Als je van de Groenplaats naar de Handschoenmarkt stapt, springt vooral de mooie versiering van de gevel en de toren in het oog. De hoofdingang op de Handschoenmarkt is rijkelijk versierd. Het hoofdportaal op zich is al een kunstwerk. Rechts van de deur vind je o.a. het prachtig beeldhouwwerk van Jef Lambeaux (de bouwers van de kathedraal). Aan de linkerkant dan weer een beetje griezelig: een doodskop met inscripties die verwijzen naar de Antwerpse kunstenaar, Quinten Matsys.
In de kerk kom je ogen te kort: prachtige schilderijen (o.m. van Rubens) van beroemde meesters, mooie beelden, schitterend houtsnijwerk, heldere glasramen, biechtstoelen, grafzerken van bekende figuren en soms lugubere verwijzingen naar de dood, kortom te veel om alles te bekijken in één keer. Een rondwandeling met een stadsgids is hier zeker een aanrader!
Zelfs als je op een avond door de stad wandelt zal de sfeervol verlichte torenspits je naar de Handschoenmarkt leiden.
Op de Grote Markt, achter het beeld van Brabo, valt onmiddellijk de prachtige gevel van het stadhuis op.
Dit renaissancegebouw werd gerealiseerd tussen 1560 en 1564, o.l.v. architect Cornelis Floris De Vriendt. De benedenverdieping was toen voorbehouden voor winkels, vandaar de vele deuren. Met de verhuur van die winkelruimte dacht men een deel van de bouwkosten te recupereren. Intussen zijn al die winkels verdwenen maar de burgemeester en het stadsbestuur zetelen nog steeds hier.
Bij sommige gelegenheden wordt de hele voorgevel versierd met vlaggen, wat bij zonnig weer een kleurrijk uitzicht levert.
Het middelste deel van de voorgevel is fraai versierd en bevat onder meer drie nissen waarin zich een standbeeld bevindt. In de bovenste nis stond oorspronkelijk een beeld van Brabo, de bevrijder van de stad. Dat beeld werd al in 1587, onder druk van de jezuïeten, vervangen door een afbeelding van de heilige Maria. Links en rechts van Maria: twee afbeeldingen van een zeecentaur (verwijzing naar de Schelde).
Eén verdieping lager wordt, op het linkse beeld, Justitia (de gerechtigheid) afgebeeld, op het rechtse Prudentia ( de voorzichtigheid). Daartussen hangt het wapenschild van Filips II, de toenmalige Spaanse koning.
Het meest linkse wapenschild is dat van de hertog van Brabant, het meest rechtse dat van de stad Antwerpen.
Het stadhuis is enkel bij speciale gelegenheden toegankelijk voor het publiek... Om aan de balie van het stadhuis te komen, wandel je over de Suikerrui, voorbij het Vrijheidsbeeld.
Als het donker wordt, is de hele Grote Markt soms prachtig verlicht (bijvoorbeeld tijdens de kerstmarkt).
De kathedraal van Antwerpen werd gebouwd tussen 1352 en 1521.
Jan Appelmans (1352 - 1411) en zijn zoon Pieter (1373 - 1434) zijn twee van de meest gekende architecten die meewerkten aan het realiseren van dit kunstwerk. Zoals je op de vierde foto kan lezen, mocht beeldhouwer JefLambeaux ter ere van Pieter Appelmans 'ende sine ambachtsghesellen' deze beeldengroep maken. Het monument werd onthuld ter gelegenheid van de blijde intrede van Leopold III in Antwerpen op 12 mei 1935. De bouwmeester, Pieter Appelmans, staat hoog boven de werklieden en geeft aan ieder zijn taak.
Verder zie je de beeldhouwer die met hamer en beitel een steen bewerkt, een metser die de ladder beklimt met een zware steen op zijn rechterschouder en tenslotte een arbeider die vragend naar de bouwmeester kijkt.
De beelden zijn mooi geïntegreerd in de gevel van de kathedraal, net alsof zij daar al deel van uitmaakten in de vijftiende eeuw...
Het MAS is gelegen aan de Hanzestedenplaats, exact daar waar vroeger het Hanzehuis was gebouwd. Het nieuwe museum is 62 meter hoog (10 niveaus) en heeft een totale oppervlakte van 14 500 m². Onder meer de collecties van het Volkskundemuseum, het Etnografisch museum, de collectie Janssen (precolumbiaanse archeologie) en het Scheepvaartmuseum zijn hier onder gebracht, alles samen goed voor 460 000 collectiestukken.
Op 14 mei 2011 opende het Museum aan de Stroom (MAS) zijn deuren. Opmerkelijk is de wandelboulevard die het gelijkvloers verbindt met de dakverdieping van waar je een schitterend overzicht van de stad en zijn wijde omgeving hebt. De vreemde vorm van het gedicht in mijn boek, verwijst naar de vorm van het MAS: als het ware een gedicht dat onderverdeeld is in verdiepingen met telkens een refrein als balkon, en een rijmschema dat gelijk is in elke strofe.
De eerste reeks foto's tonen het MAS, gelegen aan het Bonapartedok en het gebouw van Port of Antwerp (waar je een fantastisch overzicht van Groot Antwerpen krijgt dat bekomen werd door luchtfoto's).
Daarna volgen er foto's van de binnenzijde, genomen in het museum zelf. Je ziet ook een detailbeeld van de gegolfde glazen wand en de buitenmuren die versierd zijn met vele (Antwerpse) handjes. Eens boven heb je een prachtig zicht op het grondplein en ontdek je het gigantische doodshoofd. Deze figuur zou geïnspireerd zijn op de doodskop van Quinten Matsys die zich aan het portaal van de kathedraal bevindt.
Als je de wandelboulevard volledig af loopt naar boven kom je op het dakterras. Dat biedt bij mooi weer een werkelijk schitterend vergezicht van de stad en de omliggende gemeentes. Je ziet achtereenvolgens het gebouw van het Loodswezen, de Scheldebocht ten noorden van de stad, het Eilandje, de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal, de Boerentoren en het Centraal Station. Via de roltrappen kom je uiteindelijk terug op de begane grond (tijd om iets te eten of te drinken in één van de vele horecazaken in de buurt...).
In de zevende week bevinden wij ons nog steeds vlak bij het stadhuis, op de Suikerrui. Een beetje voor de ingang van het stadhuis staat het beeld van de dokwerker (ook buildrager of buideldrager genoemd, al naargelang de bronnen). Het werd in 1885 gemaakt door de Brusselse beeldhouwer, Constant Meunier (1831-1905) en door de burgemeester van Antwerpen, Lode Craeybeckx, onthuld op de huidige plaats in 1950 als 'Het Vrijheidsbeeld van Antwerpen', symbool van de Antwerpse fierheid. Op deze plaats starten heel wat bijeenkomsten (1 mei-vieringen), protestacties of demonstraties. Arbeid, vrijheid: het geldt nog steeds!
De vorm van het gedicht is nogal vreemd. Het gaat hier om een quarium: 4 strofen, 5 regels per strofe en op de vierde regel steeds een woord dat uit 4 lettergrepen bestaat.
Wij verlaten in deze zesde week de kaaien en slaan de richting in van de kathedraal. Via de Suikerrui begeven wij ons naar de Grote Markt waar een prachtige fontein de aandacht trekt.
Gespannen als een boog, de arm geheven.
Monument van kracht en vol van leven.
Eén hand in de lucht, klaar om weg te werpen.
Vier naakte vrouwen dragen water
Dat wegstroomt onder zacht geklater,
Op de eeuwenoude markt van Antwerpen.
Dit middelste deel van mijn zesde gedicht over onze stad, werd door de uitgever, Boekscout.nl, weerhouden voor de cover van mijn boek. Een mooie keuze want het beeld van Jef Lambeaux, onthuld in 1887, is werkelijk prachtig. Moest het in witte marmer gemaakt zijn dan kon het gerust geplaatst worden naast de fonteinen van Bernini op de Piazza Navona in Rome.
Het beeld vertelt het verhaal van de Romeinse legioensoldaat, Sylvius Brabo, die de reus Druon Antigoon versloeg om daarna diens hand in de Schelde te werpen. Volgens sommige bronnen zou uit deze legende de naam Antwerpen (hand werpen) ontstaan zijn. De foto's 1 tot 4 leiden je naar de fontein toe, met op de achtergrond het stadhuis. Verder zien wij meer details met onder meer 4 vrouwen die het water lijken aan te dragen.
Opmerkelijk is dat Brabo de hand niet in de Schelde lijkt te werpen maar eerder in de richting van de stad. Bovendien gebruikt hij (volgens atletiekprincipes) een verkeerde techniek: de werphand boven het steunbeeld ( terwijl de werphand normaal aan de tegenovergestelde zijde van de steunvoet hoort, zoals een oud-collega turnleraar terecht opmerkte na het lezen van mijn boek).
De tweede reeks foto's toont onder meer een draak met opengesperde muil, het onthoofde lijk van de reus en tenslotte enkele beelden van de zelfde kunstenaar op een andere plaats.
Vlak bij de Grote Markt, op de hoek van de Suikerrui en de kaaien vind je meer prachtige beelden van de hand van Jef Lambeaux (1852 - 1908) die overigens een geboren Antwerpenaar was.
Eén van de eerste stenen gebouwen in Antwerpen was het Steen. Zoals in het gedicht beschreven wordt, maakte het deel uit van de vestingwal rond de stad (13de eeuw). Er waren toen nog geen kaaien, die kwamen er pas bij de verbreding van de Schelde in de negentiende eeuw. Op de foto's kan je de verdere geschiedenis van het Steen lezen. Onder het bewind van Keizer Karel V werd de vesting omgebouwd tot een kasteel en vanaf 1549 gebruikt als gevangenis tot in 1823.
Het Steen werd een scheepvaartmuseum in 1862 en behield deze functie tot in 2008. In 2011 verhuisde de collectie naar het nieuwe Museum aan de Stroom (MAS).
De eerste reeks foto's vertrekt van op het fietspad en maakt via het Steenplein een overzicht rond het Steen, om te eindigen boven de ingang (foto 9). Hier bevindt zich een door erosie aangetast beeldje van de Keltische god van de vruchtbaarheid, Semini.
De tweede reeks foto's brengt ons naar de binnenkoer waar wij een mooi kruisbeeld zien en enkele prachtig gekleurde ornamenten (boven het raam en boven de ingangsdeur). Via een gedenkplaat van de heropening van het scheepvaartmuseum in 1958 wandelen wij naar het Noorderterras. Hier heb je een schitterend zicht op de Schelde en op de mooie huizen van de Jordaenskaai. De voorlaatste foto toont het Steen in volle zomer, de laatste op een koude winteravond.
Toen ik een jaar of tien was, heb ik zijn verhaal gelezen en het is mij altijd bij gebleven. Vandaag kan je zelf in grote lijnen de geschiedenis van deze figuur lezen op de kaaien. Wie de eerste foto's goed bekijkt en een beetje tussen de lijnen leest, merkt op dat Lange Wapper ontstaan moet zijn uit de verbeelding van de mensen. Zo komt hij als Antwerpse geest voor in heel wat verhalen: de ene keer als reus, de andere keer als een zwarte kat. In deze twee gedaantes brengt Willy Vandersteen hem terug tot leven in zijn stripreeks van 'Suske en Wiske', meestal in het gezelschap van de Zwarte Madam en Kludde de Watergeest.
Volgens sommige verhalen vermomde hij zich zelfs als een zuigeling om moedermelk te kunnen drinken. Vanwege zijn angst voor de beeltenis van de Heilige Maria plaatsten veel Antwerpenaars een Mariabeeldje op de gevel van hun huis zodat hij op die plaatsen nooit meer terugkwam. Uiteindelijk werd hij zover teruggedreven dat hij in de Schelde verdronk...
De kaaien vormen eigenlijk een beetje de aanleiding tot het schrijven van mijn gedichtenbundel '52 maal Antwerpen'.
Ik stuurde een gedicht over de kaaien door naar de toenmalige stadsdichter: H.P. Holvoet.
Er werden tijdens dat jaar, van alle gedichten, enkele regels op de kaaimuren geschilderd: van Noord naar Zuid.
In mijn gedicht wordt daar naar verwezen: Ketting van gedichten langs de kaaien...
De kaaien, zoals ze nu bestaan, werden aangelegd in 1875 bij de verbreding van de Schelde (van 270 naar 500 meter), wat nu de rechttrekking van de Schelde wordt genoemd. Het grootste deel van de toenmalige gebouwen werd gesloopt, met uitzondering van Het Steen dat in 1890 tot kasteel werd verbouwd.
Voor de foto's vertrekken wij in het noorden van de haven. Drie zingende sirenen sierden enkele jaren geleden de startplaats van mijn kaaienroute. Van hier heb je een schitterend zicht op de Schelde. Wij nemen het fietspad aan de Rijnkaai in de richting van het zuiden. Aan de linkerzijde zien wij het nieuwe Redstarlinemuseum.
Wat verder rechts komen wij voorbij Hangar 26 en 27 met o.m. de studio's van ATV, onze Antwerpse televisiezender.
Wij passeren het MAS en langs rechts achtereenvolgens het museum van de havenkranen en het gebouw van het Loodswezen.
In de volgende reeks : drie foto's van enkele boten uit het scheepvaartmuseum, met daarbij de mijnenveger M 477, de Oudenaarde. Op de flank van het oude schip: een gedicht van Marco Van Dyck. Via het Noorderterras wandelen wij, hoog boven de stroom, naar het Steen. Op het Steenplein gaan wij opnieuw omhoog de trap op naar het begin van het Zuiderterras. Boven op de wandelgalerij heb je alweer een schitterend uitzicht op de Schelde en de linkeroever.
Als wij aan het Zuiderterras kijken in de richting van de stad, zien wij de ingang van de Sint-Annatunnel (beter bekend als de voetgangerstunnel), het tunnelplein en het mooie gebouw van de' Entrepot du Congo'.
Naar de overkant toe heb je gans Sint-Anneke binnen oogbereik.
Verder naar het zuiden van de stad bereiken wij een zone met heel veel activiteit langs de kaaien. Zo volgen wij het fietspad tot aan de fietserstunnel.
Van hier heb je een schitterend zicht op Schelde en stad!
De Boerentoren is, sinds 1931, zeker één van de meest markante gebouwen van Antwerpen. Een ideaal onderwerp voor mijn tweede gedicht!
De naam is afkomstig van de Antwerpse Boerenbank die vroeger in de toren gevestigd was (nu de Kredietbank). Voormalig stadsdichter, Tom Lanoye, schreef zijn gedicht enkele jaren geleden op megaformaat op de zijgevel van het gebouw.
Vooral door de hoogte kan je reeds van op de Antwerpse Ring of van op Linkeroever, probleemloos zijn silhouet herkennen in de skyline van Antwerpen. Toen dit torengebouw werd afgewerkt, bleef het tot in de jaren vijftig de hoogste wolkenkrabber( 87,5 m) van Europa. De eerste 4 foto's tonen het gebouw, gefotografeerd van op het MAS (1en 2) en van op het dakterras van het oude politiegebouw aan de Oudaan (3 en 4).
Het bovenste gedeelte van de Boerentoren werd in 1976 bij de restauratie opgetrokken en 10 meter hoger uitgebouwd.
De volgende foto's zijn genomen op de Groenplaats (5) en de Schoenmarkt (6,7,8 en 9). Boven de ingang van het gebouw op die Schoenmarkt versieren 8 beelden de gevel.
