Als het slapen je niet lukt op her vliegtuig.....het wordt heus geen blog. 22 april
De geschiedenis herhaalt zich.....ook in China
Even Vooraf.
Culinair heb ik ook nooit enig probleem gehad met Mao. Ik dacht immers dat hij erg veel van zeetong hield. Één van mijn lievelingsgerechten. Of was dat weer een kinderlijke misvatting. Mao Zedong.
En de flora kon mij ook al bekoren: laat duizend bloemen bloeien. Wie wil dat niet. Is het daar bij die bloemen dat Andy Warhol zijn inspiratie vond om dan de partijvoorzitter zelf tot eeuwig kunsticoon te verheffen. En dat in alle kleuren en dus niet alleen in het rood. In een museum in Wenen hingen zomaar drie WarholMao's zonder enige bewaking zomaar mee te nemen. Zouden ze er nog hangen? In elk een star was Born. En die grote vette ster siert nu de Chinese vlag.
En Chinese kunstenaars kunnen best zelf ook grappig zijn. Wij zagen een kunstwerk van ene meneer Ping in de grandioze oude scheepswerven te Nantes ( industrieel erfgoed van de bovenste plank). Die meneer Ping had een kunstwerk over tafeltennis gemaakt. Je raadt het, hij had zijn vriend Pong uitgenodigd voor het kunstwerk. En het werkje was deze keer niet : Zonder titel; maar wel getiteld als Ping-Pong. En mijn veel te vroeg gestorven vriend Chris zou gezegd hebben en de Joos gaat daar niet voor liegen.
Waar leidt ons dit naartoe? Genoeg.
Laat duizend bloemen bloeien. Laat iedereen zijn kwaliteiten gebruiken om er samen een betere wereld van te maken voor iedereen. Het Rijk van het Midden was terug opgestaan. Half negentiende eeuw en de eerst helft van de twintigste eeuw was China weggezakt in een diep moeras. De bevolking lijdt. Andere grote mogendheden hadden nu de kop genomen ook met meedogenloze oorlogen en affronteerden het fiere China met o.m. Chinese gebieden aan Japan toe toewijzen.
En dan marcheerde Mao.
Mao gaf het eergevoel terug aan het Chinezen volk, aan boeren en aan de arbeiders.
De rug werd gerecht. De onderontwikkeling een halt toegeroepen.
Een hele prestatie.
Maar. Iedereen moet mee, is het niet goedschiks dan kwaadschiks. Ook nu weer worden miljoenen mensen de dood ingejaagd. Intellectuelen en deskundigen moeten er aan geloven. Ook altijd weer de kritische stemmen die uitgeschakeld worden. Ook de mensen met gewoon boerenverstand sneuvelen, want het boerenbedrijf moest per se anders en dus met veel mislukte oogsten. Het volk lijdt.
Het Rijk van Midden gaat na Mao zichzelf terug vinden. Het staatskapitalisme wordt door Deng uitgevonden en goedgepraat. Maar democratie? Ik weet nog goed op welke wandeltocht wij waren begin juni 89 en hoe wij bij cafepauze met Roland Garros op tv opgeschrikt werden door de berichten over de tanks op het Tienamenplein met vele doden.
De foto van de moedige man voor de rij tanks is werelderfgoed geworden.
Alleen als de sterke arm van het volk het wil valt het raderwerk stil. Jammer, hij stond er nog alleen.. de anderen .... Laat duizend bloemen op hun graven bloeien.
Het Rijk van het Midden. China is in zijn ganse geschiedenis bewust dat het centrum van de wereld daar ligt. De anderen zijn de periferie. De Chinese muur de zichtbare scheidingslijn par exellance. Bij hen is alles geconcentreerd. De navel van de wereld als het ware. Alle grote dynastieën kennen een enorme bloei : deXia, de Zhou,de Xin ( vandaar de naam China), de Han , de Ming , deTang ,de Kahn.
En in die bloei is er altijd openheid naar buiten .. Geleerden, kunstenaars, intellectuelen floreren er naast de handelaars, boeren, werkers. .en in dit enorme land altijd centraal autoritair geleid.
De zijderoute, de boekdrukkunst, de irrigatie, de kalligrafie, eenvormig muntstelsel ....
De spiritualiteit blijft de inspiratiebron... Confucius, zet je in voor de samenleving; taoïsme, je kan altijd nog naar iets beters streven( plus êtes en vous?). En Boedha wat zegt die nu weer .... Het leven is lijden , de pijn moet ophouden, kunnen wij bevrijd worden van verlangens door meditatie, wijsheid en en hoge moraliteit ........dat allemaal is "gestrengeld" geworden in deze samenleving.. ( Straks zullen wij alle tempels met eerbied en ontzag betreden)
Maar bij het verval van elke dynastie door de eeuwen heen hetzelfde scenario: velen worden vermoord.. Geen plaats meer voor handelaars, geleerden , intellectuelen uitgeschakeld. Het gaat telkens over brute blinde macht ten voordele van een handvol dictators, die niets ontzien.
心裡話呣導出䟧. Een afscheidsgroet uit Schiphol. 21 april
Goede Middag,
De grote sprong in het ongekende. Wat kunnen wij doorgronden van een culturele identiteit die zich in vijfhonderd eeuwen heeft gevormd. Wat begrijpen van confucianisme, taoïsme , boeddhisme. Een pover idee hebben wij ervan. Gaan wij straks enige verdieping tegemoet en laten wij onze westerse bril toch even bijstellen om te zien wat er is en de valkuilen van het oppervlakkige en gemakkelijke toeristische te vermijden. Ongetwijfeld zullen wij ook een eenvoudige en bescheiden toerist zijn. Maar het oeroude Vlaamse adagio trouw, reizen wij ook om te leren. Niet alleen cerebraal maar met al onze zintuigen ....voelen, smaken, ruiken, zien, horen ..
Hoe hebben wij China in de loop van de jaren in ons opgenomen.
Toen wij jong waren. Jaja, de klassieke grapjes ...wang/ snee/ wang, waalde vlienden, met alle Chinezen maar niet met de deze ... Ach die gele spleetoogjes.
Als kind ben je je er niet van bewust dat je zoveel stereotypen opeenstapelt. Het getuigt van een westers superioriteitsdenken. Maar als kind ben je uiteraard onschuldig en ècht kind van je tijd. Maar hoe dan ook, het blijft moeilijk om de ingebakken, ingeslepen en als vanzelfsprekende evidenties, gedachten, gewoonten, gedragingen te overschouwen, te nuanceren, te wijzigen. Hoe kom je tot inzicht?
Maar goed. Terug naar onze jonge tijd.
Natuurlijk was Mao al een begrip op pak weg tienjarige leeftijd. Mao die een lange mars heeft ondernomen en de rivaliteit met de kwomintang met chianka check. Alleen de negatieve connotatie kwademingtang deed mij overhellen naar Mao. Wat wist ik wat communisme was. Ook de spanningen met Rusland en mogelijk een oorlog staan nog in mijn geest. En ik vond het best wel grappig dat er voor zo'n groot land wel twee eerste ministers waren Tsjoe en Lai. Later bleek dat er toch maar één te zijn: Zhou Enlai. Overigens Chiang Kai-shek was de leider van Guomingdang.
Wat ouder, begrepen wij wel dat men in zo'n groot en arm land er alles aan deed om uit de onderontwikkeling te komen.
En de beste methode was dat alle boeren en alle arbeiders gelijk waren en dat er voor iedereen gelijkmatig een betere toekomst was weggelegd. Vijfjarenplannen en tienjarenplannen, dat was pas visie.
Alle productiemiddelen in handen van de werkers. Hadden wij toch niet het communistisch manifest van Marx gelezen? En Lenin?
Het communisme van Mao spiegelde een betere en schonere heilstoekomst voor. Alle mensen gelijke kansen, alle mensen telden mee. Alles zou gedeeld worden.
Zwaaiden wij ook niet met Rode boekje? Of konden wij geen rode slagzinnen uit dat boekje citeren? Vonden wij ook niet dat " de grote sprong voorwaarts " een grote sprong vooruit was ten dienste van de mensheid? En de culturele revolutie? Wij hadden toch dat beeld van cultuur voor iedereen.
Al loopt de leugen nog snel de waarheid, de pravda, achterhaalt hem wel.
Hoe verkrijg je informatie? Welke informatie neem je tot jou? Hoe selecteer je informatie? Wat wil je geloven als je in een ideale wereld gelooft? Een wereld van broederlijkheid, gelijkheid en rechtvaardigheid?
Waarom worden er zoveel misdaden begaan om idealen te realiseren? Waar is de klik van machthebbers dat ze alles voor de eigen macht doen en alle macht aan de arbeiders vergeten? In wiens naam?
De waarheid is niet wat hij is. Achteraf wordt er een tipje van waarheidssluier opgelicht.
En toch blijven geloven in een betere wereld. Meer dan ooit is het nu nodig.
De luchthaven van Peking oogt olympisch groot. Architectonisch aangenaam . Van een afmeting die het olympische record laat sneuvelen. China wil in alles de grootste zijn. Wij passeren vijf (5 aub) ringwegen om in het centrum van Peking te geraken. Wij zien geen verschil met Europese stadjes waar de files stil staan aan de poortjes van de stad. Peking de Stad van het Midden : 21 miljoen inwoners en een in en out van 1 miljoen mensen per dag. Natuurlijk heb je dan 5 ringwegen nodig. Ik zag dat twee ringwegen 12 km van elkaar verwijderd lagen. Cijfers kan je lezen ( als je je zou afvragen of wij een Chinese spoedcursus zouden gevolgd hebben.) Dus het blinkende blik trekt onze blik. En de auto's zijn bigger.
De fietsers zijn weggevaagd. Je ziet ze niet meer. De beelden van de krioelende fietsers waarmee wij Peking leerden kennen ..flits, flits ,foetsie.
Is dat moderniteit? Dit is toch geen "voorruit"?
Maar de zon schijnt. Het is zowat 25 graden. Er waait af en toe een stevig windje. Smog weggeblazen.De hemel kleurt blauw.
Wij ontmoeten al medereizigers in een eenvoudig hotelletje op zo'n vijfhonderd meter van het Tien'amenplein. Zullen wij 14 Hollanders de baas kunnen? Ze zijn in elk geval hun drukke praatwatervallen al aan het oefenen. Wij zullen ons mannetje moeten staan. Maar een groep van zestien is best overzichtelijk.
Het loopt al tegen de middag tegen dat wij goed en wel uitgepakt zijn en wij een namiddag vrij zijn om de stad te verkennen. Westers, er is geen schok door onze ledematen! Westers op Chinese wijze. Een kopie van de (afhaal)Chinees om de hoek of is het omgekeerd?
Wij wandelen door oude wijken ( Hutongs genoemd) volkse wijken. Kleine smalle krioelende straatjes. Recht toe recht aan. Kleine commercanten van alle slag, bouwvakkers, keuvelende mannen en vrouwen. Wij verdwalen. Vrolijk gegiechel omdat wij geen woord Chinees verstaan als wij de weg vragen. Zwaaiende armgebaren, lachende gezichten. Wij raken nog verder verstrikt zoals de knossel electriciteitsdraden hangend boven alle straatjes. En wij maar vragen en zij maar lachen.. Zo hebben wij contact zonder inhoud. Wij proberen toch te vragen hoe je bye bye , thank you, hello in het Chinees zegt. Wij proberen onze keel- en neusklanken te laten zingen. Nog meer gelach en plezier. Hartelijk.
Wij gaan Mao groeten op het Tien'amenplein. Het plein van de Hemelse vrede. Mooier namen bestaan er toch niet. En wij hebben er vrede mee dat er naast zijn portret geschreven staat : " Lang leve de eenheid tussen alle volkeren op aarde. Op deze plek riep Mao de volksrepubliek uit. " Lang leve de volksrepubliek " staat aan de andere kant van zijn portret.
Het paleis van het volkscongres beslaat bijna helemaal de lengte van het Hemelse plein. En dit plein is het grootste openbare plein van de wereld. U kent dit paleis, want u ziet al die duizende mannen en vrouwen zitten als het weer eens volkscongres is. Leve de TV.
Mao in lijkende leden krijgen wij niet te zien want het mausoleum waar hij opgebaard is gesloten. 's anderdaags zien wij een ruim honderdmeter lange rij aanschuiven en die rij vermindert maar niet.
Wij passeren op de terugweg een pracht van een gebouw een halve wereldbol in titanium opgetrokken liggend in een blinkende vijver door een park omgeven. De opera van Peking. Het gebouw steekt Calatrava, architect van het station van Luik en het gebouwenpark in Valencia, naar de kroon. Paul Andreu verdient hiermee een ster.
Wij haasten ons naar ons hotel. De kennismaking met de medereizigers wordt bij pot en pint om zes uur ingezet. Aangename kennismaking. Wij ronden de avond in een historisch restaurant af met Gelakte Pekingeend op ons bord.
Als gewoon voetvolk mogen wij nu ook in de Verboden Stad.
De keizers lieten dit gigantisch symmetrisch complex bouwen in de 15e eeuw. Een stad waar de gewone sterveling niet binnen mocht en er letterlijk langs de omwalling moest rondlopen. De stad was bijna 1km lang en ruim 700 meter breed. De verschillende " hallen" hadden politieke en spirituele functies, daarnaast waren er de privèvertrekken van de keizer, de keizerin, de keizerin-weduwe, de echtgenotes, de concubines en de dienstdoende eunuchen als personeel. Om je een idee te geven: er waren op een bepaald moment 20.000 eunuchen in de Stad. Hoe de keizer het klaar speelde met zijn ontelbare concubines weet niemand, zelfs Joost niet
Maar de Halletempels zijn verblindend mooi en alleen de namen al geven jou het gevoel van eeuwige vrede : hal van de opperste harmonie; hal van de bereikte harmonie; paleis van hemelse zuiverheid; paleis van de aardse rust; hal van de vereniging; paleis van de opperste elegantie; paleis van de eeuwigdurende Lente......
Gelukkig dat wij nu ook als gewone stervelingen dit alles tot ons kunnen nemen.
De keizers stelden de norm: niet hoger dan drie verdiepingen bouwen; het krioelt van symbolen draken, kraanvogels die voor man en vrouw het voortdurende leven symboliseren. 3 en 9 als magische keizerlijke cijfers.
Onbeschrijfelijk de Verboden Stad.... Wij verwijzen graag naar de replay van de Last Emperor. Gaat dat zien, gaat dat zien en geniet.
Wij beklommen de Kolenheuvel daarna. Een heuvel aangelegd met de grond van de wal rond de verboden stad. Een uitgestrekt park met tempeltjes en boven een verbazingwekkend zicht op de daken en dakjes van de Verboden Stad.
Wij wandelden daarna naar het Behaipark. Naast de keizers had Marco Polo ( de eerste toerist?) hier zijn hart verloren. Mao's vrouw ( de laatste keizerin?) beschouwde dit als haar privé terrein( contradictio in terminis).
Een drakenmuur van 27 meter lang en vijf meter hoog stellen 9 (heilig) drakentaferelen voor op zoek naar de parel (van het leven) in verschillende kleuren. ( er zijn slechts 3 zulke muren in de wereld). Wij gingen over de Brug van de Eeuwige Vrede naar een stoepa (geschonken door een dalai lama). Een imposante Boeddha in witte jade doet ons even het hoofd buigen. Wij dalen het heuveltje af door de opeenvolgende tempeltjes.
Wij spoeden ons naar het hotel want wij moeten op tijd zijn voor de afspraak van een grote kungfushow ( niets menselijk is ons vreemd). Dit is een prachtige authentieke gecommercialiseerde show over het leven van Confucius. Alle mogelijke effecten (licht..) worden geëtaleerd.
Wij sluiten deze zonovergoten dag te laat af met een noedelgerecht met stokjes. Training zal hopelijk kunst baren.
Ontbijten doen wij in het hotel. Gewokte groeten eten wij wel en een deegbol kan er wel bij en een eitje is bekend voedsel, maar soepen met waarschijnlijk veel lekkers in laten we onaangeroerd. Maar wij zijn nog maar goed begonnen, dus met tijd en boterhammenz zullen wij er wel aan beginnen.
Het eten is verder erg lekker en wij wijzen op een foto wat wij willen eten : lekker spicy of zoet zuur -kip of porc.
Wij kregen ook de voorbije twee dagen een menu voorgeschoteld bij local farmers, in hun huis dus. Op een heuse draaitafel stonden groenten van allerlei slag lekker gewokt ( paksoi, worteltjes, tomaatjes , champignons, wit en rode streepjeskool, ..)zoutzure geglazuurde kippestukjes, gekruide gebakken aardappeltjes, varkensreepjes, gebakken ananas, pindanootjes. Flessen bier en plaatselijke eau de vie op tafel en thee voor de niet alcoholisten. Die locals zijn erg fier dat ze hun kookkunsten aan ons kunnen presenteren. Door de draaitafel in het midden had elk voor zijn neus een schotel om op te scheppen op zijn bord. En de stokjes bewegen al wat soepeler.
Na het hogere genoemde ontbijt liepen wij vandaag naar het park : " Tempel van de hemel." Hemelse taferelen.
Dansende mensen, taichi beoefenaars, zingende mensen, balletachtige mensen, vogelspotters......elk volgens eigen kunnen.
Het park heeft weer gigantische afmetingen ter ere van de keizer. Hij kwam hier aan de Hemel rekenschap geven voor zijn beleid.
En alles in perfecte symmetrie en dus harmonie.
Het park is bvb vierkant , symbool van het aardse, de tempels zijn rond symbool van de hemel.
Alles in negenvoud (keizerlijk) en de toegang tot de tempels in drie verdiepingen, draken en pelikanen alom. Yin en Yang ten top.
Het altaar van de hemel. Marmeren trappen leiden ons naar de navel van het heelal. De Chinezen verdringen zich om op deze marmeren ronde navel te gaan staan...alle wensen zullen in vervulling gaan.
De op vijfhonderd meter tegenoverliggende " gebedshal voor de goede oogsten" is een pareltje van architectuur. Een dak van drie etages bedekt met felblauwe geëmailleerde pannen. De omlijstingen geassorteerd in wervelende kleuren. De drietapsballustrades dragen de hal ten hemel.
De drakenkoppen als waterspuwers om de terrassen watervrij te houden. Hoewel ze vandaag geen werk hebben, de zon schijnt genadig. De Hemel is ons goed gezind.
Wij hebben nagenoeg 10km gewandeld in deze prachtige omgeving. En nogmaals wij kunnen nauwelijks de schoonheid van al die tempels beschrijven.
Juist bij tijd terug om op de bus te stappen. Op weg naar een nieuwe hemelse ervaring....... De Chinese muur. Wij rijden naar Jinshanling een minder toeristisch gedeelte van de Muur. Bij de eerste aanblik vanuit de bus wijzen wij als schoolkinderen naar de torens en de Muur en hoe die als een slang op en af de begheuvels kronkelt.
In het hotelletje waar we een nacht zullen slapen, kunnen wij niet snel genoeg zijn om de Muur te beklimmen. Want het is stevig klimmen en dalen.
Wij gaan een kant uit waar er nog nauwelijks gerestaureerd is, soms brokkeltrappen ( vijftig en meer) dan weer geplaveid omhoog .... Puffend tot de volgende toren / venster. Van hieruit kon men de pijlen naar de ( mongoolse) vijand afschieten.
Dan weer diep naar beneden, dan weer op handen en voeten naar boven klauterend.
Het namiddaglicht is zacht en mooi. Een windje brengt verkoeling. En tussen al het gehijg door zoemen en klikken de camera's onophoudelijk. Een wereldwonder dat wij op dit wereldwonder lopen. En buiten ons gezelschap zijn er slechts een handvol mensen die ook op de muur lopen.
Wij nemen vandaag de metro. De metro van Peking is netter, groter, praktischer dan de metro's in Parijs en London. En goedkoper; hij brengt ons voor 2 euro over een afstand van ruim dertig kilometer.
De aanwijsborden zijn blindelings te volgen via een eenvoudig en ingenieus systeem. Binnenin de metro simpele knipperlichtjes om de richting aan te geven en dikkere lichtbolletjes om de stopplaatsen aan te duiden. Grote pijlen om de overtstaplijnen aan te geven. Engels ondertiteld. Gemakkelijk. Een ticket koop je bij het begin door je eindstation aan te geven. Poepsimpel.
Wij bezoeken de top van het hedendaagse en tegendraadse kunstscene : 798 Art District. Oude fabrieksgebouwen bruikbaar gemaakt voor allerlei kunstenaars. Avant garde van de bovenste plank. Mooie tentoonstellingen. Beelden op de straten. Winkeltjes. Cafeetjes. Terrasjes. Restaurantjes. Maar ook poepChique design winkels. Het alternatieve mooi ingepakt. De commercie ziet weer brood.
Maar daar kijken wij nu even overheen en ons hart jubelt en de lach staat op ons gezicht, zoveel deugddoend moois.
Moet het gezegd : tel alle galerijen van Brussel en Antwerpen samen en dan kom je nog niet aan een tiende van de 798. De afmetingen in het pekinese China zijn niet te bemeten.
En dan ... Over afmetingen gesproken. Het vogelnest en de waterkubus. Brede lanen. Gigantische verlichtingspalen. De olympische ringen op een hoge toren. Alle Olympische records worden hier verbroken. Magnifieke architectuur.
En de Chinezen komen nu in grote getale deze meesterwerken bezoeken. Ze hadden toentertijd geen centen om de entreekaarten te kopen. Nu bewonderen ze de grootsheid van hun land. Trots.
One world, One dream ???? Zoals de opschriften ons wilden laten geloven tijdens de Olympische Spelen.( Ze staan er nu nog)
Ja, èèn droom,èèn wereld...maar laat ons eerst overleggen wat die droom dan is.
7 uur ontbijt. 8 uur : aan de toegangspoort van een magnifieke afsluitingsmuur. Het Rijk van het Midden wierp een verdedigingswal op. Het beste wapen om indringers op afstand te houden.
Van drie muren werd er door opeenvolgende vorsten er èèn aaneengesloten muur gemaakt.
7000 km lang ( en dit is geen achternaam van een keizer).
7e eeuw voor Jezus werd een eerste deel aangeaard. De 7000km- eenheid in 220 voor Jezus. En wie bouwde de muur van Thebe? Herlees het gedicht
Hij geraakt in verval en wordt door de Mingkeizers (middeleeuwen) in ere hersteld.
Een klimmende aanloop van een kilometer en dan ruim vijf kilometers op de muur. Nu is alles peis en vree. Geen vijandige opstandelingen in de buurt. Wij zijn zelfs alleen ( 15 medereizigers) om de muur in ons hart te veroveren. Het is een hele karwij. Op en af, soms wel op geplaveide trappen en hellende platforms. Het is warm. Het licht is zacht. De zon is in heerlijke morgenstemming.
De bruingele muur volgt gedwee de dalen en de hellingen van het landschap. De torens torenen er fier bovenuit. Zover je kan zien muur en torens in een ongerept landschap.
Wonderbaarlijk.
Wij wandelen van Jinshanling naar Simatai.
Weer ongrijpbaar en in een flits voorbij. Hou kan je dit vasthouden. Laat ons hopen dat ons geheugen lang gegrift blijft.
Onze Chinese gids gaat in op een vraag om op de terugweg naar Peking het Zomerpaleis te bezoeken.
Een park aan een groot meer. "Tuin van de wonderbaarlijke heuvels" aan het water.
In de achttiende eeuw liet de keizer voor zijn moeder paleizen bouwen op de "berg van het lange leven".
Een keizerin van de negentiende eeuw was nog meer in de wolken en bouwde waanzinnig verder. Paleizen in het rond. Zij bouwde zelfs een marmeren boot aan de kade waar ze ging bootjevaren met een echte boot. Zij legde een prachtige geschilderde overdekte gaanderij van 700 m lang aan zodat madam niet in de zon of de regen moest gaan van haar paleis naar haar marmeren boot. Hoogheidswaanzin. Want madam had het geld om haar vloot te bekostigen, gespendeerd aan zoveel hoogheidswaanzin. En.....De Japanners versloegen een weinig later de Chinezen in een zeeslag. O ironie !! De ondergang was naderend.
Maar de paleizen die er staan zijn adembenemend. De uitzichten vanuit de heuvelpaleizen zijn grandioos.
En de benamingen : "hal van de welgezindheid en het lange leven". Wij werden er welgezind van en hopen op een lang leven.
Of : Wolken Verdrijvende Hal. Inderdaad geen wolkje aan de hemel, geen vuiltje aan de lucht. En dat in Peking. Om en bij de 25 graden.
I'am a train..i'am a train ...i'am a train..... 29 april
En de nachttrein nog wel. Dat spaart tijd, veel tijd, maar spaart geen slaap, bijna helemaal geen slaap. De voorbije dagen hebben wij ruim 1400 km in vogelvlucht afgelegd vanuit Peking naar Xiahe( zeg : 'kzie-achè)( dus vanuit Beijing). De eerste etappe ging naar Xi'an ('kzie-an). Zo een treincoupé van zes bedden - drie aan drie- Frieda heeft het middelste bed, Joos het hoogste bed en dus te beklagen. Maar neen hoor, daar blies de airco lekker fris. De volgende trein twee dagen later :Joos zelfde positie; Frieda op de eveneens comfortabelere benedenplaats.
Je kan je wel het vermaak voorstellen bij zo'n treinreis waar iedereen ervan uitgaat dat hij/zij toch niet zal slapen. Grapjes alom. En de zweetlucht 's morgens niet te harden. Reizen, weetje wel.
Maar eerst onze dagen in 'kzie-an".
Deze stad is lange tijd de hoofdstad van China geweest.
De Qinkeizers ( lees Chinkeizers = >China) stichtten deze stad'. De stad heette oorspronkelijk de "eeuwige vrede" tot en met Tang periode ( 7e tot 10e eeuw na Jezus.)
Maar niets is voor eeuwig ...verval....toen kwamen de Ming ... De stad werd : westelijke vrede (= Xi'an ) en dit alles zonder oorlog. Zelfs de Japanners zijn nooit tot daar doorgedrongen. Vrede is haar welverdiende en onvervalste naam.
Om die vrede preventief te beschermen heeft de Ming in veertiende eeuw een met aarde aangestampte muur,versterkt met stenen, opgetrokken. 14 km lang-12m hoog-14 m breed. Kantelen om de boogschutters hun pijlen te laten afschieten. Perfecte ritmische opeenvolging.
En nu versierd met duizenden driedubbele lampions. Wij hebben de hele 14 km rond gefietst onder een weldoende zon. De hemel is nooit azuurblauw, laat ons zeggen smoggietjes blauw.
Xi'an. Het terracotta leger. Werelderfgoed van de bovenste plank.
Een keizer liet in 231 VOOR Jezus een graftombe maken ( dus diep onder grond). Men schat dat er zo'n zevenduizend artefacten onder grond in militaire opstelling paraat stonden om zijn eigen graf te bewaken.
Er zijn er nu een duizendtal soldaten tentoongesteld. Levensgroot. Allen verschillend van elkaar. Levensgrote paarden ( de koetsen waren van hout en dus onder grond vermolmd en niet meer te zien) de soldaten staan in rijen nog perfect opgesteld. Allemaal in terracotta.
Je mag spreken van een ondergronds legergarnizoen met alles erop en eraan.
Er was in de beginjaren 1970 waterschaarste. Een zeker meneer YONG begon te graven naar water. Hij haalde een arm boven, een hoofd , een been.
Hij liet dat aan zijn dorpelingen zien. Iedereen in paniek. Wat uit de grond komt is van de duivel bezeten. Yong werd uit zijn dorp verdreven naar een berg. Een paar maanden later kwam zijn lief zeggen dat het af was, want haar ouders wilden niet dat zij met zulke onverlaat zou trouwen. Van verdriet begon hij terug te graven en nu vond hij hele mensen in terracotta.
Hij heeft toen de machtigen in Beijing op de hoogte gebracht. Ondertussen heeft meneer Yong 130 presidenten van over heel de wereld de hand geschud, die dit wereldwonder allemaal willen zien.
Dank u meneer Yong voor zoveel schoonheid. Dat houdt ons jong.
En nu een vraagje die Frauke, ons oudste kleinkind, stelde: hoe lang is een Chinees.
's avonds hebben wij een spektakel bijgewoond van de Chinese bovenste plank.
Het Sunshine grand theater brengt dans, muziek, choreografie. De klassiek traditionele dansen en muziek van de Tangdynastie worden uitgevoerd. Spectaculaire traditionele kostuums, schreeuwerige kleurprojecties, suikerzoete achtergronden, krachtige muziek, oude instrumenten gaven hun klanken vrij.
Elke acteur geloofde er echt in om zo de Chinese ziel bloot te leggen. Wij legden ons daarbij neer en genoten. Alleen "hier" kan zo'n voorstelling. In ons land zou het overkomen als overdone en kitsch.
Maar wat het nog heerlijker maakten: wij konden voorafgaandelijk eten in het theater zelf. Eten pico bello. Met een glaasje bier en plaatselijke warme wijn.
En van eten gesproken. De keuken van Xi'an is de meest gerenommeerde van China. 's anderdaags in de moslimwijk. Een wijk waar de ene eettent de andere opvolgt. Alle geuren en kleuren. Alle spijzen en zaligheden. Volk zoveel als op de Koppenberg. Biam-Biam noedels, voor onze neus klaargemaakt. Zo lekker dat ze niet van tussen onze stokjes vielen. En daarbij satés van schaap en rund en verse groenten. Njiam-Njiam. De moslims kennen en kunnen er wat van.
En om te danken zijn wij de Grote Moskee binnengewandeld. Een moskee op Chinese wijze. Een oase van rust temidden van die koppenberg. Paviljoentjes. Tuintjes. Pratende mensen op de bankjes. Witte mutsen op hun hoofd. Wij goedgemutst.
De Drumtoren en de Beltoren in de buurt. Imposante gebouwen in Chinese dakpannenstijl. De Bel 's morgens om wakker te worden. Het trommelgeroffel voor bedtijd.
Wat verder het grootste waterfontijnenspektakel van de wereld. De waterstralen van laag naar hoog, van links naar rechts, in boogjes, zwiepend .... En dat tweehonderdmeter lang en vijftig meter breed. En in front van ons zicht op de waterpartij : de magnifieke Grote pagode van de Wilde Gans. De navel van het boeddhisme. De monnik, die het stichtte, had twintig jaar lering opgedaan in India , Afghanistan ...en alle geschriften vertaald in het Chinees. De Grote Gans waakt er nog altijd over.
Het GROOTSTE Waterspektakel van de wereld zei onze Chinese gids.(Erik, voor ons als Nederlands sprekende reizigers). Hij gidst ons zeer alert en verstandig.
Hij stuurde ons naar de klas. Naar de kalligrafieklas. Een museum over de Chinese teken-en schilderkunst. Zeer degelijke uitleg. Zo zijn wij te weten gekomen dat wij allebei in de Chinese jaartelling tot het jaar van de Tijger behoren. Als voornaamste eigenschap : sterk; strong.
Na de kalligrafie-uitleg, aan ons om het penseel in de inkt te doppen. De Chinese basistekens apart zijn niet zo moeilijk. Maar ze samengesteld krijgen was andere koek. Edoch.
Wij kalligrafeerde wederzijds het woord : love. Zelfs het meest moeilijke Chinese woord penseelden wij : Biam-Biam noedels.
Wij relaxten tenslotte in de prieeltjes naast de tempeltjes en grote klok van de Kleine Pagode van de Wilde Gans.
De moslims waren grote handelsreizigers en zij vestigden zich ondermeer in Xi'an, het begin van de Zijderoute. De moslims maken 0,025% uit van de Chinese bevolking. Ze zijn met 30 miljoen. Zij leven geconcentreerd ten westen van Xi'an.
Na de nachttrein rijden wij nog vier uur met de bus tot Xiahe.
Een sprookje van duizend en èèn moskee en ontelbare minaretten. De groene, witte en blauwe kleuren maken grote sier. Gouden bollen drie, vier, vijf van groot naar klein rijzen omhoog en blinken en blikkeren in de zon. Het goudenmaansikkeltje als kroon op het werk.
Onmiskenbaar moslimgebied.
En wat zo leuk is voor hen en andere minderheden in het land : zij werden niet gevat door de èènkindpolitiek. Zij hadden vrije kinderkeuze.
Wij stijgen met een zucht naar 2930 meter. De zon is er nog altijd, maar het wordt wat frisser. Deze middag nog 19 graden maar het kan deze nacht naar het vriespunt gaan, maar dan liggen wij goed toegedekt.
Wij vinden ons hotel op 200m van het Labrangklooster. Èèn van de voornaamste kloosters buiten Tibet. Het grootste na Lhassa (in Tibet zelf). En zeer toonaangevend. Een tempelcomplex waar nog 1000 monniken studeren en mediteren.
Wij zien onmiddellijk in het straatbeeld monniken in hun donkerrode pij rondlopen. Tibetanen in traditionele klederdracht vullen het beeld aan. Want hier zijn de Tibetanen in de meerderheid en niet de Hanchinezen zoals overal elders in het land. De Hanchinezen werden massaal overgeplaatst om de meerderheid te gaan vormen. Deportatie noemen wij zoiets.
Wij wagen ons aan een wandeling van 3 km rond het klooster. Wij vertragen onze stap omwille van de hoogte.
Wij draaien aan de gebedsmolens als volleerde bedevaarders ( dat zijn wij toch tenslotte nietwaar) En de honderden pelgrims lopen ons voorbij in gezwinde passen en maar draaien aan de reeksen gebedsmolens rondom. Want dit is een pelgrimsoord buiten categorie. ( de vergelijking met Compostela gaat door) De gebedsmolens zijn van een groot kaliber en er zijn er zeker over de duizend.1174 om precies te zijn.
Wij sluiten onze avond af met lekker Tibetaans eten in de Nomad. Een restaurant met zicht op het klooster. Wij eten tsampa en momo. Curieus?
Voor de boeddhisten bestaat misschien niet. Morgen ben ik misschien rijk, morgen ben ik misschien boeddhist. Misschien, misschien.....je zal je leven lang studeren en mediteren om tot wijsheid te komen. Onwetende illusie dient op te houden. Het lijden moet opgeheven worden door de begeerte te bekampen. En vrij te zijn van alle gedachten.
Ook in het Labrangklooster mediteert en studeert men : theologie, geneeswijzen,astrologie, recht, esoterisch boeddhisme.
Er zijn verschillende strekkingen in het boeddhisme. Eentje vindt dat alle leven van mensen en dieren gelijkwaardig is en die eten dus geen vlees.
Hier zijn ze van de geelkapsectie of Gelugpa.
Een monnik leidt ons rond in de verschillende tempels (alleen mag je er niet binnen - wacht maar). Hij doet de rondleiding in een wat te snel tempo. Mooi versierde tempels met sierlijke tekeningen en fresco's.Verbazingwekkende Boeddha's : met zwaard in de rechter hand om de onwetendheid en de boze geesten te bestrijden; met duim en de wijsvinger een nulletje maken als teken van Erbarmen. Erbarme dich. De geleerde boeken mooi ingepakt gestapeld in boekenrekken of verstopt binnen in een Boeddha zelf. De halfduistere tempels worden verlicht door branden Yakvetkaarsen. Geschenken van de bedevaarders : kaarsen, rijst, yakvet, centen, snoepjes, noten allerhande worden op offertafels gelegd. Sjaals, rond de Boeddha of opgehangen op bijzondere plekken. Gebedsvlaggen als wimpels. Op alle binnenplaatsen smeulende vuurhaarden: takjes van een soort levensboom en andere brandbare vruchten worden in het vuur gelegd.
De grote tempel is hallucinant groot; plaats voor honderden monniken.
De offergangtafel rond de vele beelden en de Boeddha's puilt uit van offergaven. Denk aan onze bedevaartsoorden.
De gids rondt af.
Wij met ons tweeën blijven toch een beetje onvoldaan drentelen op het voorplein van de grote tempel. Een grote familie in traditionele klederdracht dient zich aan met kaarskandelaars, rijstzakjes, yakvet in de hand. Bij het nemen van foto's van hen maken wij kennis. De familie komt offergaven brengen en heeft de maaltijd van vandaag voor de monniken betaald. Zij blijven op het voorplein wachten.
Plots komen van alle kanten monniken toegestroomd. Ze zetten hun gele puntmuts op en vleien zich neer op de trappen voor de grote tempel. Ze beginnen gebeden muzikaal monotoon te prevelen. De gele puntmuts is als een zwaard om de onwetendheid te verdrijven.
Ze doen hun laarzen uit en betreden de tempel. Wij volgen de familie in hun offergang. Er klinkt een trom, een triangel...De zangerige gebeden weerklinken. Wij leven devoot en bescheiden teruggetrokken mee. Yakmelk wordt geserveerd aan de monniken. No,no wij nemen geen foto's.
Wij gaan nog in twee andere tempels binnen. In èèn volgen wij weer een offerende familie. Zelfde ontroerende beelden overmannen ons. De monniken krijgen hier Momo's geserveerd. Wij houden ons op de achtergrond en geven ons ogen de kost om het in ons geheugen in te prenten. Lieten ze ons binnen omdat Frieda er zo devoot uitzag?
Wij gaan nog een tempel binnen en kunnen hem tot bij de gouden koepel beklimmen. Wij kunnen hem buiten omcirkelen. Wij zien het ganse klooster voor ons liggen en geven ons nu rekenschap van een kleine stad waarin de zeer bescheiden lemen woonvertrekken voor meer dan duizend monniken nederig buigen voor de weelderige tempels.
Wij beklimmen nog de achterliggende berg om de aardigheid. Nog meer panoramisch zicht.
Aan de andere kant van het stadje gaan wij op zoek naar de moskee. De moskee is afgebroken. Alleen een machtige toren blijft overeind en drie prachtig gedecoreerde toegangspoorten. Een vriendelijke witmuts moslim legt ons met handen en voeten uit dat over twee jaar de moskee met zijn binnenplaatsen zal herbouwd zijn. Hij toont ons de zeer mooie maquette.
Wij sluiten de dag af met de beste noedels van west China, dixit onze gids. En dat het gesmaakt heeft.
Weet u de Tibetanen hier leven erg mee met Tibet en contesteren nogal het centraal gezag in Beijing. Die zijn er niet mee gediend en hebben bvb het gebied afgesloten tussen 2008 en 2010 en nog eens twee maanden in 2013.
Neen, niet doortje van de kampioenen.( is Anderlecht al kampioen?)
Tijdens de tangdynastie ( 7e- 10e eeuw) leefden boeddhisten, moslims en andere gezindten vredevol samen. Weer een bewijs dat verdraagzaamheid best wel kan als we maar bereid zijn de ander toe te laten in ons leven.
Wij moeten wel vijfhonderd levens besteden om de vele aspecten van het boeddhisme en de boeddha's en symbolen te begrijpen. Toch boeddhist worden, dan hebben wij nog vijfhonderd jaren tegoed via de reïncarnatie.
Wij zitten nu op "den buiten". Xiahe is zo groot als Puurs en telt dus 17000 inwoners. Het ligt in de bergen, dat had je al begrepen. Een soort zandbergen van uitzicht zonder al te veel begroeiing, laat staan groen of bomen.
De mensen leven hier van de veeteelt ( yaks en schapen). Wij gaan straks op bergtocht naar de Yakboeren en de steppe.
Een enorme tegenstelling met de steden. Wouden en wouden van flatgebouwen. Echte wolkenkrabbers. De smog wegschrobben,dat doen ze. Wij vermoeden dat er een Chinese bouwmeester is aangesteld en op straffe van doodstraf moest die allemaal dezelfde grauwe woontorens bouwen. Hoewel er af en toe een voorzichtige variatie te bespeuren valt.
Je kan je het niet voorstellen bvb de stad Xi'an, waar wij op de muur reden, telt 17 miljoen inwoners. De stad is dan ook enorm buiten de muren uitgebreid. Xi'an buiten de muren.
Wij verlaten ons stadje op zoek naar de gras-en graasvelden van de Yaks en de schapen op 3300m hoogte. De Tibetaanse hoogvlakten.
De mensen zijn hier roodbruingetaand met rode koontjes. De vrouwen zwarte vlechtjes tot diep op de rug. Alleen de bolhoedjes ontbreken om ons in Peru of Bolivië te wanen. Wij rijden eerst 30 km verder de bergen in.
Op de graasvelden lopen wij tussen de Yaks en de geiten. Steile klimmen die onze adem doen stokken, ons hart sneller laat slaan. Het uitgestrekte landschap 360 graden fabuleus badend in de zon. Op het hoogste punt staat een hoge indianentent zonder stof errond. Het is wel versierd met slierten van wimpels in alle kleuren. Elk kleurrijk vlaggetje: een gedachte voor een godheid o.m. Een god van de wijsheid, een god van de filosofie, een god van de innerlijke rust...
Wij gaan temidden van al die vlaggetjes staan en voelen de innerlijke rust. Geen geluid, geen gebrom dat stoort. Vredig. Pastoraal. Laat ons hier drie tenten bouwen.
Een Tibetaanse familie komt hier inderdaad feest vieren en bbquen en bouwt een tent waarin een vuur kan branden. Als wij goed rondom ons kijken zien wij zulke vlaggenmasten overal op de top van de omliggende bergen, overal feest, overal dank aan de godheden. Onze Tibetaanse gids zegt dat die feesten rond 1juli plaatsvinden.
Deze boeddhisten eten vlees. Zij leven op zo'n grote hoogte dat ze genoeg vetten en vlees moeten eten om te overleven.
Zij eten evenwel geen slangen,vogels of kikkers. Want die kunnen uit reïncarnatie komen.
Het zou je kunnen overkomen dat je je moeder of je vader zou opeten. Dan kus je nog liever een kikker die prins wordt.
De Tibetanen onderscheiden drie groepen.
- De nomaden die met de beesten de graslanden afdwijlen. Ze blijven soms maar èèn week ter plaatse, soms twee weken soms een maand, soms langer.
- De boeren bewerken het land en kweken groenten
- De monniken die mediteren en helpen bij ziekte en overlijden.
Ze doen aan ruilhandel. De nomaden leveren vlees, vet , olie, wol voor dekens.... De boeren de groenten... De monniken het spirituele.
Wij trekken naar een dorp dat ons twintig eeuwen terug werpt in de tijd.
Tibet was toen bezaaid met kleine koninkrijkjes. Die bekampten mekaar om toch wat groter te worden. Er was een koninkrijkje dat altijd maar verloor. De burgers, teleurgesteld in de koning, wilden hem afzetten; ze gaven hem nog 1 kans. De koning had een droom. Hij zou zijn rijkje beschermen door een kruisgewijzemuur te maken. De muur werd opgetrokken met klei, keien en houten balken in de vorm van een kruis. Het koninkrijkje van het Achthoekig Kruis werd nooit meer verslagen.
Op die kleien muur van zeven meter lopen wij nu tweeduizend jaar later.
Binenin primitieve lemen huisjes met yakkak bestreken. Overal liggen die uitwerpselen te drogen. Ze worden daarna opgestapeld om in de winter te gebruiken als brandstof voor hun stoven.
Er zijn rennen om hun schapen en Yaks te houden, groentenhofjes, houtmijten.
Hun wc is uiteraard buiten: een muur in een lange u vorm |___| tegen een blinde muur. In die u-vorm op de grond een lange gleuf van 20cm.======. Kloppen hoeft niet want de deur doet het niet omdat ze er niet is. En als pittig detail die muren zijn van klei en yakkak gemaakt.
Wij gaan eten bij een plaatselijke farmer. Wij krijgen Yakthee, vers gebakken brood ( twee soorten wat harder en zachter-zonder zout) yakboter, yakkaas ( een wat grovere parmesan).
De boer prepareert voor onze ogen zijn tsampa. Hij doet bij elkaar in een kom: yakboter, yakkaas, Yakthee, een soort meel en suiker. Hij kneedt en hij kneedt en kneedt met zijn handen en maakt er lekkere kubussjes van.
Ons smaakt het prima. Een lekkere lunch. Een energiebom. Maar dat hebben wij wel nodig op deze hoogte.
Frauke laat weten dat Hoe Lang zeker een Chinees is. Maar ze vraagt zich af wie de vrouw is van van meneer Hoe Lang. Enig idee?
Vandaag gaat onze busreis naar Langmussi ( zeg langmusse - met de twee ss-en tegen de voortanden). Ruim drie uur rijden door de steppe op de hoogvlakte. De valleien soms breed, soms zich verdichtend tot bijna een v-dal. In de brede vlakte sporadisch een dorpje Vijfhuizen. Verder weg hier en daar tenten van de nomaden. Geen yoerten maar stevige partytenten met schouwtje erop. Nog sporadischer een groter dorp met zo te zien alle voorzieningen. Wij rijden op een fatsoenlijke baan met een behoorlijke drukte zoals het verkeer bij ons 's nachts. De zon is er weer maar het is zeer winderig zodat er af en toe een zandwind de kop opsteekt.
De bergen zijn hoog en afgerond daarachter in de verte de rocky mountains bestreken met sneeuw.
De Tibetanen mogen meerdere vrouwen hebben tot maximum vijf. Maar ze moeten wel hun lieven gaan zoeken in andere dorpen. Inteelt is nooit goed.
In zo'n dorp kan de Lama ( de abt zeg maar) kleine jongens komen uit zoeken en hen mee te nemen naar het klooster. Daar krijgen ze dus hun opleiding in het boeddhisme. Je kan altijd uittreden, het staat je volledig vrij. Maar er rust dan wel een schandvlak op de familie. Waar en wanneer hebben dat nog gehoord?
Het opperste voor de Chinezen is yin en yang. Dan zijn er de vijf basiselementen : water, vuur, aarde, hout en metaal. De jaartelling volgens de dierenriem volgt. Op basis van al deze gegevens kan elk geborene zijn kwaliteiten kennen. Bvb je bent Yang geboren in het jaar van de tijger en in de maand van het water.... Vijfhonderd jaar heb je ervoor nodig om het allemaal te begrijpen.
Ondertussen weten wij dat er naast de sectie van de Geelkappen de rood-, wit-en blauwkappen bestaan.
We hadden gisteren op 1 mei gedacht veel roodkappen te zien , maar net als bij ons niets te bespeuren.
Ondertussen : wie is de vrouw van meneer Hoe Lang. Ja, inderdaad mevrouw Wie Lang.
Julie zijn net als wij waarschijnlijk verbaasd over het inlijven van jonge monniken door de Lama. Wij zagen jongetjes in dieprode wijnkleurige pijen rondlopen. Jongetjes gelijkend op onze kleinkinderen Guus, Tuur en Tibbe en die zijn zes jaar. Schande? Onze gids van deze morgen vertelde ons dat niet de Lama de jongetjes rekruteert, maar dat hij wel op zoek is naar de reïncarnatie van de boeddha en zo op zoek gaat naar een nieuwe Dalai Lama.
Wij trachten hun cultuur en gewoonten te begrijpen. Het gaat er hier aan toe zoals bij ons. De ouders vragen aan de kinderen wat wil jij later worden en een aantal kinderen zeggen dan monnik. En ze treden dan in. Een hele eer voor de familie. Een monnik in de familie. Wij denken terug aan onze Tibetaanse gids in Xiahe die zei dat boer, nomade en monnik een drie-eenheid vormen. Ze ruilen alles wat ze hebben aardse en spirituele goederen. Ook de familie die de offergaven bracht...kaarsen, rijst, yakvet, en de maaltijd van de monniken daar in het klooster betaalden. Elkaar wederzijds steunen en delen in dit bestaan. Zijn wij in het westen ook terug niet op zoek naar nieuwe vormen van delen ....plukboerderijen, repaircafés, potlucks, coöperatieve banken, de transitiebeweging.
Er bestaan ook nuns en dus nonnenkloosters, maar die zijn niet zo dik gezaaid als de mannenkloosters. Er zijn vijf principes waar de monniken zich moeten aanhouden : niet doden, niet liegen, geen alcohol, niet
roken en geen seks. De vrouwelijke nuns en de monniken mogen elkaar niet aankijken en/of aanraken.
Het boeddhisme bestrijdt drie duivels : onwetendheid, hebzucht( verlangen), boosheid.
Je stelt je altijd nederig op tav de andere. Bvb.Je zal geen kwaadheid met kwaadheid bestrijden.
Wij hadden een zeer belezen gids deze morgen bij ons bezoek aan het langmusiklooster, weer geelmutsen. De gouden daken van de verschillende tempels gaan terug naar het feit dat Dalai Lama als hij reisde van het ene klooster naar het andere in een gele baldakijn vervoerd werd. De boeddhisten( wij spreken met opzet niet van gelovigen, want ze geloven niet in goden) dachten er goed aan te doen gouden daken op de tempels te plaatsen, terwijl dat door de innerlijke verrijking voor niets nodig was of is. Het is een traditie geworden. Want het zijn de Tibetanen zelf die alles betalen.
Nog een bijzonderheid. In deze streek is het de gewoonten dat de doden op een offerplaats hoog op de berg worden gebracht en daar in stukken aan de dieren worden geofferd. Gieren en andere dieren. Het vast geloof in de reïncarnatie ondersteunt deze rite. Veel toeristen willen die necropool zien en fotograferen. Wij kiezen ervoor om respect op te brengen voor de riten van deze boeddhisten en de doden in vrede te laten.
Wij slapen tussen twee kloosters in. Op die scheidingslijn staat een moskee,die recht voor ons staat als wij uit ons hotel komen. Een toren van vier verdiepingen. Symbolischer kan het verdraagzaam samenleven niet zijn.Een opengewerkte Pisaansetoren met de wenteltrap in het midden. Het dak mooie geglazuurde groene tegels. Een moslim geeft ons graag permissie om de toren te beklimmen. Nadat wij hem dat beleefd gehandentand hebben gevraagd. Het uitzicht op de twee kloosters is weer oogverblindend met al dat goud en zilver. Wij hebben nooit mensen gezien op de toren. Je ziet als je beleefd bent kom je overal.
De kleinste moskee telt 400 en de grootste moskee 1200 monniken.
De monnikjes van vier tot zestien jaar krijgen gewoon school en leren filosoferen en mediteren in beginstadium. Daarna begint het echte werk.
Het kan niet anders of er zitten conflicten in een dergelijke grote groep. Elke monnik heeft een persoonlijke coach( wij drukken het gemakkelijkheidshalve westers uit). Die coachen proberen de twistende monniken te laten inzien waar het schoentje wringt.
De monniken zijn geen pezewevers. Ze staan in het leven en lopen vrij rond in het dorp. Er is geen grote sier, ze wonen in armoedige huisjes, ze doen hun was in het bergriviertje maar ze lopen ALLEMAAL wel rond met een smartphone. Voor de Huwawei van Frieda halen ze hun neus op, chiquere merken hebben ze; maar geen sikkepit beter.
De kloosters zijn van hetzelfde type : de klassieke grote houten en metalen gebedsmolens rondom het domein van enkele kilometers. Binnenin de tempels, de eenvoudige woonvertrekken van de monniken. Stel je maar een groot dorp voor met straten veel nog met aangestampte aarde, hoewel de betonweg ook hier zijn intrede doet.
Wij zitten in Langmusi. Een voorname lamamonnik heeft in een grot ( lang mu si )lange tijd gemediteerd en in afzondering geleefd. Een tijger bewaakte de grot. De opgezette tijger doet dat nog altijd. Het is een echt bedevaartsoord. Wij wandelen verder door een spectaculaire kloof met nog meer meditatie grotten. Wij komen uit op een vlakte omgeven door statige bergen. Rust. Tijd voor meditatie. Geen geluid. Een valk op zoek naar zijn prooi. Dat wat het eerste klooster betreft
Het tweede werd gesticht door een geleerde Lama die alle geleerde boeken bestudeerd had en de vertaling in het Tibetaans heeft gemaakt. Het loopt omhoog tegen een bergkam.
Alle twee behoren ze tot Geelkappen.
De bedrukte wimpels en vlaggetjes zijn overal te zien. Een feestelijk stemming. Rood voor vuur, geel voor aarde, blauw voor lucht, wit voor wolken, groen voor gras. Geluksbriefjes worden op de bergtop uitgestrooid en door de wind meegenomen vallen ze als sneeuvlokjes op de rug van de berg. Een gelukssneeuwtapijt. Tot meer eer en glorie van de goden, want wat op de briefjes en wimpels is gedrukt, is voor hen bestemd.
Onze gids is correct en streng in de leer en zegt dat dat gebruiken van volkse devotie zijn en dat die ingeslepen zijn in het boeddhisme. Want het boeddhisme kent geen goden en laat zelfs een god in het diepst van je gedachten niet toe.
Bij al dat moois verkeert Joos in hogere sferen zodat hij niet meer let op aardse beslommeringen en laat achteloos zijn fototoestel achter bij de filosofietempel.
Maar het vlees is zwak en daarom eten wij weer lekker Chinees. Vandaag in een moslimrestaurant yakmeat met paprika, noedels van de bovenste plank, Momo's. Soms floept er nog iets van tussen de stokjes, maar slurpen mag. Voor 6 à 7 euro heb je je al behoorlijk dik gegeten.
Soms laat je wel verleiden door een lekker westers eitjesontbijt.
Wij verplaatsen ons naar Songpan in hogere sferen. De hoogte varieert tussen de 3500 en 3700 m. De hoogvlakte kilometers breed. Grasland waar de Yaks de baas zijn. Nomadententen. Bereden paarden om de kuddes te overschouwen. Maar ook de ruiters op moto's brommen op de (vroegere!?) bergpaadjes om de kudde bijeen te drijven. Dan weer kloven waar de Yaks als berggeiten opklimmen. De besneeuwde toppen van nog hogere bergen in de verte, het Himalaya gebied veronderstellen wij. Alleen Yaks en nomaden overleven hier.
Wij naderen Songpan. Grote bruggenwerken, hoog boven de begane grond, zijn aan de gang, kilometerslang. Zeg maar de brug van Vilvoorde op de Brusselse ring maal 300. De dorpjes voor Songpan liggen onder het stof en onder het mastodontische materiaal voor zo'n gigantische bouwwerf. Wij veronderstellen dat er nieuwe spoorweg wordt aangelegd. Of zou de betonmanie hier ook toegeslagen zijn. In sommige dorpen zouden wij niet kunnen overleven. En de Chinese regering deinst er niet voor terug om op te ruimen wat in de weg staat.
Wij weten niet wat wij moeten hopen of de Chinese regering deze mensen uitkoopt en naar de stad overbrengt of ze in as en stof te laten vergaan.
In elk geval proberen ze nu al de nomaden in wat kunstmatige tentendorpjes te concentreren, of erger nog, ze naar stad te lokken omdat de yakteelt vervuilend zou zijn. De nomaden krijgen dan in ruil woning en graan. Quid?
Songpan is een ommuurde stad. Denk aan Carcassonne maar dan vlak.
De stad binnen de muren brandde af in 1998 en is als origineel terug opgebouwd. Nagemaakte antiek verkoopt ook goed. Binnenin wemelt het van een gezellige drukte. Winkeltjes, restaurantjes, cafeetjes. De plaatselijke mensen die met een borsteltje een truffelachtig zwart peenworteltje van 2 à 3 cm wit tovert. Wij kunnen niet achterhalen welke lekkernij het wel kan zijn. Er zijn zeker vijftig stalletjes waar drie of vier mensen vrolijk kuisen. Proeven kan niet dus toch maar niet kopen.
De stad heeft drie mooie toegangspoorten met de typisch Chinese wachttoren. Ook twee overdekte elegant versierde bruggen over het riviertje dat door de stad loopt.
Wij zoeken tevergeefs naar wat in onze boeken stond: een levensgroot standbeeld van Mao. Van zijn sokkel gevallen?
Wij smullen nog van zoete taartjes en keren naar ons hotel( dit keer een backpackers hostel uit het boekje van de trotters) terug.
Voor de eerste maal trekt de hemel dicht en dreigen de wolken. Regen hangt in de lucht.
De nacht verdreef de wolken. De morgenzon is helder. Wij noteren voor vandaag 21 graden.
De yakmeat is het topje van de culinaire geneugtes. De kleine open vrachtwagens liggen vol met opeengestapelde vleeskarkassen. De versnijdingen gebeuren in open lucht. Ingewanden en ander vlees worden in waterbassins ( waarin wij als klein kind nog in gewassen werden) schoongemaakt. Aan vleeshaken hangen allerlei soorten delen van het rund. Alles in open lucht. Aan de haken hangen gevilde yakballen ( of testikels in het beschaafd) te drogen. Eens iets anders dan gehaktballen.
De bruggenpijlers van gisteren worden via een ingenieus systeem voorzien van het bovenliggende wegdek. Een grote bak van pijler naar pijler doet dienst als bekistingssysteem en wordt volgegoten met beton. Eens gedroogd gaat die grote bak op eigen kracht verder naar de volgende pijler. Fantastisch die ingenieurs uitvinders.
Nog van gisteren : het truffelworteltje heet Warm Grass. En is goed voor mannen. Maar dat hebben wij voorlopig niet nodig.
Dus bij die 21 graden vertrokken wij naar de hoogste waterval van gans Azië. Wat wij zagen was een ballet van waterpartijen die klein meertjes vormen en elkaar feeëriek opvolgen. Zilveren waterpareltjes dansen naar beneden omgeven door een zachte ruisende melodie. Dan weer stort een grote zilveren paardenstaart zich trapsgewijs naar beneden.
Plantaardig materiaal zoals bomen, planten, takken en bladeren in het water maken dat samen met de oplosbaarheid van kalksteen kalkafzetting gevormd wordt. De kalk hoopt zich op en op die manier worden de kleine meertjes vormt. Wij zien kleine blaasjes op het water, koolzuurgas en dat maakt de kalkafzetting mogelijk. Wij gaan jullie de afmetingen van deze murmelende schoonheid besparen. Maar weet dat alles in China bigger is. Deze site is nog niet zolang ontsloten en de bewaker vertelt ons dat in het park achter de waterval beren zitten, geen lieve pandaatjes maar echte van een kloek formaat. Gelukkig dat er bewakers zijn. Ja, ook wij zijn ordinaire toeristen. Met de vraag of wij geen ecosystemen komen beschadigen.
Wij bezoeken nog twee Tibetaanse kloosters. In een tempel zijn monniken oud en jong ( onze zesjarigen) de trom aan het roffelen, de cimbalen aan het slaan, de jachthoorn aan het laten burrelen, samen gebeden prevelend in een ritmisch geheel. Het decor van deze tempel is (zoals al de anderen) kleurrijk met slingers, met lampenkappen, met vlaggen, met ontelbare kleine boeddha's in vitrinekasten, met de geleerde boeken in zijde ingepakt of tussen houten planken op schappen gelegd. De monniken mogen deze boeken uitlenen. Het blijft mystiek en mysterieus. Je zou er van in tranche geraken. Toch goed gelet op onze twee overblijvende foto-apparaten.
Ook voor de eerste keer een foto van de Dalai Lama in een tempel gezien. In de tempels is voor hem ook altijd op het hoogste niveau een troon voorzien, die weliswaar nooit bezet wordt. De dames mochten in deze tempel niet binnen.
Tot slot lopen wij rond in een Tibetaans bergdorp. Te betreden via een versierde bewimpelde en bevlagde brug over het bergriviertje.
Dit is een zelfbedruipende gemeenschap. De jonkiegeitjes blèrend in de ren voor het huis. De zwarte varkens lui liggend op de weg, helemaal geen geknor bij zoveel gelukzaligheid, kippen en hanen vrij van alle zorgen. De huizen zijn mooi uit hout opgetrokken. Wij zien arbeiders dikke bomen ontschorsen. Wij zien vrouwen en mannen in rijtjes op de heuvelende rug van de berg het land bewerken.
In de kleuterschool lachen de kinderen eerst verlegen en zeggen dan Ni Hao en als we weggaan wuivend byebye. Hun kinderboekjes zijn even aandoenlijk: paard, Yak, kip.Wat doet de haan.. ...kukeleku.
Wat moet er nog meer zijn om gelukkig te zijn. Of is dit onze roze bril.
Wij rijden door een zeer scherpe v-kloof naar Chengdu. Ruim tweehonderd km naast de haastige en opbotsende bergrivier. Meer plaats voor de rivier en een tweevaksbaan is er niet. Het is een drukke verbindingsweg en onze chauffeur moet op de tippen van zijn pedalen rijden. De uitzichten op de steile bergen zijn soms kaal en zanderig dan weer groen bebost. Heuvelende kronkelende bergen. Majestueuze uitzichten. De laatste tachtig km naar Chengdu zijn er ontelbare tunnels door de bergen gegraven; velen langer dan vier km. Licht en donker wisselen.
De stad kondigt zich aan langs brede, maar vooral groene lanen. Het groen verbergt de ontelbare flatgebouwen. Modern en fris onderdak biedend aan 10 miljoen mensen.
Wij vallen omlaag van 2900m in Songpan naar 530 in Chengdu. Wij noteren 31 graden. Maar ( de eerste ) regen wordt voorspeld.
De naam Chengdu is nu al een paar keer gevallen en natuurlijk verbinden jullie die naam met het park van de lieve pandabeertjes. Maar dat is voor morgen.
Chengdu ligt in de provincie Sichuan. En ja , nu je het zegt, de provincie werd in 2008 getroffen door een grote aardbeving met 80.000 doden, waaronder veel schoolkinderen.
En voor de specialisten : Chengdu was het laatste bolwerk tegen de invasie van de Japanners in de tweede Wereldoorlog en redde zo China. Een Amerikaanse luchtbrug heeft voor de nodige logistieke ondersteuning gezorgd. En zo mee de oorlog in een beslissende plooi gelegd.
Daarna was er ook verzet tegen Mao en de zijnen, want de nationalisten waren aan de macht.
Een verzetprovincie bij uitstek omdat ze hun eigen baas wilden zijn. Werkers, denkers en doeners.
De inwoner Deng Xiaoping begon hier met de ontbinding van de volkscommmunes en liet privé-bezit toe als ideaal voor persoonlijke verantwoordelijkheid. Deng als latere baas van China legde de ommezwaai op in gans het land. Vandaar het huidig Staatskapitalisme.
Meer idyllisch is de naam die stad kreeg. In de derde eeuw voor Jezus : " Volmaakte Hoofdstad"
De provincie Sichuan heet " Vier Waterlopen" en oeps je kent er weer eentje van, van het spelletje dat je meermaals gespeeld hebt : yangtze. Naast de Gele rivier de tweede grootste.
In deze grootstad zal het wellicht niet voorkomen, maar in de Tibetaanse dorpen werd Joos zijn ijdelheid meermalen gestreeld toen plaatselijke schonen met blozende kaakjes vroegen of ze met Joos op de foto mochten. Toen daarna oudere dames en heren dat ook vroegen en Frieda erbij wilden was de egoschade niet te overzien.
Beloofd is beloofd. Hoewel veel diersoorten met uitsterven bedreigd zijn is de panda de meest bekende. De metafoor voor al wat aan het verdwijnen is.
Het WWF symbool heeft de panda's wereldberoemd gemaakt. Het komt ook wel omdat ze zo aaibaar zijn. Ze kunnen net als kinderen gek doen, glimlachen en speels zijn. Ze zijn nog met weinig. Maar goed nieuws, gisteren is er een jonkietje( wij zijn met Hollanders op stap) geboren. De eerste acht dagen zijn van levensbelang en worden ze gevoed met de papfles en allerlei ingewikkelde preparaten,om de spijsvertering en de darmen op orde te krijgen. Het baby'tje kregen wij niet te zien. Het is al een wonder op zich dat er eentje geboren wordt. De sexuele appetijt is niet aan de mannetjes besteed ( hoewel schattig zo'n pandavrouwtje). Bovendien zijn het Napoleonnekes, die mannen. Echte mannen weten waarom. Wij hebben aan de directie van het pandapark voorgesteld om ze toch naast bamboe Warm Grass van Songpan te geven.
Je kan je het fotogeklik voorstellen als atwee groten wat zitten te dollen, als er eentje rustig op zijn gat bamboe zit te smullen, als er twee jonkies in de boom hangen te hangen, als er een languit ligt te slapen met zijn poot onder zijn kop, als er eentje glijbaantje speelt van de bamboestruik, als er eentje hoog in de boom te bespeuren valt....
Schattig allemaal. Wit en zwart op zijn best.
Maar er waren ook "red" panda's. Kleiner, bruin van kleur en snoetje van een poes. Minder bekend maar even schattig.
Ook wij maakten honderden foto's. En nu maar wissen.
Wij eten lekkere noedels en begeven ons naar het "renmin gongyuan"park of gewoon, zoals het hoort , Het Park van het Volk. Er was een volkje bijeen in dat park met schaduwrijke theehuizen, met prachtige bloemenperken, met vijvers. Maar vooral de ontspannen ambiance. Orkestjes die de plaatselijke zangers en zangeressen begeleiden; die kregen bij het begin elk liedje (plastiek) bloementuiltjes van de mensen als blijk van appreciatie. Wij konden niet achterblijven tot groot jolijt van de Chinezen.
Wat verder waren ze de klassieke oefeningen aan het doen op ritmische muziek. Wij daartussen. Gratis amusement voor de Chinezen.
Wij mochten ook even badmintonraketten lenen. Applaus verzekerd. Joos kon er nog altijd eentje vanachter tussen zijn benen terugslaan.
Er was ook een huwelijksmakelaarsmarkt. Op papieren werden de kwaliteiten van respectievelijke man of vrouw aangeprezen. Wat dacht je, Joos is achter zo'n papiertje gaan staan. Hilariteit.
Je kan overal met hem komen,maar...
En om een persoonlijk probleem van hem op te lossen ( waarom moet die tv altijd zo luid staan) heeft hij zijn oren laten kuisen. De oorkuisers hebben in dit park goed te doen. Vele Chinezen laten dit doen.
En van al die gekkigheid zijn wij gaan uitrusten in een heerlijk theehuis met een theetje van kwaliteit.
Gisteren sloten wij de dag af met de plaatselijke specialiteit: Hot Pot.
In de tafel is een gat uitgespaard en daarin brandt een gasvuur. Ze brengen een pot met lekkere kruiden en veel pepertjes in een bouillonsaus. Rood van kleur. Lekker hot. Wij kiezen voor konijn om dat in die saus te laten sudderen. Er worden nog bordjes bijgeschoven met lekkers ( wat het was ? toch iets van konijn) maar heet, heet.. En dat wij dat allemaal al met stokjes kunnen eten. Ongelooflijk.
