De 'chambre de la belle Indienne' in het kasteel van Hex met op de voorgrond twee stoelen uit deze kamer. Een typisch voorbeeld van sits in het kasteel.
Langs de randen zit telkens een boord, die op zijn beurt is samengesteld uit meerdere verticale banden. Het centrale gedeelte (dat 'veld' wordt genoemd) bestaat uit een motief dat zich herhaalt over de lengte en de breedte van de stof.
Modieuze jak-rok combinatie opgesteld in een alkoof van de kamer bekleed met sits.
Tijdens informele uren van de dag droegen modieuze dames, alsook gewone burgervrouwen een meer eenvoudige jak-rok combinatie. Ze droegen ook steeds een 'fichu' die driehoekig dubbel werd gevouwen en om de hals gedrapeerd. De uiteinden werden in het jak weggestoken. Japonnen en rokken hadden nog geen zakken, maar door de zijsplitten kon een loshangende zak worden bereikt.
'toile de Jouy', bedrukte katoenen weefsels die werden vervaardigd in de 'manufacture d'Oberkampf 'in Jouy-en-Josas bij Parijs, belangrijkste katoendrukkerij in Europa van 1759 tot 1815. De ontwerpen van de Duitse oprichter Christophe-Philippe Oberkampf zijn meestal in één kleur gedrukt en tonen idyllische taferelen met keuvelende herderinnetjes, windmolens en waterputten, schommelende dames en heren op vrijersvoeten.
Fragment uit 'Les Travaux de la Manufacture' in een alkoof.
Jean Baptiste Huet bracht in 1783 alle productiestadia van bedrukt katoen in beeld, van het ontwerp over het drukken, verven, bleken en wassen tot het aanbrengen van een glanslaag. Hij beeldde zichzelf af aan de ontwerptafel.
de 10 stadia van sits
Het maken van sits is een bijzonder gecompliceerd werk. De Indische textielontwerpster Renuka Reddy uit Bangalore bewaarde een staal van elk van de 10 stadia die er nodig zijn om de sits zoals op de achtergrond te maken.
1. Het katoenen doek voor behandelen met buffelmelk en myrobalan, een tropische vrucht die looistoffen bevat. De contourlijnen tekenen met een ijzerbeits die reageert met de looistoffen zodat er zwarte lijnen ontstaan. De rode lijnen schilderen met een aluminiumbeits, roodgekleurd met sappanhout.
2. Grondig wassen in stromend water en verven in een meekrapbad (meekrap ook wel mee is een plant die behoort tot de sterbladigenfamilie), dat langzaam wordt opgewarmd tot 80° C. De zwarte en rode lijnen worden dieper van kleur, terwijl de achtergrond een doffe, roodachtige kleur krijgt.
3. Om de ongewenste achtergrond te bleken, het geverfde doek 's nachts in schapenmest onderdompelen en overdag aan het zonlicht blootstellen, tegelijkertijd water op sprenkelen om het doek vochtig te houden. Na een week tot 10 dagen is de achtergrond wit gebleekt.
4. Behandelen met stijfsel en met was de fijne lijntjes schilderen die wit moeten blijven in blauwe gebieden.
5. Alle delen die niet blauw geverfd moeten worden ook met was bedekken. Het doek enkele minuten aan het zonlicht blootstellen en erover wrijven om de was te laten doordringen op de achterkant en het doek plooibaar te maken.
6. Het met was behandelde doek herhaaldelijk onderdompelen in een bak met de natuurlijke kleurstof indigo tot het gewenste blauw is bereikt. Het doek spoelen in heet water koken om de was te verwijderen. Stap 3 herhalen om het resterende zetmeel en de was te verwijderen.
7. Het doek opnieuw behandelen met myrobalan en buffelmelk. Lijnen die wit moeten blijven, met was schilderen om het beits-en verfmiddel te weerstaan. De vlakken van de tekening verven met een combinatie van ijzer-en aluminiumbeits om een kleurengamma te verkrijgen van rood tot paars uit één verfbad met meekrap.
8. Na het wassen in stromend water het doek opnieuw verven in een meekrapbad. De met beits bedekte gedeelten worden zo in verschillende kleuren geverfd en de achtergrond krijgt een doffe, roodachtige kleur.
9. Stap 3 herhalen.
10. Het doek behandelen met buffelmelk voor het aanbrengen van de uiteindelijke kleur. Gele gedeelten en blauwe gedeelten die groen moeten worden, verven met gele kleurstof gemaakt van gedroogde granaatappelschil gemengd met aluin. Na een paar dagen het doek in stromend water wassen, koken en bleken zoals beschreven in stap 3. Ten slotte het doek stijven en wrijven met een schelp om het oppervlak hoogglanzend te maken.
Links een 'hemdrok', het eerste kledingstuk dat over het hemd werd aangetrokken. Hemdrokken konden zowel links over rechts als rechts over links gesloten worden.
Rechts een 'Japonse rok'. Een lange kamerjas (leden van de Voc ontvingen kostbare zijden gewatteerde kimono's als relatiegeschenk en brachten die mee naar Europa).
Het was prettiger voor de heren deze kamerjas in te ruilen voor een strak zittende kostuumjas. Hiervan was het achterpand veel nauwer gesneden dan de voorpanden, waardoor de schouders naar achter gedwongen werden. De mouwen werden bovendien onnatuurlijk hoog ingezet en vrijwel loodrecht op de jas. Hierdoor was het onmogelijk om de armen te laten hangen of naar voren te buigen. Een dergelijke houding moest het contrast benadrukken met de werkende man.
Performance uitgevoerd door Cecilia Paredes ('The Dream'). Eind 2019 kwam Cecilia met haar vaste productieassistente Cathy Colburn en body-painter Daniel Zimpha Morena uit Philadelphia en NewYork naar Hingene om er twee nieuwe werken te maken. Ze werden bijgestaan door textielrestauratrice Jefta Lammens en fotograaf Bart Ramakers.
'The afternoon'. Cecilia Paredes gaat tijdens deze performance als een kameleon op in bruine en groene tinten die haar lichaam omringen. De foto toont een moment van diepe en intense bezinning.
18de-eeuwse sits met een bloemenvaas in een nis. Hij werd met de hand geschilderd in India en heeft vermoedelijk gediend als binnenwand voor een ceremoniële tent. Dit stuk is eigendom van Stéphane, de huidige hertog. In 2009 besliste hij om te emigreren naar Centraal-Amerika. Hij gaf duizenden boeken en tientallen schilderijen, meubels en siervoorwerpen in bruikleen aan het kasteel.
Richard Saja borduurde een 'toile de Jouy' met Chinees motief
Aiko Tezuka (Jp)
'Flower Obscurity '(The Night Watch 04)(2019)
Jaquard geweven met gekleurde kettingdraden van acryl, katoen en wol.
Aiko Tezuka liet zich inspireren op de Nachtwacht van Rembrandt. Ze bewerkte het tafereel in Photoshop en verving de donkerste delen door bloemmotieven van Indische sits. Je vindt er ook het logo van de Verenigde Oost-Indische Compagnie in terug, een van de oudste bedrijfslogo's ter wereld.
'Certainty/Entropy'(India 5)(2014)
Ontrafelde stof met gekleurde inslagdraden ontworpen door de kunstenares Aiko Tezuka.
Tussen de bloemmotieven verstopte Aiko Tezuka verwijzingen naar onze hedendaagse samenleving zoals het copyright-teken (C), het apenstaartje(@), een nucleair symbool, het vredesteken, het biohazard-teken, een tekening van een baarmoeder of symbolen van kredietmaatschappijen.
Hier ontrafelde Aiko draden op een houten frame. Ze maken deel uit van de reeks 'Fragile Surface'. Daarin gaat de kunstenares aan de slag met het begrip 'oppervlakte' en stelt ze zich vragen over wat verschijnt aan de oppervlakte en alle mogelijkheden die er soms onder schuilen maar niet altijd zichtbaar zijn.
Mantel en schoenen (2021) voor Natan ontworpen door Eduard Vermeulen en door Pablo Piatti met de hand beschilderd. De lange mantel met cape-effect in tafzijde kreeg een oversized strik in lakleder.
'Frayed Memories' (2022) acrylverf door Pablo Piatti
Pablo Piatti liet zich voor de muurschilderingen inspireren door de bloemen en kleuren van de wandbespanningen in het kasteel. De vaas met bloemen boven de schouw ontleende hij aan de 18de-eeuwse sits met een bloemenvaas die te zien is op de sits van Stéphane. De muurschildering is alles behalve een zoet tafereel geworden. Het is een punkversie van de wandbespanningen. Het ontwerp lijkt gemaakt voor het betere kraakpand. De verf druipt naar beneden en verwijst naar gerafelde textieldraden, vandaar ook de titel van het werk.
Japon en cape, katoen met linnen voering (ca. 1865), Frankrijk
Deze katoenen crinolinejapon of hoepeljurk met bijhorende cape was bestemd voor zonnige zomerwandelingen. Ze is geproduceerd in Mulhouse in de Elzas, waar zich toen de belangrijkste Franse katoendrukkerijen bevonden. Deze hoepeljurk is vervaardigd uit twee stoffen die met verschillende technieken werden bedrukt. De eigenlijke japon en cape werden bedrukt met gebruik van koperen cilinders. De boorden van de jurk , met strepen en kleine bloemen zijn gedrukt met houten blokken.
Zondagse jak van een dienstbode bestaande uit katoen met linnen voering, donkerblauwe wollen rok met de hand genaaid, een linnen schort en een effen wit katoenen fichu.
'Flower Cry' (2017) Kristine Fornes (Noorwegen)
Als achtergrond voor haar werken kiest ze vaak tot op de draad versleten textiel, afkomstig uit kringloopwinkels of gevonden op rommelmarkten: oude lakens, kussenslopen, of handdoeken. Ze dragen een verhaal met zich mee dat onzichtbaar blijft voor de kijker, maar waarin nieuw leven wordt geblazen met haar unieke borduursels. Flower cry, verwijst naar de mourning iris, rouwiris of Iris susiana. Het is een irissoort uit Libanon en Syrië, landen met een treurige geschiedenis.
Het werk verwijst ook naar het verhaal van de roos en de nachtegaal, een geliefd onderwerp in de Perzische poëzie. Ze symboliseren de absolute schoonheid en de onvervulde of onbereikbare liefde, waar de nachtegaal om treurt en de bloem om schreeuwt.
Jakken gedragen door meiden.
De diepe halsuitsnijding wordt bedekt met een kraplap en bijkomend een sjaal (fichu).
Babyjakjes
'Forêt' (2021) Elise Peroï (Fr) op zijde geschilderd met o.a. het natuurlijk kleurpigment uit walnoten.
In Forêt speelt Elise met de begrippen verticaliteit en horizontaliteit. Het werk verwijst naar de verticale hoofdstructuur van een bos met de stammen die naar het licht toe groeien. De horizontale takken en het bladerdek creëren een balans en laten al dan niet licht toe om deze verticaliteit te doorbreken. De schaduw van het gebladerte dwingt zaden en struikgewas te wachten op een doorbraak van het licht om te kunnen ontkiemen.
Haar weeftechniek van schering en inslag verwijst ook naar deze verticale en horizontale structuren. Door delen niet in te vullen is de 'non-woven' ruimte een speelveld voor transparantie, diepte, licht en schaduw.
De beschilderde stof werd in dunne stroken gesneden voordat ze opnieuw is geweven tussen een ketting van linnen. Het hout van het frame is afkomstig van het Zoniënwoud.
Sjaal met bloemmotieven, bekomen door gesneden drukblokken. Het gelijkmatig aanbrengen van drukpasta, het laten aansluiten van de blokken en het aandrukken van het drukblok op de stof vergden heel wat kunde en ervaring.
'Eaux anonymes' (2022) Camille Dufour (Be)
Eaux anonymes is een creatie voor het kasteel. Ze drukt haar gravures met de hand door bloemblaadjes te pletten op de achterkant van katoenen doeken. De houtsnede heeft de grootte van een grafsteen. Het lijkt op een begrafenisritueel. De afdruk waaruit de in zee begraven lichamen tevoorschijn komen, is een eerbetoon aan de duizenden verdronken vluchtelingen. Het vervagen van het patroon in de opeenvolgende afdrukken is als opeenvolgende rouwfases. Terwijl de inkt aan de voorkant vervaagt, blijft de afbeelding op de achterkant bedrukt met de pigmenten van de geplette bloemen als een herinnering aan de overledenen.
Links een jak-rok combinatie uit Friesland, in het midden een tweedelige zomerjapon gedragen in de tropen, rechts een zomerse namiddagjapon waarvoor een stof werd gebruikt die gedrukt werd à disposition. De stof werd specifiek gedrukt voor zulke gefronste stroken, waarbij behalve de stof voor de ruches ook de nodige metrage werd geleverd met een bijpassend motief bestemd voor het lijf, de zogenaamde corsage. Samen met de stoffen werden ook de instructies geleverd voor het juist snijden en verwerken van de stof.
Strandjapon, het accent ligt op de achterkant. De rok werd gedragen over een tournure, een opvulling met baleinen, waardoor ze ver naar achteren uitstaat.
Chinees papier met de hand beschilderd in Kanton en in 1877 door de Puurse tapissier Joseph Huygelen aangebracht. Daarbij verborg hij of vergat zijn tapissiersgerei achter het behang.
Achter het behang trof men een brief van de twee gravinnetjes, dochters van Léon, vijfde hertog. Hun brief is een boodschap voor de toekomst:
Dat hij die dit zal lezen, zich niet vergist in onze bedoelingen. Wij spreken tegen u, omdat u aan ons zou denkenen omdat u onze waardevolle tradities zou koesteren: dat iedereen zijn persoonlijke belangen opoffert voor het algemeen belang en het familiegevoel bewaart als een kostbare schat. Zolang dit geliefde kasteel overeind staat, zullen wij met onze schaduwen de kamers zegenen waarin zoveel generaties gelukkig zijn geweest. Hingene, september 1877.
In 2016 en 2017 bezorgden 750 mensen een tekst. Kalligraaf Brody Neuenschwander schreef alle boodschappen op de muur, daarna werden ze verborgen achter de wandbespanningen.
Dirk van Saene (Be)
De middelste jurk kreeg de naam Life on Mars, een verwijzing naar een nummer van David Bowie. Ze werd gecreëerd in het jaar waarin hij stierf. Voor het masker liet hij zich vooral inspireren door het textielwerk van Louise Bourgeois, een van zijn grote voorbeelden.
Het halssnoer en bijhorende choker zijn van beschilderd papier.
De jurken links en rechts verwijzen eveneens naar songs van David Bowie. Rechts 'Wo cares' kreeg het masker van Life on Mars en links 'Crazy love' kreeg paarse handgeschilderde delphiniums.
Dries van Noten (Be) 'Orientalisme' geborduurde katoenen jas in kimono-stijl met asymetrische sluiting
Naast zijn liefde voor stoffen en mode , wil hij ook zijn bewondering voor het vakmanschap (de creatie, de bedrukking, het weven, het borduren, het maken van patchwork, en het tekenen van patronen) aan iedereen doorgeven. Hij ziet elk kledingstuk als iets unieks en het maakt deel uit van een groot verhaal, dat van de ontwerper maar ook dat van de drager die met zijn garderobe een eigen stijl uitdrukt. Hij probeert in elk stuk zowel schoonheid, vakmanschap als functionaliteit te combineren.
Nog twee tentoongestelde ensembles van Dries Van Noten die deel uitmaken van de herfst-wintercollectie 2004-2005 met als thema 'Orientalisme'. Met hun verfijnde borduurwerk, krachtige kleuren en Chinees geïnspireerde motieven kregen ze een passende plek voor het roze behangpapier.
Roze Chinese behang met de hand beschilderd in de Chinese stad Kanton. (1875)
Het roze behang lag nog 30 jaar op zolder vooraleer het in 1904 de zevende hertogin Sabine Franquet de Franqueville liet plaatsen in de salon en de bibliotheek, na een brand die een deel van de sits onherstelbaar beschadigde. Na de verkoop in 1973 had het behang erg te lijden onder de leegstand van het kasteel.
In 2009 werden er onverwacht 4 rollen aan het kasteel geschonken. Hierop zijn na bijna 150 jaar de oorspronkelijke kleuren zo gaaf bewaard. De felgekleurde, haarscherpe vlinders, vogels en planten schitteren op de dieproze, bijna fuchsia achtergrond.
Palempore, weefsel van katoen geverfd en beschilderd (groot formaat) in India tussen 1720 en 1750.
Dit soort doeken werden gemaakt voor de westerse markt en bedoeld als sprei, behang of wandbespanning in een exotisch geïnspireerd interieur. Het motief is een levensboom en bestaat uit Indische, Perzische, Turkse en Chinese elementen.
Deze palempore was vermaakt tot rok en in een verkleedkoffer beland.
Emilie Faïf, 'Excroissance'(2006) plastische scenografe
Emilie Faïf behaalde in 2000 het diploma scenografie met grote onderscheiding in de Nationale school voor decoratieve kunsten (ENSAD) in Parijs.
Excroissance maakte Emilie Faïf voor een etalage van de Franse modeontwerpster Isabel Marant. Ze vertrok hier van een bestaande jurk, maar ontdeed ze van haar oorspronkelijke functie, het omhullen van een lichaam. Het lijkt wel een beeldhouwwerk, waarbij het hout of de steen vervangen is door stof. Die stof is opgeblazen tot een ballon met verwijzingen naar fauna en flora. Uit de mouw groeide een wolk als verlengstuk van het lichaam. Takken, blaadjes en hoorns hebben zich er aan vast genesteld en er zijn vogels op neergestreken. Alle elementen kregen een zelfde bloemenpatroon als de jurk waardoor ze vergroeid lijken tot één vorm: een wonderlijk wezen dat komt aangewaaid uit een sprookjesbos.
Clotilde Gosset (Fr) 'Silva3'
Het scherm is handgemaakt van walnotenhout uit gecontroleerde Franse bosbouw en messing. Ze beeldt met dit kamerscherm de natuur opnieuw uit, in al haar schoonheid.
Portret van Léon-Léopold, graaf d'Ursel (1875) - olieverf op doek.
Dit portret werd geschilderd door Antoinine de Mun, zesde hertogin. Ze werkte er bijna twee jaar aan. Ze geeft hier de kleine salon in detail weer: de voerbekleding, de kast met boeken en de Chinese vazen, een stukje van een portret, een sofa en de katoenen wandbekleding. De wandbespanning is ongeveer 100 jaar oud. Het portret bevindt zich op de plaats waar het werd gemaakt, samen met zowel de oude als de nieuwe wandbespanning.
De bruikleengever is de 8-jarige Léon-Leopold d'Ursel precies even oud als zijn betovergrootvader toen die in 1875 in deze salon poseerde.
De kamer van Auguste d'Ursel in het kasteel van Hingene- aquarel
Twee dergelijke aquarellen werden in 2018 ontdekt bij graaf Jean-Michel d'Ursel, de bewoner van het kasteel van Durbuy. De schouwspiegel en zijn geschilderde omlijsting kregen een plaats in het kasteel van Durbuy. In een kamer op de benedenverdieping in het kasteel van Hingene staan de grote commode en de secretaire waarop de karaffen staan. Ze werden in bruikleen gegeven door Stéphane, de huidige hertog.
Dankzij deze aquarellen weet men dat de hele kamer bespannen was met hetzelfde motief. Het werd digitaal geprint en geplaatst, behalve tussen de ramen. Daar werd een werk geïntegreerd van de Peruviaanse-Amerikaanse kunstenares Cecilia Paredes.
'Memori la camera' (2020) Bruno Cattani (It)
'De ware betekenis van fotografie schuilt niet in het documenteren, maar het evoceren van dieperliggende herinneringen en emoties'. De suggestieve beelden prikkelen onze verbeelding, doen ons mijmeren en brengen onze fantasie op gang. (Bruno Cattani)
De drie panelen roepen elk een verhaal op. De kamer waarin de jongeman slaapt, bevindt zich in Venetië, de ideale plek voor complentatie. De gordijn links als het bed rechts werden bekleed met dezelfde bloemenstof. De perfecte setting voor de dromen van de slapende jongeman.
'Now You See Me' (2019) Markus Âkesson (Se)
Door zowel het hoofd als het lichaam van zijn model te wikkelen in dezelfde stof als de achtergrond krijgt het een mysterieus karakter. Ontdaan van hun identiteit, lijken ze zich af te keren van de wereld en er niet aan deel te nemen. 'Wie er onder verborgen zit, laat ik over aan de fantasie van de kijker' zegt de schilder.
Na de rondleiding werden we uitgenodigd in de spiegelzaal van het kasteel. Onder het genot van een gezellige uitgebreide afternoon tea, keuvelden we verder na over deze buitengewone tentoonstelling.
Bij deze rubriek kwamen niet alle kunstenaars aan bod die deelnamen aan deze tentoonstelling, bij gebrek aan passend beeldmateriaal.
Voor de teksten bij de afbeeldingen liet ik me inspireren door de teksten in de gratis brochure, over de tentoonstelling 'print&paint 350 jaar bloemen op katoen.
