De Izegemse Belleman

Men vindt er terug, naast allerlei bellen groot en klein, de ratel, de klepper, de gong of bekken, de tamboer, het klophamertje, de spreekbuis, het visserstoetertje, de bazuin en zelfs de koehoorn.

"Hoort en zegt het voort."
"Boeren, burgers en buitenlui..."

Hier een aantal van die fameuse objecten en hun bedieners...

De laatste stadsomroeper van IJsselstein was Hein Voorendt.
Tot 1958 bracht hij de bevolking op de hoogte van mededelingen van het stadsbestuur en aanbiedingen van de middenstanders. Voorendt was eerder werkzaam als hoepelmaker.
Toen zijn laatste slag op het koperen bekken had geklonken, kwam een einde aan vele eeuwen stadsomroep in IJsselstein. Een eerste vermelding van de IJsselsteinse stadsomroeper komt voor in 1597. De omroeper trok meerdere malen per week (en soms meerdere malen per dag) door het stadje met mededelingen als "Heden aan de slachtplaats verkrijgbaar, rund- en varkensvlees". Regelmatig kon hij na zijn berichtgeving er direct opnieuw op uit gaan om aanbiedingen van de concurrent om te roepen. Dat gebeurde niet alleen voor de slagers, maar ook voor de visafslag, voor het aanslaan van een nieuw vat bij de tappers, voor het verlies van spullen, of wanneer er, buiten de beurtschepen om, werd gevaren naar naburige steden. Het vak ging over van vader op zoon.

collectie: Stadsmuseum IJsselstein                  Edam

Sloten

DE STADSTROMPETTER Zutphen.

  Leerdam                          Almelo

Almelo

Elburg

Culemborg

Blokzijl

Achtergrondinformatie Gemeenteomroeper

Omroeper met bekken.

Dorpsomroeper
uit Noordwijk-aan-Zee.

Ambacht.
Het beroep van omroeper is al eeuwenoud. In de middeleeuwen had ieder dorp, iedere gemeente en elke stad zijn eigen omroeper. De omroeper maakte geboorten, overlijden en andere gebeurtenissen in zijn leefomgeving bekend. Een veel belangrijker aspect van zijn taak was het uit naam van de overheid aankondigen van besluiten en wetten. Immers veel mensen konden niet lezen en schrijven maar moesten wel op de hoogte zijn van wetten en regels.
Daarnaast werd de hulp van de omroeper ook in de arm genomen door lokale middenstanders, bijvoorbeeld door de slager voor het bekendmaken van een noodslachting.

Functie-eisen.
Men werd vaak omroeper uit armoede, om zo wat geld of goederen bij te verdienen. Toch moest de omroeper een redelijk geschoold werkman zijn, want hij moest in elk geval kunnen lezen. De persoon moest goed bekend staan en mocht geen dronkelap zijn. Hij mocht geen problemen hebben met de Schout en de Schepenen en was een "oppassend persoon".

Kleding en uitrusting.
Vaak was de omroeper zeer sober gekleed, in een boerenkiel met pet en klompen. In de tweede helft van de 19e eeuw stelde in veel steden het stadsbestuur een reglement op voor de stadsomroeper. In dit reglement werd ook een kledingvoorschrift opgenomen. De omroeper moest gekleed gaan in een donker kostuum en was verplicht tot het dragen van een hoed of pet. Het hoofddeksel diende voor de herkenbaarheid van de stadsomroeper en was voorzien van een lint met daarop "stadsomroeper".

Attentie.
De omroeper beschikte over een grote bel of een bekken om de burgers attent te maken op zijn te melden boodschappen. De boodschappen begonnen vaak met teksten als "Boeren, burgers en buitenlui", of "Hoort, hoort, en zegt het voort...."

Van ambacht naar hobby.
In de eerste helft van de 19e eeuw was de stem van de omroeper in vrijwel alle gemeenten van Nederland nog een bekend geluid. Anno 2005 zijn er in ons land nog zo'n 30 omroepers. Zij zijn aangesloten bij een gilde "De Eerste Vereniging van Stads- en Dorpsomroepers Nederland". De vereniging is erg actief en organiseert onder andere jaarlijkse concoursen.

Alkmaar

Oudsoetermeer

Zandvoort

Binnenwaard


Zandvoort

Terschelling