|
Tijdens de boeiende daguitstap In het spoor van Dimpna kwamen we alles te weten over het verleden, het heden en de toekomst van H. Dimpna en het ontstaan van de psychiatrische zorg in Geel.
We begonnen bij de bakermat van de gezinsverpleging: de SintDimpnakerk en haar ziekenkamer en aan de internationale expo Zot van Dimpna van The Phoebus Foundation die het monumentale Dimpna-altaarstuk van G. Van der Weyden (1505) naar Geel brengt.
Als kers op de taart ontdekten we de geheimen achter de lagen verf en maakten we kennis met de buitengewone wereld van Van der Weyden.
https://phoebusfoundation.org/beleef/dimpna-komt-eindelijk-thuis/
Lunch was voorzien in Brasserie Flore op de grote markt te Geel.
In de namiddag stond het bezoekerscentrum Pas-sage van het Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum op het programma.
Uniek in dit belevingscentrum is dat ervaringsdeskundigen zelf bij de realisatie betrokken waren. Vandaag zetten ze nog steeds hun schouders onder het project en gidsen ze je graag rond en bezoek je Pas-sage met gids en combineer je met een rondwandeling over de historische campus van het OPZ Geel.
Wat de gids ons vertelde kan het best weergegeven worden door wat je kunt lezen in het artikel van het Laatste Nieuws, verschenen op 30 maart 2022.
Het is geschreven door Wouter Demuynck , de afbeeldingen werden genomen door Luk Monsaert.
Katharina Van Cauteren en Fernand Huts van The Phoebus Foundation
Expo 'Zot van Dimpna' toont gerestaureerde panelen van majestueus altaarstuk rond leven van heilige Dimpna: Hiermee komt Dimpna weer thuis>
De expo is volledig opgebouwd rond één enkel kunstwerk: het imposante Dimpna-altaarstuk dat Goossen Van der Weyden omstreeks 1505 schilderde en de levensloop van de heilige Dimpna verbeeldt. The Phoebus Foundation, de kunststichting van de Antwerpse ondernemer Fernand Huts, restaureerde de zeven panelen en dompelt de bezoeker via een audiovisueel traject volledig onder in de wereld van Dimpna, de panelen en de schilder zelf.
Voor het altaarstuk is het een echte thuiskomst in Geel en bij uitbreiding de Kempen. De heilige Dimpna is de patroonheilige van de Barmhartige Stede en wordt tijdens dit Dimpnajaar uitgebreid gevierd. Bovendien was schilder Goossen Van der Weyden, kleinzoon van de Vlaamse primitief Rogier Van der Weyden, dan wel afkomstig uit het Antwerpse maar hij vervaardigde het kunstwerk in opdracht van Antoon Tsgrooten, de abt van de abdij van Tongerlo.
De acht panelen maakten oorspronkelijk deel uit van een majestueus drieluik dat een tijdje in de abdij hing, maar werden de eeuwen nadien verzaagd, verwaarloosd, gestolen, verkocht en uiteindelijk gewoon vergeten. Tot de panelen werden verkocht aan The Phoebus Foundation, dat de kunstwerken gedurende drie jaar onderwierp aan een grondige restauratie en onderzoek. Nu zijn de panelen eindelijk klaar om getoond te worden aan het publiek.
Deze werken werpen een heel nieuw zicht op hoe een kunstenaarsatelier in de vroege zestiende eeuw werkte, vertelt kunsthistorica Katharina Van Cauteren, stafchef van The Phoebus Foundation. Zo blijkt dat Van der Weyden vooral een ondernemer was die aan het hoofd stond van een goed geolied schildersatelier. Via de nieuwste technologische methodes konden we onder de verflagen van het schilderij kijken en ontdekten we bijvoorbeeld waarom de kunstenaar zich zo vaak bedacht en niet schilderde wat hij oorspronkelijk tekende.
Sven Van Dorst nam de panelen met zijn team onder handen
Sven Van Dorst, die sinds 2016 aan het hoofd staat van het restauratieatelier vanThe Phoebus Foundation, nam de panelen samen met zijn team onder handen. Oorspronkelijk telde het altaarstuk acht panelen aan de binnenkant, maar één exemplaar is spoorloos. Een kopie uit de achttiende eeuw van die scène was gelukkig wel voorhanden voor een digitale reconstructie. Toen ik in 2017 voor het altaarstuk stond, waren er verschillende structurele problemen. Het is een heel intens proces geweest dat jarenlang in beslag heeft genomen. Ik heb meer tijd met het altaarstuk doorgebracht dan de schilder zelf, lacht Van Dorst.
Er was niet enkel de restauratie, maar ook de verschillende onderzoeken. In het altaarstuk ontdekten we bijvoorbeeld verschillende portretten van mensen die verschilden van de hoofdrolspelers. We gaan ervan uit dat dat parochianen uit Tongerlo zijn. In zo'n altaarstuk opgenomen worden, moet voor hen echt prestigieus zijn geweest. Zo is dit stuk meer verankerd in de lokale gemeenschap dan we oorspronkelijk dachten. Het gaat ook niet over mirakels, maar om wat Dimpna hier kwam doen. Dit is ongetwijfeld een van de mooiste restauraties die ik al heb mogen doen.
Het altaarstuk vertelt het levensverhaal van de heilige Dimpna. Deze Ierse prinses uit de zevende eeuw vluchtte omdat haar vader met haar wilde trouwen en belandde na omzwervingen in Geel. Haar vader spoorde haar echter op en onthoofde haar. Er ontstond zo een heuse cultus rond Dimpna, die heilig wordt verklaard en patrones van de geesteszieken wordt. Zo ligt Dimpna aan de oorsprong van de eeuwenlange traditie van geestelijke zorg, barmhartigheid en naastenliefde die in Geel nog steeds bestaat. Tot op de dag van vandaag is de stad bekend om haar uitgebreide zorgnetwerk en haar unieke omgang met psychiatrische patiënten, die thuis bij de inwoners worden opgevangen.
Voor deze expo werkte The Phoebus Foundation samen met productiehuis Koeken Troef!, waarbij een introfilm en acht digitale drieluiken de bezoeker op een speelse manier inwijden in de geheimen van het altaarstuk. Met de koptelefoon op word je gegidst tijdens de expo. Zo geven we de discussies tussen de kunstenaar en opdrachtgever audiovisueel weer, vervolgt Van Cauteren. Alles wordt op een humoristische manier uitgelegd, maar het laatste stuk van de tentoonstelling is puur kippenvel. Hedendaagse beklijvende getuigenissen maken duidelijk hoe springlevend Dimpna hier in Geel nog is.
Ook ondernemer Fernand Huts is in zijn nopjes. Hiermee komt Dimpna weer thuis. Als heilige is zij verbonden met Geel en de streek. We zullen Dimpna nog nodig hebben, want de wereld wordt alsmaar zotter. Zij zal nog vaak uit de hemel moeten neerdalen en zich bezighouden met de zottigheden. De expo is vanaf vrijdag nog tot 28 augustus te bezichtigen in de Sint-Dimpnakerk, van dinsdag tot zondag telkens van 11 tot 18 uur. De toegang is gratis, er geldt alleen een reserveringstarief van 1 euro per persoon. Vanwege toegangsrestricties wordt aangeraden vooraf een tijdslot en audioguide te reserveren via zotvandimpna.be.
In een volgend filmpje bezoekt Ben Roelants de originele tentoonstelling waarin hij alles te weten komt over de heilige Dimpna en haar bijzondere verhaal.
Volgende beelden zijn genomen door Patricia tijdens het bezoek aan het museum en later de Dimpnakerk en ten slotte het ontvangstgebouw van het zorgcentrum.
Sint-Dimpnakerk
Lees de geschiedenis over deze kerk.
foto:Elias, Jean-Luc
Bedevaarders werden verzocht 3x onder dit schrijn door te lopen op blote knieën om verlost te worden van hun kwaal.
Ontvangstruimte van het Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum, vroeger mortuarium
Luister naar een podcast over het ontstaan van de pleegzorg in Geel
|
