 |
|
|
| Profession: reporter |
|
|
| 01-02-2020 |
 CIUDAD DE PANAMA 2020: Het Panamakanaal |
Die achterlijke Egyptenaren behandelen hun Suez-kanaal alsof het een staatsgeheim is, herinneren we ons (wat niet wegneemt dat wij een aantal jaar geleden een heel goede expo terzake zagen in het Parijse Institut du Monde Arabe), maar in Panama gaat het er gans anders aan toe. Je zou kunnen volstaan met een Mirador te bezoeken (komt er morgen misschien nog van), maar veel beter is een tourboot nemen (van 7 tot 13.30 hr) die drie sluizen neemt en halt houdt aan Gamboa, van waar je met een busje terug naar je hotel wordt gebracht. Achter de hoek van ons appartement bevindt zich het Museo del Canal Interoceanico, waar je de informatie van een tweetalige gids aan boord verder kan verdiepen zodat wij van een hele dag Panamakanaal gewag kunnen maken. Hoogst interessante geschiedenis!
Foto 1 is enigszins gedateerd, het kanaal bestaat sinds 1914 (de plechtige inhuldiging ging gepaard met een wereldtentoonstelling in San Francisco, maar de yankees hadden un poco pech: tal van Europese afzeggingen wegens het uitbreken van WO1), maar daar gaat een hele voorgeschiedenis aan vooraf. Onze eigen Karel V liet al studies ondernemen om de Caraïbische met de Pacific kust te verbinden op de plek met de minste landmassa (Panama dus), maar logistieke problemen, malaria en vooral gele koorts, alsmede piraterij brachten zijn raadgevers tot een negatief advies. Idem dito voor latere Spaanse koningen. En voor een boude Schot, die even een eigen kolonie oprichtte en de Amerikanen warm trachtte te maken voor een kanaal. Hij kreeg zelf gele koorts en werd met zijn medestanders door de Spanjaarden hardhandig van het Isthmus verwijderd. Tenslotte kwam Fernand de Lesseps, en die had sinds Suez de nodige adelbrieven. Maar het Egyptische zand en het droge klimaat viel niet te vergelijken met de modderige ondergrond en de vele regen van het Panamese binnenland, dat bovendien hoger reikt dan het zeeniveau. Lesseps bleef koppig trouw aan zijn concept (terwijl er toch ook al Fransen waren die opperden dat enkel een systeem met sluizen efficiënt kon zijn in dit gebied), en toen hij zijn vergissing inzag was het te laat, want de concessie van zijn bedrijf liep niet zo lang. Vele Franse investeerders speelden hun geld kwijt, het was een waar schandaal op het einde van de 19de eeuw. Al goed dat de Lesseps geen Jood was, of Dreyfus zou zware concurrentie hebben gehad. De Franse investeringsmaatschappij probeerde de concessie voor een appel en een ei door te verkopen aan de Amerikanen, want die hadden wel enige ervaring met moeilijke operaties in Panama. Zie foto 3: de yankees bouwden in 1850 een spoorweg doorheen Panama, die de goudkoortslijders op een comfortabeler manier naar California kon brengen. Kostte enorm veel mensenlevens (malaria, gele koorts, de hitte...) maar dat speelde zo geen rol, de arbeiders waren toch veelal zwarten, Indiërs en vooral Chinezen. Onder Theodore Roosevelt, de eerste expansionistische president van de USA, begon de yankee-interesse voor een kanaal (om militaire redenen) effectief toe te nemen. Maar daarom niet noodzakelijk in Panama. Costa Rica, te bergachtig, kwam niet in aanmerking, maar Nicaragua wel. De Panamese lobby speelde het echter slim: zij lieten Roosevelt en zijn staf postzegels uit Nicaragua van een vuurspuwende vulkaan zien en ofschoon Panama toch ook enkele vulkanen heeft was dit element, samen met het over te erven materiaal van de Fransen, beslissend om de keuze op Panama te laten vallen. Nu was het Roosevelts beurt om slim te zijn. Panama behoorde toen nog tot Colombia, maar de Colombiaanse senaat weigerde de concessie aan de USA toe te kennen (ze vreesden niet ten onrechte inmenging in hun binnenlandse aangelegenheden). Waarop Roosevelt de onafhankelijkheidsbeweging in Panama, die al bestond, toezegde hun strijd met zijn Navy te steunen. En hopla, Panama riep in 1903 de onafhankelijkheid uit en Colombia, geconfronteerd met superieur Amerikaans wapentuig, kon daar niets tegen beginnen. Nu nog een ingenieur vinden. Eerst werd John Wallace aangesproken, maar die schrikte terug voor de klimatologische omstandigheden. Enter John Frank Stevens (lap, weer een Stevens op deze reis!), die zijn sporen had verdiend in de spoorwegindustrie (hij staat op foto 4). Maar nadat hij een gedetailleerd plan had uitgetekend, met inbegrip van alle benodigde sluizen, nam ook hij ontslag begin 1907 (niemand weet exact waarom, er circuleren verschillende theorieën terzake. Misschien vreesde ook hij voor zijn gezondheid? Nu werd hij in ieder geval 90). Roosevelt, gefrustreerd, deed nu beroep op een kolonel van het leger, die kunnen geen ontslag nemen. Dat was een goede zet, en bovendien was het een Vlaming! Het is te zeggen: George Washington Goethals werd geboren in Brooklyn, als kind van geïmmigreerde Vlamingen uit Stekene. Vader, een timmerman, was voorzeker zinnens een recht-in-de-leer yankee te worden, anders noem je je zoon niet George Washington. Biograaf gevraagd! Hoe dan ook, Goethals liet de plannen van Stevens (misschien had die ook wel Vlaamse voorouders?) meticuleus uitvoeren, en hield er als kolonel de discipline in (nog wat duizenden Indiërs en Chinezen voor de bijl), zodat het kanaal in 1914, twee jaar voor de einddatum van de concessie, klaar was. De financiële afdracht aan Panama werd enkele malen verhoogd, maar die rotPanamezen bleven maar zagen dat het toch hun territorium was, en al die Amerikaanse militaire basissen zinden hen ook niet. Het zou duren tot de brave Jimmy Carter tot er een doorbraak kwam, in 1979. Na een overgangsperiode van 20 jaar werd het Panamakanaal Panamees, en in het museum gaat men er prat op dat er veel minder ongelukken zijn sinds de Panamezen het beheer hebben overgenomen. Zoals bekend werd het kanaal ge-updated om het klaar te maken voor postPanamax-containerschepen, dat was in 2016 een feit. En inderdaad zien wij in de verte de MSC SARA in een nieuwe sluis liggen, zo een joekel moet bijna 1 miljoen dollar betalen aan de Panamese staat om door het kanaal te mogen, aub, maar dan nog is dat goedkoper dan om te varen langs Kaap Hoorn.
Je ziet wel wat op deze rondvaart. Zoals de werking van de Panamese haven, met een piloot die aan boord wordt gebracht van het cruiseschip voor ons, en veiligheidsinspecteurs die met sterke zeebenen dat oranje cargoschip bestijgen. In de sluizen krijgt het cruiseschip hulp van Mules, een soort van treintjes die het schip stabiel houden, maar onze toerboot moet het zeer ouderwets doen met een toegeworpen tros van enkele arbeiders. Maar het werkt en het bracht de Panamese staatskas in 2019 niet minder dan 1,7 biljoen dollar op (pure winst). De postPanamax-aanpassing zal rap afbetaald zijn! En toch kan het ook goedkoop: ene Richard Halliburton betaalde in 1928 amper 0,36 dollarcent om er te mogen doorzwemmen (weliswaar op 10 dagen tijd, een schip doet er nu ongeveer 10 uur over) en The Passenger verkrijgt voor 10 dollar een sluisfoto plus een heus certificaat. Niet gestolen!
|
|
|
|
|
Reacties op bericht (0)
|
