Reisverslag 12 okt

Vandaag wordt het een busdag. Tegen vanavond moeten we aankomen in Ahwaz. Dat is een goede 700 km naar het Zuiden, maar nog steeds evenwijdig met de Iraakse grens. Tijd om wat onze kennis  over de geschiedenis van het land wat bij te spijkeren. In de 7^de eeuw is het liedje van de Sasaniden financieel en militair uitgezongen. De eeuwen aanslepende oorlogen met Rome en daarna met Constantinopel waren er teveel aan. De Arabische stammen, die ruw weg in wat vandaag Saudi Arabië heet, en die voordien hun tijd verdreven met onderling oorlogje te spelen hebben onder het vandaal van de jonge Islam een gemeenschappelijk streefdoel gevonden: de Islamitische gebiedsuitbreiding. In een zucht en een vloek veroveren ze het eeuwenoude Sasanidische rijk en Iran wordt op een jaar tijd onderdeel van het Islamitisch Kalifaat. Aanvankelijk heerst er een grote godsdienstvrijheid, maar gaandeweg neemt de intolerantie toe: zwaardere belastingen voor anders gelovigen, verbod om een islam belijder te trachten te bekeren (tarief: doodstraf), verbod voor een islam belijder om zijn geloof te verzaken enz.

Maar daarmee komt geen eind aan de onrust in het land. Integendeel, de volgende eeuwen worden gekenmerkt door een eindeloos gevecht om de macht, met veel geweld en moordpartijen. Daarvan maken in de 19^de eeuw de nieuwe grootmachten Groot Brittannië en Rusland dankbaar gebruik. Rusland gedreven door hun drang naar een ‘warme’ zee en Groot Brittannië die de Russen niet aan hun voordeur in India wensen. Het resultaat is dat Iran vervalt tot een koloniaal wingewest voor beide landen. De Russen verkiezen hele regio’s te annexeren, de Britten zijn vooral uit op monopolies voor tabak en mineralen en dergelijke. Het hek is helemaal van de dam als de Britten in 1908 in Khuzestan petroleum vinden. Het land wordt letterlijk leeg gezogen en de staat implodeert. Zoals vaak staat in dergelijke chaos ergens een man op die met radicale methodes orde op zaken stelt. Reza Khan is ditmaal de man van dienst en hij is een officier in het Kozakkenleger. Hij en daarna zijn zoon Mohammed Reza onteigenen de grootgrond bezitters, moderniseren het land in speed tempo en schaffen een reeks ‘oude’ religieuze regels en wetten af (zoals bv de hoofddoek). Maar koken kost veel geld en zij gaan buitenlandse leningen aan. De elite vindt die ‘wiite revolutie’ wel goed, maar de gewone bevolking niet. Ze morren maar Reza wil dat niet zien. Hij beschouwt zich als maar meer als de opvolger van zijn grote voorbeelden Cyrus en Darius. In de jaren ’70 van de vorige eeuw organiseert hij een gigantisch feest ter ere van het 2500 jaar bestaan van het Iraans rijk en hij laat zich kronen tot Shah (= koning der koningen) in het Golestan Paleis, zoals ik al vertelde op de eerste dag van de reis. De Shah zat op de pauwentroon die een van zijn voorvaderen Nader Khan als oorlogssoevenir in 1746 had mee gebracht tijdens zijn veldtocht naar Delhi in India.

De binnenlandse kritiek wordt onder meer gestuurd door ene Khomeini. De Shah stuurt hem in ballingschap naar Parijs. Maar hier helpt geen klein moederen meer aan. Alle politieke partijen, van uiterst links tot uiterst rechts, extreem religieus tot profaan, verenigen zich met als doel de Shah te verdrijven. En zo gebeurt op 16 januari 1979.  De revolutionaire Raad waarin al die strekkingen zetelen moet een nieuwe grondwet opstellen. De ontwerptekst is liberaal en modern met een parlementair systeem en de klassieke vrijheden naar westers model. Maar ze bereiken geen eensgezindheid en de chaos herbegint. Khomeini zit zijn kans schoon en komt terug uit ballingschap. De bevolking reageert enthousiast inde hoop dat ie rust en orde zal kunnen scheppen. Maar wat zij zich niet realiseren is dat het ontwerp van grondwet in de prullenmand verdwijnt en dat de revolutie verwordt tot een Islamitische revolutie. En daarmee zit iedereen in de wereld nu mee opgeschept.

Nog net voor sluitingstijd komen we aan in Sush, het vroegere Susa waar Darius de eerste zijn paleis in 521 voor Christus zijn paleis liet bouwen op dezelfde plaats waar de Elamieten 1700 jaar voordien ( in 2200 jaar voor Christus) de hoofdstad van hun rijk hadden gebouwd (en dat door de Assyrische Assurbanipal in 645 voor Christus werd verwoest). We zijn de ruïnes gaan bezoeken, alhoewel er na 2500 jaar niet bijster veel meer van recht staat. Soit ik ben er toch geweest. In dezelfde wijk van de staat Susa staat ook het graf van de profeet Daniël. Je kent wel het verhaal uit de bijbel van die man die door de Perzische koning voor de leeuwen werd gegooid, maar die maar niet opgepeuzeld raakte. Allicht omdat de leeuwen geen honger hadden of omdat ze kiespijn hadden. Volgens de bijbel was dat allemaal niet waar: het was Gods hand die daarvoor zorgde. Wat er ook van zij, onze Danny is later dan toch op een of andere manier aan zijn eind gekomen want zijn graf staat hier in Susa. Waarom ligt een Joodse profeet begraven in Perzië hoor ik jullie al vragen. Hawel da’s simpel. In de bijbel staat dat de Perzen Jeruzalem hebben geplunderd en vele Joden in ballingschap mee naar huis hebben genomen. Maar een bezoek aan zijn graf stond niet op het programma van de reis ‘Langs Koningswegen’ (want Danny was geen koning hé) en een bezoekje kon er ook niet tussen. Gemist dus op pakweg 300 meter na.

En dan verder naar Ahwaz.