10-03-2013 om 09:44 geschreven door Elisabeth  

Pinksterbeweging
Onlangs zag ik op de tv een documentaire over de wereldwijde Pinkstergemeente, uitgezonden door de Nederlandse VPRO. Met stijgende verbazing heb ik er het hele uur naar zitten kijken. Gigantische congresgebouwen over de hele wereld, gevuld met overwegend jonge mensen die zich laten inspireren door voorgangers in coachingtaal, managementformules en economische succesverhalen, allemaal te verwerven met De Bijbel Als Gebruiksaanwijzing. Een of andere zeer kiene, uitgeslapen, geslepen geest blijkt een beweging in gang gezet te hebben die de succesformule van de eeuw lijkt. Onder andere ook vanwege de ultramoderne communicatiemiddelen die erbij worden toegepast en de glossy uitstraling van de voorgangers en hun secondanten.

Een heel uur lang heb ik me er gefascineerd over zitten verbazen dat zoveel overwegend jonge mensen zich zo laten opzwepen en - vergeef me mijn misschien wat te snel ingegeven oordeel - beetnemen door die beweging, die uiteindelijk in mijn beleving net zo'n zakkenvullersorganisatie lijkt te zijn als de Jehova's Getuigen, de Avatars en de Indiase goeroes uit de jaren zeventig, om maar een paar voorbeelden te noemen.

Alle beminde gelovigen, want ja, het gaat hier wel om Met De Hand Op de Bijbel en God Als je Metgezel, krijgen handreikingen van goed opgeleide managers, hoge omes uit het bedrijfsleven hoe ze er alles aan kunnen doen om via populaire bijbelse formules hun carrière zo succesvol mogelijk te laten verlopen. Vervolgens wordt wel van hen verwacht op basis van vrijwilligheid(!) tien procent van het eigen inkomen af staan aan de beweging. Bij elke bijeenkomst wordt niet, zoals in de Rooms katholieke kerk met de schaal, maar met grote plastic boodschappentassen rondgegaan onder de gelovigen en van rijk tot arm deponeert ook daar nog een goeie duit in het zakje. Tel uit je winst.

Aan het eind van dit succesverhaal vertelde de antropoloog, die intern onderzoek heeft gedaan naar deze sterk groeiende beweging, dat hij tot zijn teleurstelling helaas heeft moeten vaststellen dat de armen binnen de beweging er niet beter van worden, de rijken echter wel rijker. En jawel, zoals het al vaker gezien is, de uitvinder, of liever de gangmaker van deze beweging heeft zich, omringd door een heel leger aan beveiligers, verschanst achter zijn getralied domein, zo groot als twee provincies in een gigantisch paleis.

Wat mij opviel in deze tv uitzending waren de (in Nederland) overwegend hoger opgeleide en in hun carrière redelijk succesvolle jonge mensen en mensen van middelbare leeftijd die vol vuur spraken over hun (nieuw ontdekte, spirituele) manier van bouwen aan een carrière, met de Bijbel als gezel, en (indirect?) de hoop zich te verrijken. Want dat was de ‘spirituele’ boodschap door de hele uitzending heen: men hoeft niet in armoede te leven als men de Bijbelse strategie der Pinksterbeweging volgt. Geen wonder dus dat deze beweging leden aantrekt als zoetigheid de wespen.

Ik vraag me af waarom zoveel relatief jonge en goed opgeleide mensen in dergelijke groeperingen hun heil zoeken. Ik ben maar een gewoon mens, tamelijk nuchter en niet gauw te strikken voor dergelijke bewegingen die altijd mooi weer beloven en een God voorspiegelen die al jouw (materiële) wensen kan vervullen. Maar als ik nu naar mezelf kijk als van huis uit rechtgeaard gelovig mens, dan moet ik erkennen dat ik soms stikjaloers kan zijn op zulke massa’s mensen die zich onder invloed van de charismatische, spirituele geloofsverkondigers laten meeslepen en hand in hand met God ineens overal in geloven en succesverhalen in zien. Zij hebben immers ineens veel meer perspectief en houvast! Vragen stellen hoeft niet meer, zekerheid is geboden!

Misschien heeft het succes van deze bewegingen te maken met de behoefte van de moderne mens aan enig houvast, aan meer persoonlijke liefde, aan een toekomstverwachting vol hoop. Ongeveer zoals het vroeger was, toen grenzen nog duidelijk afgebakend waren, de christelijke kerken nog straf en beloning kenden en een heel stramien aan geboden en verboden herbergde. Dat zijn we wel ontgroeid, maar wat is ervoor in de plaats gekomen…. Jarenlang zijn we voornamelijk gefocust geweest op kennisontwikkeling, economisch gewin, stijging van het welvaartspeil. In de technologie, de biologische en medische wetenschappen zijn de ontwikkelingen razendsnel gegaan – het leven is (ogenschijnlijk) maakbaar gemaakt, heel veel van onze basale angsten (voor ziekte, armoede, oorlog en honger) lijken weggenomen. Maar tegelijk met deze opwaartse gang van de welvaart is wel een neerwaartse spiraal voor religie ingezet. De huidige generaties groeien nagenoeg zonder religie op, voor hen is religie folklore.

Toch is het mensen eigen (door de eeuwen heen is dat gebleken) om te blijven zoeken naar inhoud, zingeving aan hun leven, iets als een richtsnoer, een ideaal. Uiteindelijk wil geen mens dat het leven enkel bestaat uit hard werken en zoveel mogelijk geld verdienen. Als (relatief jonge) mensen op middelbare leeftijd in stabieler vaarwater terechtkomen, gaan ze op zoek naar andere bronnen van inspiratie en daar spelen allerlei goeroes, coaches en deze voorgangers heel handig en geraffineerd op in. Daar zit een heel team van onderzoekers en psychologen achter die precies de juiste taal ontwikkelen om massa’s mensen te bereiken en te motiveren. 

Naar mijn idee zijn het opkomende en weer neergaande bewegingen die het een aantal jaren goed doen en net zo vanzelf weer verdwijnen of reduceren tot kleine kernen voor de volhouders.
Als mensen zich hier gelukkig bij voelen is er niks aan de hand. Maar het viel me wel op dat ik nergens iets hoorde over bijstand aan zieke en lijdende mensen, over armoedebestrijding, over naastenliefde zoals die door Christus gepredikt is. Maar... misschien zijn de makers van de documentaire wel net zo geraffineerd als het brein achter deze Pinksterbeweging en hebben ze me stiekem toch een loer gedraaid….

En dan nu:

CENTJES VERDIENEN 

Administratieve arbeid

Jan Gregoor en Kees Bol en mijn collega’s op het kantoor bij Jansen-De Wit speelden in die vijf jaar uiteraard ook een grote rol in mijn persoonlijk leven. Op de zondagen na bracht ik al mijn daguren door met mijn collega’s op kantoor en de avonden met mijn docenten en medestudenten op de academie. Ik leidde als het ware een dubbelleven: overdag werkzaam in een moderne kousen- en sokkenfabriek op een keurig kantoor, mijn werkzaamheden als ponstypiste en ‘ponslerares’ uitvoerend zoals van me verwacht werd; en in de avonduren al mijn energie uitlevend op de avondacademie, in grote klaslokalen, in oude gebouwen die al tamelijk onderkomen waren, maar nog net goed genoeg om er kunststudenten in onder te brengen. Die vervallen gebouwen hadden iets nostalgisch, ik voelde me er prettig, was me in die omgeving helemaal op mijn plek gaan voelen.

Jan Gregoor en Kees Bol en mijn collega’s op het kantoor bij Jansen-De Wit speelden in die vijf jaar uiteraard ook een grote rol in mijn persoonlijk leven. Op de zondagen na bracht ik al mijn daguren door met mijn collega’s op kantoor en de avonden met mijn docenten en medestudenten op de academie. Ik leidde als het ware een dubbelleven: overdag werkzaam in een moderne kousen- en sokkenfabriek op een keurig kantoor, mijn werkzaamheden als ponstypiste en ‘ponslerares’ uitvoerend zoals van me verwacht werd; en in de avonduren al mijn energie uitlevend op de avondacademie, in grote klaslokalen, in oude gebouwen die al tamelijk onderkomen waren, maar nog net goed genoeg om er kunststudenten in onder te brengen. Die vervallen gebouwen hadden iets nostalgisch, ik voelde me er prettig, was me in die omgeving helemaal op mijn plek gaan voelen.

Maar ook op kantoor voelde ik me langzamerhand min of meer thuis. De enige manier om dat te bereiken, had ik ontdekt, was me volledig in te zetten voor mijn werk, zoals ik dat deed op de kunstacademie. Misschien kon ik het daarom goed vinden met de andere meisjes, ook al waren de verschillen in interesses behoorlijk groot.  In die tijd waren we als kantoormeisjes in de leeftijd die nu puberteit heet, maar toen nog met de twijfelachtige term bakvissen werd aangeduid, wat ik in die tijd een vreselijke benaming vond. We waren redelijk gezagsgetrouw, maar ook een beetje recalcitrant, nog speels en altijd wel in voor malle streken, die we ook wel eens hebben uitgehaald. Zo heb ik ooit in mijn domme onnadenkendheid en uit gebrek aan verantwoordelijkheidsgevoel (maar wel tot grote hilariteit van mijn collegaatjes) een ponsmachine vernield door in een ponskaart 99 gaatjes te stansen en te kijken wat er dan zou gebeuren, me niet realiserend wat hiervan de gevolgen zouden zijn.

Een ponsmachine was, grof gezegd, het midden tussen een oude typemachine en een moderne computer. Zo’n machine stond op ijzeren poten en het toetsenbord zat ongeveer ter hoogte van een bureaublad. Linksvoor was een reservoir op de ponsmachine gemonteerd, waarin de ponskaarten lagen die door de machine gestuurd moesten worden. Elke ponskaart diende getypt te worden, het toetsenbord bevatte alleen cijfers, de letters konden we maken door (soms ingewikkelde) cijfercombinaties in te toetsen. Na wat experimenteren had ik uitgevonden hoe ik door middel van die combinatietoetsen 99 gaatjes tegelijk kon laten stansen in zo’n kaart. Dat lukte inderdaad, de kaart verdween netjes in zijn geheel in de machine, maar kwam er niet meer uit vandaan, de loodzware ponsmachine was helemaal vastgelopen en begon ter plekke te dansen, wat natuurlijk een bizar en angstaanjagend gezicht was. Door heel snel de stekker uit het stopcontact te trekken, redde ik mezelf van ontslag op staande voet, maar er moest wel een peperdure monteur aan te pas komen om de machine te herstellen. De heel zeker hoge kosten van dit bakvissenexperiment zijn me nooit in rekening gebracht en de reprimande was onverdiend mild.

Mijn oudste broer en een paar van mijn zussen werkten ook bij Jansen-De Wit. En dat terwijl vader, trots als hij was op zijn eigen hoge functie binnen het bedrijf Kampoda, vaak gezegd had: “Er gaat hier niemand van ons ooit bij De Sok werken!” zoals Jansen-De Wit in die tijd nog genoemd werd, omdat er voornamelijk nylonkousen voor dames en herensokken gemaakt werden. Na zijn overlijden werd het echter allemaal anders in Huize Lindendijk en golden er andere, aan de nieuwe situatie aangepaste opvattingen. Het inkomen voor zo’n groot gezin als het onze kon wel wat aanvulling gebruiken. Het was gedaan met studeren overdag en het kritisch kijken naar andermans werkomgeving. De oudere kinderen in het gezin bleven of gingen buitenshuis werken en Jansen-De Wit bleek nu plots een prima werkgever te zijn. De jongeren maakten hun scholen af en gingen daarna uit werken en er werden zo nodig avondcursussen gevolgd.

Thuis zwaaide moeder met milde hand de scepter, hierin bijgestaan, zoals gezegd, door haar oudste dochters. Onze oudste zus had de opleiding voor kleuterleidster gevolgd, zij was hoofd van een kleuterschooltje in Sint-Oedenrode. De tweede oudste zus stond moeder bij in de huishouding en nam een groot deel van de zorgtaken van moeder over. Wij ervoeren die situatie als volkomen normaal. Er heerste orde en netheid in Huize Lindendijk 473, ieder van ons had hierin haar eigen taak. Alleen de zussen, wel te verstaan, de broers deden helemaal niets in het huishouden, ook dat was in die tijd heel normaal. Moeder hield van rust, reinheid en regelmaat, daar zag ze op toe en we voeren er allemaal wel bij. We leerden er een heleboel van, al was het maar om met veel mensen samen in één huis te wonen en rekening te houden met elkaar.

Moeders degelijke opvattingen over het reilen en zeilen in het huishouden stonden haaks op wat ik later in Maastricht onder mijn collega-kunstacademiestudenten te zien kreeg. Daar was wanorde regel, orde burgerlijk dus verfoeilijk, een verschijnsel dat mij van meet af aan tegenstond. Ik heb nooit de ambitie gevoeld om als een bohemienachtige artistiekeling te leven. Later bleek die door veel kunststudenten verfoeide burgerlijkheid in mijn eigen gezin en bij mijn werk als kunstenares een boel praktische voordelen te hebben. Moeders tamelijk strikte leefregels in huis helpen me tot op de dag van vandaag om in mijn eigen huis dagelijks de orde te handhaven, mijn voor stemmingen zeer ontvankelijke geest onder controle te houden en is bovendien van grote betekenis voor mijn behoefte aan schoonheid en esthetiek.

Jan Gregoor en Kees Bol

09-03-2013 om 11:05 geschreven door Elisabeth  

08-03-2013 om 13:29 geschreven door Elisabeth  

7 maart 2013

Emancipatie

Wij, moderne westerse vrouwen mogen onszelf als redelijk geëmancipeerd beschouwen. Heel anders in elk geval dan bijvoorbeeld in veel Aziatische en Afrikaanse landen, waar vrouwen nog systematisch worden verkracht en misbruikt, om nog maar niet te spreken van hun maatschappelijke positie. In vergelijking met deze contreien leven wij als vrouwen hier in het aards paradijs.

Maar toch, er gebeuren als het om de gelijkwaardigheid van vrouwen en mannen gaat nog steeds dingen die mij als vrouw de haren ten berge doen rijzen. Dan vraag ik me af hoe het in deze tijd, waarin we het Baas in eigen buik tijdperk allang achter de rug hebben, nog kan bestaan dat vrouwen door sommige bedrijven minder betaald krijgen dan mannen op dezelfde posities. Zo kan ik nog wel een tijdje doorgaan, maar… laat ik het bij mezelf houden.

Als vrouw denk ik volledig tot mijn recht te komen, ondervind zelden of nooit discriminerende handelingen en voel me volkomen vrij in gaan en staan, doen en laten. Misschien ervaar ik dit zo omdat het me al heel jong geleerd is, aangezien ik als het ware opgegroeid ben in een soort matriarchaat, waar de vrouwen de dienst uitmaakten en de mannen óf afwezig waren óf zich niet met de opvoeding bemoeiden.

Mijn vader stierf jong aan kanker, ik heb hem nauwelijks gekend, en mijn moeder stond er toen met haar dertien opgroeiende kinderen alleen voor. Omdat moeder tijdens zijn langdurige ziekte veel bij vader in het ziekenhuis verbleef, hadden de oudere zussen haar veel van de huishoudelijke en opvoedkundige taken uit handen genomen. Wij, de jongsten in het grote gezin, hadden zodoende niet alleen moeder te gehoorzamen, maar ook de oudere zussen. Hierdoor kreeg ik een heel ander beeld voorgeschoteld van vrouw zijn dan in die tijd nog gangbaar was in de maatschappij.

In ons gezin speelde zich dit alles af in een periode waarin het reclamespotje ‘Wie is toch die man die zondags het vlees snijdt’ heel treffend weergeeft hoe de situatie in de meeste huishoudens destijds was: de vader, de man in het gezin, was de kostwinner, dus de belangrijkste persoon in het gezin, en had recht op het beste van de maaltijd (of wat men daar toen nog onder verstond). Bij ons was het hoofd van het gezin weggevallen, de oudste kinderen namen die rol samen met moeder over. De broers waren mannen, dus gevrijwaard van huishoudelijke en opvoedkundige taken. Mannen en vrouwen hadden heel duidelijk hun eigen afgebakende posities in de maatschappij en dus ook in het gezin.

Pas in mijn generatie kwam hier verandering in. Dat veranderingsproces is nog steeds aan de gang. Helaas wordt de vrouw nog lang niet overal beschouwd als gelijkwaardig aan de man. Eerlijk gezegd kan ik maar niet begrijpen op grond waarvan mannen zich verheven zouden mogen voelen boven de vrouw en al helemáál niet als het om de kwalificatie ‘het sterke en het zwakke geslacht’ gaat, waarbij de vrouw die van het zwakke toebedeeld krijgt. Okay, biologisch zijn we anders geschapen dan de man, maar dat geeft geen enkele man het recht om zich vanwege zijn geslachtelijke geaardheid superieur te voelen aan de vrouw.

Wat bijvoorbeeld hiervan te denken: in de natuur is alles gericht op de voortplanting, het behoud van leven. Als het om de voortplanting van de mens gaat, hoeft de man niet veel meer te doen dan zijn zaad te lozen in de schoot van de vrouw, daarna komt hij er niet meer aan te pas. Daarentegen maakt de vrouw als jong meisje al een heel proces door om haar schoot ontvankelijk te maken voor het zaad van de man. Ze is welgeteld ongeveer dertig jaar van haar volwassen leven vruchtbaar. Iedere maand sterft het baarmoederslijmvlies af en heeft de vrouw haar menstruatie. Elke maand, van ongeveer haar dertiende tot en met (als ze pech heeft) haar vijfenvijftigste. Als ze bevrucht is door de man, is ze daar een klein jaartje van bevrijd, maar draagt ze wel negen maanden haar kind bij zich en wacht haar tijdens de geboorte de zware taak om haar kind door het nauwe geboortekanaal te persen. Het is dus de vrouw die voor de voortplanting alle ongemakken en pijnen heeft te doorstaan. Over het sterke geslacht gesproken, mannen!

Misschien hadden de vrouwen die destijds de barricaden opgingen het over heel andere zaken, maar of het nu om Baas in eigen buik gaat of om allerlei andere ongelijkheden in de maatschappij op basis van de verschillen tussen man en vrouw, ze hebben hoe dan ook een heel belangrijke bijdrage geleverd aan de collectieve bewustwording bij zowel vrouwen als mannen. Persoonlijk vind ik het van belang dat dat vrouwen en mannen in alle opzichten dezelfde rechten hebben, maar dat ook de verschillen tussen mannen en vrouwen erkend worden, niet in negatieve zin en op basis van krachtmeting, maar op grond van de natuurlijke geaardheid van vrouwen en mannen.

Ik ben niet het emancipatietype dat alle verschillen tussen mannen en vrouwen wil elimineren, juist liever niet, want die verschillen zijn boeiend en kunnen elkaar positief beïnvloeden, stimuleren en sterken. Maar ik heb wel schoon genoeg van iedereen die vrouwen als minderwaardig aan de man beschouwen en dit illustreren in opmerkingen als ‘zie je wel? ’t Was weer eens ‘n vrouw!’ en erger.

Hoezo… vrouwen gelijkwaardig aan de man….

En dan nu:

Kees was extravert, Jan Gregoor daarentegen een ingetogen, zeer bedachtzaam mens. Hij straalde rust uit, bij hem voelde ik me als een kind bij zijn vader. Hij heeft toen al heel goed begrepen welke kant ik als schilderes uiteindelijk zou opgaan. Hij liet me kennismaken met Paula Moderssohn-Becker (1876-1907), omdat hij van mening was dat ik in mijn karakter, mijn manier van doen en werken wel wat op haar leek. Gestimuleerd door hem schreef ik een scriptie over deze zo tragisch in haar kraambed plotseling overleden, jonge Duitse kunstenares. Toen verraste het me dat hij overeenkomsten zag tussen ons, blijkbaar was ik nog niet zover dat ik dit zelf kon waarnemen, al spraken haar leven en werk me wel bijzonder aan. Later ben ik Gregoors helder inzicht in de richting die mijn manier van schilderen zou uitgaan veel meer gaan waarderen en heb me er zeer gevleid door gevoeld. Beide docenten voelden me ieder vanuit hun eigen perspectief heel goed aan en hadden blijkbaar heel goed door dat ik behoorlijk wat positieve stimulans nodig had.

Ook al studeerde ik aan de avondacademie, we werden niet gespeend van scriptieopdrachten en andere taken. We werden geacht even serieus naar een afstudeerperiode toe te werken als de studenten op de dagopleiding. Alleen de avondacademie kende een opleiding vrij tekenen en schilderen, overdag kon men wel de textiele richting kiezen, maar niet afstuderen als vrij kunstenaar. Wat was ik blij dat de heren directeuren van Jansen-De Wit me hadden toegestaan deze vrije studierichting te volgen, ook al zou ik hiermee nooit meer productief zijn voor de firma. Grootmoedig als ze zich toonden, is het bedrijf gewoon voor me blijven betalen, met behoud van mijn salaris, de jaarlijkse salarisverhoging plus gratificatie rond de jaarwisseling. Hiervoor blijf ik de firma in de hoedanigheid van de heren Wim en Matthieu Jansen eeuwig dankbaar.

Als we de opdracht kregen om portret te tekenen, zaten behalve oude mannen uit het Labrehuis (opvanghuis in Eindhoven voor randfiguren), soms ook medestudenten model. Al heel jong ontwikkelde ik grote belangstelling voor de medemens, wat voor karakter hij had, hoe het zich had gevormd. Ik was nieuwsgierig naar hoe hij in het leven stond en waarom, wat voor denkbeelden hij erop nahield, hoe hij zich voelde en waar zijn belangstelling naar uitging. Ook vond ik het interessant te weten uit wat voor familie hij afkomstig was en in hoeverre zowel erfelijke invloeden als invloeden van buitenaf een rol speelden in zijn doen en laten en in de vorming van zijn karakter.

STUDEREN OP KARAKTERS

mensen portretteren 

 Door mensen te portretteren leerde ik niet alleen veel op het gebied van de tekenkunst, maar ook om heel aandachtig naar iemand te kijken. Door zijn gelaatstrekken met geconcentreerde aandacht in me op te nemen probeerde ik het karakter van de persoon die voor me zat te pijlen. Terwijl ik tekende, trachtte ik diep door te dringen in zijn innerlijk wezen, zijn emotionele binnenkant. Hierin werden we gestimuleerd door de opvatting van beide docenten dat aandacht voor het karikaturale in de mens ons enorm kan helpen om zijn karakter in een tekening raak te typeren. Dit vroeg om het geconcentreerd aandachtig aankijken van degene die we tekenden, zonder hem te compromitteren. Daar moesten we wel enige schroom voor overwinnen. En ondertussen mochten we niet vergeten ‘groot te denken’, zoals ons herhaaldelijk werd gezegd, wat inhield dat de monumentale opbouw en zuiverheid van lijn en kleur in tekening of schilderij niet opgeofferd mochten worden aan het karakteristieke.

Het waren fascinerende uren vol wijze raadgevingen, corrigerende handelingen en prikkelende vertellingen, die voor mijn latere manier van portretschilderen van heel grote betekenis bleken en mijn verdere ontwikkeling als portretschilderes tot grote steun zijn geweest. Dankzij deze adviezen, verstrekt vanuit hun eigen ervaringen als kunstenaar, ontwikkelde ik enige teken- en schildervaardigheid en wist de moed te verzamelen om puur vanuit mijn gevoel mijn persoonlijke kijk op degene die voor me zat vast te leggen in zo’n tekening of schilderij. Naar mijn idee was dit het meest waardevolle dat er te leren viel voor een toekomstig (portret-)kunstenaar, in elk geval voor mij. Ik heb het veelvuldig toegepast in mijn latere werk.

07-03-2013 om 10:55 geschreven door Elisabeth  

Vrouwen in de kerk

Tot mijn stomme verbazing en woede (op de man die onderstaande uitspraken heeft gedaan) kreeg ik van een goede vriendin, zeer betrokken bij de moderne christelijke kerk, dit stukje toegestuurd:

"Volgens Giertych (Wojciech Giertych, pauselijk theoloog en beoordelaar pauselijke toespraken) is het essentieel dat God niet alleen mens, maar een mannelijk mens is geworden. Daarom kan een priester, die als beeld van Christus fungeert, alleen een man zijn.

Vervolgens reflecteert hij op het verschil tussen de geslachten. Hij zegt bijvoorbeeld dat mannen beter geschikt zijn voor de priesterlijke taak van overdracht van de geloofsleer, omdat ze eerder in filosofische termen over God denken (!). Priesters houden op een mannelijke manier van de kerk, omdat ze zorg hebben voor de structuur ervan, voor de gebouwen en of het dak niet lekt (overdrachtelijk bedoeld?).

Vrouwen zijn beter in staat om Gods nabijheid waar te nemen en een relatie met God aan te gaan. ‘Vrouwen hebben een speciale toegang tot het hart van Jezus’, zegt Giertych. En dat komt natuurlijk ook weer omdat Jezus een man is. ‘Vrouwen hebben het priesterschap helemaal niet nodig’."

einde citaat

Hiervan rijzen me de haren ten berge. Als de uitspraken die deze hoogwaardigheidsbekleder hier doet, refereren aan hoe de R.-k. kerk als instituut denkt over de vrouw in de kerk, dan is dit wel heel, heel bedroevend, om niet te zeggen liefdeloos, schandalig en hopeloos ouderwets.

Ik ben slechts een zeer bescheiden, wat wet en dogma betreft zeer onwetende en zeer in gebreke blijvend lid van de Rooms katholieke kerk, maar als lezer van onder andere het Nieuwe Testament is het me wel opgevallen dat het juist de vrouwen waren die Jezus omringden bij de belangrijkste gebeurtenissen in zijn leven. Dit kan niet zomaar toevallig zijn en met mijn huisvrouwenverstand ken ik hier een speciale betekenis aan toe, dogmatisch goedgekeurd of niet. Vrouwen verdienen het om heel belangrijke en vrouw-eigen taken te vervullen in de kerk, wat mij betreft ook als priester, bisschop, kardinaal of paus.

Ja, deze pauselijke theoloog heeft gelijk als hij zegt dat vrouwen beter in staat zijn om Gods nabijheid waar te nemen en een relatie met God aan te gaan; dat vrouwen een speciale toegang hebben tot het hart van Jezus. Inderdaad, vrouwen durven hun gevoelens eerder te laten blijken, hebben niet zelden meer invoelingsvermogen dan mannen en zijn er makkelijker toe te bewegen hun impulsen te volgen en dus open te staan voor de nuances in de Schrift, tussen de regels door te lezen (zoals Jezus Christus al deed) en directer te reageren. Maar het is wel een heel beklagenswaardig en zwak argument om daarom de vrouwen in de kerkelijke ambten maar buitenspel te zetten. Hij beseft niet welke kansen hij hiermee de kerk als geloofsgemeenschap van mensen ontneemt.

Ik zie van dichtbij van hoeveel betekenis de vrouw in de kerk is. Sinds het Tweede Vaticaans Concilie is tot mijn vreugde aan vrouwen in de moderne christelijke kerk steeds meer ruimte gegeven. Ze zijn zelfs zover gekomen dat ze zich tot diaken konden laten wijden, een ambt dat in hiërarchische zin rechtstreeks onder het priesterschap valt. In alle gelederen tot aan het priesterschap zijn vrouwen dus al doorgedrongen in de parochies. Heel veel pastorale én bijkomende taken worden al jarenlang verricht door vrouwen. Zij zijn van positieve betekenis en hebben een weldadige invloed op zowel de christelijke ambtsbekleders als de geloofs- en parochiegemeenschappen. Ik ben ervan overtuigd dat, net als vrouwelijke dominees, ook vrouwelijke priesters voor de beminde gelovigen een extra dimensie geven aan samen kerk zijn. Ja, Eerwaarde Wojciech Giertych, juist om de verschillen in geaardheid tussen man en vrouw, niet in negatieve zin en dus belemmerend, maar in positieve zin en stimulerend, inspirerend, troostend en bemoedigend.

De huidige christelijke kerk, met name de Rooms-katholieke, is een bolwerk van mannen. Slechts enkele vrouwen hebben zich door de kerkelijke geschiedenis heen kunnen verheffen uit hun dienende en onderdanige posities en zo hun indrukwekkende sporen nagelaten (denk aan Hildegard von Bingen!). Voor Rome is het alsof de wereld van beminde gelovigen alleen uit mannen bestaat en alleen zij in staat zijn om leiding en structuur te geven aan het instituut. En dat terwijl men door de eeuwen heen de ervaring al heeft dat alle (religieuze) conflicten opgestart zijn door mannen en alle seksueel misbruik voornamelijk door mannen gepleegd wordt.

Al jarenlang doe ik verwoede pogingen om iets te vinden binnen de huidige kerk dat me bemoedigt, inspireert, naar zich toehaalt, aan zich bindt. Ik klamp me vast aan heel kleine hoopvolle gebeurtenissen, zoals onze kleine parochie in Vlierden, waar we nog een aimabel mens als pastoor hebben, die zich nergens en van niemand afkeert, maar alle ruimte openhoudt voor de moderne gelovige mens en zich gedraagt als de klassieke herder in het veld. Helaas worden zulke mensen, die een hele geloofsgemeenschap bijeenhouden, steeds zeldzamer, zeker als Rome de letter van de wet strikt blijft hanteren, niet meebeweegt in de ontwikkelingen, van emancipatie nog nooit gehoord heeft en er de oren voor blijft sluiten; sterker nog, juist zulke, mee-evoluerende en –denkende mensen weert.

Voorlopig hoeven we dus niet te rekenen op ontheffing van het celibaat voor aankomende priesters en religieuzen, laat staan op vrouwen als priester. In het Vaticaan zijn alle kardinalen met elkaar in conclaaf, allemaal alleen oude mannen die hun carrière binnen het instituut allang achter de rug hebben, braaf (voor zover wij hierop mogen vertrouwen) celibatair geleefd hebben en niets meer ambiëren. Zij hoeven de barricaden niet meer op, kunnen rusten in vrede en zijn derhalve waarschijnlijk weinig gemotiveerd om deze knuppel toch nog in het hoenderhok te gooien….

06-03-2013 om 20:24 geschreven door Elisabeth  

Kwaliteit van leven

Wanneer beschouwt iemand zijn leven als kwalitatief waardevol, vroeg ik me vanmorgen af, terwijl ik op commando van de diëtiste van het Radboudziekenhuis de inhoud van het eerste van de mij voorgeschreven twee flesjes Nutridrink per etmaal naar binnen liet glijden, en probeerde dit zo snel als maar kon te doen om er zo min mogelijk van te proeven. Elke ochtend en middag zijn dit de momenten waarop ik baal van mijn leven als chronisch zieke, en dat terwijl ik besef dat deze drankjes mijn conditie opkrikken en op pijl houden.

Waar leg ik nu het accent: op de smerigheid van de inhoud van die flesjes en de verplichting dat spul elke dag door mijn strot te moeten gieten? Of zeg ik tegen mezelf: kom op, Els! Twee keer tien seconden per dag en je bent er vanaf en je krijgt er nog een sterker lijf door ook! Ik kies voor het laatste. Kwaliteit van leven is natuurlijk heel breed en ieder mens verstaat er wellicht iets anders onder, maar die zit ‘m soms in de hele kleine dingen van alledag. Het is de kunst die te blijven zien, ook in situaties waarin het niet voor de hand ligt. Onder welke omstandigheden dan ook, de kwaliteit van mijn leven zal ik voornamelijk zélf in stand moeten zien te houden. De mensen in mijn omgeving en allerlei omstandigheden kunnen er wel invloed op uitoefenen, zowel positief als negatief, maar het is niet goed mezelf c.q. de kwaliteit van mijn leven totaal afhankelijk te maken van mensen en factoren van buitenaf.

Toch gebeurt dit heel gemakkelijk, zeker bij hypergevoelige mensen als ik. Ik geef toe dat er niet veel voor nodig is om me uit mijn evenwicht te brengen, wat als ik me erin laat gaan zeer negatief is voor de kwaliteit van mijn leven. Heel vroeger heeft een arts eens van me gezegd: ‘ze is een aantrekkelijke vrouw’, waarmee hij bedoelde te zeggen dat ik me de dingen erg aantrek. Dat klopt, alles wat bij me binnenkomt, komt ook echt bij me naar binnen, neem ik me ter harte, trek het me aan, probeer me erin te verplaatsen en ga daar zover in dat ik bijna kan voelen wat de ander voelt. Maar ik zou niet anders willen, mijn leven is er rijk en heel boeiend door, dus ervaar ik dit niet als een last, maar juist als een geschenk.

Kwaliteit van leven creëren en handhaven wil zeggen voortdurend keuzes maken die de balans positief doen doorbuigen. Neem nou mijn eigen gezondheidssituatie. Ik beschouw mezelf beslist niet als ziek en houd er momenteel ook een redelijk normaal leven op na. Toch zijn er allerlei kleine uitlopers van mijn ziekte die, als ik het zou toelaten, de kwaliteit van mijn leven behoorlijk negatief zouden kunnen beïnvloeden. Zo leef ik bijvoorbeeld met twee stoma’s, uitgangen voor op de buik die bestemd zijn voor het lozen van mijn fecaliën en urine. Twee grote plakken met zakken op een vaak geopereerde buik. Zo zijn er nog een aantal verschijnselen op te noemen die rechtstreeks te maken hebben met het ziektebeeld en die, als ik me erdoor zou laten meetrekken, de kwaliteit van mijn leven aanzienlijk zou verminderen.

Door scha en schande heb ik geleerd dat niet te doen. Door niet alleen te kijken naar wat er door dergelijke ingrepen en bijkomende ongemakken allemaal niet meer kan, maar door voor mezelf ook op een rijtje te zetten wat de voors en tegens ervan zijn en waarom. Dat schept helderheid, inzicht en geeft kracht om tevreden te zijn met de situatie zoals die is, sterker nog, die zelfs als zeer voordelig te ervaren.

In de praktijk is het vaak kiezen tussen de minst kwade van de twee ofwel tussen verlies en winst, ook al zijn de marges nóg zo klein. Wat niet wil zeggen dat ik bijkomende emoties als teleurstelling, pijn en verdriet wegwuif. Ook in dit opzicht probeer ik mijn keuzes te maken. Mezelf wijsmaken dat ik onverdeeld blij ben met nare gebeurtenissen als bovengenoemde, omdat die me fysiek veel meer kwaliteit van leven opgeleverd hebben, is even onoprecht als blijven hangen in die teleurstelling en dat verdriet. Wat me helpt, is er volop ín gaan: mijn emoties de vrije loop laten, gewoon toelaten te voelen wat het met me doet, al doet dit nóg zoveel pijn. Me er doorheen worstelen, net zo lang tot ik een en ander verwerkt heb en er ruimte in mijn ziel is om er nu op een positieve manier iets mee te gaan doen.

05-03-2013 om 10:04 geschreven door Elisabeth  

En dan nu:

Keihard werken, dat moest én deed ik in Eindhoven. Het was een vijfjarige opleiding, dus ging ik na het basisjaar nog vier jaar lessen volgen op de teken- en schilderafdeling. Dit hield in dat ik die vier jaren overdag van 's morgens half negen tot ‘s namiddags half vijf werkte op kantoor bij Jansen-De Wit in Schijndel, daarna snel per bus of fiets naar huis jachtte, om in hoog tempo het warme eten dat mijn moeder al voor me had klaargemaakt naar binnen te werken, om nog net op tijd in de bus van kwart over vijf naar Eindhoven te springen, die bij ons voor de deur stopte. Bij dit alles maakte ik ook mijn huiswerk voor de academie en ging in wat me nog restte aan vrijetijd naar balletles. Dit dubbelleven hield ik vijf jaar lang welgemoed vol.

Naast mijn avondstudie had ik besloten om te proberen in één jaar de tweejarige cursus L.O. akte tekenen te halen. Elke zaterdagmiddag werd die gegeven in het academiegebouw in de Rechtestraat. We kregen les van de kunsthistoricus en docent perspectief tekenen Karel Vermeeren. Na dat jaar moest ik staatsexamen afleggen in Den Haag en slaagde, met het cijfer 10 voor pedagogiek (voor de andere vakken haalde ik gemiddeld 6 tot 7) dat ik dankte aan mijn bevlogen verhaal over hoe ik les zou willen geven. En dat terwijl ik slechts een blauwe maandag voor een paar lagere schoolklassen had gestaan en niet zo succesvol was geweest in het handhaven van orde en discipline. Na afronding van die cursus en het basisjaar van de academie kon ik me volledig wijden aan de vrije studierichting, waarvoor ik sindsdien naast de avonden ook elke zaterdagmiddag de bus naar Eindhoven, locatie Hemelrijken nam, waar onze academie gevestigd was in een oud, tamelijk vervallen schoolgebouw met grote hoge lokalen, gebouwd in carrévorm.

De Eindhovense academie was in die tijd helemaal doordrenkt met Vincent van Gogh, de docenten hadden een grenzeloze bewondering voor diens talent en doorzettingsvermogen en met name voor zijn wijze van tekenen: vanuit de losse pols, door met stugge volharding de tanden erin te zetten, om uiteindelijk te bereiken dat er op papier een gedegen tekening stond, doorwrocht, krachtig en monumentaal. Kees Bol had zelf les gehad van de kunstenaar Paul Citroen (1896-1983), geboren in Berlijn, medeoprichter van de Nieuwe Kunstschool in Amsterdam en docent aan de Haagse kunstacademie. Hij was een groot bewonderaar van zijn leermeester/kunstenaar. Door zijn enthousiaste verhalen over deze man vermengde onze Van Goghiaanse manier van tekenen zich ongemerkt een beetje met die van Paul Citroen. De eerste vier jaren tekenden we niet naar naaktmodellen. Aan de tekeningen die ik nog bewaard heb uit die tijd is goed te zien in wat voor tekenstijl er door de studenten, onder leiding van de twee docenten, beide zelf ook kunstenaar, op onze academie gewerkt werd. Ik hield van die tekenstijl en ben die altijd trouw gebleven.

Kees Bol gaf voornamelijk tekenlessen. Bij hem tekenden we met contépotlood gewone mensen van de straat of oudere mensen uit het Labrehuis, een onderkomen voor daklozen, alcoholisten en andere randfiguren. Ook bracht hij zijn eigen zonen wel eens mee om voor ons te poseren. Voor één avond poseren ontvingen de modellen vijf gulden. Ons Labrehuis model Pietje werd niet uitbetaald in guldens, maar ontving per avond twee bolknaksigaren, om te voorkomen dat hij zijn geld omzette in sterke drank. Jan Gregoor gaf ons voornamelijk schilderles en kunstgeschiedenis. Bij hem werkten we dus in kleur. Meestal bracht hij mensen mee die alleen wilden poseren voor portret. Heel soms werd er bij hem ook getekend, allerlei voorwerpen die ons, gegroepeerd, tot stillevens dienden. Als we bij hem tekenden, was dat meestal met was- en pastelkrijt. Met zijn kalme gemoed en rustige stem stelde hij ons op ons gemak en wist ons er geleidelijk aan van te doordringen wat er naar zijn idee in een tekening of schilderij zichtbaar gemaakt moest worden. En dan was dat nooit het ‘net echte’, maar wát we zagen en hoe we het zagen.

04-03-2013 om 11:24 geschreven door Elisabeth