Waarom spreken onze hersenen over zichzelf in de derde persoon? Waarom ervaar ik een onderscheid tussen mezelf en mijn hersenen? 

Is het fout te veronderstellen dat spreken een hersenfunctie is? Is het fout dat onze persoonlijkheid, onze “ik”, zich volledig in de hersenen bevindt? Of, sterker nog, dat ik mijn hersenen ben? 

Wie me niet gelooft, stel ik de volgende denkoefening voor: stel dat ik bij een ongevalletje mijn rechterbeen kwijtraak. Dat zou niks veranderen aan het feit dat ik ik ben en dat anderen mij als mezelf zouden herkennen. Ongeacht of ik me een kunstbeen laat aansnoeren of niet. Hetzelfde geldt voor een verloren hand, tand, oog, vinger, haar. Zelfs een transplantatie van lever, nieren, hart, longen en andere ingewanden zou niks veranderen aan het feit dat mensen me nog zouden herkennen als Jordi, dat ik mezelf zou herkennen als Jordi met alle kennis en herinneringen en gewoontetjes die daar bijhoren. 

Ik kan de redenering ook omdraaien: neem mijn nier, been of oor weg en geef die aan een ander en niemand zal zeggen dat die ander ineens Jordi-achtig geworden is. Zelfs een gezichtstransplantatie zou daar niks aan veranderen, behalve misschien een iets grotere vervreemding bij beide personen, want ik zonder gezicht en die andere met een vreemd gezicht.

Maar neem nu eens mijn hersenen weg. En zet ze eens in de schedelpan van een ander. Wie ben ik dan: de persoon met mijn lichaam, maar zonder mijn hersenen of de persoon met mijn hersenen, maar met een ander lichaam? 

Volgens mij zal ik mezelf ervaren in dat vreemde lichaam en zal ik niks merken van mijn eigen lichaam, aangezien ik weg zal zijn. De herinneringen zullen zich voortaan in het vreemde lichaam bevinden, de maniertjes en de tics en de wijze van praten en denken en kijken en reageren evenzeer.

Vandaar dus de conclusie: ik = mijn hersenen. En evenzeer vandaar dus de vraag: waarom spreken mijn hersenen (ik dus) over zichzelf (mezelf) in de derde persoon?

26-08-2009 om 10:27 geschreven door Jordi Puixants  

“Er bestaat geen klein grut meer in Europa.” Tot deze conclusie kwam doelman Stijn Stijnen vorige week na de moeizame thuiszege van zijn Club Brugge tegen de Finse middenmoter Lathi. Club won met 3-2, maar het had bloed, zweet en tranen gekost tegen een tegenstander die Stijnen voor de wedstrijd mogelijk eerder bij het klein grut had ingedeeld.

Stijn Stijnen, het siert hem, rekent Club Brugge nog altijd tot een soort Europese middenmoot, in elk geval in principe superieur aan Finse, Letse, Kazachse en andere onbekende ploegen. Vroeger, zo’n 20 jaar geleden, zou Lahti geen probleem gevormd hebben voor een Belgische voetbalploeg, een formaliteit dus. Twintig jaar geleden won KV Mechelen nog een Europabeker, won het ook de Europese Supercup, speelde Anderlecht een finale, speelde Antwerp een finale en waren de Rode Duivels een te duchten ploeg op elk WK, iets wat tot uiting kwam in het feit dat ze een hoge ranking kregen in de computerspelletjes.

De conclusie die Stijnen trekt is toch opmerkelijk, want ze zegt vooral veel over hoe Stijnen naar het Europees voetbal kijkt en nog meer over hoe hij naar zijn eigen werkgever kijkt. Die zal wel blij geweest zijn met zoveel complimenten, want zelf zal Club misschien al wel een andere conclusie getrokken hebben. Want wie af en toe een wedstrijdje meepikt uit de Champion’s League, de Premier League of simpelweg van, cliché, FC Barcelona, die komt mogelijk toch tot iets andere bevindingen dan prof Stijn Stijnen. Stijnen zou zelf misschien ook wel op andere gedachten te brengen zijn indien we Club Brugge een reeksje wedstrijden konden laten afwerken tegen de top-3 van Spanje, Engeland, en Italië en tegen de top-3 van Finland, Litouwen en Slovenië.

Na die wedstrijden hebben we waarschijnlijk een duidelijk antwoord op de vraag of er nog klein grut bestaat in Europa en, belangrijk, of Club Brugge daar intussen misschien deel van uitmaakt.

03-08-2009 om 08:19 geschreven door Jordi Puixants  

“Hoe komt het dat apen nu niet meer evolueren tot mensen?” Met deze woorden verwoordde een goede vriendin haar twijfels over de evolutietheorie van Charles Darwin. Indien het waar is dat mensen afstamden van apen, hoe komt het dan dat apen nu niet meer voortevolueren tot mensen? 

Geen onlogische vraag waarover wellicht al veel biologen, voor- en tegenstanders van Darwin, over nagedacht zullen hebben. Het antwoord is eenvoudig, maar misschien moeilijk te vatten of in te beelden. De vraag die mijn vriendin stelde vertrekt van de foute veronderstelling dat wezens/dieren een soort uitgestippeld pad volgen in hun evolutie, een soort vooraf vastgelegd draaiboek dat uiteindelijk leidt naar een of ander evolutionair hoogtepunt of eindpunt. Vooral mensen (of beter: uitsluitend mensen, want er is tot nu toe weinig bewijs dat andere dieren dan de mensen zich over de evolutietheorie hebben uitgelaten) bezondigen zich gemakkelijk aan de overmoedige gedachte dat wij een hoogtepunt vormen in de evolutie. De werkelijkheid is anders. In werkelijkheid zijn mensen maar één van de vele mogelijkheden die de evolutie aan levende wezens biedt. Intelligentie en met name het doorgetrokken leggen van oorzakelijke verbanden zijn onze sterkste evolutionaire wapens. Maar evolutionair gezien zijn mensen niet beter of perfecter dan mieren of paardebloemen. Biologen zouden zeggen dat evolutie blind gebeurt.

Wat de apen betreft: nergens in hun genen ligt een onvermijdelijke voorbestemdheid om uiteindelijk te evolueren tot mensen. Hoogstens hebben ze de mogelijkheid, maar opdat die mogelijkheid ten volle zou kunnen spelen, moeten alle andere omstandigheden zo zijn en blijven dat die apen bij wie die mogelijkheden het sterkst aanwezig zijn, zich meer kunnen voortplanten dan alle anderen. En dit niet gedurende 1 generatie, maar gedurende miljoenen jaren moeten de omstandigheden zo zijn dat ze de menselijkste apen begunstigen. Op dit ogenblik zijn de omstandigheden voor de apen niet gunstig, al was het maar omdat er al een slimme aap is die zich mens noemt en die slimme aap zal niet toestaan dat een concurrent de kop opsteekt. 

Trouwens, aangezien de evolutie tot mens een werk van miljoenen jaren is, valt in feite niet uit te sluiten tot sommige apen misschien toch stiekem aan het evolueren zijn tot mensen. In mijn persoonlijke kennissenkring is er alvast een aantal personen voor wie ik mijn hand niet in het vuur durf steken bij welke soort ze nu precies horen.

23-07-2009 om 08:01 geschreven door Jordi Puixants  

Terwijl koningin Fabiola angstvallig haar harnas oppoetst in de hoop de aangekondigde aanslag op hare majesteitelijke zelf te overleven, maken de andere 10 miljoen inwoners van dit land zich op om op de 1 of andere manier de gevolgen te dragen van de nationale feestdag die 21 juli in het Koninkrijk België nog steeds is. Voor het handjevol belgischgezinden wordt het morgen nog eens dolle pret met een mooie stoet, lekker eten en vrolijke muziek die uitnodigt tot het uitslaan van armen en benen. De harteklop stijgt, al heeft dat mogelijk ook te maken met het sluimerende besef dat elke 21 juli de laatste kan zijn. Voor het merendeel van de overige landgenoten betekent 21 juli vooral een dagje niet moeten werken, hopen op goed weer om een barbecuetje te kunnen ontketenen en geconfronteerd worden met gesloten winkels. Voor de 1 miljoen vreemdelingen in Brussel betekent de Belgische feestdag alleen die confrontatie met gesloten winkels, werken doen ze sowieso niet. Hetzelfde geldt in feite voor Herman Van Rompuy, die morgen wel present moet geven op het koninklijk défilé, al maakt de koekenbak na afloop op het paleis veel goed. Voor schrijver dezes is 21 juli een werkendag als alle andere, zij het wat beter betaald.

Voor de koning, die bijna even oud is als zijn land, is 21 juli zowat de enige dag in het jaar dat hij wél moet werken, of toch iets doen dat bij een koning voor werken moet doorgaan. Hij moet de hele dag een beetje geïnteresseerd kijken, attent zijn, zwaaien, lachen, zijn hielen laten likken en wachten tot de 3 soldaten van het Belgische leger gepasseerd zijn. Terwijl de rest van het land in zijn pyama of in trainingsbroek de dag doorbrengt, moet A2 zich in zijn best pak wurmen, zich laten bespelden met nietszeggende decoraties en zowaar mogelijk nog een zwaard omgespen. Leuk kan het voor hem nooit worden. Schijnt de zon, dan is dat protocollair pak niet te doen en gaat onze vorst ten onder aan jeuk hier en daar. Regent het, dan is er evenmin iets aan. Iedereen nat, een slecht zicht op het défilé, een aangedampte bril, een nat stoeltje, een natte poep, uitschuiven op het podium, Fabiola meesleuren in de val net wanneer die kruisboog zijn pijl afvuurt, Prins Filip zien ontploffen omdat de pijl zijn lege hoofd treft en god weet wat meer. Gelukkig is er ‘s avonds koekenbak, dat maakt veel goed. En toch kan de dag voor A2 niet snel genoeg voorbij zijn. ‘s Avonds, nadat Van Rompuy eindelijk vertrokken is, haast de brave koning zich om toch nog even te kunnen doen wat hij het allerliefst had willen doen en wat de meesten van zijn landgenoten op 21 juli hebben gedaan: kijken naar de koers op tv.

20-07-2009 om 23:39 geschreven door Jordi Puixants