|
De Izegemse Belleman heet U welkom op zijn webblog !
U krijgt er een overzicht van de herkomst van deze beroepsactiviteit, met een blik in het verleden en hoe het op de dag van vandaag nog steeds, zij het nu eerder als hobby, in ere wordt gehouden.
Hier kunnen jullie dan ook het reilen en zeilen van de Izegemse Stadsomroeper volgen, vanaf het begin (met de opening van de Izegemse Centrale Doortocht) tot op heden.
Introductie
Een volledige geschiedkundige beschrijving over de ‘belleman’, waarschijnlijk op één na het oudste beroep ter wereld, is een tamelijk moeilijke zaak, alleen al omdat lectuur of historische beschrijvingen omtrent dit fenomeen ontbreken en de handel en wandel van deze stadsdienaar moeilijk kunnen achterhalen.
Maar met de weinige documentatie van mijn opzoekingswerk in archieven en op internet, hoop ik met deze uiteenzetting een duidelijker, zij het onvolledig, beeld te schetsen van :
De Belleman !
Geschiedenis
Men kan een ‘Town Crier’ (stadsomroeper met bel) het best vertalen als ‘historisch nieuwsbrenger’.
Het is geweten dat de oorsprong van die activiteit in het oude Griekenland terug te vinden is, waar in de tijd van oorlogvoering herauten uitgezonden werden om nieuwsberichten over troepenbewegingen, overwinningen en nederlagen over te brengen van het slagveld naar het commando en bevelen en orders op dezelfde manier teruggestuurd werden naar het front.
Een nog steeds betwiste anecdote over zo'n boodschapper is deze : de oorsprong van de marathon zou in het jaar 490 v.Chr. liggen, toen de Griekse soldaat Pheidippides van Marathon naar Athene snelde om het nieuws van de overwinning van de Atheners (onder leiding van generaal Miltiades) op de numeriek veel sterkere Perzen te melden. De afstand die Pheidippides tussen Athene en Marathon liep kan niet precies worden vastgesteld; de rechte lijn over heuvels en vlakte is minder dan 40 km, maar hoe heeft de soldaat gelopen?
De geschiedenis vermeldt wel dat deze eerste marathon een dodelijke afloop had: na het uitbrengen van de woorden "Verheug u, wij hebben gewonnen!" in het centrum van Athene, viel de boodschapper dood neer; hij bleek een zonnesteek te hebben opgelopen. Over de waarheid van dit verhaal valt nog te twisten, een aantal historici beweert dat deze marathon nooit gelopen is.
Desondanks hebben ze er toch een sportdiscipline van gemaaktÂ…
Zo’n heraut kreeg dan eerder de titel van ‘stentorian’, naar de krijger Stentor, die vocht tijdens de Trojaanse Oorlog en van wie men zegde dat zijn stemgeluid op het slagveld het wapengekletter en geschreeuw van 50 man overtrof.
Status
Stadsomroepers waren over het algemeen dan ook personen die een opleiding of scholing hadden genoten waardoor ze een bepaalde status hadden onder de gemeenschap : het feit alleen al dat hij kon lezen en schrijven, zorgde ervoor dat hij gerespecteerd werd. Oorspronkelijk waren die bodes aangesteld door hoog-geplaatste personen (Keizer, Koning, Gouverneur, Generaal,Â…) en handelden onder de hoge bescherming van zijn werkgever. Het was zelfs zo dat de doodstraf stond op het aanvallen of doden van een Stadsomroeper.
Vandaar het gezegde : ‘Don’t shoot the messenger !’
Regalia
In feite is ‘Belleman’ (of bellevrouw) niet de juiste benaming voor de persoon die deze functie bekleed…
De juiste aanspreektitel is Dorps- of Stadsomroeper (-ster), afgeleid van het Engelse ‘Town Crier’. Het afgeleide woord ‘bel’ in de naam verwijst naar het instrument dat gebruikt wordt om de aandacht te trekken van de omstaanders.
Het arsenaal gebruiksvoorwerpen of instrumenten was nogal verschillend naargelang de regio of het land.
Zo waren er die de handbel hanteerden (Britse eilanden en colonieën), de gong of het ‘bekken’ , de ratel en de klepper (Nederlanden), de trommel of tamboer (Frankrijk) en de bazuin (Italië / Duitsland).
Op de andere continenten (Afrika, Azië, Australië, Zuid-Amerika) zullen er ook wel zulke gebruiken hebben bestaan, maar daar is heel weinig van bekend.
Als het geluid maar ver genoeg reikteÂ… !
Een omroeper moest goed bekend staan in zijn dorp of stad, mocht in geen geval een crimineel verleden hebben, geen dronkenlap zijn en mocht geen problemen hebben met de lokale bevolking. Tegenwoordig heet dat ‘goed zedelijk gedrag’…
Hij moest thevens op goede voet van verstandhouding staan met zijn ‘werkgever’ : in vroegere tijden het ‘Hof’, later de Schouten, Burgemeesters en Schepenen van zijn dorp/stad.
Volgens mijn opzoekingen heeft de omroeper in onze contreiën actief bestaan tot de jaren 1930, misschien zelfs nog later. Dat was dan in de meeste gevallen de plaatselijke veldwachter of ‘champetter’ die deze taak kreeg toegewezen.
Vandaar dat de meeste Vlaamse omroepers heden ten dage nog steeds in dit traditioneel uniform optreden.
Maar ook de laat-17deeeuwse Engelse klederdracht met ‘driesteek’ en het meer militair ogende Napoleon-tenue worden graag gedragen door de Bellemannen.
Zijn taken
In de goede oude tijd, toen het merendeel van de bevolking nog ongeletterd was, en de huidige communicatiemiddelen (krant, tv, fax, radio, telefoon, internet,Â…) nog niet bestonden, was een stadsomroeper het middel om de bevolking op de hoogte te brengen van de gebeurtenissen in hun streek.
De omroeper kreeg dan van de Gouverneur of het College van Burgemeester en Schepenen de opdracht deze berichten aan de plaatselijke bevolking te verkondigen. Met de perkamentrol onder de arm trok hij van openbare plek naar openbare plek om het reilen en zeilen van deze gemeenschap uiteen te zetten.
Daartoe beschikte de stadsroeper over een ‘roepsteen’, een podium of een roephuisje. In de meeste gevallen gebeurden de proclamaties vanaf het balkon of de trappen van het gemeentehuis. In ieder geval op plaatsen waar veel volk samenkwam… De marktdag of zondag (na de hoogmis) waren de ideale gelegenheden om berichten te roepen.
Het optreden begon steeds met belgerinkel, trommelgeroffel, trompetgeschal of het herhaaldelijk slaan op de gong, gevolgd door de roep “Aandacht ! Aandacht ! Aandacht !” "Hoort, hoort en zegt het voort !"
In Engeland en colonieën is dat" Oyez ! Oyez ! Oyez !" .
De berichtgeving eindigde met de woorden “ Elk zegge het voort !” .
En in Engeland is het gebruikelijk er “ God save the Queen !” aan toe te voegen.
De inhoud van de berichten kon over verschillende onderwerpen handelen, zoals het verkondigen van algemene of nieuwe plaatselijke wetten en reglementen, waaraan de bevolking zich diende te houden (strafmaatregelen, belastingen, handel,…). Ook belangrijke gebeurtenissen zoals speciale bezoekers, feestelijke samenkomsten of optochten, terechtstellingen,… werden vanop een openbare plaats afgeroepen. Later konden ook private instellingen, zelfstandige ondernemingen en gilden gebruik maken van de diensten van de Belleman en op aanvraag hun ‘reclame’ aan de burger laten overbrengen.
Het heden
Steeds meer steden en gemeenten hebben opnieuw een officiele Stadsheraut, omroeper of Belleman in dienst. Ze brengen op een ludieke manier nieuwtjes van hun stad aan de burgers. Maar het hoeft niet lokaal te blijven. De Stadsomroeper kan ook ‘uitgezonden’ worden om het wel en wee van zijn stad in andere gewesten te verkondigen. Hij kan zelfs ambassadeur zijn in het buitenland om het lof over zijn stad af te roepen.
In België hebben we Stadsomroepers (letterlijk Bellemannen) in Izegem, Gent, Mechelen, Brugge, Diksmuide, Assenede,Temse, Dadizele, Ninove, Zele, Veurne, Gooik, Waregem, Kortrijk, Hasselt, Braine-le-Comte,... en met de regelmaat van de klok komen er jaarlijks nieuwe bij.
De gilde
De Bellemannen van Gent hebben zelfs hun eigen ‘Orde van Bellemannen’.
Stadsomroepers kunnen zich ook aansluiten bij de ‘Gilde van Bellemannen van het Europese Continent’ en kunnen ook opgenomen worden in de rangen van 'The Ancient and Honorable Guild of Town Criers’, een Engelse organisatie met vertegenwoordigingen over gans de wereld.
Maar om daarvan lid te kunnen worden, moet de Belleman de zegen krijgen van zijn lokale Burgervader en officieel benoemd worden door zijn stads- of gemeentebestuur. Dit gebeurt dan in een schrijven aan de Gilde op officieel briefpapier van het College van Burgemeester en Schepenen, genaamtekend door de Burgemeester zelf en voorzien van het stadszegel. Een oorkonde kan dan officieel aan de Belleman overhandigt worden en via de pers aan de bevolking voorgesteld.
Diensten
Een omroeper kan voor diverse taken ingezet worden : officiële aankondigingen uitgevaardigt door de stad/gemeente, maar ook voor commerciële en private aangelegenheden wordt een ‘belleman’ ingehuurd.
Op trouwfeesten kruipt hij in de rol van ceremoniemeester en kondigt de komst van het bruidspaar en hun gevolg aan en begeleidt hij de gasten van de receptie naar de feestzaal. Hij is een welkome gast op ceremoniële openingen van meetings of prijsuitdelingen, doet roepingen op officiële feestactiviteiten, komt verrassend uit de hoek op verjaarsdagsfuiven, gaat kroegentochten, parades en stoeten vooraf terwijl hij het programma afkondigt en ‘belt’ op openingen van winkelpanden en braderieën.
Wedstrijden
In de jaren na de Tweede Wereldoorlog werden er Verenigingen en Gilden opgericht om deze Stadsomroepers en Bellemannen samen te brengen om ervaringen en verhalen uit te wisselen maar ook om zich onderling met elkaar te meten in de ‘roep’.
En zo ontstonden over de ganse wereld ‘Ordes’ en ‘Gilden’.
Om er enkele te noemen :
-
The Ancient and Honorable Guild of Town Criers
-
The Loyal Company of Town Criers
-
The American Guild of Town Criers
-
The Canadian Guild of Town Criers
-
The Honorable Guild of Australian Town Criers
-
De Eerste Nederlandse Vereniging van Stads- en Dorpsomroepers
-
De Orde van de Gentse Bellemannen
-
De Gilde van de Bellemannen van het Europese ContinentÂ…
Â… in 1999 ontsproten in de schoot van de Gentse Orde van de Gentse Bellemannen (gesticht in 1984), die Town Criers van het Europese vasteland verenigt om al doende het cultureel-toeristisch patrimonium meer bekendheid te geven. De Gilde staat eveneens in voor het organiseren van wetenschappelijke, toeristische en recreatieve aangelegenheden (wedstrijden) voor haar leden en sympatisanten.
Op alle wedstrijden vertegenwoordigt de Belleman zijn stad of gemeente. Hij maakt hierbij publiciteit over de cultuur en het toerisme in zijn streek en verspreidt folders aan de plaatselijke toeschouwers.
Deelname aan Europese of Wereldkampioenschappen worden gesponsord door zijn stad, meedoen aan gelegenheidswedstrijden op zelfinitiatief zijn voor eigen rekening.
Deelnemen aan kampioenschappen, alsook het zelf organiseren van ‘roep’-wedstrijden, is gebonden aan een heel pak reglementeringen.
Maar daarover verder meer...
Wat is er nu correct : Bellenman of Belleman ?
Even een taaloefening.
Om te beginnen is zowel bellenman als belleman verdedigbaar.
Ik als belleman ligt daar nu zelf niet onmiddellijk wakker van, maar de tussen-n in mijn functienaam zorgt dan wel voor anderen een probleem.
We kunnen er immers twee regels op toepassen, omdat we het eerste deel (bellen) kunnen beschouwen als zelfstandig naamwoord, maar ook als een werkwoord.
Wanneer we het eerste deel als een zelfstandig naamwoord BEL opvatten, moeten we BELLENMAN schrijven, te parafraseren als ‘de man met de bel’.
'BEL' heeft immers een meervoud op –en, en dan moeten we een –n schrijven in samenstellingen.
Als we het eerste deel als het werkwoord BELLEN (een bel laten rinkelen) beschouwen, zegt de regel dat we geen tussen-n schrijven : BELLEMAN, te parafraseren als ‘de man die belt’.
Op basis van de officiële regels zijn BELLENMAN en BELLEMAN dus allebei aanvaardbaar…
Links
Wil je meer te weten komen over Town Criers, Bellemannen, Crieurs Public of Stadsomroepers, dan vindt men op het internet tal van informatie als je voornoemde termen via de zoekprogrammaÂ’s Google of Altavista gaat opzoeken.
Individuele Town Crier sites, wedstrijdverslagen en fotoreportages van meetingen en kampioenschappen in binnen en buitenland, wedstrijdreglementen, de specifieke taken van de Belleman in detail uiteengezet, de diverse stijlen in klederdracht,Â… enz, enz.
Hier alvast enkele links om u op het spoor te zettenÂ…
www.towncriers.be
www.londontowncrier.co.uk
www.ekb2004.be/info/infodex.htm
www.geocities.com/chacherry3/JohnKarsten_TownCrier.html?1014173869970
www.scottishtowncrier.com
http://groups.msn.com/WorldTownCrierRegistry/towncriertalk.msnw
Belleman Wedstrijden
In principe kan en mag iedere stad of gemeente een wedstrijd voor stadsomroepers/sters inrichten, maar meestal gebeurt dat alwaar een plaatselijke en officieel erkende ‘belleman’ aan die stad of gemeente verbonden is.
Voor het inrichten van dit soort wedstrijden dient men zich aan enkele voorwaarden en reglementen te houden, regels die wereldwijd aanvaard worden en voorgeschreven door enerzijds de AHGTC (Ancient and Honorable Guild of Town Criers) in Engeland en anderzijds door de GBEC (Gilde van Bellemannen van het Europese Continent) met zetel in België.
Het inrichten omvat verschillende onderdelen :
- soort van wedstrijd
- uitnodigingen
- inschrijvingen
- wedstrijdreglement
- deelnemers-accomodatie
- prijzentafel
- uitslagen
- besluiten
Elk onderdeel wordt hiernavolgend uitgebreid besproken.
Soort wedstrijden
-
Gelegenheidswedstrijden
-
Nationaal Kampioenschap
-
Europees Kampioenschap
-
Wereldkampioenschap
Uitnodigingen
Voor gelegenheidswedstrijden heeft de inrichter de keuze voor het aantal deelnemers en welke omroepers/sters uitgenodigd worden.
Voor een Nationaal Kampioenschap worden alle officieel erkende omroepers/sters van het desbetreffende land uitgenodigd.
Voor een Europees Kampioenschap worden alle officieel erkende omroepers/sters van het Verenigd Europa uitgenodigd.
Voor een Wereldkampioenschap worden alle officieel erkende omroepers/sters uitgenodigd.
Inschrijvingen
Bij de uitnodiging bevindt zich een inschrijvings-formulier, waarop de deelnemer de gevraagde informatie kan invullen en terugbezorgen aan de inrichter.
Op dit inschrijvingsformulier moet zeker de datum vermeld staan waarop het terug in het bezit moet zijn van de inrichter.
Inrichters die dit wensen, kunnen ook bijkomende voorwaarden stellen voor deelname, maar zijn daar zeker niet toe verplicht.
Hier een tweetal voorbeelden van bijkomende voorwaarden die dikwijls gebruikt worden :
-
een dokument waarop het gemeente- of stadsbestuur bevestigd dat de inschrijver de officiële omroeper/ster van de gemeente of stad is…
-
een waarborgsom voor deelname, die dan terug bezorgd wordt aan de deelnemer bij aankomst.
Wedstrijdreglement
De wedstrijdreglementen zijn in grote lijnen voor alle wedstrijden dezelfde, zeker voor kampioenschappen.
Voor de gelegenheidswedstrijden wordt wel eens van die regels afgeweken, maar meestal worden ze nageleefd.
Bij het wedstrijdreglement dient zich een bijvoegsel te bevinden waarop het aantal ‘ roepen ‘ en de inhoud ervan medegedeeld wordt. Bij elke wedstrijd kan dat verschillend zijn.
De inrichters zijn vrij voor de keuze van het thema waarover de roep moet handelen, maar dienen ook rekening te houden met het wedstrijdreglement.
Bij kampioenschappen zijn er meestal meerdere (2 of 3) ‘roepen’ te doen en hebben ook opgedragen thema’s. Een roep mag nooit minder dan 70 en meer dan 100 woorden bevatten : cijfers in de tekst worden in letterschrift gerekend.
Bij meerdere roepen per wedstrijd is het de gewoonte dat de inhoud van de eerste roep over de gemeente of stad handelt, vanwaar de omroeper/ster afkomstig is. Voor de andere roepen kan de inrichter een thema opleggen (zie verder ‘wedstrijdreglementen’).
Accommodatie voor de deelnemers en hun escortÂ’s
De verblijfsaccommodatie voor de deelnemers en hun escortes vallen ten laste van de inrichters.
Met escortes wordt bedoeld de man of de vrouw die de omroeper/ster vergezeld en in gepaste kledij aan alle activiteiten deelneemt gedurende de duur van de wedstrijddag of -dagen.
Voor wedstrijden die maar één dag in beslag nemen (meestal zijn dat gelegenheidwedstrijden) moet men de deelnemers voorzien van een lunch en een warme maaltijd.
Voor wedstrijden die meer dan één dag (2/3/4) in beslag nemen, zijn volgende regels van kracht :
-
deelnemers die wonen binnen een straal van 50 km. van de plaats waar de wedstrijd plaatsvindt, moeten voorzien worden van één warme maaltijd per dag,
-
deelnemers die wonen buiten die straal van 50 km. Moeten voorzien worden van slaapgelegenheid met ontbijt en één warme maaltijd per dag : die slaapgelegenheid, kan zowel een hotel, motel, gasthuis of gastgezin zijn.
Dit geldt uiteraard ook voor buitenlandse gast-omroepers die niet deelnemen aan de competitie.
Prijzentafel
De inrichters zijn volledig vrij wat voor prijzen aangeboden worden (bekers, trofeeën, kunstwerken, natura,…). Wat het aantal prijzen betreft, wil ik hierbij aanhalen wat wereldwijd gangbaar is.
- de best geklede omroeper/ster
- de best geklede escorte
- het best geklede koppel
- de jongste deelnemer
- de oudste deelnemer
- de van verst komende deelnemer
- de sympathiekste deelnemer
- enz...
Nabeschouwingen en enkele tips
-
verstuur of bezorg de uitnodigingen samen met het inschrijvingsformulier en het wedstrijdreglement tijdig naar de deelnemers.
-
voor het wedstrijdreglement kan je ook steeds verwijzen naar die van het GTCEC of het AHGTC en vermelden dat deze van toepassing zijn.
-
vergeet niet een bijvoegsel over het soort roepen eraan toe te voegen.
-
vermeld duidelijk de uiterste inschrijvingsdatum voor de wedstrijd.
-
vraag aan de deelnemers hun roep(en) een bepaalde tijd voor de wedstrijd aan de inrichter te bezorgen : zodoende kan deze vooraf de controle doen van de inhoud en het aantal woorden en reeds de punten toekennen die daarmee kunnen behaald worden.
-
na het ontvangen van de inschrijvingsformulieren kan u de deelnemers inlichten over hun verblijf, het verloop van het programma, de bezetting van de prijzentafel en andere noodzakelijke mededelingen.
Bij alle omroepers staat er een leuze hoog in het vaandel :
Meedoen is belangrijker dan winnen ! ! (hoewel winnen soms ook leuk kan zijn... !)
WEDSTRIJDREGLEMENTEN
Inleiding
Deze wedstrijdreglementen worden voor alle wedstrijden voor stadsomroepers/sters toegepast, zowel voor gelegenheidswedstrijden als voor kampioenschappen, in binnen- en buitenland.
De inrichters worden verzocht geen wijzigingen aan te brengen aan deze basisregels, maar kunnen wel, mochten ze dit nodig achten of indien ze dit wensen, reglementpunten toevoegen. Gelieve daarvan ook de betreffende Federaties en Gilden op de hoogte te stellen.
Alle deelnemers dienen, samen met de uitnodiging en het inschrijvingsformulier, een wedstrijdreglement te ontvangen.
De wedstrijd
Voor de wedstrijd begint moet men, in aanwezigheid van alle deelnemende omroepers/sters een loting of trekking houden die de volgorde van optreden bepaald.
Bij de aanvang van de wedstrijd moeten alle deelnemers (samen met hun escorte) ter plaatse zijn en blijven voor de duur van de wedstrijd.
De deelnemers dienen op een aan hen voorbehouden plaats klaar te staan voor de aankondiging van hun optreden.
De jurering en beoordeling begint reeds vanaf deze plaats. Deelnemers die niet tijdig ter plaatse zijn, worden als laatste uitgenodigd alsnog hun roep te doen, met de kans op puntenverlies.
Voor, tijdens en zelfs na de wedstrijd is het, zowel voor de deelnemers als hun escortes en hun ‘entourage’ ten strengste verboden contact te hebben met gelijk welk jurylid.
Na zijn optreden kan de deelnemer zich vrij bewegen onder het publiek.
De ‘ roepen ‘
Als eerste zal de plaatselijke omroeper/ster ( of een gastomroeper ) een voorbeeld-roep doen, zodat de jury een leidraad heeft voor het toekennen van de punten, en ook de manier van opkomen en afgaan kan beoordelen. De plaatselijke 'belleman' mag ook (maar niet verplicht) deelnemen aan het wedstrijdgedeelte.
Het thema van de roep(en) zal handelen over datgene wat de inrichter heeft voorgeschreven.
Iedere roep zal, in zijn geheel, niet minder of meer woorden bevatten zoals door de inrichter voorgeschreven.
Roepteksten met politieke en/of religieuze boodschappen, kwetsende-racistische-obscene uitlatingen en of gebaren worden niet getolereerd en de omroeper in kwestie wordt terechtgewezen en voor verdere deelname uitgesloten (gediskwalificatieÂ…).
Indien tijdens de roep van de kandidaat een onverwacht storend geluid opduikt, zoals een overvliegend vliegtuig, klokkengeluid,Â…enz., mag de kandidaat zijn roep stoppen en na het geluid gewoon verder doen of zelfs zijn roep van voorafaan herbeginnen.
De wedstrijd-jurering
De omroep-jury bestaat uit 3 personen, die onafhankelijk en deskundig moeten oordelen over de kandidaat-deelnemer en moeten tijdens de 'hark call' letten op de volgende punten :
- duidelijkheid en verstaanbaarheid van de roep
- originaliteit van de tekstinhoud
- algemene indruk (interactie, houding, taalgebruik,...
De deelnemende omroeper moet zow<el de verplichte als de vrij roep doen in zijn landstaal.
Puntentelling (voorbeeld voor twee 'roepen')
Toekenning van de punten per jurylid Verplichte roep Vrije roep
-
duidelijkheid en verstaanbaarheid max 10 p max 10 p
-
originaliteit max 10 p max 10 p
-
algemene indruk max 10 p max 10 p
------------------------
max 30 p max 30 p
------------------------
max 60 p
De jury dent te oordelen op hele punten.
De jury-rapporten moeten dan verzameld worden en door de organisatie bijgehouden worden.
Een aparte groep experts (een bijkomende jurytafel) is verantwoordelijk voor de keuze en het toekennen van punten aan :
-
de best geklede omroeper
-
de best geklede escorte
-
het best geklede koppel
Deze jurering staat volledig buiten de roepwedstrijd.
Die juryleden zitten op een afstand van elkaar gescheiden zodat ze niet met elkaar kunnen overleggen.
Na iedere roep noteert het jurylid op een scoreblad (met daarop het onderdeel waarvoor wordt gejureerd en de naam of het volgnummer van de kandidaat) de toegekende punten.
Een koerier verzameld alle scorebladen en brengt die naar de wedstrijdvoorzitter, die op zijn beurt de scores overbrengt op een algemene puntenlijst.
|
