Thunderbirds
is een Britse sciencefiction/supermarionationserie, gemaakt in de jaren 60 door
Gerry Anderson en zijn vrouw Sylvia. De titelmelodie is van componist Barry
Gray. De serie telt 32 afleveringen, en is sinds 1965 wereldwijd meerdere malen
uitgezonden.
De serie draait om de organisatie International Rescue, een
organisatie die als doel heeft rampen te bestrijden met geavanceerde machines en
apparatuur. De serie bestaat uit 32 afleveringen van ongeveer 50 minuten, en
twee films: Thunderbirds Are Go & Thunderbird 6. Daarnaast verscheen in 2004
de live-actionfilm Thunderbirds. De serie speelt zich af in de 21e eeuw. Over
het precieze jaar bestaat onduidelijkheid. In het begin van de serie werd
gedacht 2026, maar in de eerste film werd dit bijgesteld naar 2065 - Dit jaar
2026 komt voor in de laatste aflevering van de serie - "Give Or Take A Million"
- waar een kalender kerstmis 2026 aangeeft.
De serie volgt de avonturen
van de familie Tracy, die bestaat uit de miljonair en voormalige astronaut Jeff
Tracy en diens vijf zonen: Scott, Virgil, Alan, Gordon en John elk vernoemd
naar een astronaut van de Mercury Seven (Scott Carpenter, Virgil Grissom, Alan
Shepard, Gordon Cooper, en John Glenn). De TV titelfilm toont de vijf broers met
hun Thunderbirds machines in volgorde van (jonger wordende) leeftijd: Scott,
John, Virgil, Gordon en Alan.
Samen met Jeffs moeder (die in de serie
alleen Oma wordt genoemd), de wetenschapper Brains, huishouder Kyrano en diens
dochter Tin-Tin wonen de Tracys op een eiland in de Grote Oceaan. In het geheim
zijn ze allemaal lid van de organisatie International Rescue, een internationaal
technologisch geavanceerd reddingsteam dat overal ter wereld bij rampen komt
helpen met hun machines, de Thunderbirds.
De meeste rampen waar de
Thunderbirds op afkomen zijn natuurrampen of het gevolg van ongelukken, maar
soms is er sprake van sabotage. Een veel voorkomende tegenstander van het team
is The Hood, die vaak grote rampen veroorzaakt om de Thunderbirds te lokken in
de hoop hun toestellen te fotograferen. International Rescue wordt bijgestaan
door hun agente in Londen, Lady Penelope Creighton-Ward, en haar
butler/chauffeur Aloysius "Nosey" Parker. De twee zijn een soort James
Bond-achtige agenten.
Idee Gerry Anderson kwam op het idee voor de serie
dankzij een mijnramp in Duitsland. Daar raakte een aantal mijnwerkers opgesloten
onder de grond. De apparatuur die nodig was om hen te redden moest helemaal
vanuit Bremen met de trein naar de plek van de ramp worden gebracht, wat acht
uur zou gaan duren. Gerry Anderson volgde de reddingsactie en bedacht dat het
geweldig zou zijn als er een organisatie zou bestaan die binnen een uur ter
plekke kon zijn met de juiste spullen.
De naam Thunderbirds was
afkomstig van zijn oudere broer die in de Verenigde Staten gevechtspiloot was en
tijdens een van zijn eerste solovluchten over een luchtbasis was gevlogen die
Thunderbird Field heette. Ten onrechte wordt nog wel eens gedacht dat de naam
afkomstig zou zijn van een Amerikaans luchtstuntteam dat The Thunderbirds
heet.
Het maken van de serie Gerry Andersons
oorspronkelijke bedoeling was om een actieserie te maken met echte acteurs. Hij
kreeg echter, nadat hij zijn scripts aan verscheidene televisiestations had
laten zien, steeds nul op het rekest, omdat de serie door de vele technische
snufjes te veel geld zou gaan kosten. Omdat hij toch graag met de serie verder
wilde, besloot hij er 'dan maar' een poppenserie van te maken. Hij had al veel
ervaring met poppenseries waarvan de bekendste zijn: Four Feather Falls (In
Nederland uitgezonden als Vier veren waterval), Supercar (uitgezonden door
TROS-voorloper REM-eiland), Fireball XL5 en Stingray.
De
marionettentechniek bij de Thunderbirds is veel verfijnder waardoor het geheel
er minder houterig uitziet. De aankleding van de decors en het realisme van
modellen en speciale effecten zorgden er mede voor dat de serie uiteindelijk
niet alleen kinderen aansprak maar ook hun ouders en bezorgden de serie in de
loop der jaren uiteindelijk een cultstatus, die in de jaren 90 zijn hoogtepunt
bereikte.
Hoewel hij nu met marionetten werkte was de serie nog steeds
een van de duurste die destijds is gemaakt. Elke scène kostte veel tijd om te
maken vanwege de vele achtergronden en schaalmodellen die nodig waren. Sommige
van de schaalmodellen werden door professionele modelmakers gemaakt. Daarnaast
werden de schaalmodellen van de machines met verf verouderd waardoor ze er
realistischer uitzagen. De speciale effecten op miniatuurformaat waren erg
lastig - mede doordat niet alle effecten op de kleinere schaal realistisch zijn
- met name water en waterdruppels laten zich moeilijk reduceren tot de schaal
van de modellen of poppen. Soms was het filmteam een hele dag bezig voor 5 à 6
seconden film. De serie is ook vandaag nog altijd bekend om de hoge kwaliteit
van de miniatuureffecten. De leider, Derek Meddings, heeft in deze poppenseries
de ervaringen opgedaan die later te pas zouden komen in zijn effecten voor
Superman en James Bondfilms.
Supermarionation Gerry
Anderson hield eigenlijk helemaal niet van marionetten met hun strakke
gezichten. Daarom gebruikte Gerry Anderson een nieuwe techniek die hij
Supermarionation noemde. De poppen hierin werden niet alleen met touwtjes
bewogen, maar hadden ook een mechaniek in hun hoofd die de ogen en de mond
perfect lieten meebewegen met de gesproken tekst. Gerry Anderson probeerde de
touwtjes zo min mogelijk op te laten vallen door ze in de kleuren van de
achtergrond te verven. Dit ging in de meeste gevallen goed, maar bij veel
close-upscènes zie je nog duidelijk de draden in beeld.
Voor erg lastige
handelingen, zoals het oppakken van een voorwerp of het indrukken van een knop,
werd vaak een close-up met een echte hand gebruikt. Verder zag men de poppen
zelden lopen. De piloten werden met glijbanen naar hun toestellen gebracht, en
op de rampplek maakten ze vaak gebruik van toestellen die men zou kunnen
omschrijven als vliegende bromfietsen zonder
wielen.
Stemacteurs De stemacteurs voor de serie
waren allemaal ervaren acteurs waarvan sommige al langere tijd met Anderson
samen werkten. David Holliday (die in seizoen 1 de stem van Virgil deed) was de
enige Amerikaan in de cast. Alle anderen waren Brits, Australisch of
Canadees.
De Australische acteur Ray Barrett deed de stemmen van John
Tracy, The Hood en enkele bijpersonages. Hij werkte al eerder met Anderson. Zo
deed hij de stem van zowel Commander Shore als Titan in de serie Stingray. Hij
kon zowel Amerikaanse als Australische accenten perfect imiteren. Toen
Thunderbirds begon was Barrett al een kleine beroemdheid op de Britse televisie.
Hoewel normaliter Sylvia Anderson en Christine Finn de vrouwelijke
(bij)personages in de serie voor hun rekening namen, deed Barrett de stem van de
oudere Duchess of Royston in The Duchess Assignment, tot grote hilariteit bij de
rest van de crew.
De ervaren Canadese acteur Shane Rimmer (Scott) deed
naast Thunderbirds ook mee aan latere Andersonproducties, waar hij ook scripts
voor schreef. Daarnaast verscheen hij in enkele James
Bondfilms.
Cast Sylvia Anderson .... Lady
Penelope Creighton-Ward / bijpersonages Ray Barrett .... John Tracy / The
Hood / bijpersonages Peter Dyneley .... Jeff Tracy /
bijpersonages Christine Finn .... Tin-Tin / Oma / bijpersonages David
Graham .... Gordon Tracy / Brains / Parker / Kyrano / bijpersonages David
Holliday .... Virgil Tracy (1965) / bijpersonages Shane Rimmer .... Scott
Tracy / bijpersonages Jeremy Wilkin .... Virgil Tracy (1966) /
bijpersonages Matt Zimmerman .... Alan Tracy / bijpersonages John Tate
.... Bijpersonages Charles Tingwell .... Bijpersonages (1966) Paul
Maxwell .... Bijpersonages (1966)
(Paul Maxwell, Charles Tingwell en
John Tate werden niet in de aftiteling van de serie genoemd, maar Maxwell en
Tingwell werden genoemd in de aftiteling van de
films.)
Muziek Een cruciaal element van het succes
van de serie was de (achtergrond)muziek. De muziek werd gecomponeerd door Barry
Gray, die de muziek voor alle series van Anderson verzorgde t/m Space: 1999serie
1. Zijn "Thunderbirds March" is een van de bekendste televisietunes en is
wereldwijd geliefd bij onder andere militaire bands.
Gray schreef voor
de aftiteling oorspronkelijk ook een nummer met tekst, maar die werd nooit
gebruikt. Het nummer, "Flying High", dook uiteindelijk op in de aflevering
"Ricochet", met veranderde tekst.
International Rescue beschikt over vijf primaire
voertuigen: * Thunderbird 1 Een raketvliegtuig dat snelheden tot 25
000 kilometer per uur kan halen. * Thunderbird 2 Een groot
transportvliegtuig, dat kleinere reddingsvoertuigen zoals Thunderbird 4
meeneemt. * Thunderbird 3 Een raket bedoeld voor ruimtereddingen en voor
contact met Thunderbird 5. * Thunderbird 4 Een gele duikboot en gedurende de
serie de kleinste van de Thunderbirdmachines (alleen Thunderbird 6 is nog
kleiner). * Thunderbird 5 Een ruimtestation. Thunderbird 5 is de grootste
van de Thunderbirdmachines en wordt afwisselend bemand door Alan en John. *
Thunderbird 6 Een vliegtuigje van het type Tiger, alleen in de gelijknamige film
'Thunderbird 6' wordt deze gebruikt. * Voor reddingsacties worden er
bovendien tal van kleinere machines gebruikt, die altijd door Thunderbird 2
worden vervoerd. Bekende hiervan zijn de Mole en de Firefly.
Een ander
bekend voertuig uit de serie is de FAB 1, de Rolls Royce van Lady
Penelope.
Personages
De familie
Tracy * Jeff Tracy Ex-astronaut, multimiljonair en de vader van de
gebroeders Tracy. Jeff is het brein achter de organisatie en coördineert alle
reddingsacties van achter zijn bureau. * Scott Tracy De oudste van de
broers. Hij is piloot van Thunderbird 1 en co-astronaut van Thunderbird 3. Bij
afwezigheid van Jeff neemt Scott de leiding over de organisatie. * John
Tracy De op een na oudste. Hij bemant meestal Thunderbird 5 maar wordt af en toe
afgewisseld door Alan. * Virgil Tracy De middelste van de broers en piloot
van Thunderbird 2. Virgil bestuurt ook vaak de andere reddingsmachines. Zijn
hobbys zijn schilderen en piano spelen. * Gordon Tracy De aquanaut
(kapitein) van Thunderbird 4. Alan Tracy De jongste van de gebroeders Tracy en
astronaut van Thunderbird 3. * Oma De moeder van Jeff en oma van de gebroeders
Tracy. Haar echte naam is niet bekend.
De titelfilm van elke
aflevering toont de Tracy-broers ook in deze volgorde, gevolgd door Brains en
Lady Penelope (als Londense Agente). Oma, Kyrano, Tin-Tin en Jeff worden niet in
de titelfilm genoemd.
Andere leden van de
organisatie * Brains De geniale ontwerper van alle
Thunderbirdmachines. Hij stottert en draagt een grote bril. Hij gaat soms ook
mee op een reddingsmissie. Zijn echte naam is onbekend. In aflevering 29
gebruikte hij de schuilnaam Hiram K. Hackenbacker, en in de film "Thunderbird 6"
was het Mr. X. In de film uit 2004 was Hiram ook zijn echte naam. * Lady
Penelope Creighton-Ward Een adellijke dame en geheim-agente van de organisatie.
Ze woont in een villa net buiten Londen en gaat vaak voor International Rescue
op een missie. * Parker Lady Penelopes butler en een ex-inbreker. Hij is een
meester in het kraken van sloten en kluizen, iets dat tijdens zijn werk voor
International Rescue nog wel eens van pas komt. Heeft bijnaam "de Neus". *
Kyrano Halfbroer van the Hood en butler van de familie Tracy. Tin-Tin Kyrano's
dochter.
Overige personen * The Hood De aartsvijand
van de Thunderbirds en halfbroer van Kyrano. Zijn hoofdplan is vaak om opnames
te maken van de Thunderbirds in actie en die dan te verkopen aan de hoogste
bieder.Pogingen tot modernisering
Sommige versies van de serie die
werden uitgezonden door Fox Network en Amerikaanse bedrijven in de jaren 90,
gebruikten opnieuw ingesproken stemmen en muziek. Dit tot groot ongenoegen van
oudere fans.
Nog beruchter onder fans was Turbocharged Thunderbirds, een
compleet aangepaste versie van de serie die alleen in 1995 korte tijd werd
uitgezonden. Vliegscènes werden versneld en de Thunderbirds leefden in een
cyberwereld die "Thunderworld" werd genoemd. Ze stonden in contact met twee
kinderen die deze Thunderworld bewaakten en de Thunderbirds opdrachten gaven. In
deze serie werden alle oorspronkelijke dialogen vervangen door andere en werden
nieuwe verhalen (van bedenkelijk niveau) verzonnen op bestaande scènes uit de
oude serie. In "The Uninvited" zijn enkele archeologen ineens T-Shirt verkopers
op weg naar de volgende disco-tent. Gerry Anderson was razend, en fans van de
serie waren eveneens niet te spreken. Deze versie van de serie verdween dan ook
net zo snel als dat hij was gekomen.
In 2000 werd de serie geremasterd
met Dolby Surround geluid en uitgebracht op dvd. Ook deze aanpassing is niet
overal even goed ontvangen - temeer daar de dvd-reeks niet de mogelijkheid heeft
het oorspronkelijke monogeluid te kiezen als men de Dolby surround
"verbeteringen" niet wil horen.
Nieuwe serie In
september 2005 begonnen geruchten de ronde te doen dat er een nieuwe
Thunderbirdsserie uit zou komen. Een QuickTime-videofile getiteld Thunderbirds
IR werd rond die tijd uitgebracht. Hierin werden enkele scènes getoond van een
geplande nieuwe serie. De trailer was gemaakt met zowel de klassieke poppen als
moderne computeranimatie. Gesuggereerd werd dat deze nieuwe Thunderbirds serie
in 2005 zou worden uitgebracht. Tot op heden is dit niet gebeurd onder dezelfde
naam, maar is er wel een film uitgebracht onder de naam Team America: World
Police. Deze laatste is een parodie van Trey Parker en Matt Stone (makers van
Southpark) gebaseerd op de Thunderbirds maar is wel degelijk sterk
gemoderniseerd. Die film viel ook niet in goede aarde bij iedereen, omdat het te
grof zou zijn en niet met de echte Thunderbirds feeling zou
zijn.
Bioscoopfilms De populariteit van de serie
leidde tot de productie van twee bioscoopfilms, financieel gesteund door United
Artists.[3] In 2004 verscheen tevens een live action film. Geen van de films is
een succes gebleken. De originele poppen-versies uit 1966 en 1968 hadden goede
poppen, modellen en effecten maar te weinig verhaal en te weinig "Thunderbirds
rampen" waarvoor ze als televisieserie zo populair geworden waren. De
live-action film uit 2004 stamt uit de tijd dat allerlei bioscoopfilms gebaseerd
op televisieseries werden uitgebracht - op een enkele na meestal onsuccesvol.
Ook hier bleken de makers te weinig besef te hebben wat de succesfactoren van de
originele serie waren. Tezamen met het feit dat de producenten uit de USA kwamen
en de oorspronkelijke serie nauwelijks kenden zorgden ervoor dat de film geen
succes werd. De opmerking van regisseur Jonathan Frakes ("Number One" Riker uit
Star Trek TNG) dat "this is not just a movie - it is an adventure, the first of
many" is dan ook geen waarheid geworden.
* Thunderbirds Are Go
(1966) * Thunderbird 6 (1968) * Thunderbirds
(2004)
Speelgoed Verschillende bedrijven, waaronder
Matchbox en Dinky Toys, kregen toestemming om speelgoedmodellen van de
thunderbirdmachines en personages te maken. Deze bleken razend populair en
vormen een van de best verkopende merchandisingseries ooit. De originele
Thunderbird-speelgoedmodellen zijn nu zeer zeldzaam en geliefd als
verzamelobjecten.
In de jaren 90 maakte Matchbox wederom een grote
hoeveelheid Thunderbirds-speelgoed om aan te sluiten op de heruitzendingen van
de televisieserie. Deze nieuwe serie was vooral bedoeld voor buiten de Verenigde
Staten. In Canada bracht het speelgoedbedrijf Vivid Imaginations in 2004
speelgoedmodellen uit in verband met de live action film die dat jaar in de
bioscopen verscheen. Anno 2007 produceren de Japanse bedrijven Konami en Takara
nog altijd nieuw Thunderbirds-speelgoed gebaseerd op de oorspronkelijke
televisieserie.
Boeken Een aantal boeken werd
gepubliceerd gebaseerd op de televisieserie, vooral in
1966: * Thunderbirds, John Theydon (pseudoniem voor John W. Jennison),
1966 * Calling Thunderbirds, Theydon, 1966 * Ring of Fire, Theydon,
1966 * Thunderbirds Are Go, Angus P. Allan, 1966 (boekversie van de
gelijknamige film) * Operation Asteroids, John W. Jennison, 1966 * Lost
World, Jennison, 1966
In 1992 publiceerde Corgi Books boekversies van
vier afleveringen, te weten "The Uninvited", "Brink of Disaster", "Sun Probe" en
"Atlantic Inferno".
Het personage Lady Penelope kreeg zelfs haar
eigen boekenserie: * A Gallery of Thieves, Kevin McGarry, 1966 * Cool
for Danger, McGarry, 1966 * The Albanian Affair, John Theydon,
1967
Begin jaren 90 verscheen er ook een stripserie rond de Thunderbirds
getiteld Thunderbirds: The Comic. De verhalen in deze strip waren zowel nieuwe
verhalen als stripversies van enkele televisieafleveringen
