Transient global amnesia (TGA, d.i. tijdelijk totaal geheugenverlies) is een zeer zeldzame aandoening waarvan ik het slachtoffer ben geworden in het jaar 2003. Plots wist ik niet meer dat ik twee kleinkinderen had, dat mijn schoonmoeder een jaar geleden overleden was, en alles wat er in de voorbije tien jaar was voorgevallen. Van wat daarvóór gebeurd was wist ik mij alles nog te herinneren, ik kon nog alle winnaars van de Tour de France uit de vorige eeuw opnoemen, ik kon nog hoofdrekenen als de besten, mijn redeneringsvermogen bleek onaangetast, en ik besefte dat er iets heel bijzonders met mij aan de hand was. Ik stelde vragen, maar het antwoord vergat ik direct, zodat ik voortdurend dezelfde vragen stelde. Mijn huisgenoten waren ervan overtuigd dat er iets héél ergs met mij aan de hand was en ikzelf dacht het ook. Maar geleidelijk, in de loop van de eerste acht uren, is alles wonderwel in orde gekomen. Ik had toen, ofschoon ik zelf arts was, nooit over TGA gehoord. Dat was het dus, een aandoening waarvan de oorzaak onbekend is, die onschuldig is, van voorbijgaande aard en die men, god zij dank, zo goed als nooit een tweede keer kan krijgen. En ziehier wat de wetenschap over die wonderbare aandoening van het brein te vertellen heeft:

TGA is een syndroom dat gekenmerkt is door een acuut optredend algeheel geheugenverlies. Er is zowel sprake van een retrograad als anterograad geheugenverlies. Retrograad geheugenverlies houdt in dat er geen herinnering is van de tijd voorafgaand aan de TGA. Anterograad geheugenverlies betekent dat het onmogelijk is om iets nieuws te leren of informatie op te slaan.

Met dit verhaal, beste lezer, heb ik geen andere bedoeling dan u te wijzen op de rare kronkels van het menselijk brein. Ik ken er nóg drie, alle drie over jongetjes tussen tien en vijftien jaar. Ik geef ze de fictieve namen Jan, Piet en Pol. Geen van de drie had een bijzonder hoog IQ. Liet je Jan een bladzijde lezen uit een boek, dan kon hij daarna die bladzijde letterlijk, met de punten en de komma’s, reproduceren. Zelfs als er woorden in stonden die hij niet begreep. Piet kon al de nummers van de autoplaten afdreunen die in de dag zijn pad hadden gekruist: het mochten er vele tientallen zijn. En Pol kon binnen de tien seconden uitrekenen op welke dag van de week de zesentwintgste juli van het jaar 1941 viel, en dat kon hij voor iedere andere dag van de vorige twee eeuwen.

En is wat mij deze week overkomen is niet al even mysterieus? Ik droomde ´s nachts dat ik een ontmoeting had met professor O. van Togenbirger de Waelekens. ´s Morgens kon ik mij het gesprek dat ik met de hooggeleerde had letterlijk voor de geest halen en het kost mij op dit ogenblik nog niet de minste moeite om het hier integraal weer te geven:

- In een gesprek met Jan Bauwens zou u beweerd hebben dat wij er zouden moeten naar streven om vreedzaam samen te leven met het covid-19 virus, eerder dan het te bestrijden: een soort symbiose dus. Meent u dat écht, professor?

- Welzeker.

- Ik kan u niet volgen. Het virus wil ons toch doden?

- Waarom denkt ge dat?

- Is dit niet de hetgeen Malthus een paar eeuwen geleden voorspeld heeft: de catastrofe die ons te wachten stond als de wereldbevoking al te zeer zou toenemen. En zie: op heden zijn er vier keer zoveel mensen op aarde als honderd jaar geleden.

- Insinueert gij dat het virus op aarde verschenen is met de opdracht om de bevolking tot de helft of zelfs een vierde te reduceren? En waarom zou dat nodig zijn, denkt ge?

- Omdat we te dicht op elkaar zitten, omdat we zodoende het milieu bevuilen en de temperatuur doen stijgen, en ook vanwege een dreigend voedseltekort.

- Malthus had het inderdaad, en vrijwel uitsluitend, over voedselschaarste. Welnu, die is er niet.

- En al die kinderen die de hongerdood sterven, vooral in Afrika?

- Dat komt enkel en alleen omdat het voedsel niet goed verdeeld is in de wereld. Als het wel goed verdeeld zou zijn dan kon de wereldbevolking nog rustig toenemen met een factor tien.

- Weet u dat zeker?

- Dat weet ik zeker.

- U twijfelt dus niet?

- Niet in het minst.

- Ooit is er toch een wijsgeer geweest die beweerd heeft dat twijfel aan de basis ligt van alle wijsheid: in dubio veritas...

- Akkoord, maar men hoort niet te twijfelen over zaken die evident zijn, zaken waarover geen twijfel bestaat. Twijfelt gij misschien aan het feit dat de rechte lijn de kortste weg is tussen twee punten of aan het feit dat een driehoek niet meer dan één stompe hoek kan hebben?

- Toch kan ik moeilijk geloven dat onze aardbol nog tien keer meer mensen aankan dan er nu al zijn, als we zien hoe het milieu...

- Maar, mijn beste, niet het áántal individuen telt, wel de gezamenlijke ecologische voetafdruk. In de rijke westelijke wereld is die voetafdruk per hoofd honderd keer groter dan in de arme landen. Breng die voetafdruk naar omlaag en het probleem is opgelost.

- Zeg mij dan, professor, hoe gij dat doet, die voetafdruk naar beneden brengen.

- Gij wilt mij een taak op de schouders leggen die niet de mijne is.

- Wiens taak is het dan wel?

- Van de technici natuurlijk, in dit geval de economici. Mijn vak is de filosofie, jongeman.

Hij had mij „jongeman“ genoemd. Dat klinkt aangenaam in de oren van iemand die zijn tachtigste verjaardag al gevierd heeft, maar het was ook een teken dat de professor enigszins nerveus werd en het gesprek wenste stop te zetten of het alleszins een andere wending wilde geven. Dan maar het gesprek over een lichtjes andere boeg gegooid...

- En dat „vreedzaam samenleven“ met het virus, die symbiose, hoe ziet gij dát, professor?

- Ik zal u een voorbeeld geven. In het Oosten zijn heilige rivieren - de Ganges, de Tigris, de Euphraat - wier water krioelt van de schadelijke microben, waar de inwoners baden en waarin zij hun natuurlijke behoeften doen. Wij westerlingen zouden er dodelijk geïnfecteerd geraken, maar zij niet. Omdat zij geleerd hebben vreedzaam samen te leven met die micro-organismen. Vreedzaam, dat wil zeggen zonder wapens, zegge vaccins of antibiotica.

- En dat zouden wij ook moeten kunnen bereiken ten opzichte van het covid-19 virus?

- Precies, want het virus wil ons allerminst doden.

- Denkt u dat?

- Natuurlijk, want daarmee delft het toch zijn eigen ondergang. In een dood lichaam kan het virus immers niet verder leven.

- Wat wil het virus dan wel?

- Een plaatsje onder de zon, niets meer, niets minder.

- Maar u kan toch niet ontkennen dat er mensen sterven ten gevolge van covid-19.

- Dat ontken ik niet. Het zijn hoofdzakelijk ouderen en chronisch zieken bij wie het einde sowieso al in zicht was. Als we het virus ongemoeid laten zal het geleidelijk in kracht afnemen, maar als we het bestrijden zal het zich verdedigen en in de tegenaanval gaan door te muteren naar meer besmettelijke en kwaadaardiger varianten van het virus, waardoor ook jongere en gezonde mensen als slachtoffer zullen vallen.

- Moeten we dan nu het vaccineren laten ophouden?

- Nogmaals wilt ge mij buiten mijn vakgebied doen treden. Die vraag moet aan de technici gesteld worden en aan de politici. Mijn domein is de filosofie. Vergeet dat niet. En nu wil ik dit gesprek afronden. Dag jongeman.

Ik werd wakker.

12-03-2021 om 09:33 geschreven door kris vansteenbrugge  

Dat Firmin en ik goede buren zijn, niet één van mijn trouwe lezers - die anderhalve man en die paardenkop - die het niet zal weten. We staan elkaar bij met raad en een enkele keer ook met daad. Sedert het begin van de coronahistorie zien we elkaar niet al te vaak en de wederzijdse burendienst geschiedt nu vrijwel uitsluitend via mail. Firmin houdt mij op de hoogte van de coronacijfers in onze gemeente, van de plaatsen waar er snelheidscontrole is, van de wegomleggingen en van zoveel meer. In zijn laatste mail laat hij mij weten dat de oudjes vanaf 21 maart gratis naar het vaccinatiecentrum mogen reizen. Ik woon op een boogscheut van het treinstation van Anzegem en het vaccinatiecentrum waar ik heen moet ligt vlak bij het station in Oudenaarde. Goed nieuws. Ware het niet dat ik op zaterdag 20 maart al verwacht word in het centrum en dat op zaterdag en zondag geen enkele trein stopt in Anzegem en wij ons tijdens het weekend naar het dichtstbijgelegen station moeten begeven, zijnde... Oudenaarde. Toch bedankt, Firmin.

In ruil geef ik mijn buur regelmatig taaladvies. Laatst vroeg hij zich af hoe een inwoner van Diksmuide geheten wordt. In de alom gewaardeerde krant Het Laatste Nieuws had hij het woord „Diksmuideling“ gelezen en dat had twijfels doen rijzen. In mijn ijver om goede burenservice te bieden, en omdat een goede buur per slot van rekening meer waard is dan een verre vriend of dito familielid, heb ik subiet mijn voelhorens uitgestoken en al mijn bronnen geraadpleegd, met dit resultaat:

Diksmuideling: kleine magere bleke inwoner van Diksmuide;

Diksmuidenaar: grote kloeke getaande inwoner van Diksmuide;

Diksmuidenaarling: vieze, enge inwoner van Diksmuide (een naarling).

11-03-2021 om 19:12 geschreven door kris vansteenbrugge  

Eén keer in de maand, iedere derde donderdag om drie uur om precies te zijn, breng ik een bezoek aan mijn nicht Amandine, in het rusthuis "De Nieuwe Lente". Een degelijk rusthuis, waar het er vaak vrolijk aan toe gaat. Men noemt het dan ook wel eens "De Nieuwe Leute". Amandine woont daar op de eerste verdieping. Via de lift komt men in een hal waarin drie gangen uitkomen. Iedere gang heeft een straatnaam: de Koningstraat, de Keizerstraat en de Prinsenstraat. Amandine woont in de Keizerstraat, nummer 106. Omdat ik vandaag wat vroeger op post ben besluit ik om eerst door de Prinsenstraat te wandelen. Aan iedere kamerdeur hangt een plaatje met de naam en een foto van de bewoner. Zie ik daar bij nummer 146 niet de naam "Petronella Dekeyzer"? Die naam ken ik: Pieternelleke! We zaten samen in het eerste leerjaar in de nonnekensschool in Grijsloke, bij juffrouw Valentine. Na dat eerste leerjaar is zij verhuisd naar een naburige gemeente en heb ik haar niet meer gezien. Wel heb ik vernomen dat zij op zeer jonge leeftijd getrouwd is met Germain Hoffius, de keeper van F.C. Potegem en dat zij samen één dochter hebben voortgebracht. De dochter is naar Canada verhuisd toen ze amper twintig was en is daar een paar jaar later op een vreemde manier, naar werd gezegd, aan haar einde gekomen. Germain, die een stuk ouder was dan Pieternelleke, moet ook al op zijn minst een jaar of tien overleden zijn. In elkaar gezakt, als toeschouwer, op de tribune van F.C. Potegem. Hartfalen. Het heeft in de krant gestaan. Ergens moet ik eveneens vernomen hebben dat Pieternelleke aan ernstig geheugenverlies, ofte dementie, onderhevig was en dat zij in een rusthuis verbleef. Dat het rusthuis "De Nieuwe Lente" was heeft niemand er ooit bijverteld. Prinsenstraat nummer 146, met onder haar naam een foto. Het kleutermeisje van vijfenzeventig jaar geleden is er niet meer in te herkennen. Haar deur staat open en ik zie haar zitten aan een tafeltje, met een soort breiwerkje. Klein en magertjes, dat Pieternelleke, maar niet tot op de draad versleten, dunkt me. Ik blijf staan in de deuropening:

- Hé, Pieternelleke, zeg ik, hoe gaat het?

Ze zet haar bril af, niet langer dan vijf tellen en dan zegt ze, met heldere stem:

- Gij zijt Kristiaan, nietwaar? Van in de school, in Grijsloke.

- Ongelooflijk, dat gij mij nog herkent.

- Ik heb uw foto de laatste tijd een paar keer in de krant gezien.

- Ik kwam hier toevallig langs. Woont gij hier al lang?

- O ja, van toen ik getrouwd ben met Germain.

Ze ziet er goed uit en opgewekt. Ik heb de indruk dat ze blij is mij te zien. Ik weet met zekerheid dat het beter is dat ik met haar over vroeger spreek:

- We zaten samen in 't eerste studiejaar, zeg ik.

- Dat weet ik nog goed. 't Was bij juffrouw Valentine. Ik weet nog goed met hoevelen wij toen in 't eerste leerjaar zaten: gij en ik en Annie Libbrecht, Liliane Tsjoen, Marie-José Declercq, Pierre Cosaert, Lucien Beel en Charles Vanmoorleghem.

Ik sta een beetje perplex. Dat zij dit nog allemaal weet. Voor iemand met geheugenverlies! Ik zou ze wellicht niet alle acht hebben kunnen opnoemen. Het klopt, we waren met zijn achten in dat eerste leerjaar. Pieternelleke en ikzelf zijn er nog, maar de laatste vier zijn al jaren geleden overleden en van Annie Libbrecht en Liliane Tsjoen weet ik het niet...

- Gij en Lucien waren de laatsten van de klas, zegt ze.

Niet erg tactvol van harentwege zou je kunnen denken, maar ik voel mij allerminst gekrenkt - ach, ik ben zo tolerant geworden de laatste tijd. En het klopt weer helemaal wat ze zegt. Op mijn schoolrapport prijkte naast "behaalde plaats" weliswaar "tweede", en dat stond ook op het rapport van Lucien Beel. Bij de zes anderen stond er evenwel "eerste". Allemaal ex aequo dus! Lucien en ik hadden in feite zevende moeten zijn. Ook ex aequo... Niet dat ik dom was - in rekenen en lezen was ik zelfs de beste - maar ik kon niet zingen. Mijn zangstem was afschuwelijk, zo erg dat juffrouw Valentine mij gebood mijn mond dicht te houden als de klas in koor "Te Lourdes op de bergen" of "Het loze vissertje" zong. En als er moest gezongen worden voor punten hield ik dan ook maar wijselijk mijn mond, hetgeen resulteerde in "nul op tien" natuurlijk, en... de laatste van de klas, ex aequo met Lucien Beel. Mijn vader vond het goed: er stond "tweede" op mijn rapport...

- Gij zat op de voorlaatste bank, naast Charles Vanmoorleghem, zegt ze. Ik zat vlak vóór u, naast Liliane Tsjoen. Gij en ik, we zaten aan de kant van de muur en daar hing een bijna levensgrote foto van koning Leopold. Ik denk dat daar nu de foto van Boudewijn hangt.

- Boudewijn? zeg ik.

- Ja, want nu is Boudewijn onze koning.

Ik zeg haar niet dat het schooltje al meer dan tien jaar - 't kunnen er twintig zijn - niet meer gebruikt wordt, dat het helemaal vervallen is en vervangen door een splinternieuwe school aan de overzijde van de straat. En ik zeg ook niet dat Boudewijn al lang dood is en dat we nu al twee koningen verder zijn. Ik wil niets doen om haar opgewekte stemming te bederven en omdat ik haar helemaal in de stemming vind voor een grapje, zeg ik:

- Weet ge dat ik toen een beetje verliefd was op u?

- Ja, dat weet ik.

Ze lijkt plots een beetje ernstiger.

- Ik maak maar een grap natuurlijk, we waren amper zes jaar.

- Dat zegt ge nu wel, maar ik denk dat ge écht verliefd waart: soms trokt  ge aan mijn haar als we in de rij stonden.

- Dat was om te plagen.

- Plagen is liefde vragen... Ikzelf had het meer voor Pierre Cosaert... en ook wel een beetje voor u... tot de dag dat ge niet meer mocht meezingen van juffrouw Valentine.

Het was verkwikkend, zo gezellig over de tijd van toen te praten, de tijd van driekwart eeuw terug.

- Jammer dat ge nú op bezoek komt, zegt ze, nu Germain even niet thuis is.

- Waar is Germain? vraag ik.

- Naar zijn werk, of boodschappen doen.

Ik zeg dat mijn tijd beperkt is en dat ik wel eens zal terugkomen als Germain wél thuis is, en dat vindt ze goed.

Na mijn bezoek aan nicht Amandine, dat wat korter uitgevallen is dan naar gewoonte, loop ik Pieternelleke weer tegen 't lijf. In de hal.

- Wel wie we daar hebben, zegt ze, Kristiaan! Hebben we elkaar niet ergens ontmoet? Onlangs...

10-02-2021 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Beste Firmin,

En nogmaals een brief over poëzie. Geen twee zonder drie zegt men. Maar wees gerust, het zal bij deze drie blijven. Aan het einde van dit schrijven zal het u duidelijk worden waarom er geen vierde zal komen...

Misschien hebt gij u al afgevraagd - tenzij gij de laatste twaalf jaar regelmatig mijn blog gelezen hebt - of ik mijzelf reeds aan poëzie gewaagd heb. Welnu, het antwoord is "ja", een bescheiden "ja" weliswaar. Zoals ge weet heb ik mijn beroep vijftien jaar geleden -  ik was toen op het toppunt van mijn kunnen! -  moeten stopzetten wegens "leeftijdsoverschrijdend gedrag". Als piepjong gepensioneerde van amper vijfenzestig droomde ik toen nog van een carrière als dichter. Het heeft enkele jaren geduurd vooraleer ik met een gedicht durfde naar buiten komen. Het was ter gelegenheid van een poëziewedstrijd ter nagedachtenis van Louis Paul Boon. Ik had mijn best gedaan om iets van de schrijver van "Mieke Maaikes obscene jeugd" in mijn gedicht te leggen. Ik had gehoopt op de eerste prijs. Maar nee hoor: geen eerste prijs, geen accessit, niet bij de genomineerden, geen troostprijs, geen eervolle vermelding...

Oordeel zelf:

De roste muis    (een gedicht waarin verteld wordt hoe een jonge knaap zijn zinnen verloor en hoe een restaurant in Waterland-Oudeman een naam kreeg) (2010)

In 't vlakke Meetjesland, nabij een brede kreek,

woonde knappe rosse Virginie,'t mooiste meisje van de streek.

De boerenknechten allemaal minden haar, die knappe meid,

en niet in 't minst de jongste gast, in de liefde nog niet ingewijd.

Virginie bezat een roste muis, die z'aan niemand tonen wou,

tenzij, 't was geen geheim, aan wie haar hartje stelen zou.

De naïeve jonge knaap begeerde haar zo zeer,

hij ging voor 't meisje staan: ach, laat mij zien, uw muisje teer!

Beloof mij braaf te wezen, dan moogt gij 't muisje zien,

en als ge 't vader niet verklapt, moogt ge 't strelen bovendien.

En diezelfde avond reeds nam z'hem mee naar 't achterhuis:

ze trok haar rokken hoog: hij zag tussen de blanke dijen... de roste muis.

De jonge man werd bleek, hij stond met open mond,

begon te trillen op zijn benen en alles draaide in het rond.

Zijn lijf dat stond in vuur en vlam en om te blussen zijnen brand

liep hij naar 't water van de kreek; redders brachten hem aan land...

Bijna was 't hem slecht vergaan, men deed hem naar het ziekenhuis,

d'ogen star, de stem die zachtjes zei: ik heb haar muis gezien, een roste muis.

Nooit meer kwam hij goed bij zinnen, nooit werd het in zijn hoofd nog pluis

en zijn lippen bleven alsmaar preevlen: 'k heb haar muis gezien, haar roste muis...

Vindt ge 't raar dat ik toen zwoer nooit nog een gedicht te schrijven? En toch... Zes jaar later stond ik weer voor aap. Ik had mij weer eens laten verleiden tot het schrijven van twee gedichten, ditmaal voor een poëziewedstrijd ter nagedachtenis van de jong gestorven Oudenaardse dichter Joti T'Hooft. Ik had mijn stijl aangepast. Tevergeefs. Weer geen eerste prijs, geen accessit, niet bij de genomineerden, geen troostprijs, geen eervolle vermelding...

Oordeel nog maar weer eens zelf:

[1e gedicht] Dementie (2016)

(gedicht in jotithooftiaanse neoromantiek)

Langs de derde en de vierde hersenkamer

glijden de gedachten en gevoelens heen

het hoofd wordt van lieverlede leeg

aan de randen kleven nog de flarden

van 't geluk dat wij volop mochten smaken

toen wij doolden in paden van oeverloze jeugd

toen de wereld ons nog toebehoorde...

De herinneringen zijn heengevloden

uit ons oud en mistig brein

enkele zitten nog vast in onze temporale kwab

van toen jij en ik ons nog baldadig laafden

in een oceaan van oneindig welbehagen.

Toen konden wij nog huilen

als ons geluk verstoord werd

door toekomstbeelden van pijn

die al bij al nog draaglijk blijkt te zijn

omdat wien God verdelgen wil

hij eerst van zijn verstand berooft.

 (quem deus perdere vult prius dementat)

[2e gedicht] Rugpijn, dementie en Tradonal (2016)

In mijn brein zijn lege plekjes

grijze gaten

waartussen wit

er zit geen rem meer in mijn hoofd

ik kan de woorden niet meer tegenhouden

en op de rug van een dolfijn

speur ik de wereld af

op zoek naar 't oude lijf.

Ik voel mijn pijn nog vaag

maar mijn pijn voelt mij niet meer

opgestegen 

op de rug van mijn dolfijn

hemelwaart

ervaar ik pijn als een genot.

Ik schrijf nu verzen

zonder schroom

zonder rijm

op het ritme van mijn pijn

ik schaam mij al lang niet meer

om mijn woorden zonder zin.

Mijn pijn beheers ik nu

ik spot ermee

ik schrijf nu verzen

in Vlaamse neo-romantiek

ik hoef geen lauwerkrans

geef mij maar schizofrenie

gespletenheid.

Dementie neemt de remming weg

het gevoel komt ongerept naar buiten

onsamenhangend weliswaar

omdat hier en daar

een woord verloren gaat

en de zinsbouw mankt soms wat.

Dementie helpt

tegen de pijn

maar bovenal

Tradonal!

Dat ik, mijn beste Firmin, het aandurfde mijn dichterarij te vergelijken met "Marc  groet 's morgens de dingen" van Paul van Ostaijen, een van de succesrijkste gedichten die ooit geschreven zijn in de Nederlandse taal, daarom ben ik nu nog steeds verlegen :

Marc groet 's morgens de dingen (Paul van Ostaijen)

Dag ventje met de fiets op de vaas met de bloem

ploem ploem

dag stoel naast de tafel

dag brood op de tafel

dag visserke-vis met de pijp

en

dag visserke-vis met de pet

pet en pijp

van het visserke-vis goeiendag

Daa-ag vis

dag lieve vis

dag klein visselijn mijn

Kort na mijn laatste poëzie-fiasco heb ik mijn gedichten laten lezen aan mijn vriend, Erlend P., germanist, filosoof en zelf dichter. Of zij dan zoveel slechter waren dan het gedicht van Paul van Ostaijen. Erlend hield zich op de vlakte. Hij zei enkel dit: "ik vind uw gedichten niet slecht, maar gij zijt Paul van Ostaijen niet, nietwaar?". 

Die les heb ik dus begrepen. Maar misschien  zat er in mij talent als haiku-schrijver? Tientallen haiku's en pictaiku's (een door mij uitgevonden kunstvorm) heb ik toen in een handomdraai geschreven (op mijn blogs www.bloggen.be/haikoe en www.bloggen.be/pictaiku) en de beste heb ik zelfs uitgegeven in een boek ("Pictaiku" 2016). En als iemand mij vraagt of het boek succes heeft gekend antwoord ik steevast: buitengewoon succes! En als ik dat voor u even mag toelichten: er is één "Pictaiku”"verkocht in die vijf jaar dat het op de markt is. En die koper... ben ik. En dat is toch niet gewoon! Buitengewoon dus... Of vindt gij dat niet?

Ik beperk mij nu tot schrijven zonder verzen, doodgewoon proza. Niet dat ik dáár goed in ben, maar een prille tachtiger moet toch iets doen om de tijd te doden. Ik pleeg mijn proza dus nu verder op mijn blog. Dát wordt tenminste gelezen, het weze dan maar door anderhalve man en een paardenkop.

Megabedankt dat ge dit hebt willen lezen en keivele groeten,

Kris

05-02-2021 om 15:28 geschreven door kris vansteenbrugge  

Beste Firmin,

In mijn vorige brief had ik het over poëzie, over poëzie die geen poëzie is, en over poëzie die niet in verzen is geschreven. Omdat ik het vermoeden heb dat mijn blog ten jare 2009 nog niet op uw dagelijks menu stond en ik ervan overtuigd ben dat mijn toenmalig verhaal over "mooie poëzie" u mateloos zal interesseren, wil ik het gaarne eens oprakelen. Speciaal voor u...

Kris.

Wat ís mooie poëzie, beste lezer? Voor de enen is het “moederken” van Guido Gezelle. Voor anderen is het een haiku van Geert Verbeke of de “rede van Marcus Antonius” van Shakespeare. Over smaken en kleuren valt niet te redetwisten. En evenmin valt er, mijns inziens, te redetwisten over het feit of het geschrevene überhaupt wel poëzie ís. Wat voor de ene poëzie is, is het voor een ander niet. En omgekeerd. Wat let mij dan om het proza van professor O. van Togenbirger in verzen te gieten? Mits de tekst onveranderd blijft – hooguit een paar komma’s bijgevoegd of weggelaten en hier en daar een paar woorden van plaats verwisseld ten behoeve van het metrum.  Eén struikelblok is er geweest: de maan! In de oorspronkelijke tekst (* zie “Wiens brood men eet…” op www.bloggen.be/omskvtdw d.d. 7.12.2009) stond “de maan in de mist”. Om metrische redenen had ik  “het maantje in de mist” voorgesteld, maar dat stuitte op het veto van de professor: hij vond het verkleinwoord respectloos. En zo is het “de bleke maan” geworden. Hoe vaak immers heb ik in mijn studententijd niet “die bleke maan  tussen de bóóómen zien staan”… Of de professor daar helemaal gelukkig mee is, durf ik betwijfelen. Zijn reactie was er een van “doe maar wat je niet laten kunt”. Bang dat zijn boodschap niet doorkomt? Doe mij een lol, beste lezer, en lees het gedicht twee keer: één keer voor de boodschap en één keer voor de poëzie…

.

Zozeer blijken mensen

van de taal van ’t eigen hart vervreemd

dat z’over ’t schone zelve liegen:

niet langer is de lente heilig,

de eik, het perk vol rozen,

de zomerzon, en  in de mist

de bleke maan.

De dauwdrop aan der aarde bloeme

weerspiegelt nu ’t heelal niet meer;

niet langer laat de jeugd

zich door ’t gezang van vogels inspireren

als d’ ochtenden diep ademhalen

terwijl het daget in het oosten

en de vroege lucht reeds

vol met beeldhouwwerken staat.

Er is geen oog meer voor seizoenen,

alle oren zijn verdoofd

door ’t fel lawaai

dat, een parasiet gelijk,

de plaats van de muziek der sferen

nu voorgoed heeft ingenomen.

De reukzin is reeds lang verloren,

de meest betoverende bloemengeuren

welke dichters tot verhalen inspireerden,

vele eeuwen lang,

zijn nu niets meer

dan wat paarlen voor de zwijnen.

De schepping Gods verdwijnt

achter de smog der steden,

waar in stenen bunkers

nog slechts computerschermen

bedrieglijk en afmattend

de aandacht onzer kindren trekken. 

In de tempels van de hedendaagse kunst

stelt arrogantie zich tentoon:

doeken, huizenhoog,

in een handomdraai beklad

en van een naam voorzien,

fungeren als belegging

of als witwas voor het misdaadgeld.

Liefde veinzend voor de kunst

etaleren nieuwe rijken nu zichzelf,

schuif'len door paleizen van de waanzin,

ontmoeten daar hun evenbeelden

- concurrenten in schijnheiligheid -

citeren grote mystici,

zoals ooit in Ruusbroeck

wandelende monniken dat deden

onder de reuzen van het Zoniënwoud.

^.

Banaliteit is al wat overblijft

waar ’t zonlicht wordt geschuwd

dat door de blaren valt des avonds,

en ’t leven zelf wordt,

door wat heden kunst heet,

heel en al verkracht…

03-02-2021 om 10:09 geschreven door kris vansteenbrugge  

Beste Firmin,

Bedankt voor je mail en de link naar de "poëzieweek".

https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2021/01/27/poezieweek-steekt-iedereen-hart-onder-de-riem-met-thema-samen/?deliveryName=DM103473 

Er staat een gedicht van Rodaan Al Galidi. Niet onaardig die tekst, maar een gedicht is het niet. Tenminste niet naar mijn normen, volgens dewelke een minimum aan ritmiek vereist wordt, een metrum, of een rijm - het weze slechts een stafrijm.  Het is proza, mijn beste, en zeg niet dat het poëzie is omdat het in verzen geschreven is. Deze vorm van "poëzieschrijven" verhoudt zich naar mijn gevoel tot echte poëzie, zoals "rappen" zich verhoudt tot "zingen". De Dikke Van Daele definieert "rappen" als: teksten zingzeggen op een muzikaal ritme. Als kind heb ik er nog van gedroomd om zanger te worden. Het probleem was: ik kon niet zingen en "rappen" bestond toen nog niet. Daarom heb ik mij beperkt tot wat ik behoorlijk goed kon: spreken en... zingzeggen. 

Laten we dit "gedicht" even bekijken (het heet: Voor eeuwig verbonden)

Zoals ik al zei: een prima tekst, maar... het is próza, mijn beste Rodaan. Zie maar:

De dood en het leven gaan naar dezelfde school, zitten bij elkaar in de klas, luisteren naar dezelfde meester. Bij een vraag steken ze beiden hun vinger op en geven samen hetzelfde antwoord. In de pauze spelen ze op hetzelfde plein, vallen uit dezelfde tak, kloppen hetzelfde zand uit hun schoenen en na de laatste les gaat het leven naar de dood en de dood naar het leven.

En ik zit in Het Laatste Nieuws van gisteren 28/1 een column te lezen van Isolde Van den Eynde, hoofdredactrice:

Ah, hoop. Heel even hebben we het licht zien schijnen aan het einde van de tunnel. We voelden een minuutje de lentezon op onze huid en konden de eerste druppel van dat glaasje rosé zonder de beperking van dat ene vaste knuffelcontact al proeven.

Zou dit beter klinken als:

En gij Firmin, die weliswaar geen poëet zijt, maar toch fijnbesnaard, wat denkt gij?

Kris.

30-01-2021 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

De coronaketser (1)

Waarom niet weer eens zo'n goeie ouwe limerick...

Een oude kinderarts uit Balen (2)

gaat nu coronastalen halen:

is dat niet prachtig,

de man is tachtig

en hij laat zich niet eens betalen.

(1) Het woord "ketser" betekent (zie Van Daele) "vrachtrijder". In dit geval gaat het om iemand die, op vrijwillige basis, neus-keeluitstrijkjes ophaalt bij huisartsen en andere gezondheidswerkers en naar het labo brengt om te laten onderzoeken op hét coronavirus. De term "coronaketser" is aldus pas ontstaan in 2020 en is nog in geen enkel woordenboek terug te vinden.

 (2) Die coronaketser waarvan sprake in deze limerick hoeft geen kinderarts te zijn. Een keel-neus-oorarts bijvoorbeeld? Maar dat zou niet gepast hebben in het metrum. En uit Balen komt hij al helemaal niet: dat is ter wille van het rijm... 

21-01-2021 om 15:13 geschreven door kris vansteenbrugge  

Een voorspoedig jaar zou 'k willen wensen

aan jou en al mijn medemensen,

ofschoon het valt te vrezen

dat die wensen weer eens ijdel zullen wezen.

'k Geef daarom slechts mijn zegen

en dingen om te overwegen:

Laten we blij zijn dat we leven

en nog liefde kunnen geven,

dat we nog kunnen denken

en vertrouwen kunnen schenken.

En er is nog de muziek en de teevee

en de boeken van Claes en van Durnez,

er is nog facebook en internet

en altijd nog de warmte van een bed.

En er zijn honderd andre dingen

om het uit te zingen

onze grieven te vergeten en blij te zijn

... en te hopen op een goed vaksijn.

31-12-2020 om 15:53 geschreven door kris vansteenbrugge  

De coronacrisis, een vloek of een zegen? Een vloek natuurlijk! Of moeten we dat toch even nuanceren? Heeft één van de groten dezer aarde niet ooit gezegd: "elk nadeel hep se foordeel"? Voordelen? Wat mij persoonlijk betreft zijn er een heleboel. Ik noem er slechts twee, zo voor de vuist weg. Ik hoef niet meer naar de kapper en ik hoef mij niet meer bij ieder bezoek te laten aflebberen door nicht Clotilde. Al zijn die bezoeken de laatste tijd schaars geworden, wat ook weer een voordeel is. Bij deze schiet mij een verhaal te binnen van mijn schoonpapa die ook zo'n tante Clotilde had, eigenlijk een groottante, die in Frankrijk woonde en één of twee keer in 't jaar op bezoek kwam. Schoonpapa was toen nog een kleine jongen en zoenen en knuffelen was in Vlaanderen en zeker op de boerenbuiten nog niet in de mode. Wat al toeren die uitgehaald heeft om aan het gezoen en geknuffel van tante Clotilde te ontsnappen!

Wie de laatste maanden met zijn geluk geen blijf weet is Erlend Palemans. Met dank aan het coronavirus. Erlend is een gewezen brandweerman die moeilijk rondkomt met zijn karig pensioen: tijd te veel en geld te weinig. Tenminste zo wás het, tot hem deze mooie job werd aangeboden: coronaketser. Dat is hem natuurlijk niet zomaar in de schoot geworpen. Erlend heeft er flink voor gesolliciteerd. Hij had overigens de keuze tussen drie jobs, maar die andere twee waren op vrijwillige basis, wat betekent "onbezoldigd" en dan heeft hij maar gekozen voor die ene, op onvrijwillige basis, wat "bezoldigd" betekent en in dit geval ook "met bedrijfswagen".

- Hoe slaag jij er toch in om zo'n mooie goedbetaalde job te versieren? heb ik gevraagd. Ik zei "te versieren" en niet "op de kop te tikken" omdat ik weet dat Erlend vier jaar in Nederland heeft gewoond.

- Ben je jaloers?

- En óf ik jaloers ben. Mij worden alleen maar jobs-op-vrijwillige-basis aangeboden, maar daar bedank ik voor, want daar word ik niet beter van (weer zo'n Hollandse uitdrukking).

- Je moet natuurlijk niet wachten tot het je in de schoot valt. Je moet ernaar op zoek gaan.

Ik had plots geen zin meer om aan te dringen. Ach, ik kom wel rond met mijn zelfstandigenpensioen en ik zal er zó ook wel in slagen mijn dagen te vullen. Maar ondertussen was ik vergeten, lieve lezer, dat u wellicht niet eens weet wat het beroep van coronaketser inhoudt. Misschien hebt u ondertussen zelfs al uw Dikke Van Dale opengeslagen: tevergeefs. Het woord staat er niet in en dat zal in de toekomst ongetwijfeld niet veranderen. "Ketser" staat er wel in: het betekent "vrachtrijder". Lang geleden lieten de boeren hun tarwe naar de molen brengen door een ketser, vaak met een kruiwagen en via kleine binnenwegen. In een viertal Vlaamse dorpen vinden we dat ketsersberoep terug in straatnamen (Ketsersstraat, Ketsersdreef). Wat Erlend ketst is geen tarwe naar de molen - of bloem terug naar huis - maar slijmstaaltjes uit de neuskeelholte, van de huisdokter naar het labo, om te laten testen op het coronavirus. Ik had gehoopt dat het woord de Dikke zou halen, maar tegen sprankelende woorden als "anderhalvemetersamenleving" en het door mijn schoonpa en mijzelf zo verfoeide "knuffelcontact"  kon het niet optornen. Mijn ontgoocheling is weliswaar minder groot dan in het jaar dat ik een woord meende gevonden te hebben voor een West-Vlaamse bisschop die kleine jongetjes seksueel misbruikt. Gulpbisschop! Dat woord haalde toen zelfs niet eens de lijst van de twintig genomineerden voor "woord van het jaar"…

En het mondmasker dan, of liever het "mond-neusmasker"...  Ik herleef als ik het opzet. Ik voel mij dan weer jong en sterk, zoals in die vier glorierijke decennia waarin ik chirurgie heb bedreven en anderhalve werkdag in de week gemondmaskerd mijn brood verdiende. Mijn fetisjistische voorliefde voor het masker vindt overigens al zijn oorsprong vóór die tijd. Als student geneeskunde mochten wij de hartoperaties van onze vermaarde professor Fritz Derom bijwonen in de koepels boven de operatiekamer, alwaar wij een prima zicht hadden op de ingreep. Maar onze blikken dwaalden ook wel af naar de verpleegstertjes die rond de operatietafel stonden. Die slanke figuurtjes. Die lieve engelengezichtjes. In onze fantasie. Want die engeltjes konden wel eens lelijk tegenvallen als we ze na de operatie zagen, ongemaskerd. En zie ons nu zitten, met onze tachtig lentes achter de rug, op een bankje in het park De Ghellinck, glurend naar de jonge meisjes die met gemaskerde engelengezichtjes voorbij defileren. Heerlijke coronatijd!.....

18-12-2020 om 13:03 geschreven door kris vansteenbrugge  

Het overlijdensbericht van Rosa Mores in de krant van 't weekend heeft mij getroffen. Ik heb haar in mijn kindertijd goed gekend. Wij zijn allebei geboren in hetzelfde dorp, we woonden in dezelfde wijk. Zij was weliswaar tien jaar ouder, komende maand zou zij éénennegentig geworden zijn. Onze wegen zijn al vroeg uit elkaar gegaan. In juli 1964 heb ik haar voor 't laatst gezien. Sinds die dag sta ik bij haar in het krijt. Lees maar wat ik daarover schrijf in mijn boek 'O jerum jerum jerum..." dat zich bevindt in de bib van de UGent.

______________________________________________________________________________________________________________________________________

Professor Debusscher, de neuro-psychiater, klein van gestalte, vrijgezel met buikje en snor, gaf les op een theatrale manier, een beetje in de stijl van Fautrez, maar met meer "show", niet zo natuurlijk en niet zo briljant als Fautrez. Hij liep over van woordspelingen die ik vaak niet snapte en die ik, als ik ze al snapte, meestal niet kon appreciëren. Maar eigenlijk heb ik het recht niet daarover te zeuren: ik heb hoop en al vier of vijf lessen van Debusscher bijgewoond.

Rosa Mores was overigens niet de enige van wie ik hulp heb gekregen in dat examenjaar. Luister maar… 

________________________________________________________________________________________________________________________

De professor dermatologie, of huidziekten, heette Piérard. Hij leek goed op de eerste minister Gaston Eyskens: hetzelfde voorkomen, dezelfde korte gestalte, dezelfde gestrengheid, dezelfde geldingsdrang. Hij was militair geweest, zei men, en pas getrouwd op latere leeftijd. Ik hield wel van het vak dermatologie. Toch vond ik een dermatologische diagnose stellen verre van gemakkelijk. Gelukkig dat Firmin er was, op 't examen!

Firmin was de bediende. Een nette man van vooraan in de zestig met keurig gekamde grijze haren, die wat voorovergebogen liep en altijd in witte doktersjas. Op de afdeling huidziekten bij professor Piérard knapte hij karweitjes op die men doorgaans aan een ongeschoolde arbeider toevertrouwt. Een van zijn taken was het opstellen en het bedienen van de apparatuur voor de projectie van de dia's die de professor in de les gebruikte. Patiënten halen of wegbrengen per brancard was eveneens werk voor Firmin. Zo herinner ik mij een patiënt die door Firmin naar de kliniek diende gebracht te worden. Hij had uitslag over een groot deel van zijn lichaam. De prof en zijn assistenten hadden het geval bestudeerd en waren na ruim een uur overleggen tot de conclusie gekomen dat de man leed aan psoriasis en dat de beste behandeling er in bestond hem in te smeren met cortisone-zalf onder een luchtafsluitend verband. De patiënt moest daarom gehospitaliseerd worden en dus werd Firmin erbij geroepen. Hij wierp één enkele blik op de patiënt en zei toen: "cortisone-zalf onder afsluitend verband zeker?" Diagnose stellen én therapeutisch beslissen, daar had Firmin amper een paar seconden voor nodig.

De professor zelf was de enige die nooit naar de mening van Firmin vroeg. Al de andere doktoren van de afdeling deden het wel, overtuigd als ze waren dat niemand beter een diagnose kon stellen dan hij, ook professor Piérard niet. En Firmin zelf, al liep hij zeker niet over van pretentie, was daar evenzeer van overtuigd. Hij vond dat trouwens niet meer dan de logica zelve, niets om hoog mee op te lopen. Was hij immers niet al meer dan veertig jaar op de afdeling, heel wat langer dus dan de prof, en wat al moeilijke gevallen had hij in die vele jaren al niet gezien? Achterlijk zou hij moeten zijn om het niet beter te kennen dan al die jonge huidspecialisten die nog maar een paar jaar in 't vak zaten.

Niet in het minst de studenten wisten de klinische blik van Firmin naar waarde te schatten. Op 't examen was hij onze grote toeverlaat. We kregen een patiënt met een huidziekte voorgeschoteld. Professor Piérard verlangde van ons dat we minutieus de symptomen beschreven en een aantal mogelijke diagnoses vooropstelden. Of we uiteindelijk tot de juiste conclusie kwamen deed er blijkbaar minder toe, als we maar een vlotte redenatie brachten. Het was evenwel zeer handig als je de precieze diagnose van tevoren kende. Wie zijn cursus geleerd had wist dan welke symptomen hij hóórde te zien en met welke andere ziekten een "differentiële diagnose" diende gesteld te worden. Alzo kwamen we dan "vlot redenerend" in de buurt van de uiteindelijke diagnose. Het was vaak beter de diagnose zélf niet uit te spreken - en dan zeker niet te vroeg! - want dat zou argwaan gewekt hebben. Een goede beschrijving van de aandoening en een behoorlijk ingeklede dermatologische differentiële diagnose volstonden ruimschoots.

De diagnose vooraf kennen was evenwel van goudwaarde. Met Firmin in de buurt was dat zó gepiept. We staken hem een briefje van twintig frank toe en Firmin benoemde de ziekte feilloos. Hij was voor ons een ijzersterk houvast. Ik herinner me dat ik een geval van "erythema exsudativum multiforme" voorgeschoteld kreeg. Zonder Firmin was ik er waarschijnlijk nooit opgekomen.

Het verhaal deed de ronde dat Firmin zich in die veertig jaar ooit één keer vergist zou hebben en dat hij die vergissing nooit heeft willen toegeven, maar niettemin de twintig frank toch heeft terugbetaald... Achteraf bekeken heb ik een sterk vermoeden dat professor Piérard op de hoogte was van de rol die zijn bediende speelde tijdens de examens en dat hij hem zijn bijverdienste van harte gunde.

29-11-2020 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Beste Karel,

Ongetwijfeld hebt ge mijn laatste verhaal gelezen op de pierpont-blog (www.bloggen.be/pierpont/archief.php?ID=3240463), waar de grote Vlaamse filosoof Van Togenbirger het heeft over de oorzaak van de coronacrisis, bij monde van die andere Vlaamse filosoof Jan Bauwens. Is het u al opgevallen dat de ideeën van Togenbirger steeds door Bauwens wereldkundig gemaakt worden? Dit Vlaamse filosofenduo doet mij alvast denken aan dat andere duo dat zo'n 2500 jaar geleden geleefd heeft in Griekenland: Socrates en Plato. Zo heeft Socrates zelf nooit iets op schrift gesteld: dat deed Plato wel voor hem. Door velen wordt het voor mogelijk gehouden "dat Plato de figuur Socrates aanwendt om zijn eigen filosofische concepten vorm te geven en te verwoorden" (Wikipedia). Maar dit even ter zijde...

De echte reden waarom ik deze brief schrijf is ons kort gesprek van een paar dagen geleden, waarin gij uw enthousiasme uitdrukte over het feit dat de beurzen plots aan 't stijgen waren, als gevolg van de overwinning van Biden in Amerika en van de goede vooruitzichten op een degelijk vaccin tegen covid-19. Dat moet de economie ten goede komen, hetgeen betekent dat wij ons weer heel wat meer zullen kunnen permitteren: een nieuwe dure auto en dito badkamer, die vliegtuigreis naar Oosterse stranden, een stel dure Brax-broeken, volledig nieuwe outfits voor onze vrouwtjes, de beste wijnen (in plaats van Liebfraumilch) en minstens drie keer in de week naar 't restaurant. Edoch, is het u opgevallen dat ik uw blijheid maar met mate heb kunnen delen. Omdat er anderen bij waren en omdat uw aanwezigheid elders tamelijk dringend gewenst was, heb ik mijn gebrek aan enthousiasme toen niet verder toegelicht en doe ik het nu schriftelijk.

De economie! Dat is toch "die economie met haar kapitalistisch karakter" waarover Togenbirger het heeft, de economie van de "rijke Westerse wereld"? En loopt die niet parallel met de gezamenlijke  ecologische voetafdruk? Dat het drukken van de wereldbevolking door geboortebeperking een oplossing kan bieden wordt door Bauwens en Togenbirger afgedaan als onzin. Immers, in de "rijke wereld", waartoe wij behoren, is er al genoeg geboortebeperking en in de "arme wereld" is er nauwelijks sprake van een ecologische voetafdruk. Er is dus maar één weg die wij moeten behandelen: die voetafdruk verkleinen en dus... de economie inperken.

Toch nog even uw aandacht voor... In de "arme wereld" worden naar hartelust kindertjes gekocht. Een deel ervan sterft de hongerdood, een ander deel migreert naar het rijke Westen, een derde deel blijft ter plaatse en zorgt ervoor dat de plaatselijke bevolking nog meer dan behoorlijk aangroeit. En de emigranten? Ze passen zich aan in hun nieuwe heimat: na één, hooguit twee generaties is hun voortplantingssnelheid gedaald en is hun ecologische voetafdruk vergroot tot het "Westerse niveau". Maar laten we geen verkeerde conclusies trekken. Ik zal het alvast niet doen. Ik laat dat over aan de filosofen. Waar we evenwel niet omheen kunnen: die ecologische voetafdruk moet verkleind worden, en zo ook de economie, althans "de economie met haar kapitalistisch karakter". Laat het dan maar gauw gebeuren, liever vandaag nog dan morgen!

Begrijpt ge nu, mijn beste Karel, waarom de stijging van de beurswaarden mij maar matig kan verblijden?

Kris.

12-11-2020 om 14:58 geschreven door kris vansteenbrugge  

Een van de interessantste weblogs is ongetwijfeld www.bloggen.be/tisallemaiet. Op 30 oktober staat er een brief van de grote Vlaamse filosoof Van Togenbirger (voluit: Omsk Van Togenbirger de Waelekens) aan die andere filosoof Jan Bauwens. Een lange brief waarvan ik niet kan nalaten hier het laatste gedeelte vrijwel integraal weer te geven, in de hoop dat geen van beide wijsgeren het mij kwalijk zal nemen:

...

Een organisme dat zich bedreigd voelt, zet zich schrap en allerlei chemische stoffen worden door specifieke klieren gesecreteerd, komen in de bloedbaan terecht, doen het immuunsysteem reageren en verdedigen het lichaam tegen de aanvaller. Maar stel nu eens dat de aanvaller van de aarde ("het organisme"), de mens is. Bijvoorbeeld omdat de mens vervuilt met straling, kernenergie, koolstofdioxide en nog allerlei andere vergiften. Of omdat de mens andere diersoorten met uitsterven bedreigt. Omdat hij de voorraadschuren van de ertsen in geen tijd leeg haalt. Omdat hij de longen van de aarde kapotmaakt of omdat hij zonder ophouden genocide pleegt op andere soorten. Als alle onderdelen van het organisme van de aarde met elkaar communiceren, dan weet niet alleen de mens maar ook de aarde dat haar voortbestaan in het gedrang komt. En wat doet zij dan? Zij zet zich schrap, zij zet allerlei andere onderdelen, levende wezens, in werking, om de activiteiten van de mensen stop te zetten.

En is het dit wat nu en dan gebeurt wanneer een pandemie de kop opsteekt? Hoe dan ook is het resultaat telkens een forse reductie van het aantal mensen (*)en vaak ook een verandering van het menselijk gedrag (**). En blijkt vandaag niet dat steeds meer mensen onder invloed van de pandemie beginnen in te zien dat het menselijk gedrag moet veranderen? En in het bijzonder de economie die een kapitalistisch karakter heeft en de democratie die de vrije teugel geeft aan allerlei moordende vrijheden van de vele kleine dictators?

Alle gekheid op een stokje, mijn beste, maar is het u ook opgevallen dat na de eerste golf, het virus gemuteerd is? Het lijkt alsof het reageerde op de reactie van de mens: de mensen bleven in hun kot en het virus dreigde teniet te gaan. Je weet dat het virus de mensen nodig heeft om zich te kunnen voortplanten? Wel, in deze tweede golf is het virus naar men heeft vastgesteld besmettelijker geworden dan voordien en het richt zich nu ook tot mensen van alle leeftijden. Ik weet niet hoe die zaken te verklaren zijn, mijn beste, maar mij dunkt dat de virologen dat ook niet weten.

Misschien tot later eens, jaja, ik zeg 'misschien' en ik zeg dat omdat het mogelijk is dat wij onze pijp weldra aan maarten geven: steeds meer stemmen gaan op dat deze pandemie nooit meer verdwijnen zal en alleen maar erger kan worden. Overigens, heb je al gemerkt dat er geen andere nieuwsberichten meer bestaan sinds covid-19 er is? Het allerbeste!

Omsk.

En als we dat nu eens in een wiskundige formule zouden gieten? Als volgt: F = p.f .  Hierbij stelt p het aantal mensen (*) voor dat onze aarde bevolkt (population); f is de gemiddelde zwaarte (de gemiddelde ecologische footprint) van de aanval (**) op onze planeet door elk van haar menselijke schepselen (en die voor sommigen duizend en meer keer groter is dan voor anderen!); F is dus de totale zwaarte van die aanval. Als die aanvalsdreiging F te groot wordt reageert moeder Aarde, volgens de filosoof, met bijvoorbeeld een virus dat zowel de p als de f naar beneden haalt. Hongersnoden en oorlogen zijn immers insufficiënt gebleken. En ja, we hadden deze catastrofe wellicht kunnen voorkomen door zelf onze p en onze f laag te houden respectievelijk door middel van anticonceptie en door de economie de duimschroeven aan te draaien. Maar we hebben het niet gedaan... 

04-11-2020 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Maar het leven gaat verder en Vincent Kompany moet het ontgelden, want Anderlecht heeft weer eens gewonnen, met 1-0 op het eigen veld. Niet dat Vincent het doelpunt heeft gemaakt, want zelf speelt hij niet meer, hij is de trainer van de ploeg, de man die zoals de beste stuurlui aan de wal staat, die tactische plannen uitwerkt en uitlegt hoe een doelpunt dient gemaakt te worden.

Een pragmatische zege? Mag ik dat misschien even verduidelijken? De overgrote meerderheid van de HLN-lezers, mensen die zich geen "kwaliteitskrant" wensen te permitteren, zullen wellicht enige moeite hebben met die pragmatische zege. Daarom duik ik nu even in de Dikke Van Dale. "Pragmatisch" betekent: leerzaam, didactisch, uitgaande van feitelijkheden, het pragmatisme aanhangend. En wat "pragmatisme" dan wel mag betekenen? Er is keuze tussen: 1° de filosofische leer die het kenmerk van de waarheid ziet in haar praktische toepasselijkheid, haar bruikbaarheid om leiding te geven aan het handelen en  2° de opvatting dat men zijn handelen niet moet laten bepalen door een ideologie maar door een zakelijke beoordeling van de feiten.

Ziezo, beste lezer, nu  weet u waarom die zege van Anderlecht zo bijzonder is en de lof die Kompany toegezwaaid krijgt helemaal terecht.

En in extremis wordt alles zo mogelijk nóg duidelijker: Vincent Kompany is zélf pragmatisch (HLN 3 november 2020).

03-11-2020 om 14:18 geschreven door kris vansteenbrugge  

Hallucinatie.

En weer was er vandaag een mail van Firmin. U moet weten dat Firmin een mediawatcher is, en in die functie heeft hij het volgende gecapteerd en naar mij doorgezonden:

En Firmin vraagt zich af: "Is dit nu grootspraak, zelfoverschatting, een uit verband getrokken beschouwing of een volledig gerechtvaardigde uitspraak?"

Géén van de vier, mijn beste. Het is hallucinatie of waanvoorstelling, een symptoom dat zich voordoet bij verscheidene psychiatrische aandoeningen. Iedereen weet dat Vincent Kompany de trainer is van de voetbalclub van Anderlecht, maar niet iedereen weet dat in de buurt van het voetbalveld een maïsveld ligt. Wellicht aanziet Vincent de duizenden maïskolven op het veld voor evenveel soldaten, tegen dewelke hij moederziel alleen staat om de strijd aan te gaan. Vergelijk het met Don Quichotte die windmolens aanzag voor reuzen. Hoe het zover is kunnen komen met Vincent, zult gij u ongetwijfeld afvragen. De kranten, mijn beste! Niets dan de kranten - de kwaliteitskranten niet te na gesproken -  die al vele maanden lang bijna dagelijks ellenlange artikels schrijven over Vincent Kompany, met gemiddeld minstens iedere dag een foto. Als Anderlecht gewonnen heeft: Kompany! Als Anderlecht verloren heeft: Kompany! Als Anderlecht gelijkgespeeld heeft: Kompany! Als Anderlecht niét gespeeld heeft: Kompany! Ik word er tureluurs van en Kompany wellicht ook. Paranoia! En hallucinaties. Al dat voetbal dat ze mij door de strot proberen te duwen, ik krijg er braakneigingen van. Help, ik wil niet gek worden! Vanaf nu, géén voetbal meer, tenzij over enkele jaren misschien, als één van mijn kleindochters mij een achterkleinzoon schenkt: de miniemen van F.C.Gijzelbrechtegem...

23-10-2020 om 11:23 geschreven door kris vansteenbrugge  

20-10-2020 om 15:52 geschreven door kris vansteenbrugge  

Joseph-Louis Geenbergen belde mij op. Ik had hem in jaren niet gehoord. Zonder veel plichtplegingen vroeg hij mij op de man af of ik hem en zijn familie soms verantwoordelijk achtte voor de corona-epidemie. Erg vriendelijk klonk hij niet. Hij had mijn laatste verhaaltje op deze blog gelezen ("Het doemscenario") en hij kon zich niet losmaken van de gedachte dat ik met die "konijnen" de familie Geenbergen in het vizier had. Het verhaal gaat over de thans heersende epidemie die de hele wereld in de ban houdt. Het eindigt als volgt:

De natuur die ons het virus zendt zou hiermee de bedoeling kunnen hebben - een bedoeling is er altijd! - om de wereldbevolking tot redelijke proporties (twee miljard?) terug te brengen. Dit zou het doemscenario kunnen zijn dat de Britse geleerde Thomas Malthus, demograaf en econoom, ons een paar eeuwen geleden heeft voorgehouden: de catastrofe die de mensheid te wachten staat als niet opgehouden wordt met "te kweken als de konijnen*" (*de term is van paus Franciscus himself).   

En wat u weten moet, beste lezer...  Joseph-Louis komt uit een katholiek kroostrijk gezin,  hij heeft zelf vijf kinderen en zeventien kleinkinderen en op naam van zijn vader zaliger staan drieënzestig achterkleinkinderen. Drieënzestig in drie generaties! Terwijl het er gemiddeld maar acht moeten zijn. Ter vergelijking: voor mijn vader zaliger zijn het er amper twee...

Of ik er dan zo zeker van was dat de wereld overbevolkt is? En dat ik mijn paardenbril best eens mag afzetten en openstaan voor de mening van anderen. En dat er best genoeg filosofen zijn die er anders over denken dan Malthus en Vermeersch.

Ik heb in alle nederigheid geantwoord dat ik daar niét zeker van ben, dat ik mij enkel maar afvraag of... Toegegeven, ik beschouw mijzelf als een malthusianist - dat wil nog niet zeggen dat ik daarom "zeker" ben - maar evenzeer ben ik er van overtuigd dat de echte waarheid in de twijfel ligt ("in dubio veritas"). En ter staving heb ik gewezen op een passus uit mijn verhaal "Filosofen" van 5 juli l.l., waarin ik de argumenten van de antimalthusianisten (Bauwens, Togenbirger e.a.) aan bod laat komen: 

Het slachtofferaantal van de epidemieën is omgekeerd evenredig met de omvang van de wereldbevolking van dat ogenblik. Het coronavirus heeft nu een half miljoen doden veroorzaakt tegen twintig à honderd miljoen doden als gevolg van de Spaanse griep toen de wereldbevolking slechts twee miljard bedroeg, en in de 14^e eeuw kostte de pest een aantal mensenlevens gelijk aan 1/3 van de wereldbevolking [www.bloggen.be/pierpont/archief.php?ID=3226413].

En, eerlijk waar, aan de familie Geenbergen had ik niet gedacht bij het schrijven van mijn artikel  "Het Doemscenario". En hoe hijzelf erover denkt? Of hij begrip kan opbrengen voor hen die vrezen dat de wereld nu al overbevolkt is, of het weldra zal zijn?

Joseph-Louis was plots milder geworden. Hij moet ingezien hebben dat er met mij te redeneren viel. Hij legde mij uit dat de wereld allesbehalve overbevolkt is, dat er nog vele miljarden kunnen bijkomen, dat anticonceptie niet nodig en daarenboven "des duivels" is.

- Maar, opperde ik, ooit komt er toch, gezien de exponentiële stijging van het bevolkingsaantal, een moment dat het niet meer houdbaar is. Of niet soms?

- Niét, zei hij. De natuur zal er wel voor zorgen dat zo'n moment er niet komt.

- Door virussen de wereld in te sturen?

- Bijvoorbeeld, zei hij.

13-10-2020 om 16:31 geschreven door kris vansteenbrugge  

Het doemscenario.

Covid-19. Waartoe dienen al die voorzorgsmaatregelen, als daardoor de economie naar de kl..... gaat? En dan kunt ge u ook afvragen: waartoe dient de economie nog als we allemaal doodgaan?

De jongeren hebben de neiging om die voorzorgsmaatregelen aan hun laars te lappen, en misschien zou ik net zó zijn als ik twintig was (ik ben tachtig). De reden: jongeren lijden weinig onder de besmetting. Maar moeten we dat niet relativeren? Er zijn aanwijzingen dat een besmetting met covid-19, zelfs als die vrijwel zonder symptomen verloopt, zware gevolgen kan hebben voor de longen en de hersenen. Het is helemaal niet zeker dat er een degelijk vaccin tegen het virus gevonden wordt (enkel president Trump schijnt ervan overtuigd te zijn dat het er komt, en wel heel binnenkort) en vaak blijkt zelfs wie de infectie heeft doorgemaakt maar weinig immuniteit te bezitten. Het virus zou best wel eens kunnen muteren in de zin van verhoogde virulentie en een voorkeur voor... jongeren! En de natuur die ons het virus zendt zou hiermee de bedoeling kunnen hebben - een bedoeling is er altijd! - om de wereldbevolking tot redelijke proporties (twee miljard?) terug te brengen. En wie zal deze coronacrisis dan nog overleven - gedurende een tijdje, want doodgaan doen we allemaal - ? Zij die het virus hebben weten af te houden...

Dit zou het doemscenario kunnen zijn dat de Britse geleerde Thomas Malthus, demograaf en econoom, ons een paar eeuwen geleden heeft voorgehouden: de catastrofe die de mensheid te wachten staat als niet opgehouden wordt met "te kweken als de konijnen*" (*de term is van paus Franciscus himself).   

Thomas Malthus.

23-09-2020 om 20:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Iemand gaf mij een tikje achteraan op de schouder. Ik draaide mij om en ik keek in het gezicht van een bejaarde man. Een knap gezicht. Ik kende dat gezicht.

- Ik zit helemaal aan het ander eind van de tafel, zei de man, en ik kom kennis maken. Ik ben de grootvader van de bruidegom.

-  Maar ik ken u, zei ik. Rik Vansteenbergen!

-  Ja, daar lijk ik op. Tenminste, dat heeft iedereen altijd al beweerd. Maar de échte is dood. Zeker al een jaar of vijf. Ik ben enkele jaren jonger.

- Onzin, zei ik. U bént de echte.

Zijn vrouw was erbij komen staan:

- Hij heeft altijd al heel erg op Rik Vansteenbergen geleken, zei ze. Vroeger eigenlijk nog meer dan nu.

Ze was veel jonger dan Rik en ze kon zeker niet zijn eerste vrouw geweest zijn, want dié was erbij toen  hij voor ’t eerst wereldkampioen werd in 1949 in Kopenhagen. Ik schatte dat zij in 1949 nog niet eens geboren was en ik dacht dat ze een grapje maakte  toen ze mij vertelde dat ze geboren was in 1933 en in 1949 dus al zestien jaar moet geweest zijn. Ze vertelde me dat haar moeder achtennegentig was geworden en dat ze een tante had die zelfs de honderdentwee bereikt had en dat die er allebei nog jong uitzagen toen hun bobijntje op was. Soit! Zíj kon het hoe dan ook niet geweest zijn die naast onze grote Rik op het podium stond in 1949 in Kopenhagen. Ik vertelde hem hoe immens gelukkig ik mij als negenjarig jongetje voelde met zijn overwinning in dat wereldkampioenschap en hij stond er hoofdschuddend bij te lachen. Ik kon niet nalaten het wereldkampioenschap van 1946 in Zürich in herinnering te brengen, alwaar door zijn domme schuld mijn streekgenoot Marcel Kint de wereldtitel verloor aan de Zwitser Hans Knecht. En dáár kon hij zich nou net niets meer van herinneren. Van die keer in 1957 toen hij weer wereldkampioen werd, in Waregem, wist hij nog alles. Met rechtmatige trots vertelde hij hoe hij daar de hele wereldelite achter zich liet in de spurt: Louison Bobet, André Darrigade, Rik Van Looy, Fred Debruyne en Jacques Anquetil! Dat hij ooit eens in de spurt geklopt werd door Arthur Mommerency, dat wist hij dan weer niet meer. Dat ik dat weet heeft te maken met het feit dat Arthur Mommerency zaliger een neef was van de stiefvader, eveneens zaliger, van mijn goede vriend Roger Loof, die het mij verteld heeft…  En dat hij in 1956, nogmaals in Kopenhagen, al een tweede maal wereldkampioen was geworden, daarover hebben wij het niet meer gehad. Evenmin over zijn honderden andere grote overwinningen en over de donkere periode in zijn leven, waarin hij door handel in drugs en spelverslaving dreigde ten onder te gaan, maar die hij gelukkig te boven gekomen is.

Het was tijd dat ons gesprek een andere wending nam, want deze man was niet dé Rik Vansteenbergen, en hij moest het niet nog hoog in de bol gaan krijgen ook: de échte is overleden op 15 april 2003. Al kon mijn tafelgenoot best doorgaan voor Riks eeneiige tweelingsbroer. En… wie weet wás hij dat niet. Te vondeling gelegd of zo, omdat ze d’r op geen twee hadden gerekend. Wie zal het met zekerheid zeggen? En de wending die ons gesprek nam was er een van honderdtachtig graden: over hoe mooi het bruidspaar wel was, en hoe schitterend dit feest en hoe de aanblik van een ontluikende liefde een oud hart week maakt.

Hij begaf zich weer naar het ander uiteinde van de tafel. We hebben die avond nog menigmaal het glas geheven in elkanders richting, op het prille geluk van Thomas en Nathalie...

12-09-2020 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Vincent Kompany wordt eindelijk naar waarde geschat. Jarenlang werd hij schandelijk  geonderwaardeerd in de media: er zijn dagen geweest dat er zelfs niet één foto van "de grootste Belg ooit" in de krant stond. Maar het moest er eenmaal van komen: na het eeuwig geknoei van onze regeringsvormers is nu "Alle macht aan Kompany", zoals De Morgen bloklettert. Ook Het Laatste Nieuws laat zich allerminst onbetuigd als brenger van het heuglijk nieuws:

18-08-2020 om 12:13 geschreven door kris vansteenbrugge  

14-08-2020 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge