Neen, het gaat hier niet om Willy Wartaal, P. Fabergé, Vieze Fur en Bas Bron die Louis Tobback, oudgediende van onze tot op heden grootste linkse partij in Vlaanderen, op de korrel nemen in één van hun nummers. Al is de vers deze donkere jongen komt zo hard dat je au zegt wel toepasselijk op de hele hetze die de gebruinde börger van Leuven onlangs ontketende met een opinie in De Morgen.[1] Vele jongeren reageerden verontwaardigd en er werd een debat tussen enerzijds Tobback en anderzijds een zaal vol zelfverklaarde geëngageerde of twijfelende jongeren georganiseerd, waarbij vooral de autoritaire stijl van Tobback een echt dialectisch proces ondermijnde. Jammer.

Persoonlijk kan ik mij zeker vinden in het discours van Tobback. Zo geeft hij bijvoorbeeld ook toe dat de generatie die de jongeren van nu ook wel de jeugd van tegenwoordig heeft opgevoed in feite de schuldige is voor een vermeend gebrek aan (politiek) engagement. Mijn grootste bedenking is echter dat Tobback teveel de nadruk legt op het bestaande partijpolitieke landschap. Nationale politiek is niet meer sexy. De jongeren van nu zijn opgegroeid met globalisering; het nationale is minder relevant en door het feit dat wereldwijd politieke structuren nog niet aangepast zijn aan de economische en mentale vernieuwingen wordt de kloof tussen politiek en (nieuwe) burger versterkt en ontstaan wereldwijd de grootste problemen. In een land als België met zijn eigen absurde, frustrerende politieke beslommeringen is onzekerheid nog meer troef.

Maar inderdaad, ook ik stoor mij vaak aan het genoemde gebrek aan engagement, als we er dan toch een naam op moeten plakken. Onlangs postte een kameraad een filmpje van een half uur op Facebook waarin Jeremy Rifkin op ontluisterende wijze de vinger op de wonde legde en zelfs zijn eigen visie op de aanpak van de problemen poneerde.[2] Tot op heden kreeg deze uiterst interessante video geen enkele reactie. Nihil interest? Nihillisme? Niet flitsend genoeg? Te confronterend? Vlaamse jongeren zijn ook meer geïnteresseerd in Lady Gaga en Rihanna dan in Batman en Watchmen; Wim De Vilder sluit het journaal af met heuglijk nieuws: de geboorte van weeral een vermenselijkt dier in gevangenschap, en wederom ging het om een olifant; alsof Kai Mook nog niet genoeg was - Octopus Paul, dat was er tenminste nog zo ver over dat het grappig was; kookzenders worden opgericht; Kim Clijsters voedert haar kind jodium in de yoghurt en ondertussen hyperventileren we over EHEC (Abraham Ehec! Tuizentfloot?); Titus Livius, dat was een serieuze mens, die stelde dat het Romeinse rijk begon te tanen zodra koks belangrijker werden dan politici. Daar zit verdorie een groot deel waarheid in. Soit, om een mening te vormen over onze problemen, en zijt verdammt maar zeker dat er problemen zijn zo gij wilt zal ik u wel een lijstje opstellen, met grappige smileys om het geheel toch nog luchtig te houden, om een mening te vormen moet men zich natuurlijk eerst wel willen en durven informeren.

En daar komen we terug bij onze oude socialist. Is onderwijs niet jarenlang het werkterrein van volksverheffende socialisten geweest? Waarom kost het ons zoveel moeite om ons onderwijs te hervormen om enerzijds onze economie te wapenen voor de toekomst en anderzijds kritische burgers met een open geest te vormen? De kleine De Gucht moest onlangs al hemel en aarde bewegen om hopelijk ooit eens te beginnen met het geleidelijk aan vervangen van de gortdroge nutteloze godsdienstlessen tot meer filosofisch getinte lessen. Aan de superieure positie van de monotheïstische godsdiensten mag niet getart worden, blijkt iedere dag.

Nu: enkele interessante fragmenten uit het beruchte debat tussen jongeren en Louis dat naar aanleiding van de opinie in De Morgen werd georganiseerd:

- "Dat men niet meer gelooft in vooruitgang is ten onrechte. Ons probleem in het Westen is een probleem van omgekeerde herverdeling. De rijken worden steeds rijker gemaakt en de armen steeds armer. Een Belgische, Vlaamse partij kan dat niet tegenhouden. Die machteloosheid wordt gevoeld in de politiek. Eclecticisme is bovendien de decadentie van iedere kunstvorm." Applaus uit de zaal. Samyn: "Moeten jongeren zich dan bekennen tot een ideologie?" Tobback: "Zonder basis, noem het dan geen ideologie, ga je geen oplossingen bedenken. De Franse revolutie is verzand in het Bonapartisme. Een ideologie geeft dus ook niet altijd een goede oplossing."

- Vraag vanachter uit de zaal: "De politiek is geëvolueerd. Niemand is groen of blauw of rood. Ze willen zich niet binden aan een partij. Jongeren kopen daarom geen partijkaart meer. Dat beperkt je keuze enorm en die vrijheid willen we niet opgeven. Als je er dan toch instapt, hebben ze het gevoel niks te kunnen bereiken door de impasse." Tobback knikt. "Als ik kort moet antwoorden: je hebt gelijk. Je hebt zodanig gelijk, dat we niet meer geloven in vooruitgang. Wij geloofden daar wel in. Wij leefden in de overtuiging dat het morgen beter zou gaan."

Het conflict tussen de jongeren en Louis Tobback is volgens mij terug te voeren tot éénzelfde gevoel van machteloosheid, van worsteling met een veranderde en veranderende wereld. Dat Louis Tobback soms wat teveel blijft denken in nationale of Europese kaders kunnen we hem eigenlijk niet kwalijk nemen; de mens heeft heel zijn leven in die context gewerkt. Of nee, ik vergis mij. Koos Tobback er al niet snel voor om de nationale politiek vaarwel te zeggen om op tijd en stond vanuit zijn burcht in Leuven kritiek te leveren op nationale politici? Leuven mag dan misschien wel beter bestuurd worden dan vele andere gemeenten en de kritiek van Tobback op de nationale ontwikkelingen mag dan wel vaak zeer correct zijn, ze blijft echter ook voor een deel minder legitiem en op zijn minst wrang door eigen vlucht van Louis uit de nationale politiek.

Voor de kritiek van Tobback op de jongeren geldt eenzelfde dubbel gevoel. 90% van het discours van Tobback is naar mijn mening correct. Jammer genoeg wordt de legitimiteit van Tobback hier ook weer ondergraven. Tobback lijkt te focussen op de toestand in België, wat op zich al een zeer beperkt werkveld is. Het is ook de generatie van Tobback die de institutionele problemen waarmee België nu te kampen heeft, heeft gecreëerd. Eerst de CVP met zijn grote staatsmannen waarmee Tobback en Willy Claes zich blijkbaar graag laten associëren, later met de paarse regeringen waarvan de Spa dus deel uitmaakte.

Men moet niet verbaasd zijn dat jongeren liever voor Groen! kiezen dan voor de SPa medunkt. Groen! heeft een duidelijker visie op de globalisering en slaagt er voorlopig in haar standpunten aangaande sociale kwesties beter over te brengen dan Spa doordat ze veel minder geassocieerd wordt met verouderd syndicalisme, het verleden en verkeerde boegbeelden. De openbare afkeer van de boegbeelden van de Spa van Groen!, Pvda en recent ook Erik de Bruyn doet het imago van de Spa bij de links-georiënteerde kiezer absoluut geen goed. En net zoals in andere Europese landen heeft links jammer genoeg een zeer gebrekkig antwoord op rechts populisme.

Louis Tobback is terecht gefrustreerd. En zolang hij er geen partijkaarten van de Spa bijsleurt, ben ik grotendeels akkoord met zijn opinie die zeker geen afrekening met de jeugd is. Wel had hij wat meer mogen benadrukken dat engagement en burgerplicht een probleem was van zijn generatie én een probleem van onze generatie. Dat Tobback in de eerste plaats naar jongeren kijkt om met oplossingen te komen is logisch, maar ontslaat ouderen niet van hun plichten. Verwarde jongeren reageren verbaasd en boos omdat ze zich al snel geviseerd voelen. De wel zeer autoritaire debatstijl van Tobback brengt bovendien zeer weinig zoden aan de dijk zodat jammer genoeg onmin lijkt te overheersen en er vooral verder aangemodderd dreigt te worden. De hele hetze toont vooral nog eens aan dat optimism a moral duty is. Nu veel meer dan vroeger. Over het algemene probleem van politiek engagement en de gevolgen daarvan volgende keer meer, met een originele historische inkijk. Bis nächsten.

[1] http://www.demorgen.be/dm/nl/2461/De-Gedachte/article/detail/1270632/2011/05/27/Eeuwenoud-springlevend-Jongens-en-meisjes-verjaag-me.dhtml )

[2] http://www.youtube.com/watch?v=m9wM-p8wTq4&feature=feedwll