Julius Caesar in België

Hans Rombaut
De vroegste geschiedenis van Gallia Belgica historisch geografisch benaderd vanuit de Bello Gallico

26-05-2007

Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.

Veritas filia temporisÂÂ. Antwerpen en Anreppen, of de kwestie An- in samenstellingen

Gisteren 25 mei 2007 stuurden we dit antwoord aan Geert Vandenplassche naar Archeonet.be zoals hij had gevraagd. Meer dan 24 uur later is het nog altijd niet gepubliceerd. Daarom publiceren we de tekst op onze blog centraal en bij afwezigheid op de redactie wensen we de redactieleden van archeonet.be een prettig Pinksterweekend toe.

Veritas filia temporisxml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

Antwerpen en Anreppen, of de kwestie An- in samenstellingen

An- uit de hierboven aangehaalde toponiemen is een partikel afkomstig uit het Indo-Europees. Nogmaals kan hier worden gezegd dat ik geen taalkundige ben, maar in de opleiding van de historicus is het aspect taal nooit ver weg en ressorteert de studie onder Wijsbegeerte en Letteren. Het onderzoek van de historicus is nu eenmaal gebaseerd op taal en datgene waarin taal wordt uitgedrukt, nl. spraak en schrift. Men kan hem dan ook niet de mond snoeren.

An-duaeripae zowel als An-ripae hebben een Latijns prefix An- dat kan teruggevoerd worden tot Amb-. Het is zeer algemeen verspreid in de Europese talen, en betekent om of rondom: het Ndl. OM, Duits UM, Latijn AMB-, Grieks AMPHI enzovoorts gaan daarop terug. Het draagt in zich de betekenis van rondom of omtrent maar ten opzichte van een bepaald referentiepunt ook langs twee zijden van dat punt. Gezien de verwantschap van het Gallisch met de Romaanse talen en het Indo-Europees moet het ook in het Gallisch een equivalent hebben. Dit is duidelijk in bepaalde namen die we kennen als Ambiani of Ambiorix, daar moet dit betekenisdragend partikel ook inzitten.

Omdat een rivier vaak van oudsher een grens is, een scheiding, maar tevens ook een verbinding noodzaakte tussen de twee oevers komt AMB en AN (en aanverwanten) in Romaanse en Indo-Europese talen heel veel voor in toponiemen nabij rivieren. Gezien de archeologische achtergronden van Antwerpen (PRIMCORS) en Anreppen (Romeins legerkamp ontdekt in 1967-1968) meen ik dat de beide namen hun herkomst hebben uit het Latijn. De toponiemen bleven van bij hun ontstaan in gebruik, ook met de betekenis die ze hadden. Anripae in de 12^de eeuw werd door Germaanse bewoners in betekenis heel zeker begrepen. Zon toponiem vervangen door een nieuw is dan ook verwarrend. Om dat te doen moeten er zeer goede redenen zijn, zoals het volledig verlaten zijn van het terrein gedurende meerdere generaties zodat het toponiem niet meer via mondelinge overlevering kon worden overgedragen naar de latere generaties, wanneer er teksten werden opgetekend waarin die toponiemen voorkomen.

Of Amb- nu An-, Ambo-, Ambae- of Ambi- wordt hangt af van de compositie. Waarom stelde Couvreur destijds zo rigoureus dat An- uit Ambo of Ambae alleen voor c of g kan voorkomen? Voorbeelden zijn inderdaad ancile of ancisus. Maar in taal is het zo gevaarlijk een regel strikt toe te passen. Die voorwaarde is niet sluitend: ook anfractus komt uit Amb- + een vorm van frangere. Het betekent bocht, kromming, omweg, m.a.w. om iets heen. De vorm Anduaeripae die Alfred Michiels herriep, is dus helemaal niet onmogelijk. Hoezeer Amb- in de volkstaal nog werd begrepen zit verscholen in de leuze van de abdij van Hemiksem in de 17^de eeuw, gelegen langs de oever van de Vliet en van de Scheldeboorden, nl. Omtrent den oever geneer ic mij, met daarbij een hoogstelt reiger.

Mijn vraag omtrent de naamverklaring van Antwerpen in mijn boek Julius Caesar in België ging om de wetenschappelijke discussie hierover terug op gang te brengen. Ik hoop dat dit nu eindelijk kan en dat Archeonet.be nu ophoudt met het toebrengen van schade door documenten te verspreiden op het worldwideweb met een niet-wetenschappelijk karakter en vooral grote titels als Boek Rombaut onzin of Plagiaat. Mag ik vragen aan de archeonet redactie om deze tekst, omwille van de neutraliteit van de wetenschappelijke discussie, op te nemen als een apart bericht en niet als een reactie. Het gaat tenslotte hier om een wetenschappelijk forum, toch? Dan kan het wetenschappelijk debat eindelijk beginnen op een ernstige manier.

Met dank aan Geert Vandeplassche.

Niel, 25 mei 2007

Geef hier uw reactie door

Uw naam *
Uw e-mail *
URL
Titel *
Reactie *
	Persoonlijke gegevens onthouden?
(* = verplicht!)

Reacties op bericht (6)

16-09-2007

RRL site Gazet van Antwerpen

http://www.gazetvanantwerpen.be/Antwerpen/2000/artikel.asp?art={E98D4158-C3FB-4B54-ADD8-F50C71190599}

9/13/2007 4:02<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

"de verwijzing naar de keltische oorsprong is terecht, de verklaring betreffende de oevers lijkt mij evenwel onjuist. Volgens mijn informatie komt de naam voort uit de plaatsbepaling ANDOU & WARP wat merkbaar teken in de stroom beduid, dit verwijzend naar de bocht van 90° welke de stroom hier maakt.

Georges Vandevenne, Antwerpen."

ID: 13579

16-09-2007 om 22:36 geschreven door Geert Vandeplassche

error site aan Geert

Beste Geert,
Dank voor het signaleren van het boek van A. Michiels.

Ik moet u zeggen dat ik problemen ondervond met de plaatsing van uw reactie met het bericht in GvA. Zou u de URL kunnen bezorgen want met het vermoedelijke kopiëren en plakken kreeg ik problemen met onze blog en heb ik die reactie moeten verwijderen.

Dank bij voorbaat,
Ellen

16-09-2007 om 19:02 geschreven door Ellen

deze reactie vervangt en vernietigt de vorige, die per ongeluk te snel op de blog terecht kwam

Mijnheer Michiels,

<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

Ik heb uw nieuwe boek niet gelezen, en ik wil dat wel graag doen, maar dan wil ik graag uw eerst uw antwoord vernemen op de twee vragen die ik hieronder stel.

Van uw antwoord daarop zal mijn al of niet aankopen van uw boek dan afhangen.

Kunt u mij niet in een paar woorden uitleggen waar de GEACCCENTUEERDE klinker

tussen de "r" en de "p" van "ripa, reep , etc naartoe is in An -twe-rpen.

Bij "An-reppen", waarvan de oudste teruggevonden vorm "Anripe" is gebeurt dit namelijk niet.

Volgens mij is het etymologisch ookk onmogelijk om van die geaccentueerde klinker tussen "r" en "p" af te geraken.

Hiermee staat of valt elke verklaring die van "ripa en afgeleiden " uitgaat.

De verklaring die ik op de site van de Gazet van Antwerpen van Georges Van de Venne heb gelezen, heeft dit probleem niet, het accent valt daar wel juist. Het is trouwens de eerste plausibele etymologische naamsverklaring die ik van "Antwerpen" lees

Wat ik ook onlogisch vind is dat u het te bewijzen feit dat de naam Antwerpen te verklaren is uit beideoeverbewoners baseert op het te bewijzen feit dat er aan beide oevers mensen woonden, en dat u tegelijk het te bewijzen feit dat er aan beide oevers mensen woonden baseert op het te bewijzen feit dat de naam Antwerpen afkomstig is van beideoeverbewoners.

16-09-2007 om 13:44 geschreven door Geert Vandeplassche

Andouerpis -Antwerpen 2 vraagjes aan Alfred Michiels

Mijnheer Michiels,<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

Ik heb uw boek niet gelezen, en ik wil het eigenlijk wel lezen, maar ik voor ik dat doe had ik graag een antwoord gehad op 2 vragen, van het antwoord waarop mijn al of niet aankopen van uw nieuw boek afhangt.

Kunt u me hier niet in een paar woorden uitleggen waar de geacccuenteerde klinker

tussen de "r" en de "p" van "ripa, reep , etc naartoe is.

Bij "Anreppen", waarvan de oudste teruggevonden vorm "anripe" is gebeurt dit namelijk niet.

Volgens mij is het etymologisch namelijk onmogelijk om van die geaccentueerde klinker tussen "r" en "p" af te geraken.

Hiermee staat of valt elke verklaring die van "ripa en afgeleiden " uitgaat.

De verklaring op deze site van Georges Van de Venne heeft dit probleem niet, het accent valt daar wel juist. Het is trouwens de eerste plausibele ettymologische naamsverklaring die ik van "Antwerpen" lees

Wat ik ook onlogisch vind is dat u het te bewijzen feit dat de naam Antwerpen baseert op het te bewijzen feit dat er aan beide oevers mensen woonden, en dat u tegelijk het te bewijzen feit dat er aan beide oevers mensen woonden steunt op het te bewijzen feit dat de naam Antwerpen afkomstig is van beide oeverbewoners.

(Met speciale dank aan Hans Rombaut dat hij door dit blog een forum heeft aangeboden en mensen aan het denken heeft gezet over Antwerpen en Julius Caesar.)

16-09-2007 om 13:25 geschreven door Geert Vandeplassche

28-05-2007

tegenvoorstel aan ArcheoNet

Beste redactie van Archeonet,

Ik kan best verstaan dat een en ander voor jullie niet zo eenvoudig is. Dat mijn antwoord op Vandeplassche in die vorm niet kan geplaatst worden begrijp ik volkomen, even goed als dat bij elk overleg vertraging optreedt en dat de tijd dan verder tikt: filia temporis veritas est. Voor mij duurt het onrecht dat Michiels mij heeft aangedaan (hij dwarsboomde mijn universitaire carrière) al 18 jaar. Ik wens dan ook geen overhaaste maatregelen maar wel een oplossing cum lenitudine veritatis. Deze zaak moet een fundamentele oplossing krijgen en geen oplossing door een evenredigheid aan te bieden in de visibiliteit van mijn verweer op archeonet. Het gaat er immers om dat bepaalde teksten niet zonder diepgaander onderzoek op archeonet.be hadden mogen verschijnen.

Hoe is het mogelijk dat zowel Cuyt als 10 maand later nog eens Michiels zo vlot publicatiegelegenheid hebben gekregen op archeonet? Zonder enige verificatie, zonder enige raadpleging van wie geviseerd wordt, zonder dat ik als slachtoffer mijn wetenschappelijke, ja zelfs mijn menselijke waardigheid behouden kon. Als ik bedenk wat mij is overkomen door toedoen van archeonet, dan kan ik dat best vergelijken met de beelden die ik ooit zag van de volksrepressie in september 1944: vrouwen die omwille van de vermeende collaboratie van een broer, schoonbroer, neef of vriend werden kaalgeschoren en beklad met een hakenkruis. Of het waar was deed niet ter zake, en als het waar was, was het zelfs niet erg dat de schuldige collaborateur naar Oostenrijk was gevlucht: ze hadden zijn zus, schoonzus, nicht of moeder en wat hebben ze gelachen!!! Zo wordt ik door archeonet belachelijk gemaakt op het worldwideweb, voor uw publiek, maar ook voor diegenen die mij kennen, mijn familie, mijn kennissen, mijn wetenschappelijke contactpersonen en de rest van de wereld. Wat heb ik sommigen onder jullie toch misdaan?

Beseffen jullie dan niet dat een wetenschappelijke rss-site de rechten- en plichtencode van de open wetenschappelijke discussie dient te respecteren? In de mediëvistiek in Gent bestond die in mijn tijd in het open historisch seminarie, dat teruggaat op Henri Pirenne. In het historisch seminarie, in mijn tijd o.l.v. Prevenier en Verhulst, zaten wij met zijn allen, hoogleraren, assistenten en studenten, rond de ter onderzoek gelegde problemen en bronnen. Iedereen had zijn inbreng, met velen werden interpretaties bijgestuurd in een open en vertrouwelijke sfeer, zonder te hoeven vrezen voor achterbakse streken. Voor elke opinie werd respect betuigt! Daarom kon ik nooit vermoeden dat er iemand ooit zo zou uithalen tegenover mijn geponeerde historische stellingen als Cuyt deed op archeonet en nog minder dat iemand met een voorgelegde idee of vondst aan de haal zou gaan als Michiels. Wie heeft aan de archeonet-redactie de autoriteit gegeven om er te kunnen over oordelen dat Cuyt zou kunnen oordelen of mijn boek over Caesar onzin is. Wie heeft het toegelaten dat de persoon die mij in 1989 zoveel onrecht heeft aangedaan de gelegenheid kreeg om mij als gedupeerde van toen nog eens te meer te beschuldigen van plagiaat waarvan ikzelf het slachtoffer was?

Lees mijn laatste bericht op onze blog over de Stadsarcheologische Dienst Mechelen na en bekijk mijn bibliografie die eerlang op mijn blog zal verschijnen, dan zult u zien dat het juist van mijn kant is dat er altijd gestreefd werd naar samenwerking, interdisciplinariteit en respect voor elke meeonderzoekende wetenschapper.

Ik vroeg in mijn boek over Caesar de heropening van de discussie rond de naamverklaring van Antwerpen uit het Latijn, en dit in sereniteit. Archeonet.be heeft er misschien door jonge impulsiviteit mee aan geholpen dat dit vooralsnog niet is kunnen doorgaan. Ik vraag daarvoor aan de archeonet-redactie dat de smadelijke tekst van Michiels van 18 mei 2007 zou verdwijnen. Wat het debat nadien betreft blijft hij voor mijn part nog steeds welkom om eraan deel te nemen. Dhr. Cuyt eveneens. Sans rancune, verdorie.

Daarom stel ik voor dat ik een apart topic schrijf, iets diepgaander op de materie met daarin de essentie uit mijn antwoord op Vandeplassche, de basis waarvan het mij ten laste gelegde plagiaat wordt weerlegd.

Hans Rombaut

28-05-2007 om 23:06 geschreven door hans rombaut

27-05-2007

antwoord ArcheoNet

Geachte heer Rombaut,

Onze dank voor uw vriendelijke wensen. Dat uw reactie tot dusver nog niet op onze site www.archeonet.be is verschenen heeft zeker niets met subjectiviteit of onwil te maken. Hoewel wij vanuit onze achtergrond niet geplaatst zijn om een waarheidsoordeel over de inhoud uit te spreken lijkt de reactie die u ons hebt toegestuurd wetenschappelijk wel relevant, en zal zij dus ook gepost worden. Sta ons echter toe met de andere redactieleden - waarvan een deel inderdaad in besloten kring het pinksterweekend doorbrengt - te overleggen over de vorm waarin dit kan gebeuren. Hoewel wetenschappelijk relevant is de inhoud van uw bericht niet echt geschikt voor een apart artikel, aangezien zij voortgaat op een eerder verschenen commentaar van dhr. Vandeplassche. Een andere mogelijkheid is dan ook dat wij uw reactie - zoals u zelf aangaf op deze blog - posten als topic in ons discussieforum, of anders als commentaar bij het oorspronkelijke artikel. Wij begrijpen echter ook uw verlangen om uw reactie dezelfde 'zichtbaarheid' te geven als het oorspronkelijke artikel van dhr. Michiels, en nemen daarom uw vraag ook in overweging. Wij verontschuldigen ons voor de vertraging, maar hopen niettemin op uw begrip.

Met vriendelijke groeten,

Het ArcheoNet-team
www.archeonet.be

27-05-2007 om 22:46 geschreven door ArcheoNet Vlaanderen