op het derde leger van de Perzen. Eén miljoen man sterk ditmaal. Wie biedt meer: afgerond is dat een overmacht van 1 tegen 28. Tegen zijn generaals, die vonden dat het nu toch een beetje té riskant werd, zei Alexje dat er aan Macedonische kant veel meer soldaten stonden die wilden en konden vechten dan aan Perzische kant. En weer kreeg ie gelijk. Het werd een regelrechte ramp voor de Perzen, ondanks hun geheim wapen (olifanten) en Darius moest weer op de loop verder naar het oostelijk deel van zijn rijk. Alex koerste achter hem aan, maar voor hij te pakken kreeg had Bessus, satraap van Bactria en dus één van zijn eigen onderkoningen Darius al gedood. Alexander heeft Darius’ lijk in een ossenkar gevonden, heeft hem een staatsbegrafenis gegeven en die Bessus terechtgesteld wegens gebrek aan loyauteit ten opzichte van zijn koning. Dan is verder getrokken tot aan de Indus in India.

Even een historische schets alleen maar om te zeggen dat onze Alexander met zijn leger in ijltempo (volgens de overlevering tot 50 mijl per dag!) door dit gebergte gestapt is maar dan wel van noordwest naar zuidoost om rapper dan rap in Persepolis te zijn. In elk geval sneller dan de Perzen om hen te beletten hun staatsschatten uit Persepolis weg te slepen. En dat is hem inderdaad ook gelukt. Alexander rijfde in Susa (de administratieve hoofdstad van het rijk) en Persepolis (het religieuze centrum van het rijk) 650.000 kg goud bijeen. Daarvoor kan men al eens een robbertje vechten vind ik.

Tijd om even over het Iraans eten te praten. De gerechten zijn typische nomaden gerechten: eenvoudige sudderpotjes zonder veel variatie. De afwisseling moet van de kruiden komen. In het binnenland doen ze wat schapen- of geitenvlees bij. Maar de suikerverslaving van de Iraniërs is echt  hallucinant. Elk gerecht en elk drankje zit propvol suiker. De enige uitzondering is hun nationaal yoghurt drankje, daar mengen ze naar eigen smaak en voorkomen heel veel kruiden onder. Dat is waarlijk zeer fijn en bovendien erg verfrissend. En allicht ook gezond. Dat maak ik mezelf althans toch wijs.

Over de strenge kledijnormen en de onmogelijke segregatie tussen mannen en  vrouwen kan ik simpel en kort zijn. Veel mensen lopen hier gefrustreerd en zelfs ‘irritant hitsig’ rond. Zowel mannen als vrouwen. Eigenlijk meelijwekkend. Eerder vroeg dan laat moet dat potje overkoken. En dat is vandaag al goed merkbaar bij de jonge dames. Hun hoofddoek zakt alsmaar meer naar achter. Sommigen schminken zich vrij opzichtig en gedragen zich (relatief) vrijpostig  Velen spreken de toeristen gewoon aan op straat en verzoeken hen om foto’s van hen te nemen. En maar giechelen en kwetteren.

Met een week vertraging (wat een groepsreis allemaal met een mens doet, nietwaar), ben ik eindelijk begonnen met wat Farsi te leren. Eerst de getallen van één tot tien: yek, do, seh, chahar, panj, shesht, haft, hasht, noh, dah. Voilà. Nu nog wat dagelijkse praktijk en dan zijn we vertrokken. ‘Goede dag’ is een makkie: ‘salaam’. ‘Goede morgen’ is al wat moeilijker: ‘sob bekheir’. ‘Goede avond valt dan weer mee: ‘shab bekheir’. ‘Ja’ is ‘bale’ en ‘nee’ wordt ’na’. ‘Dank u’ geeft moed: ‘mamnun’  maar ‘a.u.b’ is een tongbreker ‘befarmaa ien’. Andere woorden vertonen duidelijk een nauw verwantschap met de germaanse talen. Zo is het woord voor ‘dochter’ in het Farsi ‘dokhtar’ en de symbolen KH spreken ze guturaal uit als de Franse ‘g’. ‘Moeder’ is ‘maadar’ en ‘vader’ is ‘pedar’. Zoals kleine Jan vroeger op school heeft geleerd: Perzisch is een indo-germaanse taal. Ja mijnheer, ja mevrouw, dat heb ik vandaag op school geleerd. Zoveel is duidelijk.

14-10-2017 om 20:38 geschreven door Mark  

Reisverslag 13 okt

Het was vannacht warm en vanmorgen is het heet: 29 graden om de dag te beginnen.  En vrijdag de 13^de. Dus voorzeker geen regen vandaag.

In 260 na Christus verslaan de Sasaniden onder leiding van Shapur I een Romeins leger. Keizer Valerianus was zo onvoorzichtig geweest om aan het gevecht deel te nemen en hij werd samen met enkele duizenden Romeinse soldaten gevangen genomen. Vermits een Romeins leger altijd de nodige architecten en ervaren bouwmeesters mee had en Shapur die goed kon gebruiken, liet hij hen niet executeren. Voor keizer Valerianus hoopte onze Shapur een enorm losgeld te kunnen vragen. In afwachting hiervan gebruikte hij de keizer als voetbankje telkens als ie zijn paard wilde bestijgen. Maar Rome gaf geen krimp. Niet alleen omwille van het principe (een Romein geeft zich niet over), maar ook omdat de keizer enkele jaren ervoor ene Laurentius (die daarna tot Sint gepromoveerd werd) levend had laten roosteren. En de inwoners van de stad Rome, die steeds meer gekerstend werd vond dat er wel wat over. Kortom ze waren hem liever kwijt dan rijk. Shapur besefte dat ie verkeerd gegokt had. Hij liet de keizer levend villen en zijn bloedrood ontveld lichaam ophangen in een heidense tempel met de waarschuwing dat Rome niet teveel meer op haar macht moest rekenen. Tot daar het onfortuinlijke lot van de keizer.

Zijn gevangen soldaten verging het beter. Die werden ingezet bij openbare werken. Het meest bekend werk is het irrigatie systeem en de watermolens van Shushtar. Zij hebben vanuit een nabij gelegen rivier een kanaal gegraven dat uitmondt in een groot bassin. Allemaal met de hand. Aan de randen van dat bassin hebben ze een hele waterhuishouding uitgewerkt opdat 64 (!) watermolens met horizontale schoepen  (voor het malen van rijst, graan, zaden, olie enz) met waterenergie worden aangedreven en het water naderhand met een hydraulisch systeem via allerlei kanalen de lager gelegen landbouwgronden bevloeit. Het debiet en de kracht van het water wordt bestuurd via een kluwen van kleinere kanaaltjes met schotten die helemaal of gedeeltelijk kunnen opgehaald of neer gelaten worden. En die constructie is na 1700 jaar nog steeds operationeel. Het geheel behoort daarom ook tot Unesco werelderfgoed.   

Dan nog even naar de ruines van een Sasanidische vesting. Het is hier intussen brandend heet geworden. Ik gebruik, naast mijn hoed en zonnecrème, ook mijn regenscherm als zonnescherm. De gouverneur van de vesting vond dat in de jaren 500 na Christus ook al niet gezond en hij liet enkele verblijven in de rotsen uithakken, 20 m diep. Het plafond was met fijn stukadoorswerk afgewerkt en de muren betegeld met geglazuurde tegeltjes. En daar is het inderdaad een heel stuk aangenamer.

Het is intussen 14:30u en we moeten nog eten. Het wordt weer een stoofpotje met rijst. Het stoofpotje bestaat uit schapenvlees, pruimen, fijne rozijnen en ik weet niet welke kruiden. Lekker maar weer veeeel te zoet. Als drank wordt zelf gemaakte ‘dugh’ geserveerd. Er zitten veel kruiden bij in. Heel fijn. Heb er een foto van genomen.

Dan nog even goede dag gaan zeggen aan de Romeinse brug Pol-e Dokhtar, in 260 na Ch. gebouwd door die gevangen legioensoldaten van Valerianus. De bug van 270m lang vormde een onderdeel van de koninklijke wegen en verbond de Perzische hoofdsteden Istakhr en Bishapur met steden in Mesopotamië zoals Ctesiphon, Nissibis en Edessa. Opnieuw een knap staaltje van oerdegelijke bouwkunde van 270m lang.

Tot slot naar de Ziggurat Chogha Zanbil. Het is de best bewaarde traptempel van de Elamieten. Vandaar dat ie ook opgenomen is de Unesco werelderfgoedlijst. In 1330 BC besliste de Elamitische koning Untash Napirisa hier een nieuwe hoofdstad te bouwen met in het centrum deze tempel, gewijd aan de goden Inshushinak en Napirisha. Zowel wat nog van de ruïnes overblijft als de namen zijn indrukwekkend: een vijf-trap piramide in baksteen. Daarboven op stond dan het tempeltje met blauw geglazuurde tegeltjes. In totaal  meer dan 50 m hoog. Binnenin stonden de gouden standbeeldjes van  eer dan 50 m hoog. Drie verdiepingen staan nog overeind. We komen er net bij valavond aan. De ondergaande zon kleurt alles diep rood/bruin. Prachtig zicht.

13-10-2017 om 21:18 geschreven door Mark  

Reisverslag 12 okt

Vandaag wordt het een busdag. Tegen vanavond moeten we aankomen in Ahwaz. Dat is een goede 700 km naar het Zuiden, maar nog steeds evenwijdig met de Iraakse grens. Tijd om wat onze kennis  over de geschiedenis van het land wat bij te spijkeren. In de 7^de eeuw is het liedje van de Sasaniden financieel en militair uitgezongen. De eeuwen aanslepende oorlogen met Rome en daarna met Constantinopel waren er teveel aan. De Arabische stammen, die ruw weg in wat vandaag Saudi Arabië heet, en die voordien hun tijd verdreven met onderling oorlogje te spelen hebben onder het vandaal van de jonge Islam een gemeenschappelijk streefdoel gevonden: de Islamitische gebiedsuitbreiding. In een zucht en een vloek veroveren ze het eeuwenoude Sasanidische rijk en Iran wordt op een jaar tijd onderdeel van het Islamitisch Kalifaat. Aanvankelijk heerst er een grote godsdienstvrijheid, maar gaandeweg neemt de intolerantie toe: zwaardere belastingen voor anders gelovigen, verbod om een islam belijder te trachten te bekeren (tarief: doodstraf), verbod voor een islam belijder om zijn geloof te verzaken enz.

Maar daarmee komt geen eind aan de onrust in het land. Integendeel, de volgende eeuwen worden gekenmerkt door een eindeloos gevecht om de macht, met veel geweld en moordpartijen. Daarvan maken in de 19^de eeuw de nieuwe grootmachten Groot Brittannië en Rusland dankbaar gebruik. Rusland gedreven door hun drang naar een ‘warme’ zee en Groot Brittannië die de Russen niet aan hun voordeur in India wensen. Het resultaat is dat Iran vervalt tot een koloniaal wingewest voor beide landen. De Russen verkiezen hele regio’s te annexeren, de Britten zijn vooral uit op monopolies voor tabak en mineralen en dergelijke. Het hek is helemaal van de dam als de Britten in 1908 in Khuzestan petroleum vinden. Het land wordt letterlijk leeg gezogen en de staat implodeert. Zoals vaak staat in dergelijke chaos ergens een man op die met radicale methodes orde op zaken stelt. Reza Khan is ditmaal de man van dienst en hij is een officier in het Kozakkenleger. Hij en daarna zijn zoon Mohammed Reza onteigenen de grootgrond bezitters, moderniseren het land in speed tempo en schaffen een reeks ‘oude’ religieuze regels en wetten af (zoals bv de hoofddoek). Maar koken kost veel geld en zij gaan buitenlandse leningen aan. De elite vindt die ‘wiite revolutie’ wel goed, maar de gewone bevolking niet. Ze morren maar Reza wil dat niet zien. Hij beschouwt zich als maar meer als de opvolger van zijn grote voorbeelden Cyrus en Darius. In de jaren ’70 van de vorige eeuw organiseert hij een gigantisch feest ter ere van het 2500 jaar bestaan van het Iraans rijk en hij laat zich kronen tot Shah (= koning der koningen) in het Golestan Paleis, zoals ik al vertelde op de eerste dag van de reis. De Shah zat op de pauwentroon die een van zijn voorvaderen Nader Khan als oorlogssoevenir in 1746 had mee gebracht tijdens zijn veldtocht naar Delhi in India.

De binnenlandse kritiek wordt onder meer gestuurd door ene Khomeini. De Shah stuurt hem in ballingschap naar Parijs. Maar hier helpt geen klein moederen meer aan. Alle politieke partijen, van uiterst links tot uiterst rechts, extreem religieus tot profaan, verenigen zich met als doel de Shah te verdrijven. En zo gebeurt op 16 januari 1979.  De revolutionaire Raad waarin al die strekkingen zetelen moet een nieuwe grondwet opstellen. De ontwerptekst is liberaal en modern met een parlementair systeem en de klassieke vrijheden naar westers model. Maar ze bereiken geen eensgezindheid en de chaos herbegint. Khomeini zit zijn kans schoon en komt terug uit ballingschap. De bevolking reageert enthousiast inde hoop dat ie rust en orde zal kunnen scheppen. Maar wat zij zich niet realiseren is dat het ontwerp van grondwet in de prullenmand verdwijnt en dat de revolutie verwordt tot een Islamitische revolutie. En daarmee zit iedereen in de wereld nu mee opgeschept.

Nog net voor sluitingstijd komen we aan in Sush, het vroegere Susa waar Darius de eerste zijn paleis in 521 voor Christus zijn paleis liet bouwen op dezelfde plaats waar de Elamieten 1700 jaar voordien ( in 2200 jaar voor Christus) de hoofdstad van hun rijk hadden gebouwd (en dat door de Assyrische Assurbanipal in 645 voor Christus werd verwoest). We zijn de ruïnes gaan bezoeken, alhoewel er na 2500 jaar niet bijster veel meer van recht staat. Soit ik ben er toch geweest. In dezelfde wijk van de staat Susa staat ook het graf van de profeet Daniël. Je kent wel het verhaal uit de bijbel van die man die door de Perzische koning voor de leeuwen werd gegooid, maar die maar niet opgepeuzeld raakte. Allicht omdat de leeuwen geen honger hadden of omdat ze kiespijn hadden. Volgens de bijbel was dat allemaal niet waar: het was Gods hand die daarvoor zorgde. Wat er ook van zij, onze Danny is later dan toch op een of andere manier aan zijn eind gekomen want zijn graf staat hier in Susa. Waarom ligt een Joodse profeet begraven in Perzië hoor ik jullie al vragen. Hawel da’s simpel. In de bijbel staat dat de Perzen Jeruzalem hebben geplunderd en vele Joden in ballingschap mee naar huis hebben genomen. Maar een bezoek aan zijn graf stond niet op het programma van de reis ‘Langs Koningswegen’ (want Danny was geen koning hé) en een bezoekje kon er ook niet tussen. Gemist dus op pakweg 300 meter na.

En dan verder naar Ahwaz.

12-10-2017 om 22:17 geschreven door Mark  

Reisverslag 11 okt

Ik ben vanmorgen wakker geworden van de warmte. En bovendien een topdag. Want vlakbij de karavanserai Shah Abbasi ligt een enorme bergmassa pal op de antieke koningsweg van Pasargad (bij Persepolis), over Susa naar Sardis. Eigenlijk de eerste internationale verbindingsweg: 2700 km lang! De Griekse geschiedschrijver Herodotos vertelt erover dat ijlboden de afstand per paard konden afleggen in 7 dagen. Een karavaan deed er 3 maand over. Allemaal om te vertellen dat in de rotswand van dat gebergte half verheven beeldhouwwerken zijn uitgehouwen, met dezelfde functie als Facebook vandaag.

Zo maakte Darius De Grote in 520 BC zijn overwinning op usurpator Magus Guamata aan de toen bekende wereld kond en de bijbehorende inscripties werden in de 3 toen gangbare wereldtalen gebeiteld: Oud Perzisch, Elamitisch en Babylonisch. Niemand van de toenmalige wereld kon nog zeggen dat hij of zij niet wist dat, na de onverwachte dood van Cambysses II tijdens een veldtocht in Egypte, onze Maggie zijn kans schoon had gezien om in de gauwte de macht van een wereldrijk te grijpen; maar dat Darius er een stokje voor en zijn zwaard achter had gestoken; dat alle samenzweerders 20 cm kleiner werden gemaakt en dat hij nu de grote man was.  Waar Darius niet aan gedacht was dat men 2500 jaar later die drie talen niet meer zou spreken, laat staan verstaan. Heel dit verhaal is onbekend gebleven totdat een Britse archeoloog, Sir Henry Creswicke Rawlinson,  in 1853 plots het licht zag schijnen en inzag dat het - dankzij de drietaligheid van de inscripties-  mogelijk moest zijn om die drie klassieke wereldtalen te ontcijferen. Sindsdien heeft men een heel stuk van de Perzische geschiedenis vrij nauwkeurig kunnen reconstrueren. Een tweede steen van Rosetta met andere woorden.

Een beetje verder ligt er een grot die 40.000 jaar geleden bewoond werd. Zoals ik me als kind al voorstelde: een relatief groot gat als voordeur en een vrij ondiepe ‘leefkamer’. Man dat moet daar getocht hebben!

Dan naar Taq-e Bustan in Karmenshah. Ook daar staan indrukwekkende rots –reliëfs. Ditmaal van Shapur II van 380 AD, naar aanleiding van zijn overwinning op de Romeinse keizer Julianus. Indrukwekkend.

Na de picknick rijden we de stad Kermanshah binnen naar een Tekie. Dat is een gebouw dat dienst doet als vezamelplaats van de optochten ter nagedachtenis van de moord op Hosein, de kleinzoon van Mohamed. Die herdenkingsdag heet Ashura en dan worden grootse optochten georganiseerd. Vroeger bij ons vooral bekend om de bloederige zelfpijnigingen met messen (waarmee ze flinke sneden in hun hoofd kappen) en met kettingen (waarmee ze hun rug open kloppen). Die zijn sinds enkele jaren verboden. Ze beginnen stilaan tot de jaren van verstand te komen en nu zijn de optochten verworden tot een soort folkloristisch gebeuren met een symbolische betekenis waarbij de jongens heel stoer doen door met hun handen hevig op hun borst te kloppen. De meisjes staan vanop de stoep aandachtig te kijken wie hun uitverkorene zou kunnen worden. In de dagen na de optocht zoeken de twee betrokken families dan contact.

Vanavond een lekkere maaltijd gegeten: khoresh fesenjan. Een stoofpotje met vlees (eend of fazant of kip), granaatappel, walnoten en limoen. Dat moet uuuren stoven tot een dikke rijke donkerbruine vleessaus. Ze serveren daar lekkere witte rijst bij, veel fijner dan onze smaakloze bloem-rijst. Spijtig dat ze hier geen dubbele Westmalle hebben. Die zou er perfect bij passen. Deze maaltijd kost € 7,5. En mijn wasgoed (wat sokken, enkele hemden en ondergoed) wassen kost omgerekend € 6. Hier kunnen we het nog wel even rekken!

11-10-2017 om 20:24 geschreven door Mark  

10-10-2017 om 21:09 geschreven door Mark  

Reisverslag 9 okt

Het avondeten  gisteren deed me aan Zuid Amerika denken. De uitbater somt op wat ie allemaal in aanbieding heeft. Naast de aubergines (komen me intussen de oren uit) en de kip kebab kan hij ook lamskebab serveren. Zeven mensen, waaronder ik opteren voor het lam. Na een kwartier komt ie doodleuk vertellen dat er maar 2 lamskebabs zijn en hij wil weten wie wil ruilen voor kipkebab. Ikkenie en zwijg dus in alle talen. Even later komt ie terug en zegt op strenge toon dat er nog steeds mensen zijn die hun lamskebab niet hebben omgeruild. Via onze gids/tolk verneem ik dan dat er helemaal geen lamskebab is. Ik moest erom lachen.

Mijn kamer in Takab is wel erg rudimentair. De gids had ons verwittigd dat op op deze locatie maar 1 hotelletje was en dat het erg basic zou zijn. Ik ben veel gewend, maar 30 cm beenruimte tussen het toilet en de muur is voor iemand met mijn beenlengte gewoon te kort. Na enig beraad en wat testen in de praktijk heb ik besloten dat ik haaks zal moeten gaan zitten. Ander alternatief is recht staan, maar dat zag ik niet meteen zitten. Het bed is een brits, waar ik gelukkig net tussen voor- en achtereinde pas, en de radiatoren staan warm. Ik kan ze niet dicht draaien en het hotel wil de  chauffage niet afzetten. Een andere kamer is ook geen optie, want er is er geen… Allez, voor één nacht is het gegaan.

Vanmorgen heb ik acrobatische toeren moeten uithalen om tijdig op het toilet te raken. Nettttttt gelukt, haaks zittend. Alvast maar een imodium genomen.  Bij het ontbijt bots ik op een Australiër die met de fiets al twee maand Iran doorkruist. En hij plant nog drie weken voort te trappen. Een echte hippie met alles erop en eraan: vale t-shirt met gaten in, een paardenstaart tot halverwege zijn rug en niet erg proper.

De bus rijdt dan zuidwaarts naar Sanandadj. Weg van de Noordergrens met Irak, maar wel dichter bij de westelijke grens met Irak: nog 75-80 km. Onderweg moet ik de bus doen stoppen en, gelukkig voor mij, de bus en de medereizigers, net bij enkele bosjes. Nog twee imodiums genomen. Als dat maar goed komt.

Onderweg nog even gestopt voor de Salvat Abad brug over een nu droge rivier. Spelleke dateert van begin 16^de eeuw. Meer valt er niet over te vertellen. In Sanandadj bezoeken we de Dar-Al-Ahsam moskee van 1227. Prachtige mozaïeken, maar niet makkelijk te fotograferen. Vermits die mozaïeken bijna altijd aan de binnenkant van gewelven of hele koepels bevestigd zijn, kan men er eigenlijk maar op één manier een goede foto van maken: op de grond gaan liggen. Omdat die methode niet zo handig is en bovendien een beetje stofferig, heb ik voor enkele jaren een andere techniek ontwikkeld. Ik positioneer me in het centrum van de koepel en hou mijn camera ondersteboven. Met de lens naar de koepel gericht trek ik zo uit de losse pols zonder te kunnen ‘mikken’ meerdere foto’s. De ene wat meer naar links, de volgende wat meer naar rechts en idem met vooruit en achteruit.  Eén van deze ‘blinde’ opnamen is meestal prijs. Zo niet, dan begin ik gewoon opnieuw. Succes gegarandeerd!

In de moskee geeft onze gids, die een Iranees van geboorte is maar in Nederland gestudeerd heeft, toelichting over de inhoud van de Islam religie. Blijkt verbazingwekkend gelijklopend te zijn met de Zoroastra religie die ik gisteren neerpende. Met name dat de Koran en de Shari-a een heel set van gedetailleerde gedragsregeltjes bevatten en als je die nauwgezet volgt,  versterk je je eigen ‘licht’ (ik gebruik opzettelijk dezelfde woorden) en kom je zo tot het ‘grote Licht’. Ik sta er versteld van.

Vervolgens naar een koopmanshuis van ene mijnheer Asef. Begin vorige eeuw rijk geworden door lucratieve handel. Intussen hebben de helemaal verarmde nazaten het mini paleis voor een appel en twee eieren aan de overheid verkocht. En die heeft het omgevormd tot een museum. Eén ding hield me heel de tijd bezig: hoe konden de bewoners toen die talloze en enorm grote kamers ’s winters  verwarmen. Want tijdens de wintermaanden kan het hier echt bitter koud zijn. De oplossing is simpel: ze verwarmden maar één kamer, de leefkamer. In het midden onder een laag tafeltje stond een kacheltje. Beiden, kacheltje en tafel, werden afgedekt met dikke tapijten. Die hingen niet alleen van het tafeltje, maar ze lagen ook nog wel een meter verder op de vloer. Die stenen vloer lag op zijn beurt ook vol met dikke stofferige tapijten. De bewoners zaten rond het tafeltje, met hun voeten onder de afhangende tapijt. Een soort mini centrale verwarming dus.   

09-10-2017 om 20:34 geschreven door Mark  

Reisverslag 7 okt 17

Inpakken en wegwezen. Ik krijg verdorie geen tijd om in Tehran de dingen te bezoeken die ik wil bezoeken. Ik zal dus moeten terugkeren op mijn eentje vrees ik.

De dagschotel voor vandaag is de rit naar Zandjan, met stops onderweg. Eerste stop is Qazwin. Dat was de (eerste) hoofdstad van de Sasanidische koningen, gesticht door Shapur I in de 3^de eeuw na Chr. Daar staat de Vrijdag Moskee. De oudste delen dateren van de nog zeer jonge Islam. Goed om eens te zien, maar ook niets meer. Dan liever naar de belendende percelen: de eeuwen oude overdekte souks. Van oudsher één grote rommelbazaar met bijvoorbeeld een schrijnwerkerij naast een kledingswinkel. Alle kledingsstukken hangen dan ook vol zagemeel. ’s Middags wat ‘authentieke’ gerechten gaan eten. Ik opteer voor ‘dizi’. Een stoofpotje met schapenvlees, ui, kikkererwten, limoen in tomatensaus. De saus giet je over in een  afzonderlijke kom en promoveer je zo tot soep. De groenten moet je dan met een kleine metalen stamper pureren. Opeten doe je met wat plat brood en met mij onbekende en onversnipperde kruidenblaadjes. Ik herkende alleen  basilicumblaadjes. Vermits er geen alcohol voorhanden is en het alcoholvrije bier in het beste geval naar mierenzoete limonade smaakt, rest alleen water of thee of ‘dugh’. Een lekker yoghurtdrankje waar ze allerlei kruiden onder mengen. Munt is er zeker bij.

Dan naar Sultanieh. Dit dorpje was in de dertiende eeuw, toen Iran zoals de rest van Azië en Klein Azië onderdeel uitmaakte van het Mongoolse rijk, de hoofdstad van de ‘kleine’ Khanar. De plaatselijke onderkoning van de Genghis (=Grote) Khan. Die Mongolen in Iran waren mettertijd volledig geïslamiseerd en een ervan, sultan Uljayto besliste binnen zijn citadel een gebouw op te richten als grafmonument waar de stoffelijke resten van de eerste Imams Ali en Housein zouden moeten herbegraven worden. Maar het draaide anders uit. Het werd een mausoleum voor hemzelf. Het is een bakstenen gebouw met een koepel (ook van baksteen) van 49m hoog en 26m diameter. Bouwtechnisch een huzarenstukje. Het gebouw is dan ook opgenomen in het Unesco Werelderfgoed.   

08-10-2017 om 05:19 geschreven door Mark  

Reisverslag 6 okt 17

Ik heb ergens een beschrijving gelezen van iemands eerste impressies als ie toekwam in Iran. Ik ken de auteur niet, maar ik vind zijn formulering zo accuraat dat ik het effen leen.

Plotseling, als bij toverslag, waren alle vrouwen verdwenen. Of beter, waren alle vrouwen in de aankomsthal van de luchthaven van Tehran één en dezelfde geworden. Hetzelfde verwisselbare onpersoonlijke wezen met een hoofddoek. Ze waren onherkenbaar gleichgeschaltet. Ik kan die eerste indruk moeilijk vermijden. Erger nog,  de totaliteit van het fenomeen en het volslagen gebrek aan uitzonderingen, versterken mijn eerste indruk nog. Met dit verschil dat de gesluierde vrouwen niet somber kijken of gelaten, wanhopig of verschrikt zoals ik me voordien onbewust voorstelde, maar eerder vrolijk en open of, wat hun westerse zusters betreft, een beetje onwennig en verbaasd.

De Iranezen kloppen de Zuid Amerikanen inzake chaos creëren, al moet ik toegeven dat een groepsreis er nog een schepje boven op doet. Voor alles en nog wat is er wel iemand die achterblijft, die staat de dromen enz. Tussen het verlaten van het vliegtuig en aankomen zijn er 3,5 uur verlopen. Het is hier momenteel 3:30 in de morgen en om 9:30u start de tour. Dergelijke tijdverliezen heb ik op geen enkele van mijn solo reizen mee gemaakt. Het idee dat men met een groepsreis minder tijd verliest is waar voor wat betreft het zoeken naar het juiste adres van een bezienswaardigheid, maar zeker niet voor wat betreft het zinloos wachten. Het zal wennen zijn.

9:30 u is wel erg vroeg als men om na 3:30 u in bed kruipt. Zeker als het een geschiedenis-dag wordt. Maar het gaat. Het bezoek aan het Archeologisch Museum Bastan is al een schot in de roos. De geschiedenis van Perzië gaat terug tot 8.000 jaar vóór Christus. Ja wadde. Ik sta oog in oog met een vaasje van 2.600 jaar vóór Christus. Het kon gisteren gemaakt zijn. Dan even kennis gemaakt met de Elamieten. Hun machtscentrum lag in het Zuid Westen van het huidige Iran en liep door tot aan de Tigris en de Eufraat in het huidige Irak. We spreken dan over 3.200 jaar vóór Christus. Wat ik er me nog van herinner op school zijn de Ziggurat tempel-piramiden. Hun hoofdstad was Susa en dat is een van de oudste steden ter wereld (3.000 jaar óór Christus). Hun beschaving trotseert de eeuwen, maar tegen 1.000 vóór Christus nemen de Assyriërs vanuit wat nu Noord Irak is de fakkel over. Een naam van die cultuur herinneren jullie zich zeker nog: Assurbanibal.

In 836 vóór Christus vindt men in de opgedolven kleitabletten (in spijkerschrift) verwijzingen naar Meden omdat ze het Assyrische regime contesteren. Van de ene slag komt de andere en in 612 BC verwoesten de Menen de Assyrische hoofdstad Ninive. Die naam doet bij jullie ook wel een belletje rinkelen hoop ik. De Perzen woonden in het Zuiden van het huidige Iran en zijn klein begonnen als vazallen van de Meden. Tot in 559 BC een Perzische edelman van de Achaemeniden, Cyrus genaamd, het voor het zeggen krijgt bij de Perzen. Die woesteling organiseert een opstand tegen de Meden, verwoest  hun hoofdstad Ecabtana en weet dan van geen ophouden. Lydië van koning Croesos gaat voor de bijl, dan Babylonië  enz. Hij stopt pas als zijn rijk zich uitstrekt van de Egeïsche Zee tot aan de Indus in India!  Hawel die man –althans zijn standbeeld- ben ik gaan begroeten. Op het voetstuk staan de volkeren waarover hij als wijs en tolerant heerser de plak zwaaide: Persia, Media, Elam, Aria, Parthia, Bactria, Sogdia, Arachosia,  Drangiana, Sattagydia, Chorasmia, Saka, India, Maka, Nubia, Libya, Egypt, Arabia, Assyria, Skudra, Cappadocia, Liyda, Armenia en Babylonia. Griekenland staat er niet bij omdat zijn legers de Grieken niet klein kregen.

Het verhaal van zijn zoon Khshayarsha ( de Grieken noemden hem gemakshalve Xerxes) kennen jullie ook. Het was zijn leger van 250.000 soldaten dat een slechts een nipte Pyrrhus overwinning behaalde tegen 3.000 Spartanen in de Thermopylae.  Na de slag bij Marathon heeft Xerxes de Grieken dan maar uit zijn geheugen gewist en zijn zinnen verzet naar de bouw van Persepolis.  Maar de Grieken vergaten hem niet. Alexander de Grote is in 334 BC grondig weerwraak komen nemen en hij heeft het hele Achaemenidische rijk op een hoopje geveegd.

Wat verder kom ik voor de eerste maal in mijn leven eens (een standbeeld van) een Part tegen. Ziet er erg Mongools uit, zowel zijn fysionomie als zijn klederdracht. Met zo een typisch wijde pofbroek.

Dan nar het Golestan Paleis uit de Qajar periode, eind 18^de eeuw. Schitterende mozaïeken. Maar wat mij het meeste trof was het ingenieuze systeem om het Paleis koel te houden met behulp van koel water. Het water werd via ondergrondse kanalen kilometers ver aangevoerd en onderweg werd het continu gekoeld door tochtwind. Die tocht creëerden ze kunstmatig door tocht-torens te bouwen die als enorme schouwen functioneerden. Voor de rest een eindeloze pracht en praal. De laatste Shah van de Pahlavi dynastie heeft hier in 1967 zijn kroning op de pauwentroon nog georganiseerd.

Als afsluiter het kerkhof van 350.000 soldaten bezocht. Allemaal jonge gasten die in de Iraaks/Iraanse oorlog van de jaren tachtig gesneuveld zijn. Een waanzin die sterk doet denken aan onze Eerste Wereldoorlog. Irak was beter bewapend, maar Iran beschikte over veel meer kanonnenvlees. Acht jaar heeft die verschrikking geduurd en op het laatst was het net als bij WOI een idiote lopengravenoorlog, waarbij Iran altijd maar nieuwe golven van jongens op de Iraakse stellingen afstuurde.

En nu ga ik slapen, want ik val bijna om.

06-10-2017 om 19:27 geschreven door Mark  

Het zal je maar overkomen. Halverwege augustus 2016 zet ik mijn zinnen op Iran. Cultuur-historisch een wreed interessant en bovendien mooi land. En naar het schijnt wonen daar ook veel beeldmooie vrouwen, maar dat is niet zo makkelijk te verifiëren. Maar ik mag niet afdwalen: alles was we in het Westen als 'cultuur-eigen' beschouwen is eigenlijk afkomstig van die regio. Misschien zeggen namen zoals Ninive, Assyriërs, Cyrius, Darius, Persepolis, Xerxes jullie nog iets? Zo neen, spiek dan maar even op tinternet om je kennis wat op te frissen. Omdat het land 2 maal zo groot is als Great Britain, schat ik wel 2 maand nodig te hebben. Maar voor de eerste maal in mijn leven aarzel ik. Mijn Farsi (de taal aldaar) is niet zo best en ik vind geen lokaal reisbureautje om me te helpen bij de praktische organisatie. Dus besluit ik wijselijk om ditmaal voor een georganiseerde reis te opteren. Na veel zoeken vind ik maar EEN organisatie die een tour van meer dan 14 dagen biedt. Het Nederlandse reisbureau Parsaban heeft een rondreis van 3 weken in aanbieding. Gezien de warme temperaturen in Iran, worden de reizen voor mensen uit het ijselijke Noorden alleen in Februari en September georganiseerd. Tijdens de lente en de herfst genieten ze dan namelijk van een frisse 25-30 graden. Dat is een pak minder dan de zomerse bakoven van 45°. Ik vis echter achter het net: de reis voor februari 2017 is jandorie al volzet (6 maand vooraf)! Ik doe een noveen en om zeker te zijn nog een bedevaart op mijn blote knieën naar Santiago de Compostela met als dringend verzoek naar hierboven een ziekte of een accident bij één van de ingeschrevenen te veroorzaken. Maar mijn bede wordt niet aanhoord. Ik moet noodgedwongen 13 maand wachten. Voor geen enkele van de reizen die ik zelf organiseerde, heb ik ooit zolang moet wachten. Maar nu is het zover. Morgen ben ik weg.

De aanloop heeft nochtans weer heel wat voeten in de aarde gehad. Allerlei externe factoren bleven maar stokken in de wielen steken: licht in één van de slaapkamers viel plots uit (en het was niet een defecte lamp), smartphone deed alsof ie de geest gaf (ik kon niet meer sms'en, geen kalender meer, geen contacts enz), last met de autokeuring (voor de eerste maal in 17 jaar een rode kaart omdat een onverlaat, die allicht met het verkeerde been uit het bed gestapt was, opmerkingen over de afstelling van de lichten), 2 kuub houtblokken van een omgehakte boom naar huis slepen (bij gebrek aan tijd en plaats versieren ze nu mijn voorgevel), enz. Ik kan zo nog even doorgaan met zeuren. Maar niet getreurd: de volhouder wint! Alles is op zijn pootjes terecht gekomen. 

04-10-2017 om 10:11 geschreven door Mark