Reuzen in België, een reuzenverhaal !
1. Bronnen voor de kennis van de Belgische reuzen
Als bronnen voor de kennis van de Belgische reuzen gebruikten we :
- de stadsrekeningen en archieven
- de lokale pers
- de krantenknipsels
- de platenboeken : In 1839 op Sint-Laurentiusdag werd de meiboom geplant te Brussel met reuzen. De reuzen waren overblijfselen van de Brusselse Ommegang. De Danse des Geants in het Prentenkabinet te Brussel geeft een beeld van deze reuzen in 1839.
- de interviews
- de werken van specialisten zoals Albert Marinus, V. De Meyere en R. Meurant en R. Vanderlinden
- de lijsten van reuzenstoeten
- de enquêtes van de provincies i.v.m. het reuzenbestand
- de tentoonstellingscatalogi rond reuzen
- Op 14 april 1907 organiseerde de inrichtingscommissie van het Brussels Salon des Arts et Métiers een grote tentoonstelling van Poppen en Reuzen. In de catalogus konden we lezen: Naast al dat heerlijk speelgoed voor kleine kinderen zal het ontzaglijk speelgoed voor grote mensen pronken: De Reuzen.
- beschrijvingen van steden door literatoren:
- Herman Teirlinck, de bekende Vlaamse letterkundige, schreef Brussel 1900 met de 12 reuzen van Brussel, beheerd door de stad: Pietje, Janneken, Mieken, Michielken, Gudule, Jan van Nijvel, Papa, Maman, Grand-papa en Grande-maman, de Sultane en de Grote Turk. - en uiteraard internet.
2. De typologie
We kunnen qua typologie 15 soorten reuzen en reuzinnen onderscheiden.
1. De klassieke oudheid
- Hercules uit 1463 en Megara uit 1532 in Leuven
- Bachus en Bachusin in Aarschot
- Reuzin Semelea in Zemst. Semelea was de moeder van Bacchus. De kerk van Zemst was volgens het volksverhaal gebouwd op tempel van Semelea, Griekse godin.
2. De Germaanse mythologie
- Balder en zijn echtgenote Nana, Germaanse goden, in Boutersem
3. De bijbel en de godsdienst
- Goliath en Samsom in heel wat steden.
- St.-Dorothea, de patrones der bloemenverkopers, in Brussel.
- Jan en Baps of de patroonheiligen Sint-Jan-Baptist en Sint-Barbara in Tildonk.
4. De geschiedenis
- Graaf Boudewijn IV de Bouwer van Henegouwen en eijn echtgenote Alix van Namen, de reuzen van Braine-le-Comte.
- Graaf Robrecht van Bethune, de leeuw van Vlaanderen in het westelijk deel van Brugge (°1958).
- Hertog Jan I, hertog van Brabant in Leuven (°1988)
- Don Ferdinando en Dona Anna Maria de Camudio. In 1644 werd Ferdinand de Boisschot Graaf van Erps. Hij was lid van de Orde van Sint-Jacob van Compostela met het herkruist leliekruis. Hij droeg de fraise of de Spaanse col (°1988).
- Don Crabouille in Kortenberg. Deze reus herinnerde aan het verdwenen pachthof de Crabouille, een pachthof van de Benedictinessenabdij van en te Kortenberg.
- Charlepoeng in Huldenberg (°1994). Charlepoeng was één van de leiders van de Boerenkrijg of de opstand tegen de Fransen in 1798. Het was eigenlijk Cousin Charles de Loupoigne. Hij stamde uit het Waals-Brabantse dorpje Loupoigne. - Dominique in La Hulpe (° 1958). Deze reus kreeg zijn naam naar Dominique Delvaux (1708-1791). Deze was schepen van La Hulpe, 67 jaar koster en 111 keer peter in de parochie.
5. Ambachten en beroepen
- Pie Blok (°1973) in Erps-Kwerps. Deze reus dankt zijn naam aan Petrus Servranckx of Pie Blok, de klompenmaker van het dorp. Klompen zijn in Midden-Brabant blokken.
- Joseph el Twoitchi dCou, le forgeron de Court-Saint-Etienne. De smid van Court-Saint-Etienne was de basislegger van de ijzerindustrie in de gemeente. Hij stapte mee op in de Stoet Marbais 1900 in 1984
- Pietje de Kuulkapper van Sint-Gilles. De bijnaam van de St.-Gilissenaren-Sint-Gillis is één van de 19 gemeenten van het Brussel Hoofdstedelijk Gewest- was kuulkappers omdat witte en rode kolen de belangrijkste landbouwproducten van Sint-Gilles waren in de 19de eeuw.
- Tist de Bezembinder en Triene de Taartenbakster in Sint-Genesius-Rode. Bezembinders waren typisch voor dorpen zoals Sint-Genesius-Rode rond het Zoniënwoud. De vrouwen bakten taartjes. Men sprak van de taarten van Roo. Ze vervoerden deze in manden, die ze op een penderwis op het hoofd droegen en zo gingen ze naar Brussel, waar ze de taarten van Roo te koop aanboden. Een penderwis is een kussentje dat op het hoofd geplaatst werd. Op dat kussentje werd de platte mand met taartjes geplaatst.
6. De streekproducten
· Witloof
- Gust de Witloofreus in Moorsel-Tervuren (°1973). Hij draagt de mand met witloof, het witte goud van Brabant en één van de lekkerste Belgische groente, onder de arm.
- Kiete Witloof in Evere
- Wiske Witloof in Perk (°1999)
- Trieneke van Schoonaarde in Erps-Kwerps. Ze wordt voorgesteld met de witloofkrop in de hand.
· Tafeldruiven:
- John Colman, Mieke Muskat en Pitje Royal in Overijse. Overijse even ten zuiden van Brussel stond bekend om zijn tafeldruiven, die opgediend werden aan het Hof van de Tsaar van Rusland. Colman, Muskat en Royal zijn de plaatselijke tafeldruivensoorten.
· Lambik: het basisbier om geuze, kriek en faro te bereiden:
- Pietje Lambik in Itterbeek
- Wannes Lambik (°1963) in Dworp
7. Verhalen en sprookjes
- de Hopduvel van Asse
- de Duivelreus van Tilff
- Jan de Moerduivel (°1950) in Adinkerke
8. Populaire dorpsfiguren
- Borre en Trien in Leefdaal: In 1890 had de viering van 50 jaar Koninklijke Philharmonie plaats. Borre en Trien hielden toen een klein cafeetje bij de kerk en ze werden als reuzen uitgebeeld.
- Pogge in Schaarbeek: Het ging hier om de Vlaamse dichter Pierre de Creyer, geboren te Schaarbeek op 19-7-1821. Hij was eerst knecht en daarna schrijver. Hij was vooral gekend om zijn filosofische woorden: Alles es just (Alles is juist). Pogge was een kleine man en zijn bijna is afgeleid van pochenel.
- Fille Den Burger (°1985) in Begijnendijk. Het ging hier om burgemeester Theo De Bruyn.
- Burgemeester Guy Cudell in Sint-Joost-ten-Node, één van de 19 gemeenten van het Brussel Hoofdstedelijk Gewest. Deze werd als reus uitgebeeld bij de viering van zijn 40 jaar burgemeesterschap in 1993
- Meester Casimir Stroobants in Buken (°1987): Hij was de onderwijzer en het schoolhoofd van Buken van1907 tot 1948. De basisschool voor de jongens was in België meestal gemeentelijk onderwijs.
- Zuster Teodora (°1987) in Buken: Ze was de onderwijzeres van Buken na W.O.I. De basisschool voor de meisjes was in de meeste Vlaamse dorpen vrij katholiek en dus in handen van de Zusters.
- Meen (°1978) in Grimbergen: Philomena Jacobs-Silvrants werd te Grimbergen in 1978 105 jaar. In 1983 volgde de 1ste Philomeenstoet.
- Leonie in Begijnendijk: Leonie Bruyndonck werd 106 jaar en werd dan ook als reuzin uitgebeeld (°1984).
- Dikken Torn (°1985) in Pamel-Roosdaal: Deze reus werd gebouwd naar het voorbeeld van de Dikke van Pamel, de gewichtigste mens van België.
9. De wijkvertegenwoordiging
- Karolina van de Hoogstraat in Zaventem
- Trieneke van Schoonaarde (°1978) in Erps-Kwerps. Schoonaarde is het gehucht tussen de N2 of de Leuvensesteenweg en de spoorlijn Brussel-Leuven.
10. De jeugd
- Tiske en Nieke in Tienen. Het zijn reuzenkinderen.
- Bartje van Schoonaarde in Erps-Kwerps (°1980). Dit reuzekind dankt zijn naam aan Bartje Van Diest, geboren in 1980 en kleinzoon van de bouwers van het reuzekind.
11. De bijnamen en de eretitels van de gemeenten
- de Pjeir Fretter (°1978), de carnavalreus in Vilvoorde met de kop van eerste carnavalprins Pierre Jacobs uit 1971. Vilvoorde is bekend om zijn restaurants met paardenvlees. Hun bijnaam is ook Pjeirefretters (paardenvreters).
- Felix den Doender in Hoeilaart. De Doenders is de bijnaam van de Hoeilanders omdat ze altijd zeggen dat zij het gaan doen, wat niet altijd gebeurt.
- Lowieke de Kasseistamper in Aarschot. De Aarschottenaren zijn Kasseistampers.
- Lewie de Messevechter (°1992) in Tremelo. Tremelo is de gemeente van Pater Damiaan, de apostel van de melaatsen, die in 2009 heilig verklaard wordt. Het was een arme gemeente waar de zonen s zondags aan hun moeders hun pré (hun zondags zakgeld) en hun mes om te vechten op de kermissen vroegen.
- Mie Poot en Wannes Wortel (°2001) in Haasrode bij Leuven. De Haasrodenaars staan in de streek bekend als de Pootefretters van Haasrode. Poothes zijn wortelen. Het dorp overleefde na een mislukte aardappeloogst volgens de volkstraditie door het eten van wortelen.
- de Duvelsus in Meerbeek. Meerbeek is een deelgemeente van Kortenberg. Twee fanfares stonden er met de verkiezingen tegenover elkaar: de Sussen of de Engelen (De Jonge Fanfare) en de Duvelen (De Ware Vrienden). Er waren weinig gemengde huwelijken. Er heerst bijna een apartheidpolitiek. De reus draagt de kleuren van de voetbalploeg van Meerbeek: wit-groen. En er is maar één voetbalploeg. De vleugels herinneren aan de Engelen en de staart aan de Duvelen. De bijnaam van de Meerbekenaren is Papboeren. De pappot en paplepel voor de rijstpap, die met de papkermis opgeiend werd passen hier dan ook bij. Kon men Meerbeek beter uitbeelden dan met deze reus?
- de Vaantjesboer (° 1958) in Halle. De inwoners van Halle noemt men Vaantjesboeren omwille van de papieren bedevaartvaantjes, die men in Halle verkocht. Halle is het bedevaartsoord van de zwarte Madonna.
12. De peetouders
- Jac Tur te Zoutleeuw met Jacqueline als meter en Arthur als peter.
13. De internationale figuren
- La Sultane en Le Grand Turc in Brussel.
14. Romanfiguren
- reus Kwiebe Kwibus, de filosoof der duinen. Het is een romanfiguur van Michel de Ghelderode, die uitgebeeld werd in de Bruegelwijk te Brussel (°1982).
15. Spotfiguren
- de drie reuzen Polydoor, Polydora en Polydoorken te Aalst. Aalst, de carnavalstad van Vlaanderen, en Dendermonde, twee steden uit de provincie Oost-Vlaanderen, zijn grote concurrenten. Men zingt:Het Ros beiaard doet zijn ronde in de stad van Dendermonde. Die van Aalst die zijn zo kwaad omdat het Ros Beiaard hier al gaat. En Aalst zocht naar het geschikte moment om met Dendermonde te spotten. Dendermonde ging fier op en pochte met Polydoor de Keyser, die Lord-Mayor van Londen werd op het einde van de 19de eeuw. Als spot maakte de Aalstenaren de Polydorenfamilie. Het was nu Aalst-Dendermonde 1-1.
3. De eigendom
1. Ancien Régime
In de 15de en 16de eeuw werden de reuzen beheerd door de stedelijke overheid. Dat bleef zo onder
het Ancien Régime. In Vilvoorde vonden we in 1679 de rederijkerskamer als eigenaar van de reuzen.
2. Nieuw Régime
In de 20ste eeuw vinden we reuzen als eigendom van:
·<SPAN style="FON
20-01-1975, 00:00 geschreven door guy
|